راهنمای تجهیزات مورد استفاده توسط گروه موسیقی پورتیس‌هد (Portishead)

گروه موسیقی پورتیس‌هد (Portishead) به تولید موسیقی با روش‌ها و اصواتی غیرمعمول و جالب مشهور است. در واقع، همین تکنیک‌های غیرمتداول، پورتیس‌هد را به یک گروه موسیقی پیشرو تبدیل کرده‌ است که موسیقی آن، الهام‌بخش بسیاری از هنرمندان معاصر دیگر بوده است.

این گروه که نام آن از یک شهر بندری کوچک در بریستول انگلیس برگرفته شده است، در اوایل دهه نود توسط جف بارو (Geoff Barrow)، ایدرین ٰآتلی (Adrian Utley) و بث گیبنز (Beth Gibbons) بنیانگذاری شد. جرقه وجودی این گروه زمانی شکل گرفت که جف و بث هنگام ضبط چندی از اولین آثار خود در کنار یکدیگر در استودیوی Coach House واقع در بریستول، با ایدرین ملاقات کردند. طی این ملاقات، این سه فرد به اشتراکات بسیار خود در زمینه موسیقی پی بردند و تصمیم به همکاری در قالب یک گروه موسیقی گرفتند. نتیجه این همکاری، برخی از مهم‌ترین آثار موسیقی مدرن و به‌صورت جزئی‌تر، سبک تریپ-هاپ (trip-hop) بود.

در این مطلب، قصد داریم تکنیک‌های آهنگسازی و تجهیزات مورد استفاده توسط گروه پورتیس‌هد را به‌طور اجمالی مورد بررسی قرار دهیم و به شما در دستیابی به ماهیت صوتی این گروه موسیقی کمک کنیم.

ماهیت صوتی آثار گروه Portishead

اولین همکاری بارو، آتلی و گیبنز زمانی بود که این گروه قصد ضبط اولین آلبوم خود، یعنی Dummy را داشت. پورتیس‌هد این آلبوم را با همکاری و کمک مهندس صدای برجسته، دیو مک‌دانلد (Dave McDonald) ضبط و تولید کرد. همچنین در پروسه ساخت همین آلبوم بود که بارو روش خاص خود برای سمپلینگ و طراحی صدا را ابداع کرد.

برای پورتیس‌هد، هیچ‌گاه قانونی برای دستیابی به صدای مورد نظر وجود نداشته است. به همین دلیل نیز این گروه معمولاً تکنیک‌هایی غیرمعمول همچون ضبط صدا بر روی نوار و ضبط دوباره آن از روی نوار برای دستیابی به سچوریشن ویژه صدای tape و اعمال کمپرشن به میزانی اغراق‌آمیز را برای تولید صداهای مورد نظر خود به کار می‌گیرد که باعث می‌شود پالت صوتی آن، متفاوت از هر گروه موسیقی دیگری باشد.

چندی از تجهیزات موسیقی پورتیس‌هد، نقشی برجسته در ماهیت صوتی ویژه این گروه داشته و به اعضای آن در شکل‌دهی به موسیقی خود کمکی شایان کرده است. در ادامه، به این تجهیزات به‌صورت اجمالی اشاره خواهیم کرد.

سمپلر AKAI S1000

زمانی که جف بارو در استودیوی Coach House به‌عنوان دستیار مهندس صدا مشغول به کار بود، با اعضای یک گروه موسیقی مشهور دیگر که آنها نیز اهل بریستول بودند آشنا شد. در آن زمان، این افراد مشغول ضبط اولین آلبوم گروه خود با نام Blue Lines بودند که قرار بود به نوبه خود، موسیقی تریپ‌-هاپ را دگرگون کند و شهرتی بسیار برای آنها رقم بزند. این چند هنرمند در واقع اعضای گروه افسانه‌ای Massive Attack بودند! در پایان پروسه ضبط این آلبوم، اعضای گروه مسیو اتک به‌عنوان قدردانی، یک سمپلر AKAI S1000 و یک دستگاه کامپیوتر Atari 1040 را به بارو هدیه دادند و وی نیز با استفاده از آنها، شروع به یادگیری تکنیک‌های سمپلینگ کرد. این دو وسیله و استفاده ویژه بارو از آنها، تأثیری بسیار مهم بر روی شکل‌گیری گروه پورتیس‌هد و ماهیت صوتی ویژه آن داشتند و اگر مسیو اتک آنها را به بارو هدیه نمی‌داد، احتمالاً این گروه نیز به شکل فعلی خود وجود نداشت.

