گران‌قیمت‌ترین گیتارهای کلاسیک تاریخ

گیتار کلاسیک را می‌توان یکی از محبوب‌ترین سازهای جهان دانست و نمونه‌های ممتاز آن، چیزی کم از یک اثر هنری ندارند؛ با این وجود، زمانی که بحث قیمت و رکورد فروش در مزایده به میان می‌آید، این ساز اصلاً حریف همتایان الکتریک و سیم فلزی (آکوستیک) خود نمی‌شود. به‌طور مثال، گیتار Martin D-18E متعلق به کرت کوبین (Kurt Cobain) که توسط او در اجرای MTV Unplugged مورد استفاده قرار گرفت، سه سال پیش به مبلغ شش میلیون دلار فروخته شد. چندین و چند گیتار الکتریک و آکوستیک دیگر نیز با ارقامی بالاتر از یک میلیون دلار به فروش رسیده‌اند که می‌توانید فهرست کامل آنها را در مقاله «گران‌ترین گیتارهای فروخته‌شده در مزایده» مشاهده کنید.

به دلایل مختلف، هیچ گیتار کلاسیکی تا کنون نتوانسته است به این ارقام نزدیک شود. جالب اینکه حتی در برخی از موارد، نقاشی‌ها و طراحی‌های نقاشان مشهور از گیتار کلاسیک نیز با رقم بسیار بیشتری از نمونه‌های تاریخی و ارزشمند این ساز به فروش رسیده‌اند.

تا همین دهه‌های اخیر، گیتارهای مربوط به قرن نوزدهم ارج و قرب چندانی نزد مجموعه‌داران نداشتند و اگر به‌طور مثال، موقعیت آنها را با ویولن‌های تاریخی مقایسه می‌کردید، قطعاً ناامید می‌شدید. یکی از گیتارهای ساخته‌شده توسط آنتونیو د تورس (Antonio de Torres)، یعنی کسی که گیتار کلاسیک را به شکل فعلی خود درآورد و جزو مهم‌ترین سازندگان ساز در تاریخ محسوب می‌شود، بیست و پنج سال زیر تخت‌خواب صاحبش رها شده بود. صاحب این گیتار زمانی به ارزش آن پی برد که کتاب زندگی‌نامه آنتونیو د تورس را مطالعه کرد.

متأسفانه بسیاری از گیتارهای قدیمی حتی از این شانس هم بی‌بهره بودند و در گذر زمان، متحمل آسیب‌هایی بسیار جدی و تعمیرناپذیر شدند.

در این مطلب، نگاهی می‌اندازیم به گران‌قیمت‌ترین گیتارهای کلاسیک فروخته‌شده در مزایده‌. البته این فهرست فقط شامل مواردی می‌شود که به‌صورت عمومی مزایده شده‌اند و قطعاً گیتارهای دیگری نیز بوده‌اند که به‌صورت خصوصی و پشت پرده، با قیمت‌های بالاتری معامله شده‌اند.

همچنین گیتارهای کلاسیک بسیار ارزشمندی نیز در جهان وجود دارند که به مزایده گذاشته نشده‌اند و در موزه‌ قرار گرفته‌اند. به‌طور مثال، گیتار کلاسیک Hermann Hauser که بین سال‌های ۱۹۳۸ تا ۱۹۶۳ توسط آندرس سگوویا (Andrés Segovia) نواخته شده است و سگوویا آن را بهترین گیتار دنیا خوانده است، قطعاً می‌تواند رکورد جدیدی در زمینه قیمت گیتار کلاسیک ثبت کند؛ اما این ساز امروزه در موزه هنر متروپولیتن قرار دارد و قرار نیست به مزایده گذاشته شود.

یک نکته جالب توجه این است که من حدود دو سال پیش تهیه این فهرست را شروع کردم و از آن زمان تا امروز، بازار گیتارهای کلکسیونی داغ‌تر شده است؛ با این حال، در طی این مدت، هیچ مورد جدیدی به این فهرست اضافه نشد. البته شاید گیتارهای کلاسیک بسیار ارزشمندی نیز بوده‌اند که به‌صورت خصوصی به فروش رسیده‌اند و من از آنها اطلاعی ندارم.

