آموزش, مقالات, مقالات یوکللی
چگونه از یوکللی مراقبت و نگهداری کنیم؟
مارس
یوکللی نیز مانند تمامی سازها، در صورت نگهداری صحیح می‌تواند تا دهه‌ها همانند روز اول به کار خود ادامه دهد. اما بدنه چوبی ظریف این ساز، آن را در برابر عواملی چون رطوبت محیط، دما و ضربه، آسیب‌پذیر ساخته و در جهت افزایش طول عمر یوک، باید آن را در فضایی عاری از این عوامل نگهداری کرد.
در این مقاله، به ذکر چند نکته مفید در جهت نگهداری از یوکللی خواهیم پرداخت تا ساز ارزشمند شما هیچ‌گاه صدمه نبیند.
چگونه باید از یک یوکللی نگهداری کرد و آیا اقداماتی وجود دارد که طول عمر این ساز را افزایش دهد؟ آیا تمیز کردن و تعویض سیم یوکللی به‌صورت مرتب لازم است؟ در ادامه، به تمامی این سوالات، پاسخ خواهیم داد.
سیم‌های ساز خود را به‌طور مرتب تعویض کنید
سیم در یوکللی معمولاً بسیار دیر کهنه می‌شود و نیاز مبرمی به تعویض مرتب آن وجود ندارد؛ اما مشاهده علائم زیر، نشان از کهنه شدن سیم‌های ساز دارد و اگر با هر یک از آنها مواجه شدید، به این معناست که زمان تعویض سیم فرا رسیده است:
– اگر سیم‌های ساز، کوک خود را به سرعت از دست می‌دهند و باید آنها را زود به زود کوک کنید.
– چنانچه سیم‌ها دیگر همانند روز اول خود سطحی صیقلی ندارند و ناهمواری‌هایی بر روی آنها بر اثر فشردن شدن بر روی فرت‌ها ایجاد شده است.
– اگر صدای ساز به شفافیت گذشته نیست و حس می‌کنید دیگر طنین و کیفیت سابق را ندارد.
چنانچه قصد تعویض سیم‌های یوکللی خود را دارید، پیشنهاد می‌کنیم تنها یک سیم مستعمل را تعویض نکنید و همزمان تمامی سیم‌های ساز را با نمونه نو عوض کنید. زیرا سیم‌هایی که مدتی است بر روی ساز وجود دارند، تنشنی متفاوت از سیم‌های نو دارند و نمی‌توانند به خوبی یک سیم نو کوک خود را حفظ کنند. علاوه بر این، هنگامی که یک سیم در یوکللی شما نیاز به تعویض پیدا می‌کند، حتماً سیم‌های دیگر نیز کهنه شده‌اند و به‌زودی پاره خواهند شد یا عملکرد بهینه خود را از دست خواهند داد.
اگر سیم‌های یوکللی شما هیچ‌یک از نشانه‌های فرسودگی ذکرشده در بالا را در خود ندارد، نیاز مبرمی به تعویض آنها وجود ندارد؛ مگر اینکه بخواهید با تعویض سیم‌ها، از بروز مسائل مذکور پیشگیری کنید. طول عمر سیم در یوکللی به هیچ‌وجه ثابت نیست و به جنس سیم، نحوه نوازندگی و مقداری که با ساز خود وقت صرف می‌کنید، بستگی خواهد داشت. برخی از نوازندگان سیم‌های ساز خود را هر چند هفته تعویض می‌کنند و برخی دیگر، حتی تا چندین ماه نیز نیازی به تعویض سیم‌های یوکللی خود نمی‌بینند.
اما اکثر نوازندگان، در فواصل چهار الی شش ماهه این عمل را انجام می‌دهند. سیم‌های یوک معمولاً طی این مدت زمان چهار تا شش ماهه، چندان کهنه نمی‌شوند و کیفیت خود را حفظ می‌کنند؛ اما نگه داشتن سیم‌ها بر روی ساز برای مدتی طولانی‌تر، می‌تواند باعث افت کیفیت و حتی پاره شدن آنها شود.
شایان ذکر است که در صورت پاره شدن یکی از سیم‌های یوکللی نیز بهتر است تمامی سیم‌های موجود بر روی ساز را تعویض کنید تا تن و تجربه نوازندگی بهتری حاصل شود.
آیا میزان رطوبت هوا تأثیری بر روی سلامت بدنه یوکللی دارد؟
تمامی لوازم چوبی، خصوصاً سازهای چوبی، تأثیر بسیاری از میزان رطوبت هوا می‌پذیرند و یوکللی نیز از این قاعده مستثنی نیست. همچنین باید در نظر داشته باشید که یوکللی‌های ساخته‌شده از چوب خالص، حساسیت بالاتری به رطوبت هوا نسبت به یوکللی‌های ساخته‌شده از لمینت دارند.
