آیا تا بهحال به این فکر کردهاید که اگر یکی از انگشتان دست یا ساعدتان صدمه ببیند یا بشکند، چه بر سر آیندهتان بهعنوان نوازنده گیتار خواهد آمد؟
اگر به این امر فکر کردهاید و همواره نگران آن هستید و یا این اتفاق برای شما افتاده است، به هیچ وجه دلسرد نشوید! در تاریخ موسیقی قرن بیستم، گیتاریستهای بسیاری وجود داشتهاند که پس از متحمل شدن صدمات فیزیکی شدید، بهبود یافتهاند و به نوازندگی خود ادامه دادهاند.
در این مقاله، به هشت مورد از این گیتاریستها خواهیم پرداخت و آنها را به خاطر عزم و تلاش خللناپذیرشان برای بهبودی و بازگشت به دنیای نوازندگی حرفهای، ستایش میکنیم.
۸. جری گارسیا
Jerry Garcia یکی از مشهورترین چهرههای صحنه راک سایکدلیک دهه شصت میلادی است و بهعنوان نوازنده، خواننده، آهنگساز و بهنوعی، شخص اصلی گروه Grateful Dead به شهرت رسید.
جری بیش از هر چیز، به نوازندگی ماهرانه و خاص خود مشهور است که رگههایی از سبکهای فولک، بلوگرس، بلوز و کانتری در آن به گوش میرسد. این سبک نوازندگی ویژه و سولوهای طولانی وی در اجراهای زنده، همواره منبع الهامی برای بسیاری از موزیسینهای مشهور راک معاصر بوده است.
در سن چهار سالگی، جری و خانوادهاش به سفری در کوههای سانتا کروز در ایالت کالیفرنیا رفتند. در آنجا، جری و برادرش تیف، مسئولیت شکستن هیزمها را به عهده گرفتند و هنگامی که جری یک هیزم را برای برادرش نگه داشته بود تا وی آن را با تبر بشکند، لبه تبر به انگشت وسط او اصابت کرد و دو سوم آن را قطع کرد.
چند سال پس از این حادثه، جری توسط مادربزرگ و پدربزرگ مادری خود، با موسیقی بلوگرس و کانتری آشنا شد که انگیزهای شد برای او تا به آموختن نوازندگی بانجو و سپس، گیتار بپردازد. او با اشتیاق زیاد و تمرین بسیار، موفق شد که بهرغم مشکل جسمی خود، به یکی از برجستهترین نوازندگان تاریخ بدل شود.
۷. دیو ماستین
Dave Mustaine را میتوان یکی از مشهورترین و تأثیرگذارترین گیتاریستهای سبک متال دانست. وی که زمانی عضو گروه Metallica بود و سپس گروه Megadeth را بنیانگذاری کرد، یکی از چهرههای اصلی دو زیرسبک موسیقی متال، یعنی Thrash Metal و Heavy Metal به شمار میآید.
در سال ۲۰۰۱، دیو برای عمل خارج کردن سنگ کلیه به بیمارستان مراجعه کرد؛ اما با استعمال داروهای مسکن، دچار اعتیاد شد و به دنبال این امر، در یک مرکز ترک اعتیاد در ایالت تگزاس بستری شد.
یکی از روزهایی که دیو در این مرکز بستری بود، دست چپ او در پشت یک صندلی آویزان ماند و او به همان شکل، به خواب رفت. دو ساعت بعد، ماستین از خواب بیدار شد و دید که دستش هیچ حسی ندارد!
لبه تیز بالای صندلی که دست دیو در پشت آن آویزان شده بود، گردش خون به عصب زند زیرین (عصب اولنار) دست او را متوقف کرده بود و آسیبی شدید به آن زده بود. این آسیب، باعث سندرمی موسوم به فلج شب شنبه (Saturday Night Palsy) شده بود که توان حرکتی و قدرت دست و بازوی چپ ماستین را بسیار کاهش میداد.