مقدمه‌چینی دیگر بس است! حال بیایید به سراغ گران‌ترین گیتارهای کلاسیکی برویم که در مزایده‌های عمومی به فروش رسیده‌اند.

گیتار Hermann Hauser I (ساخت سال ۱۹۴۸)

تاریخ مزایده: می ۲۰۰۶

قیمت فروش: ۱۷۹۹۹۹ دلار

یکی از نام‌هایی که در این مطلب مکرراً به آن برمی‌خوریم، هرمان هاوزر یکم (Hermann Hauser I)(تولد ۱۸۸۲-مرگ ۱۹۵۲) است که از مهم‌ترین سازندگان گیتار کلاسیک در تاریخ به شمار می‌آید.

زمانی که این ساز به مزایده گذاشته شد، تخمین زده می‌شد که با قیمتی بین ۵۰ تا ۶۰ هزار دلار به فروش برسد؛ اما گیتار Hermann Hauser به سه برابر این قیمت فروخته شد و جایگاه نخست فهرست گران‌ترین گیتارهای کلاسیک تاریخ را از آن خود کرد.

هرمان هاوزر این ساز را در سال ۱۹۴۸، یعنی یازده سال پس از ساخت گیتار سگوویا، تولید کرد. صفحه رویی (تاپ) این گیتار از چوب اسپروس و صفحات پشتی و کناری آن از چوب رزوود ساخته شده‌اند. روی برچسب داخلی ساز، دو حرف .M. P به دستخط هاوزر دیده می‌شود. این حروف، مخفف عبارت manu propria به معنای ساخته‌شده به دست خودم هستند و نشان از آن دارند که هرمان هاوزر این گیتار را به‌تنهایی و بدون کمک دستیارانش ساخته است.

در سال ۲۰۲۰، جان هریس (John Harris)، مجموعه خود که شامل چهل گیتار ارزشمند، از جمله ساز هاوزر می‌شد را به کنسرواتوار موسیقی سن فرانسیسکو اهدا کرد و امروزه دانشجویان این کنسرواتوار می‌توانند به این گیتار استثنایی دسترسی داشته باشند.

Antonio de Torres SE 122 (ساخت سال ۱۸۸۸)

تاریخ مزایده: اکتبر ۲۰۱۴

قیمت فروش: ۱۶۷۵۳۶ دلار

این گیتار کلاسیک به دست آنتونیو د تورس افسانه‌ای ساخته شده است و در ماه اکتبر سال ۲۰۱۴، به قیمت ۱۶۷۵۳۶ دلار به فروش رسید. بازه قیمتی که برای این ساز تخمین زده شده بود، حدوداً بین ۱۴۷ تا ۲۳۰ هزار دلار بود؛ اما در نهایت، نتوانست به سقف این بازه نزدیک شود.

صفحه صدا یا ساندبورد Antonio de Torres SE 122 از سه قطعه چوب اسپروس ساخته شده است و ساختار تقویت‌کننده داخلی یا بریسینگ بادبزنی آن از هفت تیر تشکیل شده است.

لوئیجی آتادمو (Luigi Attademo)، نوازنده چیره‌دست ایتالیایی، با این ساز تاریخی قطعاتی را اجرا کرده است که می‌توانید آنها را در یوتیوب یا اسپاتیفای بشنوید.

Antonio de Torres FE 17 (ساخت سال ۱۸۶۴)

تاریخ مزایده: اکتبر ۲۰۰۷

قیمت فروش: ۱۵۷۰۰۰ دلار

گیتار بعدی این فهرست نیز اثر آنتونیو د تورس است. تخمین زده می‌شد که FE 17 با قیمتی در حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار دلار به فروش برسد؛ اما یک خریدار آن را به قیمت ۱۵۷۰۰۰ دلار خریداری کرد که کمی از تخمین کارشناسان بالاتر بود.

تورس، FE 17 را برای استفاده شخصی خود ساخته بود؛ اما پس از اینکه نوازندگی خیره‌کننده فرانسیسکو تارگا (Francesco Tárrega) با این گیتار را دید، تصمیم گرفت آن را به دستان او بسپارد. بر روی بدنه این ساز رد سوختگی با سیگار قابل مشاهده است؛ زیرا تارگا عادت داشت در حین نوازندگی، سیگار بکشد.

