آموزش, مقالات, مقالات استودیویی
چگونه گین پری‌امپ کارت صدا را به‌شکل صحیح تنظیم کنیم
سپتامبر
تنظیم صحیح گین در پری‌امپ میکروفون یا کارت صدای استودیویی (آدیو اینترفیس) برای ضبط، می‌تواند وجه تفاوت میان یک لاین باکیفیت و یک لاین کاملاً متوسط باشد و تأثیری چشمگیر بر روی کیفیت نهایی ضبط شما خواهد داشت.
اگر گین پری‌امپ میکروفون در کارت صدای استودیویی خود را در میزانی بسیار پایین تنظیم کنید، احتمال دارد که در لاین ضبط‌شده، شاهد نویزی ناخوشایند باشید یا اینکه به‌سادگی، شدت صدای ضبط‌شده به اندازه کافی نباشد.
در نقطه مقابل، اگر گین کارت صدای خود را در میزانی بسیار بالا تنظیم کنید، باعث بروز کلیپینگ در سیگنال می‌شوید و لاین ضبط‌شده ماهیتی کثیف همراه با دیستورشن فراوان به خود خواهد گرفت.
اما چگونه می‌توان گین یک کارت صدای استودیویی یا پری‌امپ میکروفون را به‌شکلی بهینه تنظیم کرد؟ در این مطلب، قصد داریم طبق یک راهنمای قدم‌به‌قدم، نحوه تنظیم صحیح گین پری‌امپ میکروفون در آدیو اینترفیس‌ها را شرح دهیم و به شما در ضبط صدا با کیفیتی بالاتر یاری رسانیم.
پری‌امپ چیست؟
پیش از هر چیز بد نیست که چندی از مفاهیم پایه درباره مدار میکروفون در کارت صدا را مورد بررسی قرار دهیم و ببینیم زمانی که شما یک میکروفون را به آدیو اینترفیس متصل می‌کنید و با استفاده از آن به ضبط صدا می‌پردازید، دقیقاً چه اتفاقی می‌افتد.
اکثر کارت صداهای امروزی در حداقل یکی از کانال‌های ورودی خود، به یک پری‌امپ مجهز هستند. وظیفه پری‌امپ، تقویت سیگنال ورودی از میکروفون به کارت صدا و انتقال آن به مبدل‌های سیگنال است. همچنین بسته به وسیله یا نوع میکروفونی که به کارت صدا متصل می‌کنید، این دستگاه معمولاً قابلیت‌هایی را در اختیار شما قرار می‌دهد تا بهینه‌ترین کیفیت صدا را در جلسه ضبط تجربه کنید.
اگر یک ساز همچون گیتار الکتریک، گیتار بیس یا سینتی‌سایزر را به کارت صدای استودیویی متصل کنید، یعنی در حال استفاده از ورودی اینسترومنت آن هستید. ورودی اینسترومنت معمولاً ساختاری جداگانه از پری‌امپ‌های میکروفون دارد و به قابلیتی مجهز است که می‌توان با فعال‌سازی آن، شدت صدای ورودی از این سازها به کامپیوتر را تقویت کرد و آن را با سایر اجزای موسیقی همگام ساخت. این قابلیت در برخی از کارت صداها با دکمه‌ای موسوم به «instrument» یا «Hi-Z» قابل دسترسی است. خود ورودی اینسترومنت نیز در برخی از کارت صداهای استودیویی با عبارت دوم مشخص شده است که به معنای امپدانس بالا در این ورودی است.
اگر قرار است از یک میکروفون کاندنسر بهره بگیرید و به ضبط صدا با آن بپردازید، باید پس از اتصال این میکروفون به ورودی مرتبط به آن در کارت صدا، قابلیت فانتوم پاور (phantom power) را فعال کنید. قابلیت فانتوم پاور، ولتاژ مورد نیاز میکروفونهای کاندنسر برای کار که بالاتر از میکروفونهای داینامیک است را تأمین می‌کند و تنها با استفاده از این فناوری است که می‌توانید به ضبط صدا با یک میکروفون کاندنسر بپردازید. در واقع، فانتوم پاور نقش منبع تغذیه میکروفون کاندنسر را در کارت صدا ایفا می‌کند. این دکمه در برخی از آدیو اینترفیس‌ها، به جای عبارت phantom power، با عبارت «۴۸V» مشخص شده است که به میزان جریانی اشاره دارد که با فعال‌سازی این قابلیت، به میکروفون انتقال داده می‌شود.
