آموزش, مقالات, مقالات گیتار الکتریک
تفاوت‌های بنیادین فندر استرتوکستر و تلکستر
فوریه
آیا در انتخاب بین استرت و تله سردرگم هستید؟ این مقاله راجع به تفاوت‌های این دو مدل است.
تلکستر (Telecaster) و استرتوکستر (Stratocaster) از زمان اختراعشان در دهه ۵۰ میلادی، معیار سنجش گیتارهای الکتریک بوده‌اند. هر دو مدل محبوبِ بسیاری از گیتاریست‌ها، از نوازندگان تفننی گرفته تا بت‌های عالم موسیقی هستند و در تولید هر ژانر موسیقی که فکر کنید، استفاده شده‌اند. میان این دو گیتار تفاوت‌های بنیادینی وجود دارد. در این مطلب به این تفاوت‌ها می‌پردازیم تا کسانی که قصد خرید اولین تله یا استرت فندر یا اسکوایر را دارند، بتوانند با در نظر گرفتن آنها، یکی را انتخاب کنند.
مروری کوتاه بر تاریخ
هنگامی که لئو فندر در سال ۱۹۵۱ گیتار تلکستر را به بازار معرفی کرد، این ساز به‌عنوان اولین گیتار سالید بادی تجاری در جهان، یک پدیده پیشرو بود.
در آن زمان سبک راک اند رول هنوز به وجود نیامده بود و لئو و کارکنانش برای گیتاریست‌های سبک سوئینگ که به دنبال ولوم و پرتاب صدای بیشتر بودند، گیتار و امپلیفایر می‌ساختند.
«اشیای معدودی به ذهن خطور می‌کنند که حرکتی را در دنیای موسیقی ایجاد کرده‌اند. بدون وجود آنها این حرکت میسر نمی‌شد و تاریخ موسیقی دگرگون می‌گشت. به نظر من گیتار تلکستر فندر یکی از این اشیاء نمادین است.»
گیتاریست‌های افسانه‌ای کانتری مانند لوتر پرکینز (Luther Perkins) و باک اُوِنز (Buck Owens) که به صدای تودماغی گیتار علاقه داشتند، تلکستر را به توده مردم معرفی کردند و در این راه، گیتاریست‌های جوانی مانند کیت ریچاردز، جیمی پیج و جورج هریسون را تحت تأثیر قرار دادند. این گیتاریست‌های جوان، در دهه شصت و بعد از آن، چهره جهان موسیقی را دگرگون کردند.
در ادامه داستان به استرتوکستر می‌رسیم. لئو فندر در ابتدا سعی داشت طراحی تلکستر را کمی اصلاح کند؛ اما در طی روند پردازش، سازی متفاوت از میان خاک‌اره‌ها برخاست. استرتوکستر که بسیاری از عناصر طراحی خود را مدیون تلکستر و همچنین پرسیژن بیس است (که آن هم در سال ۱۹۵۱ روانه بازار شده بود)، با بهره‌مندی از برخی شاخصه‌های جدید، یک گام رو به جلو به‌حساب می‌آمد. از جمله این شاخصه‌ها می‌توان به انحناهای بدنه، پل (بریج) نوآورانه، سه پیکاپ و امکانات بیشتر برای تعویض پیکاپ و کنترل صدا که تنوع صدایی بسیار زیادی به این ساز می‌دادند، اشاره کرد.
این گیتار که در سال ۱۹۵۴ به بازار معرفی شده بود، در سال ۱۹۵۷ هنگامی که بادی هالی (Buddy Holly) یک نمونه از آن را در برنامه تلویزیونی اِد سالیوان به دست گرفت، کنجکاوی همگان را برانگیخت. اما شهرت استرتوکستر، در دهه ۶۰ میلادی و در پی توجه اعجوبه‌هایی مانند جیمی هندریکس، دیوید گیلمور ، رابین تراور (Robin Trower) و اریک کلپتون به آن، عالم‌گیر شد.
«وقتی اولین بار یک استرتوکستر را دیدم، به نظرم مانند یک مجسمه زیبا بود. از نظر من این شی‌ء می‌توانست یک فضاپیما باشد. استرتوکستر یک وسیله کاربردی، اما زیباست.»
اکنون حدود ۶۰ سال است که مدل‌های کلاسیک استرت و تله به طرز اعجاب‌آوری دست‌نخورده باقی مانده‌اند و با این حال اثری از کاهش محبوبیت آنها به چشم نمی‌خورد.
فندر مدل‌های مختلفی از هر دو گیتار را به بازار ارائه کرده است، اما در ادامه، مشروحی از تفاوت‌های اصلی تله و استرت‌های مرسوم بازار را با هم مرور می‌کنیم. اما پیش از آن بیایید نگاهی بیندازیم به فهرست اسامی برخی از نوازندگان مشهور این دو گیتار:
نوازندگان مشهور استرتوکستر
نوازندگان مشهور تلکستر
دسته
دسته تلکستر و استرتوکستر مدرن به بدنه پیچ شده و معمولاً دارای ۲۲ فرت و اسکیل ۲۵.۵ اینچ است. پهنای نات آنها یکسان است و ریدیس فینگربوردشان (شعاع صفحه انگشت‌گذاری) برابر با ۹.۵ اینچ است.
