۳ توالی آکورد رایج و آسان برای گیتاریست‌های مبتدی

با اینکه یادگیری آکوردهای مجزا همچون مصالح اولیه برای ساخت یک قطعه موسیقی عمل می‌کند و هر آنچه برای نواختن و ساختن یک آهنگ نیاز دارید را در اختیار شما قرار می‌دهد، اما یادگیری و به‌خاطرسپاری توالی‌های آکورد رایج می‌تواند به شما کمک کند که از این مصالح، آثاری پیچیده و جذاب تولید کنید.

یادگیری این توالی‌ها نه‌تنها به درک شما از سازگاری آکوردها با یکدیگر کمک می‌کند، بلکه با تمرین مداوم آنها می‌توانید به‌شکلی سریع‌تر و مسلط‌تر از یک آکورد به سراغ آکوردی دیگر بروید و به این شکل، در نواختن گیتار آکوستیک یا الکتریک بهتر عمل کنید. به همین دلیل، بسیاری از افرادی که در زمینه آموزش گیتار فعالیت می‌کنند، روی یادگیری و درک این توالی‌ها تأکید زیادی دارند.

در این مطلب، قصد داریم سه توالی آکورد رایج را به شما معرفی کنیم و ساختار کلی آنها را مورد بررسی و تحلیل قرار دهیم تا بتوانید درکی عمیق‌تر از آنها داشته باشید. همچنین، چند اثر مشهور را نیز به شما معرفی خواهیم کرد که در ساخت آنها، از همین توالی‌های آکورد استفاده شده است تا با گوش دادن به آنها، برای ساخت اثر جدید خود، الهام بگیرید.

توالی آکورد چیست؟

توالی آکورد (chord progression)، مجموعه‌ای از آکوردهای مختلف است که با ترتیبی خاص، یکی پس از دیگری نواخته می‌شوند تا یک هارمونی خاص به موسیقی ببخشند. در واقع، می‌توان گفت که توالی آکورد در بسیاری از آثار موسیقی، نقش یک بنیان و پایه را ایفا می‌کند و تمامی اجزای دیگر موسیقی، حول محور آن حرکت می‌کنند.

با اینکه آثار بی‌شماری بر پایه تنها چند توالی آکورد رایج و ثابت ساخته شده‌اند، اما در هر اثر، نحوه قرارگیری این آکوردها در کنار سایر اجزا و عناصر موسیقی، تفاوت دارد و همین امر است که به یک قطعه موسیقی زندگی می‌بخشد و آن را از آثار دیگر متمایز می‌سازد.

اگر یک گیتاریست مبتدی هستید، به نظر ما باید چند توالی آکورد رایج و پایه را بشناسید و نحوه نواختن آنها بر روی گیتار را بدانید. یادگیری نواختن این توالی‌های آکورد، می‌تواند به شما در کسب دانش کاربردی عمیق‌تر در رابطه با گام‌ها و آکوردهای مربوط به آنها کمکی شایان کند و در کل، گوش و سواد موسیقایی شما را پرورش دهد. اما علاوه بر این موارد، این قبیل تمرینات می‌تواند به شما در افزایش مهارت خود در تغییر آکورد و بهره‌گیری از الگوهای استرامینگ مختلف نیز کمک کند.

در نواختن یک توالی آکورد، دقت و ظرافت حرف اول را می‌زند. پس سعی کنید کار را با سرعتی پایین شروع کنید و انگشتان خود را در موقعیت‌هایی بهینه بر روی فرت‌های صحیح قرار دهید تا به یک آکورد کامل دست یابید. در مراحل اولیه یادگیری یک توالی آکورد، برای اینکه سریعاً یک آکورد را بنوازید و به سراغ آکورد بعدی بروید، به خود فشار نیاورید و روی نواختن صحیح و دقیق هر آکورد تمرکز کنید. پس از یادگیری یک آکورد، آن را با الگوهای استرامینگ مختلف بنوازید تا صدای آن را در ذهن خود حک کنید و به‌طور کامل با آن آشنا شوید. پس از این مرحله، می‌توانید با رعایت همین نکات، به سراغ یادگیری آکورد بعدی بروید.