اگر قصد دارید نوعی دیگر از میکروفون، خصوصاً میکروفونهای ریبون قدیمی و حساس را به کارت صدای خود متصل کنید، حتماً گزینه فانتوم پاور را در کارت صدا غیرفعال کنید؛ زیرا فعال بودن آن، باعث انتقال لحظه‌ای ولتاژی بالاتر از حد مجاز به میکروفون ریبون می‌شود و می‌تواند آسیب‌هایی جبران‌ناپذیر را به آن وارد کند.
خوشبختانه بسیاری از میکروفونهای داینامیک جدیدتر، نسبت به فانتوم پاور مقاوم هستند و حتی اگر این قابلیت در کارت صدا فعال باشد نیز توانایی دریافت آن را ندارند؛ اما باز هم بسیار بهتر است که این قابلیت را فقط و فقط در زمان استفاده از میکروفونهای کاندنسر فعال کنید.
حال که به این مبانی پرداختیم و با پری‌امپ میکروفون و چندی از قابلیت‌های کارت صدای خود آشنایی پیدا کردید، بیایید به هدف اصلی‌مان، یعنی یادگیری تنظیم گین به‌شکل صحیح بپردازیم!
۱- نشانگرهای شدت سیگنال در کارت صدا را چک کنید
اکثر کارت صداهای استودیویی به نوعی از نشانگر شدت سیگنال ورودی و خروجی مجهز هستند. این نشانگر معمولاً یک نور حلقه‌ای یا مجموعه‌ای از چراغ‌های ریز است که با تعداد و رنگ خود، شدت سیگنال و گین کارت صدا را به شما نمایش می‌دهند و اگر شدت سیگنال بیش‌ازحد بالا باشد، معمولاً تغییر رنگ می‌دهند و به رنگ زرد و در نهایت قرمز درمی‌آیند.
بسیاری از کارت صداهای جدیدتر و پیشرفته‌تر از یک نرم‌افزار اختصاصی میکسر بهره می‌برند که با نصب آن بر روی کامپیوتر، علاوه بر دسترسی دقیق و کامل به بسیاری از امکانات و تنظیمات دستگاه، می‌توانید شدت سیگنال ورودی در پری‌امپ‌های آدیو اینترفیس را نیز به‌صورتی دقیق‌تر از چراغ‌های نشانگر مشاهده کنید. با توجه به این که این روش دقتی بسیار بالاتر از چراغ‌های سخت‌افزاری کارت صدا در نمایش شدت سیگنال و گین ورودی آن دارد، پیشنهاد می‌کنیم در صورت امکان، از آن برای مشاهده این مؤلفه استفاده کنید.
میکسر داخلی موجود در نرم‌افزار آهنگسازی (DAW) نیز قابلیت مشابهی دارد و می‌توانید با تنظیم یکی از ورودی‌های کارت صدا بر روی یکی از کانال‌های میکسر، شدت سیگنال آن را به‌صورت زنده و با دقتی بالا پایش کنید.
نمایش و اندازه‌گیری شدت سیگنال در کارت صداها، سیستمی مشابه با چراغ راهنمایی خیابان دارد و سبز در آن به‌معنای سیگنال ایده‌آل، زرد به‌معنای سیگنال شدید و قرمز به‌معنای سیگنال در حال اعوجاج و کلیپینگ است. در این سیستم نیز با مشاهده رنگ سبز می‌توانید به مسیر خود ادامه دهید، با دیدن رنگ زرد باید احتیاط کنید و زمانی که رنگ قرمز را دیدید، بهتر است سریعاً متوقف شوید!
بسته به سبک موسیقی خود و هدفی که از ضبط دارید، می‌توانید از محدوده زرد و نارنجی این نشانگر نیز به‌خوبی استفاده کنید و به ضبط خود ادامه دهید؛ زیرا حتی کمی اعوجاج در سیگنال ورودی نیز کاربردهای خلاقانه خود را دارد. اما بهتر است که شدت سیگنال در حال ضبط شما هیچ‌گاه وارد محدوده قرمز نشود!
۲- گین را تنظیم کنید
در مرحله دوم، باید گین ورودی پری‌امپ را با استفاده از ناب مربوط به آن و به‌صورت دستی تنظیم کنید.
