برای خلق یک موسیقی انقلابی، نیازی به ساز و تجهیزاتی گرانقیمت ندارید. ساز یک وسیله برای انتقال پیام و حس است و بدون وجود پیامی مهم، گیتار نیز یک تکه چوب است. در واقع، این هنرمند است که هنر را خلق میکند، نه ابزار او.
در دنیای موسیقی، هنرمندان بسیاری وجود دارند که با سازی گمنام و ارزانقیمت، آثاری بدیع خلق کردهاند و دنیای موسیقی را دگرگون کردهاند. این مقاله، به پنج نمونه از این افراد اختصاص دارد.
بیلی جو آرمسترانگ: Fernandes S-Type
در محدوده زمانی میان اواخر دهه هفتاد و اوایل دهه هشتاد میلادی، شرکت فرناندز چند گیتار الکتریک بسیار باکیفیت به بازار عرضه کرد. کپیهای قدیمی این شرکت از استرتوکستر، طرفداران مشهور بسیاری دارد که یکی از مهمترینهای آنها را میتوان کرک همت (Kirk Hammett)، نوازنده گروه متالیکا دانست. همت حتی از استرت فرناندز در تور Ride The Lightning نیز استفاده کرد. اما احتمالاً مهمترین و مشهورترین استرتوکستر فرناندز، متعلق به بیلی جو آرمسترانگ (Billie Joe Armstrong) است.
آرمسترانگ، این گیتار الکتریک را بهعنوان هدیه تولد ۱۱ سالگی خود دریافت کرد. مادر وی این ساز را از یک مدرس گیتار به نام جورج کول (George Cole) خریداری کرده بود که بعدها نیز به یکی از تأثیرگذارترین اساتید آرمسترانگ تبدیل شد. گفته میشود که جورج کول نیز این ساز را از دیوید مارگن (David Margen) خریداری کرده بود که بین سالهای ۱۹۷۷ تا ۱۹۸۲، بیسیست گروه Santana بود.
بیلی نام این گیتار را به دلیل رنگش، Blue گذاشت و در طی سالیان، تغییرات بسیاری بر روی آن ایجاد کرد. از اولین تغییرات این ساز میتوان به نصب یک پیکاپ Bill Lawrence در موقعیت بریج آن اشاره کرد که بعدها با یک پیکاپ Seymour Duncan JB تعویض شد. اما جالبتر از مدل پیکاپ، نحوهای بود که بیلی آن را بر روی گیتار نصب کرده بود؛ این پیکاپ درست مانند پیکاپ بریج گیتار Frankenstrat ادی ون هیلن، بهصورت زاویهدار نصب شده بود.
چندی بعد، لوگوی موجود بر روی هداستاک Blue برداشته شد که تخمین سن آن برای متخصصین را بسیار دشوار میسازد. بعدها بخش کاستوم شاپ فندر چند نمونه از این گیتار را برای بیلی ساخت تا از آنها بر روی استیج استفاده کند؛ اما نمونه اصلی این ساز هنوز در اختیار وی قرار دارد و بیشتر در استودیو استفاده میشود.
در سالهای اخیر، آرمسترانگ علاقه شدیدی به گیتارهای گیبسون Les Paul Junior پیدا کرده است. اما در دهه نود میلادی، وی و بلو، باعث ورود سبک پانک راک به جریان اصلی موسیقی شدند و یک نسل را با سبک نواختن خشن و سه آکوردی گیتار که امروزه بسیاری از ما عاشق آن هستیم، آشنا کردند.
میتوان گفت که بلو، تقریباً تنها گیتاری بود که آرمسترانگ در ضبط آلبومهای اولیه گروه Green Day از آن استفاده میکرد.
جیمز هتفیلد: Electra Flying Wedge 2236
اکثر ما خریدهایی بد یا اشتباه در زمینه تجهیزات موسیقی انجام دادهایم. جیمز هتفیلد (James Hetfield) در اوایل فعالیت موسیقی خود، یک گیتار الکتریک با قیمت ۲۰۰ دلار خریداری کرد که فروشنده آن ادعا میکرد یک Gibson Flying V اصلی است. اما بعدها معلوم شد که آن ساز، در واقع یک نسخه کپی از Flying V با یک روکش تراس راد گیبسون بوده و Electra Flying Wedge 2236 نام دارد. با نگاهی متخصصانه میتوان گفت که هتفیلد با کمی دقت میتوانست متوجه شود که این گیتار، نمونهای کپی از Flying V است. در واقع، دسته پیچشده به بدنه، خود یک نشانه بزرگ و قطعی از عدم اصالت این ساز است و کشف این مسئله نیازی به ریزبینی ندارد. اما ایرادی بر هتفیلد وارد نیست؛ زیرا در آن زمان، وی فردی جوان بوده که تازه قصد خرید سومین گیتار خود را داشته است.
