در این مقاله به پنج تکنیک جالب برای استفاده از ریورب و قابلیت استثنایی آن در خلق فضاهای در هم تنیده اشاره میکنیم. این تکنیکها تقریباً در هر نرمافزار آهنگسازی متداولی قابل اجرا هستند.
۱. ریورب «شکوفا»(blooming)
این افکت ریورب بهصورت یکجا ظاهر نمیشود؛ بلکه به مرور زمان و رفتهرفته «شکوفا» میگردد. در این تکنیک، برخلاف pre-delay، ریورب با تأخیر شروع نمیشود؛ بلکه از هیچ شروع شده و آرام آرام رشد کرده و شکوفا شده و سپس ناپدید میشود. این تکنیک برای زمانی که نمیخواهیم صدای ریورب باعث از بین رفتن اتک نتها شود، ایدهآل است.
۱. از دو ریورب بهصورت موازی استفاده کنید. در نرمافزار Ableton Live این کار را با استفاده از Effect Rack (تصویر زیر) و در نرمافزار استودیو وان با استفاده از FX Chain انجام دهید. در نرمافزارهای دیگر کافی است از دو خروجی جانبی که بر روی هر یک ریوربی قرار گرفته است استفاده کنید.
۲. ریوربها را بر روی حالت صد درصد افکت قرار داده و اجازه دهید ترک اصلی وظیفه پخش صدای خام را بر عهده بگیرد.
۳. در یکی از کانالهای ریورب، قطبیت صدا را معکوس کنید.
به علت معکوس شدن قطبیت، ریوربها فرکانسهای یکسان یکدیگر را از بین میبرند. اما پارامترهای این دو دقیقاً یکسان نیست و طول decay آنها متفاوت است. در ابتدا دو ریورب با یکدیگر اشتراکات بسیاری دارند و لذا سیگنالها یکدیگر را خنثی میکنند؛ اما با پیشرفت decay، اختلاف زمانی بین دو ریورب افزایش مییابد و تأثیر قطبیت آنها بر یکدیگر کاهش مییابد. به همین خاطر، صدای ریورب با گذر زمان افزایش یافته و شکوفا میشود.
۲. ریورب مید-ساید (mid-side)
ریورب گزینهای مناسب برای پردازش مید-ساید است. پردازش مید-ساید، سیگنال را به دو بخش تقسیم میکند: سیگنال وسط یا مید که مجموع خروجی کانالهای چپ و راست است و سیگنال ساید یا کنارهها که دادههای غیرمشترک موجود در کانالهای چپ و راست است. با استفاده از این تکنیک شما میتوانید هر یک از این دو بخش را بهطور مجزا پردازش کرده و و سپس سیگنالهای پردازششده را مجدداً به سیگنال استریو تبدیل کنید. همه اینها بهصورت زنده و real-time اتفاق میافتد.
افزایش ریورب در کانال کنارهها باعث میشود سیگنال پهنای بیشتری پیدا کرده و ریورب باعث کدر شدن صدا در ناحیه حساس بیس و کیک نشود. اگرچه در زمان استفاده از این تکنیک، سیگنالی مانند وکال که در وسط قرار گرفته باشد از کانال ریورب عبور نمیکند، اما معمولاً برای وکال از یک ریورب جداگانه استفاده میشود.
نرمافزار پروتولز دارای پردازنده مید-ساید نیست؛ اما میتوان بهسادگی از پردازندههای مولتیمونو بهعنوان پردازنده مید-ساید استفاده کرد. در شکل زیر، نحوه راهاندازی کانال ریورب مید-ساید برای درامز را میبینیم:
۱. یک کانال خروجی جانبی برای ریورب ایجاد کنید.
۲. نرمافزار رایگان MSED را از وبسایت Voxengo دانلود و نصب کنید.
۳. ریورب مورد نظر خود را بر روی کانال قرار دهید و تنظیمات آن را بر روی صدای صد درصد افکت قرار دهید. یک پلاگین MSED را قبل از افکت و یک نسخه دیگر از این پلاگین را بعد از افکت ریورب قرار دهید.