صفحه رویی Antonio de Torres FE 17 از چوب اسپروس اروپایی و صفحات پشتی و کناری آن از چوب افرای اروپایی ساخته شده است. همانند بسیاری از گیتارهای اولیه تورس، در حفره صدا یا ساند هول این ساز نیز از ساختاری موسوم به tornavoz بهره گرفته شده است که به تقویت پرتاب صدا و فرکانس‌های پایین کمک می‌کند.

گیتارهای Hermann Hauser I (ساخت سال‌های ۱۹۳۹ و ۱۹۴۰)

تاریخ مزایده: آوریل ۲۰۰۹ و اکتبر ۲۰۱۱

قیمت فروش: ۱۳۴۵۰۰ دلار و ۱۵۲۵۰۰ دلار

جایگاه بعدی این فهرست نیز به دو گیتار از هرمان هاوزر تعلق می‌گیرد که به‌ترتیب در سالهای ۱۹۳۹ و ۱۹۴۰ ساخته شده‌اند. ساز اول در آوریل ۲۰۰۹ به قیمت ۱۳۴۰۰۰ دلار و ساز دوم در اکتبر ۲۰۱۱ به قیمت ۱۵۲۵۰۰ دلار به فروش رسید.

نمونه مربوط به سال ۱۹۳۹، در واقع برای آندرس سگوویا ساخته شده است. صفحه رویی این گیتار به نوشته‌ای مزین است که در نمونه‌های مربوط به سال ۱۹۳۱ و ۱۹۳۷ از گیتارهای سگوویا نیز دیده می‌شود: fait pour Monsieur Andres Segovia Montevideo (یعنی ساخته‌شده برای آقای آندرس سگوویا مونته‌ویدئو).

این گیتار کلاسیک ارزشمند اکنون در موزه Guitar Salon International قرار دارد.

گیتار Robert Bouchet (ساخت سال ۱۹۶۴)

تاریخ مزایده: اکتبر ۲۰۰۹

قیمت فروش: ۱۲۲۵۰۰ دلار

این ساز که هنر دست روبر بوشه، گیتارساز مشهور فرانسوی است، روزگاری به جولین بریم (Julian Bream) تعلق داشته است و یکی از دلایل قیمت بالای آن نیز همین امر است. در واقع، کارشناسان حراجی کریستیز تخمین زده بودند که این گیتار کلاسیک به قیمتی بین ۴۰ تا ۵۰ هزار دلار به فروش برسد؛ اما ساز روبر بوشه در نهایت به قیمت ۱۲۲۵۰۰ دلار فروخته شد.

پس از این اتفاق، کری کین (Kerry Keane)، مدیر بخش آلات موسیقی در کریستیز گفت: «رکورد تاریخی که این گیتار از روبر بوشه ثبت کرد، نشان از جایگاه والای سازهای او در جامعه نوازندگان گیتار کلاسیک دارد که چیزی از منزلت ساخته‌های هرمان هاوزر فقید کم ندارند.»

بوشه که در سال ۱۸۹۸ در پاریس متولد شد، ابتدا به نقاشی جذب شد و در میانسالی مشغول ساخت گیتار شد. گفته می‌شود که او در طول عمر خود، تنها ۱۵۴ گیتار ساخته است. سبک کار بوشه که آشکارا متأثر از سازهای تورس بود، پایه‌های مکتب گیتارسازی فرانسه را بنیان نهاد.

گیتار José María Vilaplana (ساخت سال ۱۹۷۹)

تاریخ مزایده: ژوئن ۲۰۱۹

قیمت فروش: ۱۰۰ هزار دلار

شاید از خود بپرسید چرا این گیتار، با وجود آنکه چندان قدیمی و تاریخی نیست، با چنین قیمت هنگفتی به فروش رسیده است. دلیل اصلی این امر، به صاحب این ساز برمی‌گردد: دیوید گیلمور (David Gilmour)، نوازنده افسانه‌ای گروه پینک فلوید.

تخمین زده می‌شد که گیتار ساخت خوزه ماریا ویاپلانتا (José María Vilaplana)، استادکار متبحر اسپانیایی، با قیمتی در حدود ۲۵۰۰ تا ۳۵۰۰ دلار فروخته شود؛ اما همانند بسیاری دیگر از سازهای گیلمور، این گیتار نیز رکوردشکن شد.

