آموزش, مقالات, مقالات استودیویی
۸ راهنمایی ضروری میکس برای موزیسین‌ها و تنظیم‌کنندگان تازه‌کار
فوریه
هر شخصی که برای مدت طولانی به کار میکس مشغول بوده باشد، قطعاً به تکنیک‌ها و روش‌های کاری مخصوصی دست یافته که در مواقع ضرورت به آنها رجوع می‌کند؛ اما کسانی که به‌تازگی با صنعت آدیو و میکس آشنا شده‌اند، ممکن است هنوز با بسیاری از این تکنیک‌ها و ابزارها آشنا نباشند. این مقاله سعی دارد تعدادی از روش‌های کار مهندسین صدای باسابقه و همچنین کمی از حکمت کار میکس را به مبتدی‌ها معرفی کند.
۱. به پن توجه کنید
یکی از بنیادی‌ترین جنبه‌های کار میکس که معمولاً از چشم مبتدی‌ها به دور می‌ماند، پن (pan) است. چیدن عناصر مختلف میکس در پهنای دامنه استریو، نه‌تنها فضای بین اسپیکرها را پر می‌کند، بلکه به علت نحوه شنوایی استریو ما باعث ایجاد شفافیت بیشتر خصوصاً در میکس‌های شلوغ خواهد شد. روش میکس معمولاً به این صورت است که عناصر اصلی موسیقی مانند کیک، اسنر، بیس و لیدهای ساز و آواز را دقیقاً یا تقریباً در وسط دامنه استریو قرار داده و سعی می‌شود انرژی موجود در باند چپ و راست به‌طور تقریبی با یکدیگر برابر باشند.
۲. از تکنیک Doubling برای تراکم بیشتر استفاده کنید
دبل کردن به این معناست که دو یا چند ساز دقیقاً یک خط را اجرا کنند. این تکنیک قرن‌هاست که در تنظیم موسیقی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روزها دابلینگ معمولاً از طریق ضبط مجدد یک ترک و یا از طریق روش دبل‌سازی مصنوعی یا ADT (مخفف Artificial Double Tracking) انجام می‌پذیرد. در روش دبل‌سازی مصنوعی، ترک مورد نظر یک بار کپی شده و با کمی تأخیر نسبت به ترک اصلی در تنظیم قرار می‌گیرد. معمولاً دبل‌هایی که مجدد نواخته می‌شوند، احساس طبیعی‌تر و انسانی‌تری دارند؛ در حالی که دبل‌های مصنوعی، احساس ماشینی‌تر و خشک‌تری القا می‌کنند. هر یک از آنها در جایگاه خود می‌توانند سودمند باشند.
ترک‌هایی که با ظرافت بالایی دبل شده باشند، به علت تفاوت‌های کوچک از نظر زمانی، صدایی غنی‌تر ایجاد می‌کنند. یک روش مرسوم برای دبل کردن یک ترک (معمولاً برای سازهایی مانند گیتار ریتم) این است که ترک مورد نظر را دو بار ضبط کنیم و یکی از نسخه‌های ضبط‌شده را کاملاً در باند چپ و دیگری را کاملاً در باند راست قرار دهیم.
۳. اکولایزر را هم به‌صورت سولو و هم در قالب میکس گوش کنید
اکولایزر یکی از اولین ابزارهایی است که تکنسین‌های کارکشته در صنعت میکس و همچنین تازه‌کارهای این صنعت برای دستیابی به بالانس صدایی بهتر از آن استفاده می‌کنند. از این رو بهتر است تأثیر اکولایزر را هم به‌صورت مجزا و هم در قالب کلی آهنگ بشنویم. گوش کردن به هر ترک به‌صورت جداگانه، ایراداتی که ممکن است نیاز به اصلاح با اکولایزر داشته باشند را به‌خوبی به ما نشان می‌دهد. اما در نهایت، ترک مورد نظر در قالب کلی موسیقی شنیده خواهد شد؛ بنابراین تا وقتی که صدای ترک مورد نظر با سایر المان‌های موسیقی هماهنگ نباشد، کار ما تمام نشده است.
برخی مواقع تغییرات اکولایزر بر روی یک ترک، در قالب کلی موسیقی خوش‌صدا هستند؛ ولی وقتی ترک را به‌تنهایی گوش می‌کنیم، متوجه می‌شویم که باعث لاغر شدن و یا تیز شدن صدا شده‌اند. در چنین مواقعی معمولاً تکنسین‌های میکس از تنظیمات خودکار اکولایزر استفاده می‌کنند تا در جاهایی از موسیقی که ترک مورد نظر به‌تنهایی شنیده می‌شود، اکولایزر تغییرات دیگری بر روی صدا اعمال کند. برخی از تکنسین‌ها نیز فایل مورد نظر را به دو ترک مجزا با تنظیمات اکولایزر متفاوت تقسیم می‌کنند.
۴. کمپرسور به‌عنوان یک افکت ثابت
کمپرسور یکی از پُراستفاده‌ترین ابزارهای میکس است که اغلب مبتدی‌ها برای درک چگونگی کار با آن دچار مشکل می‌شوند. این ابزار در میکس، هم به دلایل فنی مانند نرم‌تر کردن دینامیک‌های شدید موجود در یک ترک مورد استفاده قرار می‌گیرد و هم به دلایل خلاقانه مانند شدیدتر کردن کوبش سازهایی مانند درامز.