همانطور که می‌دانید، چوب یک عنصر کاملاً طبیعی است که به دلیل جذب بالای رطوبت، در هوای مرطوب به شکلی محسوس منبسط می‌شود. آب و رطوبت بالای هوا می‌تواند در شرایطی خاص باعث باد کردن چوب شود و به ساختار ساز شما صدمه بزند. این پدیده می‌تواند باعث تاب برداشتن دسته ساز یا حتی شکستن آن و یا در شرایط خفیف‌تر، باعث به هم خوردن تنظیم و کوک ساز شما شود.
قرار دادن یوکللی در هوایی با رطوبت بسیار پایین نیز می‌تواند باعث انقباض ساختار چوبی آن و در نتیجه، وارد شدن صدماتی جدی به ساز همچون ترک خوردن بدنه و دسته آن شود.
به همین دلایل، یکی از مهمترین نکاتی که در جهت نگهداری از یوکللی خود باید به آن توجه کنید، حفظ رطوبت بدنه آن در میزانی ثابت است.
اما چه میزانی از رطوبت برای بدنه یوکللی مناسب است؟ میزان رطوبت ایده‌آل و بهینه در هوا برای حفظ سلامت بدنه یوکللی و گیتار، ۴۵ الی ۵۵ درصد است؛ میزانی که در اکثر نقاط جهان، مقدار رطوبت عادی هوا در اکثر فصول سال محسوب می‌شود. اما در برخی از فضاها همچون اتاق‌های تهویه‌شده با فن‌کویل و برخی از مناطق دنیا در فصولی خاص، میزان رطوبت هوا با میزان ایمن تفاوت دارد و می‌تواند به ساز شما صدمه بزند. البته که تغییر موقتی و کوتاه‌مدت رطوبت فضا تهدیدی برای سلامت ساز شما محسوب نمی‌شود؛ اما اگر رطوبت در فضای زندگی یا شهر شما به‌صورت طولانی یا دائمی از میزان ایمن کمتر یا بیشتر است، باید تدابیری در راستای حفظ سلامت یوکللی خود اتخاذ کنید.
اما چه راهی برای حفظ رطوبت بدنه یوکللی یا در کل یک ساز چوبی وجود دارد؟
افزایش رطوبت هوا
برای افزایش رطوبت چوب بدنه ساز خود در هوای خشک، می‌توانید از هیومیدیفایر یا مرطوب‌ساز‌های ویژه استفاده کنید که در بازار به فراوانی یافت می‌شوند و معمولاً قیمتی معقول نیز دارند. یکی از بهترین هیومیدیفایرهای موجود در بازار، محصولات Oasis هستند که استفاده از آنها بسیار آسان است و در کنار قیمت مناسب خود، عملکردی بسیار خوب نیز دارند. همچنین می‌توانید یک رطوبت‌سنج نیز از همین برند خریداری کنید تا میزان رطوبت هوا و چوب بدنه ساز خود را با دقت بسنجید و بر اساس آن، تصمیمی صحیحی برای نگهداری از ساز خود بگیرید.
دیگر هیومیدیفایرهای یوکللی باکیفیت موجود در بازار نیز هر دو از برند مشهور D’Addario هستند و Humidipak و Ukulele Humidifier Pro نام دارند که هر دو از کیفیت و عملکردی بسیار خوب برخوردار هستند.
کاهش رطوبت هوا
متأسفانه کاهش رطوبت چوب یوکللی در هوای مرطوب، کار آسانی نیست و بعضاً نیازمند هزینه‌ای زیاد است. یکی از موثرترین روش‌ها برای کاهش رطوبت چوب یوکللی در هوای مرطوب، نصب یک رطوبت‌گیر یا هواساز در اتاقی است که در آن از ساز خود نگهداری می‌کنید. اگر نصب چنین وسیله‌ای برای شما مقدور نیست، پیشنهاد می‌کنیم در زمانی که از ساز خود استفاده نمی کنید، آن را در یک کیس، در کنار چند پاکت ژل جذب‌کننده رطوبت سیلیکا قرار دهید.