۴. انشعابی از ترک درام خود به این خروجی جانبی ایجاد کنید.
۵. پلاگین MSED قبل از ریورب را بر روی حالت Encode قرار دهید.
۶. پلاگین MSED بعد از ریورب را بر روی حالت Decode قرار دهید.
۷. در شکل بالا میبینیم که مؤلفه مید در پلاگین MSED Decoder پایین آورده شده است تا افکت ریورب تنها در کانال کنارهها باقی بماند.
شاید فقط بخواهید تنظیمات کانالهای مید و ساید را بهصورت جداگانه کنترل کنید. اما علاوه بر آن میتوانید از تنظیمات مختلفی برای این دو کانال استفاده کنید؛ مثلاً ریورب با زمانی کوتاهتر در کانال مید و با زمانی بلندتر در کانال ساید. ارتباط این دو کانال را با یکدیگر قطع کنید (دکمه مربوط به این کار در شکل بالا با دایره نارنجی نشان داده شده است) و سپس از منوی مشخصشده، کانال L (مید) یا R (کنارهها) را انتخاب کنید.
۳. ریورب صحنه (onstage)
هنگامی که بر روی صحنه اجرای زنده هستید، صدای ریورب متفاوت است؛ بهخصوص در سالنهای بزرگ و فضاهای وسیع. آنچه که مینوازید از بازگشت صدایی که از سالن دریافت میکنید بلندتر است و به همین خاطر صدای ریورب را اغلب در فضاهای خالی بین صداهای خود میشنوید. در استودیو نیز میتوانیم این افکت را شبیهسازی کرده و ریورب را به فضاهای بین جملهها محدود کنیم تا صدای ریورب با صدای خام تداخل نکند.
برای اجرای این تکنیک تنها به استفاده از تکنیک سایدچین و پردازندهای مانند اکسپندر (expander) نیاز داریم:
۱. قبل از فیدر، دو انشعاب بر روی کانال ایجاد کنید.
۲. یک انشعاب را به کانال افکتی بفرستید که یک ریورب با تنظیمات صددرصد افکت و پس از آن یک اکسپندر بر روی آن قرار دارند.
۳. انشعاب دیگر را به ورودی سایدچین پلاگین اکسپندر بفرستید. دلیل اینکه انشعابها پیش از فیدر از ترک جدا میشوند این است که با کم کردن فیدر بتوانید تنظیمات افکت را بهخوبی شنیده و آنها را تغییر دهید.
۴. یک ریورب با زمان بلند انتخاب کنید؛ مثلاً ۵ یا ۶ ثانیه. این بلندای زمان بسیار اهمیت دارد؛ زیرا پس از آنکه کاهش اکسپندر تمام شد، به ریورب زیادی جهت پر کردن فضای خالی نیاز خواهید داشت.
مؤلفه threshold پلاگین اکسپندر، میزان کاهش صدای ریورب در هنگام پخش سیگنال خام را مشخص میکند. تنظیمات پلاگین اکسپندر بسیار اهمیت دارند و باید آنها را آزمایش کنید تا به تنظیمات دلخواه خود برسید.
۴. ریورب ریتمیک
یکی از تکنیکهای مورد علاقه من، بالا بردن صدای انشعاب خروجی ریورب برای افزایش صدای سازهایی شبیه به اسنیر و ایجاد افکتی شبیه به سنج splash است؛ اما میتوان یک گام فراتر رفت و این ایده را بهصورت ریتمیک بر روی سازهایی مانند کیبورد، پرکاشن، گیتار، آواز و… ایجاد کرد.
شکل پایین نحوه راهاندازی این افکت را در پلاگین Guitar Rig 6 نشان میدهد؛ اما میتوان این کار را در هر نرمافزاری که دارای ماژولاتور سکوئنسر پلکانی باشد، انجام داد.
