گستره صداهایی که از طریق سازهای مجازی به آنها دسترسی دارید بسیار زیاد است. در این مقاله میآموزیم که چگونه با استفاده از velocity ،automation ،articulation ،modulation ،re-amping و افکتها، صدای این سازهای مجازی را واقعیتر کنیم.
سازهای مجازی به شما امکان میدهند که به آهنگهایتان درامز، پیانو، بیس، گیتار، سازهای بادی چوبی، بادی برنجی و تقریباً هر ساز دیگری را اضافه کنید. یک ساز MIDI باکیفیت، از طریق یک اینترفیس سهلالاستفاده، امکان کنترل جزئیات پارامترهای مختلف را برای مصرفکننده فراهم میکند. گرچه این سازهای مجازی بسیار سودمند، کاربردی و خوشصدا هستند، اما گاهی اوقات کمبود «سرزندگی» و «واقعی بودن» در آنها احساس میشود که مانع از جلوه کردن آنها در میکس، مانند یک ساز آکوستیک میشود. در این مقاله به پنج راهکار اشاره میکنیم که کمی طعم حقیقی به این سازهای مجازی اضافه میکنند.
سازهای مجازی، علاوه بر امکان بهرهمندی از سازهایی که در دسترس ما نیستند، احتمال ضبط بیکیفیت در استودیو را هم از بین برده و موجب صرفهجویی در وقت و هزینه میشوند. اینکه صاحب اثر راضی به جایگزین کردن ساز واقعی با ساز مجازی باشد یا نه، بستگی به کیفیت جایگزینی دارد که برای او فراهم میکنید. باید تعادلی میان کمال و خطاهای انسانی پیدا کنید. بسیاری از این سازهای مجازی بهطور پیشفرض صدایی بینقص دارند و جای عنصر خطای انسانی در آنها خالی است. اضافه کردن عمدی خطاها و نواقص به شکلی تصادفی میتواند این کاستی را جبران کند.
۱. تنظیمات خودکار شدت
شدت یا velocity به سرعت ضربه به پوست درامز، سیم گیتار، کلید پیانو و … اشاره دارد. هرچه این سرعت بالاتر باشد، صدای تولیدشده قویتر خواهد بود. صدای حاصله نهتنها بلندتر، بلکه شخصیت آن هم متفاوت خواهد بود.
پیانوی مجازی Waves Grand Rhapsody که با ضبط پیانوی فازیولی F288 در استودیو متروپلیس لندن ساخته شده، به شما امکان کنترل منحنی حساسیت شدت (velocity sensitivity curve) را میدهد. اگر این تنظیم را در کمترین حالت قرار دهید، با شدت نواختن متوسط، صدایی نرم خواهید داشت و هرچه این پارامتر در حالت بالاتری قرار گیرد، صدای محکمتر و خشنتری خواهید داشت.
این پیانوی مجازی، بسته به تنظیمات و نوع نواخت شما، فایلهای ضبطشده را از پوشه صداهای خود بازخوانی میکند و بر حسب velocity مورد نظر شما، فایلهای کاملاً متفاوتی را پخش میکند. بهعنوان مثال، در شدتهای پایینتر، صدای سیمهای پیانو کمتر شنیده میشود که باعث میشود صدای پدالها بیشتر به گوش برسد.
شما میتوانید با استفاده از سازهای مجازی که سمپلهایی با شدتهای متفاوت دارند و با نواختن شدتهای مختلف یا ویرایش شدت تک تک نتها در نرمافزار آهنگسازی، سازهای مجازی خود را طبیعیتر کنید
همچنین میتوانید با متصل کردن منحنی شدت (velocity curve) به یکی از پارامترهای MIDI کنترلر، این شدتها را از طریق کنترلر تغییر دهید. این روش برای اصلاح شدت نتها بعد از ضبط اولیه مناسب است. من پیانیست قابلی نیستم و توانایی ویرایش شدت نتها بعد از اجرا، به ساختههای من جان تازهای میبخشد.