در این دوره، دیو ناچاراً گروه Megadeth را منحل کرد و پنج روز هفته، پیگیر پروسه فیزیوتراپی بسیار فشرده خود شد. پس از ماهها تلاش و تمرین نفسگیر، او دوباره توانست گیتار بنوازد و به دنبال آن نیز گروه Megadeth را دوباره و با افرادی جدید به راه انداخت.
۶. اینگوی مالمستین
Yngwie Malmsteen را میتوان یکی از زبردستترین و تکنیکیترین گیتاریستهای دنیا دانست. او در نوجوانی به موسیقی کلاسیک و نوازندگان گیتار الکتریکی که در آثار آنها رگههایی از نوازندگی گیتار کلاسیک دیده میشد، علاقهمند شد و با الهامگیری از نوازندگانی چون ریچی بلکمور (Ritchie Blackmoore)، مایکل شنکر (Michael Schenker) و Uli Jon Roth، این سبک نوازندگی را به اوج رساند.
در سال ۱۹۸۷، اینگوی مالمستین با خودروی جگوار E-Type دوازده سیلندر خود با یک درخت تصادف کرد و از ناحیه سر صدمه دید. این صدمات، باعث شدند تا وی به مدت یک هفته به کما برود.
پس از بازگشت از کما، اینگوی متوجه شد صدماتی که به اعصابش وارد شده، دست راست او را بهطور کامل از کار انداخته است. اما او متوقف نشد و به تلاش بسیار برای درمان خود پرداخت. پس از ماهها درمان و تمرین، مالمستین توانست دوباره با مهارت ویژه خود به نواختن گیتار بپردازد و تنها کمی بعد، دشوارترین قطعات را بهصورت زنده اجرا میکرد.
۵. لری کارلتون
Larry Carlton یکی از محبوبترین نوازندگان گیتار الکتریک سبک جز است.
با اینکه کارلتون بیشتر بهعنوان یک گیتاریست جز شناخته میشود، اما او چیرهدستی خود را از نواختن بازهای وسیع از سبکهای موسیقی مانند راک، پاپ، بلوز و البته فیوژن جز و اسموث جز به دست آورده است.
از دهه هفتاد تا اوایل دهه هشتاد میلادی، کارلتون یکی از محبوبترین و پرکارترین سِشِن پلیرها (نوازندگان پروژهای) در دنیا به شمار میرفت؛ بهطوری که در این دوره، او هر سال در حدود پانصد جلسه ضبط گیتار داشت و در آلبومهای موزیسینهایی بسیار مشهور نظیر مایکل جکسون، جونی میچل، بیلی جوئل، استیلی دن، کریستوفر کراس، باربرا استرایسند و گروههای موسیقی The Four Tops و The Partridge Family نواخته است.
در سال ۱۹۸۸، وقتی که لری در حال ضبط آلبوم خود با نام On Solid Ground بود، در بیرون از استودیوی Room 335، واقع در کالیفرنیای جنوبی، مورد اصابت یک گلوله قرار گرفت که توسط یک نوجوان به او شلیک شده بود.
این گلوله، سرخرگ کاروتید لری کارلتون را سوراخ کرد و صدمهای عمیق نیز به تارهای صوتی و اعصاب شانه و بازوی چپ او زد. صدمه گلوله به کارلتون بهحدی بود که اگر آمبولانس به موقع به او نمیرسید، قطعاً خونریزی جان او را میگرفت.
اما پس از جراحیهای متعدد و روند بهبودی سخت و طولانی، لری توانست تا دوباره به جهان نوازندگی گیتار بازگردد و موفقیتی حتی بیش از قبل به دست آورد.
۴. پت مارتینو
نوازنده جز، Pat Martino، یکی از تحسینشدهترین گیتاریستهای این سبک در تاریخ است و تأثیر وی بر روی موسیقی، امروزه در بازه وسیعی از زیرسبکهای جز مانند فیوژن، post-bop، سول جز و جز کلاسیک شنیده میشود.