اگر در حرکت از آکوردی به آکورد دیگر و تعویض آنها با مشکل مواجه می‌شوید و نمی‌توانید آهنگ‌های مورد علاقه خود را به‌شکل تمیز و صحیح بنوازند، تماشای ویدئوی آموزشی زیر می‌تواند برای شما بسیار سودمند باشد:

سه توالی آکورد برای نوازندگان مبتدی

پس از اینکه نحوه نواختن مجموعه‌ای از آکوردهای کاربردی را یاد گرفتید، می‌توانید آنها را در حالاتی بی‌نهایت در کنار یکدیگر قرار دهید و با هم ترکیب کنید. در واقع، حتی اگر اکنون نواختن تنها چهار آکورد را بلد باشید نیز می‌توانید با استفاده از آنها، چندین توالی آکوردی جذاب بنوازید که احتمالاً همگی آنها در ساخت آثار متعددی مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

توالی‌های آکوردی که قرار است در این مطلب به شما بیاموزیم، از چهار آکورد لا مینور (Am)، دو ماژور (C)، فا ماژور (F) و سل ماژور (G) تشکیل شده‌اند. این چهار آکورد در کنار آکورد ر ماژور (D)، جزو مهم‌ترین آکوردهای مبتدی در موسیقی هستند و پایه‌ای مستحکم را برای نواختن مجموعه‌ای وسیع از آثار مشهور در اختیار نوازندگان مبتدی قرار می‌دهند. از این رو، توصیه می‌کنیم اگر می‌خواهید به‌تازگی یادگیری نواختن آکوردها را آغاز کنید، کار خود را از یادگیری این پنج آکورد شروع کنید تا بتوانید هم چند اثر مشهور را بنوازید و هم در صورت تمایل، آثار خود را نیز با استفاده از همین آکوردها خلق کنید.

چهار آکورد Am ،C ،F و G را می‌توان در چند روش اثبات‌شده و ساده با یکدیگر ترکیب کرد تا به چند توالی آکورد کاربردی دست یافت. با اینکه هر یک از این توالی‌ها نامی ویژه دارند، اما برخی از موزیسین‌ها، با استفاده از اعداد رومی، ترتیب هر یک از آکوردها را در این توالی‌ها مشخص می‌کنند. این شماره‌ها، گویای فاصله و نتی هستند که هر آکورد در یک گام به نمایش می‌گذارد.

برای مثال، تمامی توالی‌های آکورد که در این مطلب قصد داریم به شما معرفی کنیم، بر پایه گام دو ماژور (C major) ساخته شده‌اند. نت پایه و اول این گام، دو (C) است. همچنین احتمالاً می‌دانید که این گام، نت بمل (فلت) یا دیز (شارپ) در خود ندارد و از این رو، به خاطر سپردن آن کاری آسان است.

نکته مهم: اگر در توالی آکوردی که در حال خواندن و نواختن آن هستید، از اعداد رومی برای نشان دادن آکوردها استفاده شده است، توجه داشته باشید که در این سیستم، آکوردهای ماژور با حروف رومی بزرگ نمایش داده می‌شوند. برای مثال، عدد چهار رومی، یعنی IV در یک توالی آکوردی، به معنای نت چهارم گام دو ماژور است. اما در نقطه مقابل، اعداد رومی که با حروف کوچک نوشته شده‌اند، نشان‌دهنده نسخه‌ای مینور از آکورد نت ذکرشده در گام موردنظر هستند. برای مثال، عدد رومی vi، به همان شکل که اینجا نوشته شده است، بیانگر یک آکورد مینور از نت ششم گامی است که توالی آکورد در آن قرار گرفته است. اگر فرض کنیم توالی آکوردی ما در گام دو ماژور قرار دارد، نت ششم آن نت لا (A) است و اگر عدد رومی آن با حروف کوچک نوشته شده بود، باید آکورد لا مینور (Am) را بنوازید.