گیلمور این گیتار کلاسیک را در ماه مارس سال ۱۹۸۲ خریداری کرد و سالها از آن بهره برد. صدای این ساز در آهنگ جاودانه گروه پینک فلوید، یعنی High Hopes، طنین‌انداز است.

گیتارهای Hermann Hauser I (ساخت سال‌های ۱۹۳۶ و ۱۹۴۹)

تاریخ مزایده: آوریل ۲۰۰۳ و نوامبر ۲۰۱۲

قیمت فروش: ۹۳۲۰۰ دلار و ۹۸۵۰۰ دلار

مجدداً به دو گیتار از هرمان هاوزر می‌رسیم که هر دو از آثار ممتاز این استادکار آلمانی هستند.

نمونه اول متعلق به سال ۱۹۳۶ و نمونه دیگر ساخت سال ۱۹۴۹ است. گیتار نخست در آوریل سال ۲۰۰۳ به قیمت ۹۳۲۰۰ دلار و گیتار دوم در نوامبر سال ۲۰۱۲ به قیمت ۹۸۵۰۰ دلار به فروش رسید.

Antonio de Torres FE 21 (ساخت سال ۱۸۶۴)

تاریخ مزایده: آوریل ۲۰۰۹

قیمت فروش: ۸۶۵۰۰ دلار

جایگاه بعدی این فهرست، به یک گیتار دیگر از آنتونیو د تورس تعلق می‌گیرد که در سال ۲۰۰۹ به مزایده گذاشته شد.

بر روی برچسب داخل این ساز، عدد ۱۸۵۲ نوشته شده است؛ اما سپس با جوهر، عدد ۵۲ به ۶۴ تصحیح شده است و زمان صحیح ساخت گیتار، سال ۱۸۶۴ میلادی است. Antonio de Torres FE 21 در نوامبر سال ۱۹۹۲ در نمایشگاهی که به یادبود تورس برگزار شده بود، به نمایش گذاشته شد و توجه علاقه‌مندان بسیاری را به خود جلب کرد. خوزه رومانیلوس، نویسنده کتاب Antonio de Torres, Guitar Maker – His Life & Work در مورد این گیتار نوشته است: «نکته جالب این است که ادعا می‌شود این گیتار در آلمریا ساخته شده است؛ در صورتی که در آن زمان، تورس ساکن سویا بوده است. به هر حال، شکی نیست که این ساز، هنر دست تورس است.»

Ignacio Fleta No 235 (ساخت سال ۱۹۶۱)

تاریخ مزایده: آوریل ۲۰۰۵

قیمت فروش: ۷۴۴۰۰ دلار

این گیتار کلاسیک که از ساخته‌های استادکار اسپانیایی، ایگناسیو فلتا به شمار می‌آید، زمانی به جان ویلیامز (John Williams) تعلق داشته است و به همین دلیل، شهرت نسبتاً زیادی دارد. ویلیامز در دهه شصت میلادی به‌‌کرات از این ساز در آثار خود استفاده کرده است و می‌توان صدای آن را در بسیاری از آثار بزرگ این هنرمند شنید.

گیتارهای ایگناسیو فلتا به صدای قدرتمند خود مشهورند و به همین دلیل، بسیاری از نوازندگان کنسرت طرفدار آنها هستند.

گیتار Hermann Hauser I (ساخت سال ۱۹۲۸)

تاریخ مزایده: آوریل ۲۰۰۸

قیمت فروش: ۷۳۰۰۰ دلار

این فهرست را با یکی دیگر از گیتارهای هرمان هاوزر به پایان می‌بریم که در سال ۱۹۲۸ ساخته شده است و در مزایده، به رقم ۷۳۰۰۰ دلار فروخته شد.

امروزه یک گیتار هاوزر در موزه Guitar Salon وجود دارد که گفته می‌شود به سال ۱۹۲۸ تعلق دارد؛ اما من مطمئن نیستم که ساز مذکور، همین گیتار باشد. به هر شکل، Guitar Salon ادعا می‌کند که نمونه موجود در این موزه، ارزشی معادل ۱۲۰ هزار دلار دارد.

منبع: Inside-guitar