اگر از نرمافزار Ableton استفاده میکنید، یک افکت MIDI به نام Velocity در این نرمافزار هست که توانایی تغییر تصادفی شدت نتهای MIDI را دارد. با قرار دادن این افکت بر روی ترک MIDI، میتوان تغییرات خفیف تصادفی، شبیه به نوسان شدت نواخت یک نوازنده واقعی را در نتها ایجاد کرد.
پیشفرضهای این افکت همچنین زیرگروههایی برای سازها، آواز و درامز دارد که امکان اتصال این عناصر مهم به فِیدِرهای مربوطه را مهیا میکند تا از این طریق ایجاد بالانس راحتتر شود.
۲. تنوع لهجه
لهجه یا articulation عبارت است از چگونگی نواختن نت از لحاظ سرعت شروع، مدت ادامه، سرعت و شدت پایین آمدن صدا (ADSR) بهعلاوهی سونوریته، داینامیک و زیر و بمی صدا. هنگام نواختن از روی نت، نوازنده تا اندازهای در مورد لهجه نواختن خود آزادی عمل دارد و انتخاب او بستگی به درک او از آهنگ خواهد داشت.
نرمافزار Bass Fingers، کنترل دقیق لهجه را ممکن میسازد. با تغییر جاگذاری دستها، این ساز مجازی به شما امکان میدهد تک نتها و آکوردها را مانند یک نوازنده بِیس ماهر بنوازید. از این طریق میتوان یک ترک بِیس بیجان را تا حدی زندهتر کرد.
keyswitchها ممکن است کمتر مورد توجه قرار گیرند، اما استفاده از آنها برای طبیعیتر کردن صداهای Bass Fingers ضروری است.
لهجهها پوزیسیون انگشتگذاری را تغییر داده، پیرایشهای نتی مختلفی را اعمال کرده و بر نوع لِگاتو تأثیر میگذارند. انتخاب نوع مناسب لِگاتو به شما امکان میدهد که از hammer-on و pull-off استفاده و یا از آنها اجتناب کنید.
تنوع زیاد سمپلهای ضبطشده، امکان استفاده از نتهای ضبطشده با تکنیکهایی مثل hand mute، اسلاید و FX را فراهم میآورد. همچنین میتوانید با استفاده از Keyswitch Editor تعیین کنید که یک دامنه مشخص از صفحه کلید کنترلر شما، لهجهها و سمپلهایی مشخص را فعال کند و بدین نحو، استفاده از این لهجهها هنگام اجرای زنده بسیار آسانتر میشود.
برای من این Keyswitchها در هنگام نوشتن خط بِیس کمی گیجکننده هستند و اگر شما هم از کودکی پیانو نزده باشید، احتمالاً وضعیت مشابهی دارید. اما به جای صرف نظر کردن از این ویژگی مهم، میتوانید بعد از نوشتن خط بِیس، این تغییر لهجهها را برنامهریزی کنید.
قسمتهایی از آهنگ که میتوان از این keyswitchها در آن بهره برد را پیدا کنید. شاید این تغییرات خیلی ساده باشند؛ مثلاً در حد تغییر لهجه برای chorus ،verse و bridge آهنگ. نیازی به افراط نیست و استفاده خفیف از این تغییرات لهجه نیز برای جلب و حفظ توجه شنونده کافی است.
همچنین از افکتهایی مانند strum هارمونیک و چهار انگشتی، صدای کشیده شدن دست روی سیم و صدای گِز فرتها استفاده کنید. بهرهگیری از این افکتها، باعث میشود صدای ساز مجازی شما به ساز واقعی نزدیک شود. توجه به این جزئیات و نواقص خوشایند، فرق بین اجرایی که بهطور واضح با ساز مجازی انجام شده و اجرایی که صدایی شبیه به ساز طبیعی دارد را رقم میزند.