رویکرد گروه پورتیس‌هد نسبت به سمپلینگ، بسیار متفاوت و ویژه است و در پروسه آن، از ترکیبی از تیپ ریل‌ها، کاست‌ها، میکروکاست‌ها و حتی تکنیک‌هایی همچون بریدن تکه‌هایی ویژه از صفحه‌های واینیل (vinyl-cutting) استفاده می‌شود تا صدای خام و تجربی موسیقی این گروه حاصل شود.

برای امکان ضبط سمپل در مدت زمانی طولانی‌تر، پورتیس‌هد اکثر سمپل‌های خود را به شکل مونو ضبط می‌کرد و آنها را به همان شکل در موسیقی خود به کار می‌گرفت. در سمپلرهایی مدرن همچون Elektron Octatrack، نیازی به انجام این کار نیست و به لطف حافظه داخلی وسیع این دستگاه‌ها، می‌توان حتی به شکل استریو نیز سمپل‌هایی با مدت زمان طولانی ضبط کرد. اما اگر قصد شبیه‌سازی صدای سمپل‌های پورتیس‌هد با استفاده از یک سمپلر مدرن را دارید، باید بدانید که اکثر پردازش‌ها و افکت صوتی سمپل‌ها توسط این گروه موسیقی، پیش از ضبط در سمپلر و به‌صورت آنالوگ و دستی انجام می‌شده است. بنابراین اگر می‌خواهید پروسه تولید موسیقی این گروه را به‌صورت دقیق شبیه‌سازی کنید، باید تکنیک‌هایی خلاقانه و البته هزینه‌بر را اجرا کنید.

گیتار الکتریک Gretsch G6129

با اینکه آتلی در ضبط قطعه‌های آلبوم Dummy بیشتر از گیتار Gibson ES-335 خود استفاده کرده است، اما گویا او گیتار Gretsch G6129 خود را در اکثر مواقع به این ساز گیبسون ترجیح می‌داده است. صدای G6129 در چندی از آثار پورتیس‌هد همچون Glory Box و Sour Times شنیده می‌شود.

گیتار الکتریک گرچ G6129 آتلی به پیکاپ‌های Filter’Tron مجهز بود که تنی گرفته، خش‌دار و جالب به آن بخشیده بودند. همچنین در ضبط برخی از قطعات آلبوم اول پورتیس‌هد، هنگامی که ایدرین با این ساز می‌نواخت، جف بازوی Bigsby آن را حرکت می‌داد تا بند‌هایی شدید و عجیب حاصل شود. صدای حاصل از این تکنیک را می‌توان به‌وضوح در بسیاری از آثار پورتیس‌هد شنید.

امروزه، نسخه‌ای کمی متفاوت و مدرن‌تر از این گیتار الکتریک، با نام G619T-89VS توسط گرچ تولید می‌شود که به پیکاپ‌های TV Jones و یک تیل پیس ترمولوی Bigsby B3C مجهز است.

پیانوی الکتریک Fender Rhodes

صدای این ساز، نقشی اساسی در بسیاری از آثار پورتیس‌هد دارد. برای مثال، ایده ترک‌هایی همچون Biscuit و It Could Be Sweet مستقیماً بر روی Fender Rhodes شکل گرفته است. به‌علاوه، ترک افسانه‌ای Roads نه‌تنها با الهام از نام این ساز نام‌گذاری شده است،‌ بلکه با یک ملودی با صدای ویژه این پیانوی الکتریک شروع می‌شود.

