آموزش, مقالات, مقالات یوکللی
چگونه صدای گز یوکللی را برطرف کنیم
آوریل
احتمالاً شما هم با مشکل گز دادن یوکللی (اوکوله‌له) برخورد داشته‌اید. این مشکل باعث ایجاد صدای آزاردهنده‌ای شبیه به وزوز در هنگام ضربه زدن به سیم‌ها می‌شود. خوشبختانه شناسایی ریشه مشکل در بیشتر مواقع بسیار ساده است. رفع این اشکال نیز تنها چند دقیقه زمان می‌برد.
دلیل اصلی گز دادن یوکللی چیست؟ چگونه محل ایراد را شناسایی کنیم؟ چگونه این ایراد را برطرف کنیم؟ برخی از راه‌حل‌ها بسیار ساده هستند؛ اما برخی دیگر پیچیده‌تر هستند و نیازمند تغییر دادن دائمی یوکللی خواهند بود. اگر این کار برای شما راحت نیست، بهتر است به یک تعمیرکار حرفه‌ای ساز مراجعه کنید.
مشکل از یوکللی است یا از نوازنده؟
یکی از مهمترین مؤلفه‌های مؤثر بر صدای یوکللی، خود شما هستید. اگر گز به‌تازگی در صدای ساز پیدا شده، می‌توانید از این بخش مقاله عبور کنید؛ اما اگر مبتدی هستید و همواره با این مشکل دست و پنجه نرم کرده‌اید، به خواندن این بخش ادامه دهید.
حتماً سیم‌ها را به اندازه کافی به دسته بفشارید. از وارد آوردن فشار بیش‌ازحد نیز خودداری کنید؛ زیرا این کار تنها انگشتان شما را به درد می‌آورد. اما نباید انگشتان شما بیش‌ازحد نرم بر روی سیم قرار گیرند؛ زیرا این امر باعث لرزش کنترل‌نشده سیم و ایجاد گزگز می‌شود.
در هنگام نواختن یک نت یا آکورد، انگشت خود را وسط دو میله پرده (فرت) یا مستقیماً بر روی میله‌ها نگذارید. انگشت شما باید دقیقاً پیش از میله قرار گیرد. علاوه بر سهولت فشار دادن سیم، این کار ممکن است باعث از میان رفتن صدای گز شود.
نگذارید انگشتان شما با سیمی که پردهگیری نکرده‌اید تماس پیدا کنند. این کار حتماً منجر به خفه شدن صدای سیم یا ایجاد گز می‌شود. با تمرین می‌توانید جای‌گیری دست خود را بهبود دهید.
مهمترین راهنمایی اینکه سعی کنید سرعت را کاهش دهید. وقتی شروع به فراگیری و نواختن یوکللی می‌کنید، آکوردها را آرام بنوازید و تعویض آکوردها را با سرعتی کم انجام دهید. شاید حتی بد نباشد که کمی در کاهش سرعت نوازندگی خود افراط کنید تا جای‌گیری دست شما بر روی آکوردها بی‌نقص شود. سیم‌ها را تک تک بنوازید و جای‌گیری انگشتان را طوری تنظیم کنید که صدای هر سیم به وضوح و شفافیت شنیده شود. عجله نکنید، نواختن هر آکورد را در سرعت پایین فرا بگیرید و سپس رفته رفته سرعت را بالا ببرید.
بر هماهنگی دست چپ و راست تمرکز کنید. حرکت دستان شما باید با یکدیگر هماهنگی داشته باشد. اگر پیش از پایان مضراب‌زنی دست خود را از روی صفحه انگشت‌گذاری بردارید، نت‌ها ساکت خواهند شد و صدای جالبی دریافت نخواهید کرد.
آیا هنوز مشکل گز برطرف نشده است؟ پس برویم به سراغ مراحل بعدی.
محل ایراد را شناسایی کرده و گز را برطرف کنید
اگر تکنیک شما درست است، سیم‌ها را به‌طور آزاد بنوازید و با دقت گوش کنید و به دنبال صدای گز بگردید. مشکل ممکن است از گوشی‌های کوک، خرک (سدل)، نات، بریج، بدنه یا پرده‌های ساز باشد. همچنین ممکن است مشکل از ترکیبی از عوامل بالا تشکیل شده باشد.