برای انجام این کار، زمانی که میکروفون یا ساز را به آدیو اینترفیس متصل کرده‌اید و از صحت اتصال آن نیز اطمینان دارید، ناب را در کمترین حالت ممکن قرار دهید و همزمان با صحبت کردن در میکروفون یا نواختن ساز، آن را آرام‌آرام به سمت راست بچرخانید تا زمانی که صدا به‌وضوح به گوش شما برسد و چراغ‌های نشانگر کارت صدا نیز به‌شکلی صحیح شروع به کار کنند. در این مرحله، بهتر است که نشانگر را در محدوده امن و سبزرنگ نگه دارید و از وارد شدن آن به محدوده زرد و قرمز جلوگیری کنید.
اگر برای اندازه‌گیری شدت سیگنال ورودی از نشانگرهای موجود در نرم‌افزار اختصاصی کارت صدا یا میکسر DAW استفاده می‌کنید، توجه داشته باشید که این نشانگر همواره در محدوده ۱۵- تا ۶- واحد dBFS باقی بماند و از این محدوده پایین‌تر یا بالاتر نرود. حفظ شدت سیگنال در این محدوده، شدت مناسب سیگنال شما را تضمین می‌کند و از افت کیفیت آن بر اثر نویز یا اعوجاج نیز جلوگیری می‌کند. همچنین یک سیگنال در این محدوده شدت، از حاشیه‌ای کافی برای افزودن افکت‌هایی همچون ایکولایزر (EQ)، کمپرشن و سایر موارد مشابه برخوردار است و با چنین پردازش‌هایی، دچار افت کیفیت و دیستورشن نمی‌شود.
در زمان تنظیم گین و شدت سیگنال ورودی از میکروفون یا ساز، بدیهی است که باید علاوه بر پایش آن از طریق نشانگرهای سخت‌افزاری یا نرم‌افزاری، با استفاده از هدفون نیز آن را پایش کنید و از صحت گین سیگنال مطمئن شوید.
در واقع، بهتر است که در این پروسه نیز همچون تمامی مراحل فنی ساخت موسیقی، تنها به چشمان خود و نشانگرهای نرم‌افزاری اعتماد نکنید و مرجع اصلی را گوش خود قرار دهید. بدین شکل، می‌توانید بسته به آنچه واقعاً در حال ضبط شدن است، درباره گین کارت صدا نظر دهید و آن را با دقتی بالاتر تنظیم کنید.
۳- پایش و بازبینی اولیه شدت سیگنال
پس از آن که توانستید گین ورودی کارت صدا را با استفاده از این روش‌ها در میزانی بهینه تنظیم کنید، وقت آن می‌رسد که لاین مورد نظر خود و آنچه قرار است بنوازید یا بخوانید را اجرا کنید تا از باقی ماندن شدت سیگنال در محدوده امن، در شرایط حقیقی ضبط نیز مطمئن شوید. موزیسین‌ها بعضاً در این شرایط با شدتی فراتر از انتظار به نوازندگی یا خوانندگی می‌پردازند و از این رو، بازبینی دقیق شدت سیگنال باعث می‌شود که این مؤلفه در تمامی شرایط در محدوده امن باقی بماند. همچنین حتی اگر در اجرای حقیقی، ناگهان دیدید که شدت سیگنال در حال ورود به محدوده قرمز است، نگران نباشید؛ زیرا می‌توانید گین را به‌صورت دستی و در لحظه کاهش دهید تا این مشکل را به‌سرعت برطرف کنید و از کاهش کیفیت لاین در حال ضبط جلوگیری کنید.
نکته مهم: زمانی که قصد دارید آزمایش شدت گین را با خواندن یا نواختن موزیسین انجام دهید، حتماً دکمه رکورد را بفشارید و واقعاً ضبط را شروع کنید؛ زیرا اگر به یک موزیسین بگویید که قرار است به‌صورت تمرینی و صرفاً برای انجام تنظیمات به اجرا بپردازد، معمولاً حس کامل خود را به خوانندگی/نوازندگی اختصاص نمی‌دهد و ممکن است با شدتی کمتر اجرا کند. در نتیجه، ممکن است که در اجرای حقیقی، باز هم شدت سیگنال ورودی از سوی موزیسین مورد نظر بیشتر باشد و معادلات‌تان بر هم بریزد.