ماژول Split Mix در پلاگین گیتار ریگ، سیگنال ورودی را در دو مسیر جداگانه تقسیم میکند. مسیر A مربوط به زنجیره افکت ریورب و مسیر B مربوط به سیگنال درامز خام است. مسیر A یک ماژول ولوم پیش از افکت ریورب Raum و یک سکوئنسر پلکانی جهت کنترل ولوم ماژول دارد. سکوئنسر، ضربانی را بر روی ضد ضربها (ضرب ۲ و ۴) ایجاد میکند و لذا ماژول ولوم، صدای سیگنال را تنها بر روی ضربههای ۲ و ۴ به افکت ریورب ارسال میکند.
۵. ریورب دو-امپی (bi-amp)
برخی از ریوربها به شما اجازه میدهند که فرکانسهای بالا و پایین را بهطور جداگانه پردازش کنید؛ اما همه پلاگینها اینگونه نیستند. در پلاگینهایی که این توانایی را دارند نیز نقاط اشتراکی بین دو دامنه فرکانسی وجود دارد که باعث میشود توان تفکیک این دو دامنه برای ما محدود شود.
راه حل این مشکل ساده است؛ استفاده از دو ریورب. پیش از یکی از ریوربها یک فیلتر lowpass و پیش از دیگری یک فیلتر highpass قرار دهید تا به یک افکت ریورب دو-امپی دست پیدا کنید. با استفاده از دو ریورب با دامنههای فرکانسی مجزا برای درامز، میتوانید در حالی که سنجها و فرکانسهای بالا با ریورب بلند پردازش میشوند، فضایی کوچک و مرتب برای کیک ایجاد کنید. یا میتوانید کیکی حجیم و بزرگ داشته باشید که انگار در یک کلیسای بزرگ ضبط شده است و بر روی آن، از اسنیر و سنجهایی با حجم فضای کمتر استفاده کنید.
همچنین برای صداهای کوبهای، استفاده از دیفیوژن یا توزیع بیشتر میتواند صدا را به فرشی نرم بدل کند و از ایجاد بازگشتهای جداگانه جلوگیری کند. توانایی تنظیم مجزای میزان دیفیوژن برای فرکانسهای بالا و پایین، آرایش صدای فرکانسهای مختلف را سادهتر میکند. مزیت دیگر استفاده از دو ریورب جداگانه این است که فرکانسهای بالا و پایین در هنگام پردازش در پلاگین بر یکدیگر اثر نمیگذارند.
استفاده از تکنیک پردازش دو-امپی که در شکل پایین نشان داده شده است، بسیار آسان است.
۱. دو خروجی جانبی ایجاد کنید و بر روی هر یک یک اکولایزر با توان فیلتر کردن و سپس یک افکت ریورب قرار دهید.
۲. در یکی از اکولایزرها، یک فیلتر highpass با شیب ۶db/octave در محدوده حدود ۷۰۰ هرتز قرار دهید.
۳. در اکولایزر دیگر، یک فیلتر lowpass با شیب ۶db/octave در محدوده حدود ۷۰۰ هرتز قرار دهید.
۴. از هر ترکی که میخواهید افکت ریورب بر آن اعمال شود، یک انشعاب به هر یک از خروجیها بفرستید. ترکیب افکت ریورب را بر روی حالت صد درصد قرار دهید.
حال میتوانید با تغییر تنظیمات ریورب، صدای مورد علاقه خود را ایجاد کرده و تعیین کنید که فرکانسهای بالا ریورب پیدا کنند یا فرکانسهای پایین یا هر دو.
توجه داشته باشید که شیب فیلتر یادشده و فرکانس cutoff مشترک، پس از آنکه صدای هر دو کانال به خروجی اصلی انتقال یابد، به یک پاسخ فرکانسی تخت منجر میشود؛ اما پاسخ فرکانسی تخت الزاماً همیشه خوب نیست. میتوانید با استفاده از شیوههای مختلف، فرکانسهای بالا یا پایین را شدیدتر کاهش دهید یا میتوانید با تغییر فرکانس cutoff، میزان اشتراک فرکانسی کانالهای بالا و پایین را کمتر یا بیشتر کنید.
منبع: Sweetwater
نویسنده: Craig Anderton
مترجم: کیان ایرجی