شرکت الکترا، کپی Flying V را از سال ۱۹۷۴ به بازار عرضه کرد و در اوایل دهه هشتاد میلادی نیز تولید آن را متوقف کرد. در طول سالیان، هتفیلد تغییراتی بر روی این گیتار الکتریک داد که مهمترین آنها، تعویض پیکاپهای آن با پیکاپهای سیمور دانکن بود. رنگ اصلی این ساز، شرابی بوده است؛ اما پیش از اینکه به هتفیلد فروخته شود، با لاکی از جنس نیتروسلولز پوشیده شده است. این گیتار در طول سالهای مالکیت توسط هتفیلد، دچار خوردگیهایی در بدنه خود شده است و به حکاکیهایی از هتفیلد نیز مزین شده است. هتفیلد از الکترا در آلبوم Kill ‘Em All و چند آلبوم مشهور دیگر گروه متالیکا استفاده کرده است. Chad Zaemisch، تعمیرکار گیتار هتفیلد، در مصاحبه با مجله Guitar درباره این ساز گفته است: «Flying Wedge هتفیلد، در طی این سالها، مانند بسیاری از ما، مورد بدرفتاریهای گوناگونی قرار گرفته است. اما هنوز نیز با وجود اینکه سیمهای آن در کوک باقی نمیمانند، زنده است و به کار خود ادامه میدهد… جیمز از این گیتار در اثر آخر خود (Hardwired) استفاده کرده و مطلعم که در اثر در حال ضبط بعدی نیز از آن استفاده خواهد کرد. این ساز در استودیوی هتفیلد باقی میماند؛ جایی که به آن تعلق دارد.»
جک وایت: Airline JB Hutto
جک وایت (Jack White) در دورانی که عضوی از گروه The White Stripes بود، همواره به استفاده از گیتارهای ارزانقیمت و بینامونشان مشهور بود که از آن جمله میتوان به یک گیتار آرچتاپ از شرکتی با نام Kay و یک Crestwood Astral II اشاره کرد. اما به عقیده ما، مهمترین گیتار وی، Airline JB Hutto است. بین سالهای ۱۹۶۲ تا ۱۹۶۷، شرکت Airline، مدلی با نام Res-O-Glas میساخت که در واقع، گیتارهایی هالو-بادی با بدنهای ساختهشده از فایبرگلاس بودند و یک بلوک از چوب میپل از مرکز بدنه آنها میگذشت تا پیکاپها و بریج به آن متصل شود.
شرکتی که سازهای Airline را میساخت، Valco نام داشت که یک تولیدکننده پیکاپ نیز بود. گیتار جک وایت نیز هنوز به پیکاپهای همین شرکت مجهز است. ممکن است در نگاه اول فکر کنید که پیکاپهای Airline JB Hutto از نوع هامباکر هستند؛ اما در زیر پوشش بزرگ آنها، در واقع یک پیکاپ سینگل کویل وجود دارد.
این گیتارها به تراس راد مجهز نبودند؛ اما یک میله فلزی غیر قابل تنظیم در دسته آنها تعبیه شده بود که از خم شدن آن جلوگیری میکرد.
در اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی، شرکت Eastwood Guitars حق استفاده از برند و ساخت محصولات Airline را از Valco خریداری کرد و سازهای این شرکت را نیز تا حدی بازآفرینی کرد. نمونههای بازآفرینیشده JB Hutto، کیفیت ساخت خوبی دارند و از تن جذابی نیز بهرهمند هستند؛ اما جز در ظاهر، هیچ شباهتی به نمونه اصلی خود ندارند. بدنه نسخههای جدید از چوب ماهون (mahogany) ساخته میشود؛ در حالی که نسخههای اصلی بدنهای از جنس فایبرگلاس داشتند. در واقع، مهمترین نقطه تمایز نسخه اصلی Airline JB Hutto نسبت به سایر گیتارها، بدنه فایبرگلاسی آن بود و استفاده از چوب در ساخت بدنه نسخه جدید، این ویژگی را نیز از آن میگیرد.