سردسته
روش کشف مشکل: سیم‌ها را با قرار دادن کف دست بر روی سیم‌ها ساکت کرده و ساز خود را تکان دهید. اگر مشکلی در سردسته وجود داشته باشد در اثر تکان صدایی شبیه به جغجغه از سردسته خواهید شنید.
- دلیل اصلی مشکل در این قسمت، شل بودن سخت افزارهای متصل به سردسته یا بدنه ساز است.
- بررسی کنید که آیا گوشی‌های کوک دچار لرزش هستند یا نه. در صورت وجود این مشکل، پیچ‌های گوشی‌های کوک را محکم کنید.
- سخت‌افزارها ممکن است فرسوده شده و نیاز به تعویض داشته باشند.
- اگر اضافه سیم‌ها در پشت گوشی‌های کوک بلند هستند، آنها را کوتاه کنید.
- اگر سخت‌افزار دیگری بر روی ساز شما نصب شده است، پیچ‌های آن را محکم کنید.
روش کشف مشکل: وقتی تمام سیم‌ها را به‌طور همزمان در فرت اول پردهگیری می‌کنید، صدای گز برطرف می‌شود. اگر سیم‌ها را پشت نات، قبل از رسیدن به گوشی‌های کوک فشار دهید، صدای گز می‌شنوید.
- سیم‌ها در شیارهای نات دچار لرزش می‌شوند.
- شیارهای نات احتمالاً مانند تصویر پایین بیش‌ازحد تخت هستند.
- این مشکل را با سوهان زدن و زاویه دادن به شیار‌ها می‌توان برطرف کرد.
- بدین ترتیب سطح تماس در نقطه فشار کوچکتر می‌شود.
بدنه
روش کشف مشکل: پس از محکم کردن تمام پیچ‌ها همچنان با نگه داشتن سیم‌ها و تکان دادن ساز صدایی شبیه به جغجغه می‌شنوید.
- به دنبال ترک‌های کوچک در بدنه ساز بگردید که ممکن است دچار لرزش شوند. اگر چنین مشکلی را پیدا کردید، می‌توانید محل ترک را با انگشت خود نگه داشته و سیم‌های ساز را بنوازید تا ببینید نگه داشتن ترک باعث رفع مشکل می‌شود یا نه. اگر این کار باعث رفع مشکل شد باید ساز را برای تعمیر نزد متخصص ببرید. یک راه‌حل کوتاه‌مدت برای این مشکل می‌تواند پر کردن شیار با یک تکه چوب یا کاغذ باشد.
- ممکن است یکی از اجزای داخل کاسه یوکللی شل شده باشد. با استفاده از از یک چراغ قوه و آینه کوچک، داخل کاسه ساز را بررسی کنید تا ببینید سیم‌های پیکاپ در ساز‌های پیکاپ‌دار یا سایر اجزای داخل کاسه به‌درستی در جای خود محکم شده‌اند یا نه.
دسته و صفحه انگشت‌گذاری
روش کشف مشکل: سیم‌های ساز در حالت آزاد دچار گز هستند ولی با پردهگیری فرت اول مشکل رفع می‌شود.
- ممکن است سیم‌ها دچار خوردگی شده باشند و در این حالت باید سیم‌های ساز را تعویض کنید.
- شاید ارتفاع نات بیش‌ازحد کم باشد. یک تکه کاغذ کوچک را در زیر نات قرار دهید و مجدداً صدای ساز را بررسی کنید. برای رفع دائمی این مشکل باید به متخصص مراجعه کنید.
- همچنین باید مشکلات ذکرشده در قسمت سردسته را نیز بررسی کنید.
روش کشف مشکل: سیم‌ها در طول صفحه انگشت‌گذاری گزگز می‌کنند و با پردهگیری فرت‌های بالاتر مشکل شدیدتر می‌شود.