در اواسط دهه هفتاد میلادی، مارتینو دچار سردردهای شدیدی میشد و این درد نهتنها بهبود نمییافت، بلکه رفتهرفته شدیدتر و ماندگارتر میشد. این بیماری، باعث مشکلات ذهنی نظیر افسردگی و شیدایی نیز در وی شده بود.
در سال ۱۹۸۰، پت تشنجی شدید را تجربه کرد که باعث بستری شدن او در بیمارستان شد. عکسبرداری CT Scan از مغز وی، دلیل سردرد و تمامی مشکلات ذهنی او را مشخص کرد؛ یک توده ناهنجار شریانی در لوب گیجگاهی چپ او.
همچنین در این اسکن مشخص شد که این ناهنجاری، شروع به خونریزی کرده است و اگر ادامه یابد، به قیمت جان پت تمام میشود. در نتیجه، به او گفته شد برای اینکه زنده بماند، باید تحت عمل جراحی قرار گیرد و همراه با این توده، ۷۰ درصد از لوب گیجگاهی او نیز از جمجمه خارج میشود.
پت مارتینو رضایت داد و جراحی بر روی مغز او با موفقیت انجام شد. اما با این وجود، تأثیر این جراحی بر روی حافظه او بسیار مشهود بود. مارتینو هنوز میتوانست صحبت کند؛ اما دچار فراموشی پسگستر شدیدی شده بود و حتی شناختی از هویت، مکان و هیچیک از اطرافیان خود نداشت. این فراموشی، مسلماً شامل مهارت نوازندگی او نیز شده بود.
پت با کمک دوستان نزدیک، همکاران و خانواده خود، فرایند بسیار دشوار یادگیری دوباره گیتار و تمامی مبانی پایه زندگی را شروع کرد.
پس از تماشای روزانه عکسهای خانوادگی و گوش دادن به آلبومهای خود به مدت بسیار طولانی، پت بالاخره توانست پس از دو سال بسیار سخت، بخش زیادی از حافظه هویتی و موسیقایی خود را بازگرداند.
در همین مدت، قسمت زیادی از مهارت نوازندگی گیتار مارتینو نیز بازگشته بود؛ اما چندین سال طول کشید تا او بتواند مهارت خود را به سطح پیش از جراحی برساند. با وجود اینکه وی نوازندگی را تا حد زیادی فراموش کرده بود، اما هیچگاه چابکی و مهارت دستان وی از بین نرفت!
۳. لس پال
Lester William Polsfuss یا بهاختصار Les Paul، یک نوازنده بسیار بااستعداد در سبک جز، کانتری و بلوز و همچنین یکی از تأثیرگذارترین افراد در صنعت گیتار و موسیقی معاصر بود.
وی یکی از مخترعین گیتار الکتریک سالید بادی به شمار میآید و نقشی اساسی در طراحی گیتار همنام خود، یعنی Gibson Les Paul ایفا کرده است.
علاوه بر این، لستر یکی از افراد پیشرو در زمینه ضبط چند-ترکی (multitrack) بود؛ تکنیکی که به وی امکان ضبط چند ترک گیتار و وکال و کنار هم گذاشتن آنها بهصورت همزمان را میداد. وی از این تکنیک در ضبط موسیقیهای مشترک خود و همسرش، Mary Ford، استفاده میکرد.
در سال ۱۹۴۸، لس و همسرش مری، به سمت کالیفرنیا در حال حرکت بودند تا به خانه پدری لس بروند. در راه، لس تب کرد و رانندگی خودروی بیویک کروکی خود را به مری سپرد تا کمی استراحت کند. چند مایل بعد، طوفانی زمستانی جاده را درنوردید و آن را با یخ پوشاند. به دنبال آن نیز شرایطی خطرناک برای این زوج رقم خورد.