با مشهور شدن گروه The White Stripes، گیتارهای Res-O-Glas نیز بهسرعت به محبوبیت رسیدند و اکنون، یافتن یک نمونه تمیز آن با قیمتی منطقی، بسیار دشوار است. این ساز در زمان تولید خود، درست مانند گیتارهای Kay و Silvertone، از طریق کاتالوگهای Montgomery Ward قابل سفارش بود. گفته میشود قیمت اصلی این محصول در زمان تولید حدود ۹۹ دلار بوده است. این گیتار الکتریک عجیب، در دستان جک وایت جانی دوباره گرفت و سرچشمه صداهای زبر و کدری شد که گروه The White Stripes را به شهرت رساند.
برایان می: Red Special
برایان می (Brian May) و پدرش، Red Special را طی پروسهای دو ساله ساختند. ساخت این گیتار الکتریک در سال ۱۹۶۵ خاتمه یافت و از آن روز، به همراه همیشگی برایان تبدیل شده است.
پیکاپهای نصبشده بر روی این ساز از نوع Burns Tri-Sonic هستند و آهنربای پیکاپ وسطی نیز بهصورت برعکس نصب شده است تا قطبی معکوس ارائه دهد. گفته میشود که برایان می یک پیکاپ برای این گیتار ساخته بوده است؛ اما در نهایت، صدای آن را نپسندیده و آن را نصب نکرده است.
بریج و ویبراتوی ویژه Red Special، تماماً توسط خود برایان و پدرش، از تکههای آلومینیوم، فنر سوپاپ موتورسیکلت و یک چاقو ساخته شده است!
اینلِیهای روی دسته از دکمههای لباس، دسته آن از یک طاقچه قدیمی از جنس چوب ماهون و فرتبورت آن نیز از چوب بلوط ساخته شده است که چوبی متداول برای ساخت فرتبورد محسوب نمیشود.
در نگاه اول به نظر میرسد که Red Special یک گیتار سالید بادی (توپُر) است؛ اما در واقع بدنه آن نیمه-توخالی (semi-hollow) است و مرکز آن از چوب بلوط و اطراف آن از چوب ماهون ساخته شده است. در زمان ساخت این ساز، قرار بوده است تا حفرههایی F-شکل بر روی بدنه آن کندهکاری شود؛ اما پس از پایان فرایند ساخت، برایان و پدرش هیچگاه این کار را انجام ندادند.
برایان می هنوز از نسخه اصلی Red Special استفاده میکند؛ اما در طی سالیان، نمونههای کپی بسیاری از این ساز ساخته شده است. اولین نمونه کپی شناختهشده از این گیتار الکتریک توسط John Birch ساخته شد که برای اشخاص مشهوری مانند انگس یانگ (Angus Young) و ملکوم یانگ (Malcolm Young) از گروه AC/DC و تونی آیومی (Tony Iommi) نیز گیتارهایی بهصورت سفارشی ساخته است.
اعتراف میکنیم که این ساز، با توجه به اینکه یک گیتار سفارشی است و نه یک محصول ارزانقیمت و گمنام، چندان مناسب این مقاله نبوده است؛ اما اکثر اوقات، سازهای ساختهشده در خانه توسط هنرمندان مشتاقی ساخته میشوند که پول کافی برای خرید یک گیبسون لس پال یا فندر استرتوکستر را نداشتهاند. به عقیده ما، خلاقیت برایان می و پدر وی در تبدیل یک میز قدیمی به یک گیتار که دنیای موسیقی را دگرگون کرد، بسیار جالبتوجه و تحسینبرانگیز است.
می از Red Special در ضبط تقریباً تمامی آثار گروه Queen استفاده کرده است و اکنون نیز بهعنوان گیتار اصلی خود از آن استفاده میکند. او در این مورد میگوید: «تا کنون چند بار به اجرا بدون این ساز فکر کردهام؛ اما به نظرم این کار امکانپذیر نیست و مثل این خواهد بود که بخشی از وجودم را از دست بدهم.»
پرینس: Hohner Mad Cat
پرینس در طی سالیان فعالیت خود بهعنوان یک موزیسین، از گیتارهای متفاوت و عجیب بسیاری استفاده کرده است؛ اما گیتار الکتریک محبوب وی، یک کپی نسبتاً باکیفیت ژاپنی از فندر تلکستر به نام Hohner Mad Cat بوده است.