- احتمالاً اکشن ساز بیش‌ازحد پایین است. به‌عنوان راه‌حلی ساده می‌توان با قرار دادن یک تکه کاغذ در زیر خرک (سدل)، ارتفاع آن را افزایش داد. این کار اکشن را افزایش داده و مشکل را برطرف می‌کند. اما وجود کاغذ از انتقال لرزش سیم‌ها به بدنه جلوگیری کرده و باعث کم شدن ولوم ساز می‌شود.
- می‌توانید یک خرک جدید تهیه کرده و خود نسبت به نصب آن اقدام نمایید. با استفاده از سنباده می‌توانید خرک را با شیار موجود در بریج ساز هماهنگ کرده و ارتفاع آن را در سطح دلخواه تنظیم نمایید.
روش کشف مشکل: سیم‌های ساز فقط در برخی از فرت‌ها دچار گز می‌شوند.
- میله‌های فرت‌هایی که مشکل‌ساز هستند باید سوهان‌کاری شوند.
- این راه‌حل تغییری دائمی در ساز ایجاد می‌کند؛ پس اگر مایل به انجام چنین تغییری نیستید، می‌توانید از راهنمایی پیشین برای بالا بردن اکشن استفاده کنید.
روش کشف مشکل: اگر با دقت به دسته ساز نگاه کنید می‌بینید که دسته دچار خمیدگی محدب یا مقعر است.
- دلیل اصلی این مشکل میزان رطوبت چوب است؛ یعنی هوای محیط برای ساز بیش‌ازحد خشک یا مرطوب است.
- برای رفع این مشکل باید ساز را به تعمیرکار متخصص بسپارید.
- همچنین باید مرطوب‌ساز (هیومیدیفایر) مناسبی برای اتاق خود تهیه کنید تا رطوبت را کاهش یا افزایش دهد.
بریج
روش کشف مشکل: انتهای سیم‌ها با بخشی از ساز تماس پیدا کرده‌اند یا مزاحم دست شما هستند که محل تماس این دو باعث ایجاد صدای نامطلوب می‌گردد.
- دنباله سیم‌ها را کوتاه کنید
روش کشف مشکل: وقتی به بریج فشار می‌آورید صدای گزگز برطرف می‌شود.
- بریج ساز شل شده است
- اطمینان حاصل کنید که بین بریج و بدنه فاصله‌ای وجود نداشته باشد.
- با چسب چوب بریج را به بدنه بچسبانید یا با براده‌های نازک چوب یا کاغذ، شیار را پر کنید.
- این راه‌حل موقتی است و بهتر است برای حل دائمی مشکل به یک تعمیرکار متخصص مراجعه کنید.
روش کشف مشکل: وقتی به خرک فشار می‌آورید صدای گزگز برطرف می‌شود.
- خرک ساز شل است.
- شاید آن را بیش‌ازحد سنباده‌کاری کرده‌اید و دیگر در جای خود قرص‌و‌محکم قرار نمی‌گیرد.
- می‌توانید فضای خالی بین خرک و شیار خرک در بریج را با کاغذ پر کنید.
- می‌توانید خرک جدیدی خریداری کرده و با استفاده از سنباده آن را درست به اندازه لازم برای بریچ ساز خود درآورید.
روش کشف مشکل: سیم‌ها بر روی خود خرک دچار لرزش و گزگز هستند.
- در این صورت خرک احتمالاً بیش‌ازحد تخت است.
- عکس درج‌شده از نات در قسمت سردسته می‌تواند به‌عنوان راهنمایی برای خرک نیز استفاده شود.
- کافیست خرک را کمی سوهان بزنید تا به جای سطحی تخت دارای سطحی شیب‌دار باشد.
جمع‌بندی
امیدواریم مشکلات و راه‌حل‌های ارائه‌شده در بالا به شما کمک کند تا از شر صدای آزاردهنده گزگز یوکللی خود خلاص شوید. اگر هیچ‌یک از راهنمایی‌های بالا مؤثر واقع نشد بهتر است به یک تعمیرکار مجرب مراجعه کنید.
منبع: Ukutabs
مترجم: کیان ایرجی