در جادهای بسیار لغزنده و پوشیدهشده از یخ، مری به یک ریل راهآهن رسید که شهرهای Davenport و Chandler را به یکدیگر متصل میکرد؛ جنس فلزی ریل، لغزندگی سطح جاده را دوچندان کرد و کنترل خودرو را از دست مری ربود. مری سعی کرد تا حرکت خودرو را کنترل کند؛ اما سطح جاده، هیچ اصطکاکی با لاستیکها نداشت و تلاشهای وی را ناکام گذاشت. خودروی لس و مری به سر خوردن ادامه داد تا در نهایت، از شانه جاده رد شد و به سطح مسیلی منجمد سقوط کرد. با برخورد خودرو با زمین، مری، لس و تمام لوازم آنها، به بیرون خودرو پرتاب شدند و چند متر جلوتر به زمین خوردند.
در کمال تعجب، مری تقریباً بدون هیچ جراحتی، از این حادثه جان سالم به در برد؛ اما شش عدد از دندههای لس، یکی از مهرههای ستون فقراتش و دماغش شکست، استخوان لگنش مو برداشت، طحالش ضربهای جدی دید و استخوان بازو و آرنج راستش نیز خرد شد. همچنین به دلیل هوای بسیار سرد و طوفانی و اینکه رسیدن نیروهای اورژانس هشت ساعت به طول انجامید، وی به ذاتالریه نیز مبتلا شد.
پس از اینکه لس و مری به بیمارستان رسیدند، پزشکان به آنها گفتند که به دلیل وضعیت بسیار بد دست راست لس، شاید نیاز باشد که آن را قطع کنند. اما پزشکان با مخالفت شدید لس مواجه شدند؛ زیرا وی حاضر نبود نوازندگی گیتار را برای همیشه کنار بگذارد. پس از انجام چندین جراحی، لس با هواپیما به کالیفرنیا رفت تا در آنجا، توسط یک متخصص استخوان معاینه شود.
متخصص استخوان به لس گفت که میتواند مفصل آرنج او را با یک تکه استخوان از پایش جایگزین کند تا دیگر نیازی به قطع کردن دستش نباشد؛ اما این کار، امکان حرکت در نقطه آرنج و خم کردن دستش را از او خواهد گرفت. لس این پیشنهاد را قبول کرد و به دکتر گفت تا دست او را در جراحی در موقعیتی تنظیم کند که بتواند با آن گیتار بنوازد.
بعد از بیش از یک سال دوره نقاهت و تمرین مکرر برای نواختن گیتار با شرایط جدید، لس بالاخره توانست مهارت نوازندگی خود را بازگرداند و پس از آن، به ساخت موسیقیهایی بسیار موفق با همسرش ادامه داد.
۲. تونی آیومی
Tony Iommi یکی از مهمترین نوازندگان گیتار در سبکهای هارد راک و هوی متال است. آیومی بهعنوان گیتاریست لید گروه Black Sabbath به شهرت رسید و همواره به ریفهای بسیار جالب و خلاقانه، کوک بم گیتار و سولوهای نفسگیر خود مشهور بوده است.
در سن ۱۷ سالگی، تونی در حال گذراندن آخرین روز کاری خود در کارخانه ورق فلز در بیرمنگام بود که حادثه وحشتناکی برای او رخ داد. در این حادثه، بند آخر انگشتهای وسط و حلقه دست چپ او بهطور کامل قطع شد.
در آن زمان، آیومی چند سالی بود که نوازندگی گیتار را شروع کرده بود و قصد داشت به یک موزیسین حرفهای تبدیل شود؛ اما این حادثه باعث شد تا او به کنار گذاشتن موسیقی بهطور کلی فکر کند.
چندی بعد از این حادثه، مدیر کارخانهای که تونی در آن کار میکرد، به عیادت او آمد و یکی از آثار موزیسین جز فرانسوی، جنگو راینهارت (Django Reinhardt) را برای او پخش کرد. او به تونی توضیح داد که راینهارت نوازندگی گیتار را تنها با دو انگشت انجام میدهد؛ زیرا او نیز انگشتان خود را در حادثهای از دست داده است.
