آموزش, مقالات, مقالات تئوری موسیقی
چگونه نام و ترتیب سیم‌های گیتار را حفظ کنیم
اکتبر
گیتارهای متداول معمولاً دارای شش سیم هستند که هر یک، در نتی مختص خود کوک می‌شود. شکل مدرن ساز گیتار، نسخه‌ای تکامل‌یافته از سازهای زهی قدیمی‌تر، همچون ساز لوت است که در قرن شانزدهم میلادی، الگوی کوک ADGBE برای آن به‌عنوان الگوی کوک استاندارد تعیین شد. این الگو، همانند الگوی کوک پنج سیم بالایی یک گیتار مدرن است. رفته‌رفته و با پیشرفت تکنولوژی و آزمون‌وخطای پیاپی سازندگان سازهای زهی، ساز لوت شکلی متفاوت به خود گرفت تا طنین و شدت صدای آن افزایش پیدا کند. این تغییرات ادامه یافت تا در نهایت و در قرن نوزدهم میلادی، گیتار شش‌سیم به شکلی نزدیک به شکل امروزی و الگوی کوک EADGBE متولد شد.
اما چرا میان این همه الگوی کوک ممکن، الگوی EADGBE به‌عنوان یک استاندارد برای انواع گیتار انتخاب شده است؟ پاسخ کوتاه این سوال، این است که الگوی EADGBE، سالهاست که به‌عنوان بهینه‌ترین الگوی کوک برای نوازندگی گیتار شناخته شده است و نواختن تمامی نت‌ها و آکورد‌ها با آن نسبت به الگوهای کوک دیگر تسهیل می‌شود. چند قرن است که سازندگان گیتار و نوازندگان، همگی به این نتیجه رسیده‌اند؛ اما برخی از نوازندگان نیز الگوهای کوکی غیرمعمول را بر روی سیم‌های گیتار خود اعمال می‌کنند تا به نتایج صوتی و موسیقایی متفاوتی دست پیدا کنند.
الگوی کوک استاندارد گیتار، یعنی EADGBE با توجه به چند مؤلفه طراحی شده است و توازنی بهینه میان تمامی آنها ایجاد می‌کند. این موارد عبارتند از:
نواختن آکورد‌ها: نواختن انواع آکورد با هر الگوی کوک چقدر آسان است؟
نواختن ملودی: آیا می‌توان ملودی‌های متداول را بدون کشش بیش‌ازحد دست و انگشتان بر روی فرت‌بورد نواخت؟
استفاده از سیم‌ها به‌صورت دست باز: چند آکورد و گام را می‌توان به‌صورت دست باز بر روی الگوی مورد نظر نواخت؟
انعطاف و کشش (تنشن) سیم‌ها: آیا با این الگوی کوک، می‌توان سیم‌ها را به‌آسانی بِند کرد؟ این الگو چه میزان نیروی کششی را به سیم‌ها وارد می‌کند و آیا می‌تواند موجب عملکرد بهینه آنها شود؟
اگر گیتار در الگویی با فاصله نتی بیشتر میان هر سیم کوک بشود، نواختن آکورد‌ها با استفاده از آن دشوار خواهد شد و اگر فواصل نت‌های کوک هر سیم در الگوی کوک آن از هم کمتر از الگوی کوک استاندارد، یعنی EADGBE باشد، نواختن ملودی‌ها با آن آسان‌تر خواهد بود؛ اما فرت‌گیری آکورد‌های ساده تقریباً غیرممکن خواهد شد.
آسان‌ترین راه برای حفظ کردن نت مختص هر سیم گیتار
شش سیم گیتار را می‌توان هم از پایین به بالا و هم از بالا به پایین نام برد. ضخیم‌ترین سیم گیتار که بم‌ترین صدا را تولید می‌کند، سیم ششم نام دارد که در الگوی کوک استاندارد، در نت E یا می کوک می‌شود. این سیم را سیم E پایین یا بم نیز می‌نامند و نواختن آن به‌صورت دست باز، باعث تولید بم‌ترین نت قابل تولید توسط گیتار می‌شود. سیم بعدی، طبیعتاً سیم پنجم نام دارد که در نت A یا لا کوک می‌شود و به همین دلیل، سیم A نیز نامیده می‌شود. سیم‌های چهارم، سوم، دوم و اول نیز به‌ترتیب در D و G و B و E کوک می‌شوند و با نام نت خود نیز شناخته می‌شوند. سیم اول گیتار را سیم E بالا یا سیم E زیر نیز می‌خوانند.
یکی از رایج‌ترین راه‌های حفظ نت‌های الگوی کوک استاندارد گیتار، ساخت جملاتی است که حرف اول هر کلمه آنها، با نت‌های سیم‌های کوک‌شده در گیتار یکی باشد.
اگر بخواهیم سیم‌های گیتار را از زیرترین آنها، یعنی سیم اول یا E زیر نام ببریم، ترتیب نت سیم‌ها به این شکل خواهد بود: EBGDAE. چندی از رایج‌ترین و ساده‌ترین جملاتی که برای حفظ الگوی کوک گیتار به این ترتیب به کار می‌روند، عبارتند از:
- Easter Bunnies Get Dizzy At Easter
- Every Boy Gets Dinner At Eight
- Elvis’ Big Great Dane Ate Everything
اگر برعکس ترتیب بالا و از بم‌ترین سیم گیتار، بخواهیم نت هر سیم این ساز را نام ببریم، ترتیب آنها به این شکل است: EADGBE. رایج‌ترین جملات برای حفظ الگوی کوک گیتار به این ترتیب نیز جملات زیر هستند:
- Eat All Day Get Big Easy
- Every Amateur Does Get Better Eventually
- Eddie Ate Dynamite Good Bye Eddie
این جملات می‌توانند برای حفظ نت‌های هر سیم گیتار در الگوی کوک استاندارد بسیار مفید باشند. اما برای اینکه این الگو را بسیار آسان حفظ کنید، پیشنهاد می‌کنیم خود یک جمله با کلماتی با حرف اول هر یک از نت‌های سیم‌ها بسازید. نیازی نیست که این جمله معنی خاصی داشته باشد؛ بلکه هرچه عجیب‌تر و غیرمعمول‌تر باشد، حفظ کردن آن نیز آسان‌تر است!
حفظ کردن نت‌های فرت‌بورد
فرت‌بورد، فینگربورد یا صفحه انگشت‌گذاری، صفحه‌ای طویل، معمولاً از جنس چوب است که در بخش رویی دسته گیتار تعبیه شده است و میزبان فرت‌ها یا باره‌های ساز است. فشردن سیم‌های گیتار بر روی هر بخش از این صفحه، طول آن و به دنبال آن، بسامد لرزش آن را تغییر می‌دهد و موجب می‌شود که سیم، نتی متفاوت از حالت دست‌باز خود تولید کند.
پیشنهاد می‌کنیم که تلاش کنید پس از یادگیری الگوی کوک گیتار، به سراغ یادگیری نت مربوط به هر سیم بر روی هر بخش از فرت‌بورد بروید. این کار می‌تواند باعث ارتقایی بسیار محسوس در کیفیت نوازندگی شما و تسلط بیشتر به ساز گیتار می‌شود.
روش شما برای حفظ الگوی کوک گیتار و نام هر سیم آن چه بوده است؟ آن را با ما و مخاطبین گیتارایران، در بخش نظرات همین مطلب در میان بگذارید.
منبع: Fender
نویسنده: Dan Macy
مترجم: امیر تولی