اما سردسته استرتوکسترها به‌‌طرز مشهودی بزرگتر است. این امر در مورد طراحی سردسته اصلی و سردسته پهن‌تری که از سال ۱۹۶۵ تا ۱۹۸۱ استفاده می‌شد، صدق می‌کند. برخی گیتاریست‌ها مدعی هستند که سردسته بزرگتر استرت، میزان ساستین صدای ساز را افزایش می‌دهد؛ اما این بحث داغ سالهاست که بین گیتاریست‌ها در جریان است.
بدنه
بدنه استرتوکستر و تلکستر معمولاً از چوب توسکا (alder) ساخته می‌شود؛ چوبی سبک با منافذ بسته و صدایی طنین‌انداز و متعادل که ساستینی عالی و اتکی تند دارد. گاه از چوب‌های دیگر مانند ون (ash) و ماهون (mahogany) نیز برای ساخت بدنه این گیتارها استفاده می‌شود.
شکل بدنه هر دو گیتار کاملاً شناخته‌شده است. تلکستر یک بریدگی (cutaway) در کنار محل اتصال دسته به بدنه دارد و روی بدنه آن خبری از انحنا نیست؛ اما استرتوکستر به‌جز برش‌ها و انحناهای روی بدنه که نواختن آن را راحت‌تر می‌کنند، دو بریدگی (cutaway) در کنار محل اتصال دسته به بدنه دارد که برای دسترسی راحت‌تر به نت‌های بالا در نظر گرفته شده است.
بخش الکترونیک
مدارهای الکترونیک این دو گیتار عمدتاً شبیه به هم هستند. هر کدام از آنها یک کنترل ولوم اصلی دارند؛ اما تله تنها از یک کنترل تُن برخوردار است و استرت برای پیکاپ‌های میانی و بریج دارای کنترل تُن مجزا است.
اما بحث تعویض پیکاپ‌ها داستانی متفاوت است. تلکستر همیشه یک سوئیچ سه‌حالته برای تعویض پیکاپ داشته است؛ اما این سوئیچ در گیتار استرتوکستر، پنج‌حالته است. در واقع پس از آنکه گیتاریست‌ها فهمیدند با مسدود کردن سوئیچ در بین وضعیت‌های اول و دوم و دوم و سوم می‌توانند به تنوع صدایی بیشتری برسند، فندر مدل استرتوکستر را به این سوئیچ پنج‌حالته مجهز کرد.
معمولاً گیتار تلکستر دو پیکاپ سینگل کویل دارد و پیکاپ بریج آن از پیکاپ‌های استرتوکستر بلندتر و پهن‌تر است. همچنین پیکاپ بر روی صفحه فلزی بریج ساز نصب شده که صدایی قدرتمندتر به آن می‌دهد.
سخت‌افزار
در این زمینه بزرگترین تفاوت دو ساز در بریج آنهاست. هر دو مدل بر روی بریج خود ۶ خرک (سدل) قابل تنظیم دارند (البته تلکسترهای قدیمی سه خرک داشتند)؛ اما بریج تلکستر، پیکاپ بریج را بر روی خود جا داده است، در حالی که بریج استرت از سیستم ترمولوی دو محوری بهره می‌برد.
بریج استرت به فنرهایی وصل شده که به نوازنده اجازه می‌دهند با استفاده از «دسته وَمی»، زیر و بمی صدای سیم‌ها را تغییر دهد.
کدام گیتار برای من مناسب است؟
اینکه گیتار تلکستر مناسب شماست یا استرتوکستر، به سلیقه شخصی شما بستگی دارد. هر دو گیتار تاریخچه‌ای غنی و هواخواهان بی‌شماری دارند؛ اما حس و صدای آنها می‌تواند بسیار متفاوت باشد.
نمونه‌های گوناگون بسیاری از هر دو مدل در طی سالها به بازار عرضه شده است؛ نمونه‌هایی مانند سری American Performer و Player با مشخصات پیکاپ، ابعاد دسته و جنس چوب متنوع.
در طی ادوار مختلف، نوازندگان گوناگون علاقه‌مند به استرت و یا تله بوده‌اند؛ ولی اغلب نوازندگان در میانه این طیف جای می‌گیرند.
بهترین کار این است که نگذارید کلیشه‌ها انتخاب شما را هدایت کنند. برای آگاهی از جزئیات هر ساز، مطمئن‌ترین راه این است که خودتان آن ساز را به دست بگیرید.
منبع: وب‌سایت فندر
نویسنده: Mike Duffy
مترجم: کیان ایرجی