کاپو یا بارهبند، یکی از سادهترین و در عین حال مفیدترین ابزارهاییست که میتوانید هنگام نوازندگی از آن استفاده کنید. این ابزار، با قرار گرفتن بر روی سیمهای گیتار، طول قابل نواخت و کوک آنها را تغییر میدهد و گرفتن برخی از آکوردها را برای نوازنده تسهیل میکند.
در این مقاله، نگاهی به کاربردهای اصلی کاپو خواهیم داشت و به روشهای استفاده مفید از آن در نوازندگی گیتار خواهیم پرداخت.
کاپو چیست؟
کاپو ابزاریست که با قرارگیری بر روی دسته و سیمهای گیتار، کوک تمامی سیمها را بهصورت همزمان تغییر میدهد.
میتوان عملکرد کاپو را به یک انگشت تشبیه کرد که تمامی سیمهای گیتار را بر روی یک فرت واحد میفشارد. برخی از الگوهای آکوردی نیاز به گرفتن چند سیم در یک فرت دارند و میتوان این کار را با یک انگشت دست انجام داد؛ اما کاپو مانند گیرهای بر روی فرتبورد قرار میگیرد و با گرفتن سیمها، کار آکورد گرفتن و نوازندگی را برای نوازنده تسهیل میکند. با استفاده از کاپو به جای انگشت، میتوان با آزادی بیشتری نوازندگی کرد و به آکوردهایی خلاقانهتر و تنهایی متفاوت دست یافت.
عملکرد کاپو به چه شکل است؟
کاپو با قرارگیری بر روی دسته و سیمها، در واقع تغییر موقعیت نات گیتار را شبیهسازی میکند و کوک دست باز تمامی سیمها را بهصورت همزمان تغییر میدهد.
این امر بدین معناست که قرار دادن کاپو بر روی فرت سوم گیتار، تأثیری مشابه با بالا بردن کوک تمامی سیمهای گیتار به میزان سه نیمپرده دارد. اما مزیت کاپو نسبت به تغییر کوک گیتار این است که میتوان موقعیت آن را بهسرعت تغییر داد و آن را بر روی یک فرت دیگر قرار داد.
استفاده از کاپو در نوازندگی گیتار، امکان نواختن آکوردها با شکل متداول اما در کلیدهایی متفاوت را به نوازنده میدهد.
استفاده از کاپو برای ترنسپوز کردن آهنگ
سادهترین و مفیدترین راه استفاده از کاپو، بهکارگیری آن برای ترنسپوز کردن (transpose) آهنگهاست.
فرض کنیم قصد نواختن یک قطعه موسیقی با توالی آکوردی G (سل)، C (دو) و D (ر) را دارید. شما پیش از اجرا، این قطعه را چندین بار بهصورت تمرینی نواختهاید و میتوانید آن را بهخوبی بنوازید؛ اما خواننده گروه کمی پیش از اجرا تصمیم میگیرد این قطعه را در کلید A اجرا کند که یک پرده بالاتر از G است. به دنبال این امر، تمامی نتهای توالی آکوردی نیز باید یک پرده به بالا بروند و اکنون، شما باید A (لا)، D (ر) و E (می) را بنوازید.
تغییر نتهای آکورد، مسلماً نیازمند تغییر شکلهای آکوردگیری قطعه نیز خواهد بود و این اتفاق در صورتی که در ساعات آخر پیش از اجرا قرار داشته باشید، خبری بسیار نگرانکننده برای شما خواهد بود.
اما همانطور که گفته شد، تمامی نتهای موسیقی یک پرده به بالا رفتهاند و اگر یک کاپو در اختیار داشته باشید، تنها کافیست تا آن را بر روی فرت دوم ساز خود قرار دهید تا بتوانید با همان شکلهای آکورد سابق، نتهای جدید قطعه را بنوازید. در واقع، با قراردهی کاپو بر روی فرت دوم، شما میتوانید با نواختن همان شکل آکوردهای C ،G و D در دو فرت جلوتر، آکوردهای جدید آهنگ که D ،A و E هستند را بنوازید.
برخی از نوازندگان، در زمان استفاده از کاپو نیز آکوردها را با همان نتی که پیش از استفاده از کاپو نواخته میشد مینامند؛ این کار میتواند کمی گیجکننده باشد، اما میتواند به شما در به یاد آوردن سریع شکل آکورد مذکور کمک کند.
استفاده از کاپو برای بافت بخشیدن به موسیقی
اگر با سیستم CAGED آشنایی داشته باشید، میتوانید با نصب کاپو در فرتهای بالاتر گیتار، ساز خود را به دو بخش تقسیم کنید تا با بخش بالای آن، آکوردها را بنوازید و با بخش پایینی، جزئیاتی جدید به موسیقی خود اضافه کنید. (برای شناخت سیستم CAGED، پیشنهاد میکنیم ویدیوی «آموزش گیتار: آشنایی با سیستم CAGED» را تماشا کنید.)
در اینجا نیز توالی آکوردی D-C-G را در نظر میگیریم. اگر بخواهید نتهایی جدید به این آکوردها بیفزایید، میتوانید کاپو را در موقعیتهایی مختلف از دسته گیتار قرار دهید و با استفاده از سیستم CAGED و سه نت پایه C ،G و D، شکلهای آکوردی جدیدی بسازید.
در صورتی که کاپو بر روی فرت سوم قرار داشته باشد، برای نواختن آکوردهای بالا میتوانید از شکلهای آکوردی A ،E و B استفاده کنید. در واقع، اگر کاپو را یک انگشت فرض کنید که به شکل باره بر روی فرت قرار داده شده است، میتوانید شکل آکورد E را آکورد G بارهدار، شکل آکورد A را آکورد C بارهدار و شکل آکورد B را نیز آکورد D بارهدار بدانید.
این روش میتواند نقش گیتار در اجراهای گروهی را برجسته کند و نوازندگی دوئت با گیتاریستهای دیگر را نیز به دلیل صدای متفاوت آکوردها، برای شنوندگان جذابتر سازد.
امیدواریم با خواندن این مقاله، بتوانید استفادهای بهینه از کاپو در نوازندگی خود داشته باشید. در صورتی که کاربردی خلاقانه برای این ابزار میدانید که در این مقاله به آن اشاره نشده است، لطفاً آن را در بخش نظرات با مخاطبان گیتارایران در میان بگذارید.
منبع: PMT
مترجم: امیر تولی