صحبتهای مدیر تونی و نوازندگی بدیع جنگو راینهارت، به او انگیزه داد تا نوازندگی را دوباره شروع کند. او برای تسهیل نوازندگی با انگشتهای صدمهدیده خود، ظرفهای خالی مایع دستشویی را با حرارت آب میکرد و آنها را به شکل نوک انگشت درمیآورد؛ سپس تکههای چرمی به آنها میچسباند تا چسبندگی بهتری به سیمهای گیتار داشته باشند. همچنین، او گیتار خود را پایینتر از حد استاندارد کوک میکرد و بهجای سیم گیتار، از سیم بانجو بر روی ساز خود استفاده میکرد تا نوازندگی را برای خود آسانتر کند.
تونی با همین ترفندها، تمرین را ادامه داد تا چند سال بعد، به نوازندهای ماهر تبدیل شد و بعدها، به شهرتی افسانهای رسید.
همانطور که احتمالاً میدانید، آیومی هنوز هم گیتار خود را پایینتر از حد استاندارد کوک میکند و این امر، یکی از تعیینکنندهترین عوامل در تن منحصربهفرد گیتار اوست.
۱. جنگو راینهارت
فرد اول این لیست، بهواقع یکی از مهمترین، تأثیرگذارترین و بهترین گیتاریستهای تاریخ است: Django Reinhardt.
میتوان گفت که جنگو، سبک جز و نوازندگی گیتار آن را بهکلی دگرگون کرد و بهنوعی، بنیانگذار زیرسبک Hot Jazz نیز بوده است. قطعات موسیقی راینهارت امروزه بهعنوان مرجعی برای گیتاریستهای جز محسوب میشوند و تکنیک نوازندگی و استعداد موسیقی این نوازنده، از او یک بت برای موزیسینهای تمامی سبکها ساخته است.
در سال ۱۹۲۸، وقتی جنگو ۱۸ سال داشت و نوازندهای موفق محسوب میشد، در آتشسوزی کاروان مشترک خود با همسر اولش، صدماتی شدید دید.
همسر اول او، Florine Bella Mayer، به ساخت و فروش گلهای مصنوعی ساختهشده از کاغذ و سلولوئید مشغول بود. یک شب که جنگو از اجرا برگشته بود، وقتی به سمت تخت کاروان میرفت، پایش به یک شمع روشن بر روی زمین خورد و شعله شمع به لوازم کار فلورین که بسیار اشتعالپذیر بودند، سرایت کرد. این مواد کاغذی با سوختن خود، کاروان را هم به آتش کشیدند و جنگو و همسرش را در آن به دام انداختند.
همسایگان به کمک جنگو و همسرش آمدند و آنها را از دام آتش نجات دادند و به بیمارستان بردند. قسمت راست بدن جنگو، دچار سوختگیهای وسیع درجه یک و دو شده بود که باعث از کار افتادن پای راست و دفرمه شدن انگشت کوچک و انگشت حلقه دست چپ او شد.
پس از گذشت یک سال، جنگو توانست با کمک عصا راه برود؛ اما انگشتان او هیچوقت بهبود نیافتند. برادر جنگو، برای افزایش انگیزه او، یک گیتار نو به او هدیه داد تا نوازندگی را دوباره شروع کند.
پس از سالها تمرین، راینهارت نوازندگی گیتار را دوباره و به روشی کاملاً جدید آموخت که در آن میتوانست تنها با استفاده از انگشت اول و دوم خود، سولو بنوازد و آکورد نیز بگیرد. همچنین وی راهی پیدا کرد تا از دو انگشت ازکارافتاده خود نیز در کنار انگشتان سالمش، برای آکورد گرفتن استفاده کند.
امیدواریم که اگر دوران سختی را میگذرانید، با خواندن این مقاله، برای ادامه نوازندگی انگیزه گرفته باشید!
منبع: Rock Guitar Lessons
مترجم: امیر تولی
من هم دو انگشت وسط دست راستم قطع شده، ولی هنوز گیتارم رو دوست دارم.