آیا خرید یک هارد کیس برای ساز من لازم است؟
خرید یک هارد کیس برای یوکللی به بسیاری از شرایط مختلف بستگی دارد و تصمیمی است که خود باید با توجه به شرایط و نوع ساز خود بگیرید. اگر در خرید یک هارد کیس برای یوکللی خود دودل هستید، سوالات زیر را از خود بپرسید:
قصد دارید مکرراً یوکللی را از خانه خارج کنید؟
اگر به سفرهای بسیاری می‌روید و یوکللی خود را نیز همواره همراه با خود می‌برید، پیشنهاد می‌کنیم حتماً یک هارد کیس برای آن خریداری کنید. اما اگر بیشتر ساز خود را در خانه می‌نوازید و به‌ندرت آن را از خانه خارج می‌کنید، یک سافت کیس یا کیف عادی می‌تواند به‌خوبی از ساز شما محافظت کند و نیازی به خرید هارد کیس نخواهید داشت. همچنین در نظر داشته باشید که اگر هوای منطقه یا خانه شما رطوبتی بالا دارد، یک هارد کیس می‌تواند تا حد زیادی رطوبت ایده‌آل چوب بدنه یوکللی شما را حفظ کند و از وارد شدن صدمات ناشی از رطوبت هوا به آن جلوگیری کند.
یوکللی شما چقدر قیمت دارد؟
اگر یوکللی شما ۵۰ تا ۱۰۰ دلار قیمت دارد، خرید یک هارد کیس در همین محدوده قیمتی برای آن کاری چندان عقلانی نخواهد بود. اما اگر ساز شما قیمتی بالاتر از این دارد، بهتر است برای محافظت از آن، یک هارد کیس باکیفیت خریداری کنید.
یکی از جذاب‌ترین هارد کیس‌های یوکللی موجود در بازار، هارد کیس Tweed از برند Kala است که کیفیت ساختی بسیار بالا و ظاهری زیبا دارد. اما قیمت این محصول کمی بالاست و بیشتر برای نگهداری از سازهای ارزنده و گران‌قیمت مناسب است.
البته هارد کیس‌های باکیفیت ارزان‌تری نیز در بازار یافت می‌شود و اگر سازی گران‌قیمت ندارید، می‌توانید آنها را خریداری کرده و یوکللی خود را درون آنها قرار دهید.
یوکللی خود را به‌صورت مرتب تمیز کنید
یکی از مهمترین کارهایی که در جهت نگهداری از یوکللی خود می‌توانید انجام دهید، تمیز کردن آن به‌صورت مرتب است. تمیز کردن یک یوکللی دقیقاً شبیه به تمیز کردن گیتار است و پروسه‌ای کاملاً آسان است.
زمانی که یوکللی را می‌نوازید، رطوبت و چربی دستان شما بر روی بدنه و سیم‌های آن می‌نشیند و در طولانی‌مدت، باعث آسیب دیدن آنها می‌شود. همچنین این عوامل با جمع شدن بر روی سطح سیم و بدنه ساز، باعث جذب مضاعف گرد و خاک و کثیف شدن ساز در زمانی کوتاه می‌شوند.
اما چگونه می‌توان این مشکل را حل کرد؟ یک راه‌حل ساده برای این کار وجود دارد و آن هم استفاده از محلول‌های تمیزکننده ساز است.
یکی از بهترین محلول‌ها برای تمیز کردن فرت‌بورد، تمیزکننده Dunlop 65 Lemon Oil است که می‌تواند فرت‌بورد ساز شما را به بهترین نحو تمیز کرده و از آن محافظت کند. کافیست تا هر ۴ الی شش ماه یا با هر بار تعویض سیم‌های یوکللی خود، فرت‌بورد آن را با این محلول تمیز کنید تا همواره سازی تمیز و سالم داشته باشید. البته این محلول برای استفاده روی چوب‌هایی چون افرا (maple) مناسب نیست و بهتر است پیش از استفاده از Lemon Oil، از سازگاری آن با چوب ساز خود اطمینان حاصل کنید.
برای تمیز کردن بدنه‌های فینیش‌شده یوکللی نیز تنها کافیست تا آنها را پس از هر دو یا سه بار استفاده، با دستمالی مناسب، پاک کنید. محلول‌های ویژه‌ای از شرکت دانلوپ نیز در بازار وجود دارد که می‌توان با استفاده از آنها، بدنه ساز را به بهترین نحو تمیز و پولیش کرد و از آن به‌خوبی محافظت کرد.
جمع‌بندی
یوکللی یک ساز کوچک و بسیار جذاب است که نگهداری از آن، امری بسیار آسان است. در نهایت، برای نگهداری از این ساز به بهترین نحو، بهتر است آن را پس از هر بار استفاده، در کیف یا کیس قرار دهید تا از آن در برابر ضربات و عوامل محیطی محافظت کنید. اگر به‌خوبی از یوکللی خود نگهداری کنید، از نوازندگی با آن لذتی بیشتر خواهید برد و باید بدانید که یک ساز سالم، همواره صدایی بهتر از یک ساز کهنه و آسیب‌دیده دارد.
منبع: UkuTabs
مترجم: امیر تولی