۳. با استفاده از Modulation صدای ساز مجازی را ارگانیکتر کنید
modulation به شما امکان میدهد که به صدای ساز مجازی، افکتهای تناوبی بیفزایید و به آن زندگی ببخشید. نحوه کار modulation این گونه است که برای یک پارامتر، مقدار میانی و یک بازه حرکت بالاتر و پایینتر از مقدار میانی تعریف کرده و پارامتر مورد نظر، با یک آهنگ تناوبی، در بازه مشخصشده حرکت میکند.(۱)
نرمافزار Electric 88 Piano از شرکت Waves به شما امکان کنترل عمق tremolo (که در واقع modulation بر روی ولوم است)، موقعیت استریو یا pan، فیزر (phaser) و کُرِس (chorus) را میدهد. این پیانوی مجازی میتواند پَدهایی لرزان تولید کند که با مرور زمان تحول و تکامل پیدا میکنند.
آهنگسازان فیلم اکثراً از modulation در ساختههایشان استفاده میکنند.
اگر ساز مجازی که از آن استفاده میکنید از قسمت مخصوص modulation بیبهره است، برای ایجاد تحرک در موسیقی خود از یک پلاگین ماژولیشن مثل Waves MonoMod استفاده کنید. با MonoMod میتوانید در ولوم، فرکانس و جایگیری استریو، ماژولیشن ایجاد کنید که به ترتیب به آنها tremolo و vibrato و panning میگویند. همچنین با این نرمافزار میتوانید افکت chorus ایجاد کنید. MonoMod یک ابزار اساسی و بسیار مناسب برای استفاده بر روی کلیه سازهای مجازی است.
با آزمایش کردن تنظیمات مختلف modulation، میتوانید تنظیمهای ساده را جالب توجهتر و صداهای مصنوعی را طبیعیتر کنید. همچنین میتوانید به پیانوی الکتریک مجازی، tremolo اضافه کنید تا به صدایی شبیه به پیانوهای چمدانی قدیمی دست پیدا کند. یا با استفاده از chorus به صدای سینت حرکت اضافه کنید. گزینههای پیش روی شما بیشمار هستند و هر تغییر کوچکی ممکن است یک آهنگ خوب را به یک آهنگ بینظیر بدل کند.
۴. ساز مجازی را Re-Amp کنید
اصطلاح re-amp کردن، عمدتاً به معنی پخش کردن صدا از امپلیفایر و ضبط مجدد آن با میکروفون در نرمافزار آهنگسازی است. معمولاً از امپلیفایر گیتار برای این کار استفاده میشود، ولی شما میتوانید اسپیکر مانیتورینگ را جایگزین امپ کنید.
وقتی صدا از طریق امپ در اتاق پخش میشود، بخشی از مشخصات صدایی اتاق روی صدا تأثیر میگذارد و میکروفون این تأثیرات را ضبط میکند. همچنین صدای نهایی از شخصیت صوتی امپ و میکروفون هم تأثیر میپذیرد. این برهمکنشهای واقعی میتوانند صدای ساز مجازی را طبیعیتر کنند و حس ضبط زنده را ایجاد کنند.
یک میکروفون داینامیک مثل Shure SM57 گزینه مناسب و مقرونبهصرفهای برای این کار است. فشار بالای صدای آمپلیفایر برای این میکروفون کافی است تا صدایی شفاف و عاری از نویز اضافه ارائه کند.
در مورد میکروفونگذاری، گزینههای زیادی، هم بر روی محور اصلی بلندگو و هم بیرون از محور اصلی بلندگو وجود دارند؛ اما برای یافتن بهترین نقطه، هیچ چیزی جای گوش کردن را نمیگیرد. با استفاده از هدفون، نقاط مختلف را امتحان کنید و به نتیجه گوش دهید و در نهایت، بهترین حالت را بر اساس سلیقه خود انتخاب کنید.
اگر آمپلیفایر گیتار ندارید، نرمافزار Waves GTR3 Amps گزینهی بسیار مناسبی است. حتی اگر امپ گیتار هم دارید، این نرمافزار میتواند گسترهای از گزینههای صوتی را در اختیار شما قرار دهد. آن را بر روی یک صدا گذاشته، از مانیتور پخش کرده و با قرار دادن میکروفون مقابل مانیتور، صدای آن را در نرمافزار آهنگسازی مجدداً ضبط کنید.
پروسه re-amp کردن صداهای مجازی را در فضاهای مختلف مثل سوله صنعتی، باشگاه ورزشی یا فضای آزاد مثل جنگل امتحان کنید. نتایج حاصله، بر حسب مکانی که صدا در آن ضبط میشود، بسیار متفاوت خواهد بود.