این ساز حتی پیش از به شهرت رسیدن با پرینس نیز بسیار کمیاب بود. دلیل این امر، تهدید قانونی Hohner توسط فندر برای کپی طرح تلکستر و توقف تولید آن تنها کمی پس از عرضه به بازار بود. به دنبال این امر، برخی از منابع ادعا میکنند که در کل، تنها حدود ۵۰۰ عدد از Mad Cat تولید و به بازار عرضه شده است. در نتیجه، محصول Hohner به یک گیتار بسیار کمیاب و کلکسیونی بدل شد. ارزش نمونههایی که لوگوی Hohner را بر روی هداستاک خود دارند، بسیار بالاتر از نمونههای مزین به نام H.S Anderson است. H.S Anderson، نام شرکت سازنده این محصول پیش از تصاحب کامل توسط شرکت Hohner بوده است.
پرینس طی چند مصاحبه اعلام کرده است که این گیتار الکتریک را از یک فروشگاه واقع در پمپ بنزین و به قیمت ۳۰ دلار خریداری کرده است. اما داستانی دیگر حکایت از این دارد که این ساز در سال ۱۹۸۳، از فروشگاه Purdom’s Pick Stop، واقع در شهر LaGrange ایالت ایلینوی آمریکا خریداری شده است. طبق یک پست در یک تالار گفتگو، پرینس که برای یک اجرای زنده به حوالی شیکاگو آمده بوده، با یک خودروی لیموزین بنفش در جلوی مغازه مذکور توقف میکند، وارد مغازه میشود و همراه با Mad Cat از آن خارج میشود. در آن زمان، این گیتار یکی از دو نمونه Mad Cat موجود در انبار فروشگاه مذکور بوده است و نمونه دیگر نیز به رنگ قرمز بوده است. ادعا میشود قیمت این گیتار، ۸۰۰ دلار و نام فروشندهای که آن را به پرینس فروخته است نیز Bill بوده است. حتی در آن زمان، ظاهراً یک روزنامه محلی درباره خرید پرینس از این فروشگاه خبری نوشته است و صاحب فروشگاه نیز نسخهای از آن روزنامه را بر دیوار جلویی مغازه خود چسبانده است تا تمامی مشتریان آن را ببینند!
تیراژ بسیار محدود Mad Cat، خصوصاً نسخه تولیدشده توسط Hohner، ممکن بود که باعث افزایش ارزش کلکسیونی آن بشود؛ اما بدون استفاده پرینس از آن و مترادف شدن نام این گیتار با وی، بعید بود که با قیمتی بیش از ۲۰ هزار دلار معامله شود!
پرینس علاوه بر نمونه اصلی Mad Cat، چهار نمونه کپی از آن نیز داشت که توسط Roger Sadowsky ساخته شده بودند.
پرینس برای اجرای سولوی قطعه While My Guitar Gently Weeps در Rock Hall of Fame Ceremony سال ۲۰۰۴، از یکی از Mad Catهای خود استفاده کرد و پس از اجرای سولو، گیتار خود را پرتاب کرد. تعمیرکار ماهر او، Takumi Suetsugu، ساز را در هوا گرفت و آن را به Oprah Winfrey داد که در ردیف جلوی تماشاچیان نشسته بود. اپرا بعدها این گیتار را به پرینس پس داد و گفته میشود که این ساز هماکنون در Paisley Park، خانه و استودیوی پرینس، قرار دارد. البته که این نمونه احتمالاً از نمونههای رپلیکای Mad Cat بوده است.
برای دگرگون کردن دنیای موسیقی، نیازی به یا تجهیزات و گیتار گران قیمت ندارید. مهمترین چیز برای رسیدن به موفقیت در موسیقی، ایدههای شما هستند. اگر دانش موسیقی را بهخوبی فرا گیرید و نحوه ساخت یک موسیقی خوب را نیز بدانید، میتوانید با استفاده از ارزانترین تجهیزات نیز به موفقیت برسید و حتی انقلابی در دنیای موسیقی به پا کنید.
منبع: Guitar.com
نویسنده: Justin Beckner
مترجم: امیر تولی
سلام خیلی دنبال گیتار برایان می گشتم ولی جایی ندیدم تو ایران بفروشه جایی کسی سراغ نداره؟؟؟