توالی آکورد شماره ۱: توالی رایج در موسیقی Doo-Wop دهه پنجاه میلادی (I-vi-IV-V)

یکی از توالی‌های آکورد پرکاربرد در موسیقی امروزی، به‌طور عامیانه ۵۰s Doo-Wop نامیده می‌شود؛ زیرا به‌طور گسترده در سبک «دو-واپ»، یکی از سبک‌های محبوب در دهه پنجاه و شصت میلادی، مورد استفاده قرار می‌گرفته است. اما این توالی آکورد، بعد از آن دوران نیز به‌وسعت توسط موزیسین‌ها به‌کار گرفته شده و می‌توان آن را در برخی از آثار سال‌های اخیر نیز شنید.

توالی آکوردی I-vi-IV-V که از هارمونی‌های سه و چهاربخشی بهره می‌گیرد، یکی از ساده‌ترین و البته محبوب‌ترین توالی‌های آکوردی در نوازندگی گیتار است و حسی بسیار ملودیک و آشنا دارد؛ به‌گونه‌ای که هر بار آن را در یک اثر موسیقی می‌شنوید، انگار داستانی آشنا با روایتی متفاوت و جذاب برای شما نقل می‌شود.

اگر برای نواختن این اثر، گام دو ماژور را به‌عنوان پایه در نظر بگیریم، باید آن را طبق ترتیب زیر بنوازیم:

• I: آکورد دو ماژور (C)
• vi: آکورد لا مینور (Am)
• IV: آکورد فا ماژور (F)
• V: آکورد سل ماژور (G)

در مراحل اول نواختن این توالی آکورد، سعی کنید آن را با سرعتی آهسته و یکدست، با یک الگوی استرامینگ ساده در قالب نت‌هایی سیاه بنوازید. برای مثال، مترونوم را در سرعتی پایین (مثلاً ۶۰ ضرب در ثانیه) قرار دهید و سعی کنید هر یک از آکوردها را در قالب هشت نت سیاه بنوازید و سپس، به سراغ آکورد بعدی بروید.

نسخه‌ای از توالی آکورد دو-واپ که در این مطلب به شما معرفی کردیم، بر پایه گام و آکوردهایی بسیار ساده ساخته شده است تا نواختن آن برای نوازندگان مبتدی آسان‌تر باشد. اما شما می‌توانید همین توالی را با توجه به فرمول کلی نت‌ها و فواصل آن، یعنی I-vi-IV-V، در هر گامی بنوازید.

همان‌طور که گفته شد، آثاری بسیار در دنیا وجود دارد که با استفاده از این فرمول ساخته شده‌اند و برای اینکه ماهیت صوتی این توالی آکورد را در آثار دیگر و بیرون از فضای تمرینی خود بشنوید، فهرستی بلندبالا از آثار را پیش رو خواهید داشت. یکی از مشهورترین این آثار، Stand By Me اثر بن ای. کینگ (Ben E. King) است که در سال ۱۹۶۱ منتشر شده است. یکی دیگر از آهنگ‌هایی که با فکر کردن به توالی آکورد دو-واپ، بلافاصله نام آن به ذهن‌مان می‌رسد، Purple Rain از خواننده و موزیسین بزرگ، پرینس (Prince) است.

اما علاوه بر این‌ها، توالی آکورد دو-واپ، بخشی از بنیان زیبا و قدرتمند آهنگ My Girl از گروه موسیقی دِ تمپتیشنز (The Temptations) را نیز تشکیل داده است. در این اثر استثنایی که در سبک موتاون (Motown) ساخته شده است، توالی موردنظر ما با هارمونی‌های وکال آن به‌شکلی بی‌نقص همگام شده است.