یکی از استفاده‌های فنی مرسوم از کمپرسور بر روی ترک‌های آواز با دینامیک بالاست. در چنین مواقعی، کمپرسور می‌تواند صدای نت‌هایی که کمتر شنیده می‌شوند را افزایش داده و صدای نت‌هایی که از قالب بیرون می‌زنند را کم کند.
از جمله استفاده‌های خلاقانه مرسوم از کمپرسور هم می‌توان به تغییر دینامیک درامز اشاره کرد. در این روش، با استفاده از کمپرسوری با اتک و ریلیز آهسته، صدای درامز ما «چِفت»تر و کوبه‌ای‌تر شده و در صورت استفاده از اتک و ریلیز سریع، صدای ساز پُرابهت‌تر و بم‌تر می‌شود.
۵. استفاده از چند ریورب
در فضای طبیعی، تمام سازها و صداها با ریورب یکسان پوشیده می‌شوند؛ لذا ممکن است فکر کنیم که یک ریورب برای یک میکس کافیست. اما در یک اتاق اجرای زنده موسیقی، بازگشت صدا از تمام جهات شنونده را در بر می‌گیرد؛ حال آنکه در میکس استریو، ریورب صرفاً از سمت مقابل و دو سوی شنونده به گوش می‌رسد و لذا قوانین استفاده از ریورب در میکس استریو کمی متفاوت است. بیشتر تکنسین‌های میکس، از چند ریورب و از انواع مختلف آن برای گروه‌های مختلف سازها استفاده می‌کنند تا شفافیت بیشتری در میکس کلی به دست آورند. برای مثال، یک ریورب از نوع plate یا ریورب اتاق با اندازه‌های کوچک ممکن است برای درامز استفاده شود و ریوربی بازتر با اکویی بیشتر یا یک ریورب از نوع hall ممکن است برای آواز استفاده شود.
۶. استفاده از کورِس و فیِزِر برای جنس بخشیدن به صدا
درست همانطور که تکنیک دبل کردن مصنوعی می‌تواند غنای بیشتری به صدا اضافه کند، افزودن یک ماژول اسیلاتور فرکانس پایین (LFO) به یک نسخه کپی از ترک مورد نظر (با استفاده از یک تأخیر کوتاه ۱۵ الی ۲۰ میلی ثانیه)، افکت دبل کردن را به افکت کورس تبدیل می‌کند. این افکت، غنای بیشتری نسبت به تکنیک دبل کردن ایجاد می‌کند و بسته به تنظیمات افکت می‌تواند از کورس‌های کوتاه کلاسیک تا کورس‌های براق، متغیر باشد. با کوتاه کردن زمان تأخیر و بیشتر کردن بازگشت صدا می‌توان به افکت فلنجر دست پیدا کرد و با کمی تغییر در تکنیک موجود می‌توان افکت فِیز را ایجاد نمود.
۷. بسته به سلیقه خود از تنظیمات خودکار استفاده کنید
اتوماسیون یا تنظیمات خودکار به معنای تغییر پارامترهای مختلف یک افکت در نقاط مختلف از میکس یا آهنگ است. اما مشکل این تنظیمات آن است که پس از اعمال آنها نمی‌توان به‌راحتی در تنظیمات مورد نظر تغییر ایجاد کرد؛ زیرا هر تغییری که به‌صورت دستی اعمال می‌کنیم، توسط تنظیمات خودکار به حالت قبلی باز می‌گردد. از این رو بسیاری از تکنسین‌های مجرب میکس، کار استفاده از تنظیمات خودکار را به مراحل نهایی میکس موکول می‌کنند که بیشتر تنظیمات مورد نظر تقریباً در وضعیت نهایی خود قرار گرفته‌اند.
۸. پردازش خروجی‌ها
اعمال پردازش بر روی خروجی‌های استریو، یک بحث همیشگی در بین تکنسین‌های میکس است. از آنجا که اعمال پردازش بر روی خروجی کلی در مرحله نهایی مسترینگ صورت می‌پذیرد، برخی از تکنسین‌های میکس از اعمال این پردازش‌ها در مرحله میکس خودداری کرده و برخی دیگر این پردازش‌ها را بخشی حیاتی از پروسه میکس می‌دانند. در نهایت تصمیم برای اعمال یا دوری جستن از این پردازش‌ها بر عهده تکنسین میکس است؛ اما توصیه می‌کنیم اگر پردازشی بر روی خروجی استریو صورت می‌گیرد که باعث بهتر شدن صدای میکس می‌شود، میکس را به گونه‌ای انجام دهید که به این پردازش‌ها نیازمند نباشد و بدون وجود آنها هم زیبا و قابل قبول باشد.
سخن نهایی
همانطور که پیشتر اشاره کردیم، تکنسین‌های مجرب میکس به‌خوبی با این ابزارها و تکنیک‌ها آشنا هستند؛ ولی این مرور کوتاه در تکنیک‌ها و روش‌های میکس می‌تواند برای مبتدی‌ها و تکنسین‌های تازه‌کار مفید باشد. امیدواریم اگر هیچ‌یک از این تکنیک‌ها هم برای شما مفید نبودند، لااقل با خواندن این مقاله ترغیب شده باشید که روش‌های جدید را امتحان کنید.
نویسنده: Joe Albano
مترجم: کیان ایرجی