۵. با افکتهای فضاساز، کار را تمام کنید
دیلِی (delay) و ریوِرب (reverb) دو افکت فضاساز (spatial FX) اساسی هستند که در اکثر پروژهها مورد استفاده قرار میگیرند. هر دو افکت بر حس و ادراک شنونده از محیطی که ساز در آن نواخته شده، تأثیر میگذارند. میتوانید برای تکمیل پیرایش صدا و طبیعیتر کردن حس یک ساز مجازی از این دو افکت استفاده کنید
این افکتها با ایجاد محیطی واحد برای سازهای زنده و مجازی موجود در پروژه، به تمامی سازها حس یکپارچگی میدهند و باعث میشوند شنونده حس کند تمام سازها واقعی هستند. اگر محیطی که صدای پیانوی مجازی شما در آن پخش میشود با صدای درامز، گیتار و بِیسی که زنده ضبط شدهاند، یکسان باشد، این حس به شنونده منتقل میشود که سازها همگی زنده ضبط شدهاند. تشخیص یک اردک در حالت منفرد کار دشواری نیست، اما تشخیص آن در میان یک گله مرغ دریایی بسیار سختتر است.
به جای اعمال افکت دیلی و ریورب بر روی ترکها، یک کانال Aux ایجاد کنید و افکتها را بر روی آن قرار دهید و از هر ساز اصلی، یک خروجی انشعابی به آن ترک متصل کنید. حتی میتوانید یک خروجی مشابه برای افکتهایی مانند کمپرسور و saturation ایجاد کنید. ترکیب سازهای مجازی و حقیقی با چنین افکتهایی، حس یکپارچگی ایجاد کرده و کمک میکند سازهای مجازی شخصیت سازهای طبیعی را به خود بگیرند.
با استفاده از یک افکت دیلِی مانند H-Delay از شرکت Waves، میتوانید بدون غلبه کردن بر سیگنالهای اصلی در میکس، احساس فضادار بودن را ایجاد کنید؛ بهخصوص اگر سیگنال تحت تأثیر دیلی را فیلتر کنید. اگر میخواهید سازهای شما، هم فضادار و هم در قالب میکس برجسته باشند، از delay استفاده کنید.
پلاگینهای ریورب، کنترل زیادی بر روی مشخصات اتاق شبیهسازیشده به شما میدهند. چه از ریوِرب اتاق مانند Abbey Road Chambers استفاده میکنید و چه از ریوِرب plate مانند Abbey Road Plates، توجه کنید که ریوِرب، صدای ساز اصلی را محو نکند. در چنین مواقعی، برای ایجاد حس فضای مشترک بین سازها، مقدار خیلی کمی ریوِرب کافی است.
جمعبندی
کیفیت سازهای مجازی به حدی پیشرفت کرده که میتوانند حتی مجربترین گوشها را نیز فریب دهند تا آنها تصور کنند که به ساز حقیقی گوش میکنند. برای شروع کار و ثبت ایدههای خود میتوانید یکی از پیشفرضهای ساز مجازی را به کار بگیرید و بعد از اتمام آهنگسازی، با تغییر تنظیمات صدا و تا جایی که از صدای نهایی رضایت کافی داشته باشید، حس طبیعی بودن را به ساز اضافه کنید.
منبع: Waves
نویسنده: Charles Hoffman
مترجم: کیان ایرجی
۱بهعنوان مثال، پارامتر Pan را در نظر بگیرید. فرض کنید مقدار میانی Pan عدد ۰، دامنه بالایی و پایینی هر یک ۱۰% و بازه زمانی ۱ ثانیه باشد. این یعنی در هر یک ثانیه، میزان Pan شما، از مقدار میانی، ۱۰ عدد بالاتر خواهد رفت و ۱۰ عدد پایینتر خواهد آمد. در نتیجه میزان Pan بین ۱۰L و ۱۰R در نوسان است و در هر ثانیه، یک بار فاصلهی ۱۰% به چپ تا ۱۰% به راست را میپیماید. (مترجم)