اگر چند سالی از این آثار جلوتر برویم و به دهه هشتاد میلادی برسیم، این توالی آکورد در یکی از محبوب‌ترین آثار موسیقی این دوران، یعنی Every Breath You Take از گروه پلیس (The Police) که در آن استینگ (Sting) به‌عنوان خواننده اصلی حضور دارد، شنیده می‌شود. در Every Breath You Take که هنوز هم یکی از پرطرفدارترین آهنگ‌های سبک راک است، این توالی آکورد حس‌وحال احساساتی همیشگی خود را ندارد و کمی تیره‌تر نمایش داده شده است.

توالی آکورد شماره ۲: توالی C-G-Am-F یا I-V-vi-IV

یکی دیگر از محبوب‌ترین توالی‌های آکورد رایج در میان نوازندگان گیتار، C-G-Am-F است. در حالی که این مورد نامی به‌یادماندنی و جذاب همچون توالی آکوردی دو-واپ ندارد، اما می‌توان آن را به همان اندازه پُرکاربرد دانست. I-V-vi-IV حس‌وحالی پرانرژی‌تر نسبت به توالی دو-واپ دارد و لحنی شادتر به موسیقی می‌بخشد.

اسم این توالی نیز بسیار ساده است و با دیدن آن، سریعاً متوجه آکوردهای موجود در آن و ترتیب آنها می‌شوید. با در نظر گرفتن گام دو ماژور به‌عنوان پایه، این توالی آکورد باید طبق مراحل زیر نواخته شود:

• I: آکورد دو ماژور (C)
• V: آکورد سل ماژور (G)
• vi: آکورد لا مینور (Am)
• IV: آکورد فا ماژور (F)

برای نواختن I-V-vi-IV نیز همچون مورد قبلی، توصیه می‌کنیم ابتدا تمرین را با سرعت بسیار پایین آغاز کنید و خود را در نواختن هر آکورد و تغییر موقعیت بین آنها بیازمایید. هر یک از آکوردهای این توالی را چهار بار در قالب نت‌های سیاه، با سرعتی بسیار پایین و با استفاده از مترونوم بنوازید و رفته‌رفته با افزایش سرعت خود را افزایش دهید و سریع‌تر بین آکوردها حرکت کنید.

شنیدن توالی آکورد C-G-Am-F در آثار موسیقی مشهور و آهنگ‌هایی که به‌خوبی می‌شناسید، می‌تواند به شما در شناخت و درک بهتر این توالی کمک کند و باعث شود که بتوانید برای ساخت آثار موسیقی جدید الهام بگیرید.

این توالی آکورد محدود به سبک و دوره خاصی از تاریخ موسیقی نمی‌شود و می‌توان آن را در بازه‌ای بسیار وسیع از آهنگ‌ها، از موسیقی پاپ تا راک و حتی چندی از آهنگ‌های بسیار قدیمی شنید. اما یکی از مشهورترین آهنگ‌ها که بر پایه این کورد پراگرشن اثبات‌شده ساخته شده است، Beast of Burden از گروه رولینگ استونز (The Rolling Stones) است. به‌کارگیری این توالی آکورد در این آهنگ، حسی یادآور سبک بلوز به آن بخشیده است و باعث پدید آمدن ماهیتی روشن و پرانرژی در آن شده است.

برای اینکه با انعطاف فوق‌العاده توالی C-G-Am-F در سبک‌های مختلف موسیقی آشنا شوید، توصیه می‌کنیم آهنگ مدرن و امروزی Bad Blood اثر تیلور سوئیفت (Taylor Swift) را نیز گوش کنید؛ زیرا حتی این آهنگ نیز بر پایه توالی آکوردی مورد بحث ما ساخته شده است! در واقع، تنها نقطه اشتراک Beast of Burden و Bad Blood، همین توالی آکورد است و همین امر، گویای کاربرد بسیار وسیع آن است.

اما این توالی معروف، صورت‌های دیگری نیز دارد! با گوش دادن به اثر پانک راک When I Come Around از گروه گرین دی (Green Day)، متوجه می‌شوید که توالی I-V-vi-IV حتی برای این سبک از موسیقی نیز مناسب است!

توالی آکورد شماره ۳: توالی Am-F-C-G یا vi-IV-I-V

سومین و آخرین مورد فهرست ما، توالی آکورد Am-F-C-G است.