در قطعه Roads، پیانوی الکتریک فندر Rhodes توسط پورتیس‌هد به یک امپلیفایر Fender Twin Reverb متصل شده است که می‌توان صدای ترمولوی منحصربه‌فرد آن را به‌وضوح در این آهنگ شنید. زمانی که افکت ترمولوی این امپ بر روی ضرب‌آهنگ شناور می‌شود، حسی بسیار جذاب به موسیقی می‌بخشد که می‌تواند حتی یکی از دلایل شهرت آن نیز باشد.

اگر امروزه بخواهید یک ساز با قابلیت تولید صدایی شبیه به صدای Fender Rhodes خریداری کنید، Crumar Seventeen یکی از بهترین گزینه‌ها برای شماست. این پیانوی دیجیتال استیج، قابلیت شبیه‌سازی صدای چندین پیانوی الکتریک مشهور را دارد و از افکت‌هایی همچون شبیه‌ساز امپ، ترمولو و بسیاری افکت دیگر نیز برخوردار است که هر یک می‌تواند شما را در شبیه‌سازی تن کیبورد پورتیس‌هد یاری کند.

میکروفون AKG C414

صدای بث گیبنز، خواننده اصلی گروه پورتیس‌هد، تقریباً در تمامی آثار این گروه با استفاده از یک میکروفون AKG C414 ضبط شده است. این میکروفون در نسخه‌های اولیه خود به یک ترنسفورمر مجهز بود و حتی برخی از نمونه‌های آن، از کارتریج برنجی CK12، یعنی همان کارتریج به‌کاررفته در میکروفون افسانه‌ای C12 برخوردارند.

دیگر وسیله‌ای که نقشی اساسی در شکل‌دهی به صدای گیبنز در آثار پورتیس‌هد دارد، کمپرسور Universal Audio Teletronix LA-2A با شدتی بالا، همراه با تقویت بخش آپر میدرنج صدا است.

امروزه، نسخه‌ای جدید از میکروفون C414 با نام C414 XLII تولید می‌شود که از ترانسفورمر بی‌بهره است، اما هنوز به کپسول مشهور CK12 مجهز است.

دیلی آنالوگ Roland RE-201 Space Echo

یونیت دیلی آنالوگ Roland Space Echo برای اجرای چندین افکت از جمله دیلی slapback، ریورب و فیدبک ریتمیک مورد استفاده پورتیس‌هد قرار می‌گرفته است و صدای ویژه و بسیار متفاوت آن، یکی دیگر از ارکان اصلی ماهیت صوتی ویژه این گروه موسیقی بوده است. صدای این یونیت را می‌توان به‌وضوح در قطعاتی همچون Mysterons ،Pedestal و Numb شنید.

ماهیت صوتی غبارآلود و کمی کدر Space Echo، همخوانی بی‌نقصی با تن ویژه آثار پورتیس‌هد دارد و دستگاهی بسیار کاربردی برای ساخت ترنزیشن‌های پر سر و صدای موجود در برخی از ترک‌های آلبوم Dummy بوده است.

رولند امروزه نسخه‌ای جدید و مدرن از Space Echo را با نام RE-202 در سبد محصولات خود دارد که ماهیت صوتی نمونه قدیمی خود را با دقتی بالا، همراه با امکاناتی کاربردی همچون اتصالات MIDI و افکت سچوریشن ارائه می‌کند.

تجهیزات ذکرشده در این مطلب، به شما در شبیه‌سازی صدای پورتیس‌هد کمک خواهند کرد؛ اما در صورتی که قصد بازآفرینی پالت صوتی این گروه موسیقی را دارید و نمی‌خواهید تمامی این تجهیزات را خریداری کنید، پیشنهاد می‌کنیم با استفاده از پلاگین‌های افکت و ساز باکیفیت و بدون نیاز به صرف هزینه‌ای بالا، به بازآفرینی تن ویژه این گروه بپردازید.

کدام‌یک از آثار پورتیس‌هد برای شما جذاب‌تر است؟ نام آن را در بخش نظرات همین مطلب با ما و مخاطبان گیتارایران در میان بگذارید.

منبع: Gear News
نویسنده: Stefan Wyeth
مترجم: امیر تولی