۴- پایش و بازبینی مداوم شدت سیگنال در طول ضبط
حال که تمامی مراحل لازم را برای تنظیم اصولی گین ورودی کارت صدا انجام داده‌اید، می‌توانید ضبط را آغاز کنید. اما نکته اینجاست که به هیچ وجه نباید فرض کنید که این مؤلفه قرار است از اول تا لحظه آخر پروسه ضبط در محدوده بهینه باقی بماند. در واقع، بدیهی است که موزیسین‌ها ربات نیستند و بسته به شرایط و وضعیت خود، هر اجرایی را با شدت و شکلی کمی متفاوت انجام می‌دهند.
برای مثال، درامر گروه ممکن است ناگهان تصمیم بگیرد بخشی خاص از لاین خود را برای با شدتی بیشتر بنوازد تا حس‌وحالی جذاب‌تر و پویاتر به خود بگیرد یا شاید گیتاریست شما تصمیم بگیرد بخشی از موسیقی را ملایم‌تر و لطیف‌تر بنوازد. از این رو، خوب است که گین هر یک از ورودی‌های فعال کارت صدا را به‌صورت دائم در طول ضبط بازبینی و پایش کنید تا در صورت نیاز، آن را به‌سرعت بسته به شدت اجرای موزیسین، تنظیم کنید. اگر در حین ضبط مراقب میزان گین نباشد و آن را به حال خود رها کنید، ممکن است که یکی از موزیسین‌ها، با اجرای منحصربه‌فرد و پیش‌بینی‌نشده خود، یک لاین عالی را به لاینی غیرقابل استفاده تبدیل کند!
نکته‌ای مهم درباره استفاده از پلاگین‌های گیتار برای ضبط موسیقی
مدت‌های مدید، حتی بسیاری از متخصصین صدا در استودیو نیز بر این باور بودند که روش ضبط صدای گیتار به‌وسیله میکروفون‌گذاری امپلیفایر در استودیو، تفاوتی با نحوه ضبط آن به‌وسیله کارت صدا ندارد؛ اما تحقیقات اخیر در این مورد اثبات کرده‌اند که این امر لزوماً صحیح نیست و برای تضمین کیفیت ضبط لاین گیتار خود با استفاده از کارت صدا و پلاگین‌های امپلیفایر، باید تکنیک‌هایی متفاوت را به‌کار بگیرید.
در واقع، در ترکیب بسیاری از کارت صداها با پلاگین‌های شبیه‌ساز امپلیفایر گیتار، باید ناب گین کارت صدا را در مقداری نزدیک به صفر تنظیم کنید تا لاین‌هایی باکیفیت را ضبط کنید. در نتیجه، اگر قرار است از چنین ستاپی برای ضبط صدای نوازندگی گیتار خود بهره بگیرید، بهتر است که توجهی ویژه به گین آدیو اینترفیس خود داشته باشید و ویدیوها و مقالات معتبری که اخیراً در این مورد منتشر شده‌اند را دنبال کنید.
سخن آخر
تنظیم گین پری‌امپ کارت صدا با توجه به نوع ساز یا میکروفون، می‌تواند بسیار متغیر باشد و باید این مؤلفه را با توجه به محتوایی که قصد ضبط صدای آن را دارید، تنظیم کنید. در واقع، هیچ نسخه کلی و کاملی برای میزان گین و نحوه تنظیم آن وجود ندارد و بهتر است خودتان با استفاده از مراحلی که در این مطلب به شما آموخته شد، میزانی مناسب و بهینه را برای هر منبع صدا و موزیسین بیابید.
همچنین پیشنهاد می‌کنیم که همواره در طی ضبط، چشمی به شدت سیگنال ورودی کارت صدای خود داشته باشید و مهم‌تر از همه، پایش این مؤلفه را علاوه بر چشم، با گوش خود نیز انجام دهید و به‌نوعی گوش خود را مرجع اصلی قرار دهید!
امیدواریم که با مطالعه این مطلب، توانسته باشید به‌شکل کامل با مبانی گین کارت صدا و نحوه تنظیم و پایش آن آشنا شده باشید و بتوانید زین پس، لاین‌هایی باکیفیت‌تر را ضبط کنید.
منبع: MusicRadar
نویسنده: Matt McCracken
مترجم: امیر تولی