این زنجیره آکورد، تفاوتی اساسی با دو مورد قبلی دارد؛ زیرا با تنها آکورد مینور مورد استفاده ما، یعنی لا مینور (Am) آغاز می‌شود که در گام دو ماژور، نقش فاصله ششم (vi) را ایفا می‌کند.

برای نواختن این توالی آکورد در گام دو ماژور، باید طبق مراحل زیر عمل کنید:

• vi: آکورد لا مینور (Am)
• IV: آکورد فا ماژور (F)
• I: آکورد دو ماژور (C)
• V: آکورد سل ماژور (G)

در حالی که آکوردهای مینور از نظر موزیسین‌ها معمولاً حال‌وهوایی غم‌انگیز دارند، اما آغاز شدن این توالی آکورد با یک آکورد مینور آن را به یک توالی حزن‌آور تبدیل نکرده است و استفاده از آن لزوماً به موسیقی‌های غمگین محدود نمی‌شود. در واقع، قرارگیری آکورد لا مینور در کنار آکوردهای فا ماژور، دو ماژور و سل ماژور، باعث شده است که توالی vi-IV-I-V همان‌قدر که برای ساخت آثار موسیقی آرام و تأمل‌برانگیز مناسب است، در موسیقی‌های پُرجنب‌وجوش راک و پاپ نیز بدرخشد.

از این رو، این توالی آکورد را می‌توانید در بازه‌ای بسیار وسیع از آثار موسیقی، از آهنگ راک Peace of Mind از بوستون (Boston) و آهنگ گیرا و رمانتیک Save Tonight از ایگل آی چری (Eagle Eye Cherry)، تا یک اثر پاپ خالص همچون Love Me از جاستین بیبر (Justin Bieber) و آهنگ شاد و زیبای پاپ-پانک The Rock Show از گروه بلینک ۱۸۲ (Blink 182) بشنوید!

سخن آخر

یادگیری توالی‌های آکورد مختلف، راهی عالی برای بهبود مهارت‌های نوازندگی و تکنیک‌های مربوط به آن است و در عین حال، می‌تواند شما را برای نواختن بازه‌ای وسیع از آثار موسیقی مشهور نیز آماده کند و حتی امکان ساخت یک آهنگ جدید را نیز به شما بدهد. به‌علاوه، نواختن این آکوردها دستان شما را برای نوازندگی قوی می‌کند، آمادگی شما برای تغییر موقعیت سریع انگشتانتان بر روی فرت‌بورد را افزایش می‌دهد و به‌طور کلی، یک نوازنده بسیار بهتر را از شما می‌سازد.

پس از اینکه با تمرین پیاپی و پشتکار، توانستید به نواختن توالی‌های آکورد معرفی‌شده در این مطلب مسلط شوید، سعی کنید که همین مراحل را برای یادگیری و استفاده از توالی‌های آکورد دیگر به‌کار بگیرید و به این شکل، بازه مهارت‌ها و دانش موسیقایی خود را توسعه دهید.

فراموش نکنید که بخشی مهم از لذت یادگیری موسیقی، یافتن الگوهایی اثبات‌شده در آن و استفاده از آنها به روش‌ها و در اشکالی کاملاً جدید است.

امیدواریم که با مطالعه این مطلب و یادگیری مباحث آن، بتوانید نوازندگی خود را به سطحی جدید ارتقا دهید و به یک موزیسین تراز اول در سبک دلخواه خود تبدیل شوید!

اگر شما نیز اکنون یک گیتاریست هستید، اولین توالی آکوردی که نواختن آن را آموختید چه بود؟ از نظر شما، بهترین توالی آکورد برای استفاده در ساخت یک موسیقی راک گیرا چیست؟ از شما دعوت می‌کنیم که پاسخ خود به این سوالات را در بخش نظرات همین مطلب، با ما و مخاطبین گیتار ایران به اشتراک بگذارید.

منبع: Fender
نویسنده: Ben Nemeroff