تاریخچه سوپر استرت‌ها

در مقاله‌ی داستان سالید بادی، به سیر تحول گیتارهای الکتریک، تا زمان ظهور گیتارهای سوپر استرت (Super Strat) پرداختیم. اکنون، در این مقاله، نگاهی خواهیم داشت به داستان سوپر استرت‌ها.

ادی ون هیلن (Eddie Van Halen) در سال ۱۹۷۸ و با ارائه اولین آلبوم خود به بازار آغازگر یک انقلاب موسیقایی شد و در ضمن، صنعت ساخت گیتار را نیز متحول کرد.

به‌طور کلی می‌توان گفت که سبک راک از اجرای خشن‌تر، سریع‌تر و پر هیاهو‌تر سبک بلوز برگرفته شده است که توسط گروه‌هایی چون لد زپلین (Led Zeppelin) و بلک سبث (Black Sabbath) اجرا می‌شد. بعد از این دیری نپایید که سر و کله ادی ون هیلن و گیتار دست‌کاری‌شده (یا ماد شده) او به نام Frankenstrat پیدا شد. نوازندگان جوان آن دوره، Frankenstrat را به‌عنوان یک عنصر بنیادی برای تولید صدای راک و اجرای سبک راک شناختند. این نسل دیگر آرزوی داشتن استرتوکسترها یا گیبسون لس پال‌‌های سنتی که به درد نسل‌های قبلی می‌خورد را از سر بیرون کرده بودند و در عوض، گیتارهایی با مهندسی پیشرفته می‌خواستند که شرِد کردن را ممکن می‌ساختند.

طلیعه سوپر استرت

در ابتدای کار، سوپر استرت‌ها با هدف اجرای هارد راک به سبک و سیاق ون هیلن ساخته می‌شدند. این گیتارها گهگاه در زیرزمین‌ها و گاراژها و به دست خود گیتاریست‌ها تولید می‌شدند. تا اینکه سرانجام صنعت ساخت گیتار با تقاضای جدید بازار آشنا شد. پیکاپ‌های قوی‌تر، تیونرهای قفل‌دار، سیستم قفل سیم‌ها روی بریج و نات و ترمولو بریج‌های بهینه‌سازی‌شده، به همراه امپ‌های های گین، امکانات صدایی و اجرایی جدیدی را فراهم می‌کردند.

در حالی که آلبوم‌های Van Halen به‌سرعت از روی قفسه‌های فروشگاه‌ها ناپدید می‌شد، برندهای آمریکایی مانند شارول (Charvel) و کریمر (Kramer)، برای پاسخ دادن به تقاضای جدید بازار، تولیدات خود را بازنگری کردند و ساخت گیتارهای سفارشی را آغاز نمودند. استفاده از چوب آلدر سبک‌تر با صدای روشن‌تر، ترمولو سیستم‌های شالر (Schaller) و فلوید رز (Floyd Rose) آلمانی، ترمولو بلاک‌های برنجی پرچگالی‌تر و پیکاپ‌های هامباکر سیمور دانکن (Seymour Duncan)، دی‌مارزیو (DiMarzio) و ای ام جی (EMG)، از جمله‌ی این بازنگری‌ها بود. البته پیش از این که این برند‌ها به تولیدکننده گیتار تبدیل شوند، برای آن دسته از نوازندگان که می‌خواستند استرت‌های سنتی خود را هات راد کنند قطعات گیتار می‌ساختند. این کمپانی‌ها از فرایند ساخت قطعاتِ جایگزین برای گیتار و هات راد کردن استرت‌های سنتی، درس‌ها و تجربه‌هایی گرفتند که در تولید محصولات آینده‌شان بسیار سودمند بود.

پروفایل دسته سوپر استرت‌ها

سازندگان گیتارهای سوپر استرت‌، پروفایل‌های سنتی C شکل و V شکل را کنار گذاشتند؛ پروفایل‌هایی که ابداً با اجرای سرعتی به شیوه ون هیلن یا استیو وای (Stevie Vai) سازگار نبود. در عوض، آنها تصمیم گرفتند که دسته‌هایی با پروفایل تخت بسازند. این نوع پروفایل تخت، به نوازنده امکان اجرای بسیار سریع و روان گام‌ها و مُدها را می‌داد. بسته به برند سازنده، دسته‌ی سازها یا مثل دسته‌ی مورد علاقه‌ی Van Halen کاملاً بدون فینیش بود یا برای ایجاد ظاهری یکدست، حسابی لاک‌خورده ساخته می‌شد. نوع فینیش دسته کاملاً به انتخاب نوازنده بستگی داشت. تولیدکننده‌ها برای هم‌گام‌شدن با نوازندگان، مدل‌های گوناگون فینیش دسته را ارائه می‌کردند.

جکسون، شارول و کریمر

برندهایی همچون کریمر (در مدل‌های Baretta و Pacer) از دسته‌های تقریباً سنتی‌تر استفاده کردند. کریمر در مدل‌هایی چون Baretta، برای سادگی بیشتر در تنظیمات، از یک پیکاپ هامباکر، یک ناب volume و یک ترمولو سیستم double locking Floyd Rose بهره گرفت.

در طرف دیگر بازی، شارول و جکسون قرار گرفته بودند (جکسون، در نهایت به زیرمجموعه‌ی Charvel تبدیل شد). آنها فینگربوردهای ترکیبی یا ریدیس کامپاند را بنیان‌گذاری نمودند. این نوع فینگربورد، دارای انحنای متغیر است و هرچه نوازنده به پایین دسته نزدیک می‌شود، با فینگربورد تخت‌تر و کم‌انحناتری مواجه می‌شود.

در گیتارهای Jackson که تنها به‌صورت سفارشی ساخته می‌شدند، به‌شکلی افراطی از فینگربورد ابونی با حاشیه‌کاری‌های صدفی ـ مرواریدی و پیکاپ‌های اکتیو دست‌ساز خود جکسون استفاده می‌شد. این کمپانی با ارائه‌ی مدل V Randy Rhoads آغاز به کار کرد، ولی مدل Soloist بود که Jackson را به صحنه هارد راک و متال دهه ۸۰ میلادی وارد کرد.

Ibanez و ESP

برندهای غیر آمریکایی نیز در جنبش سوپر استرت نقش مهمی ایفا کرده‌اند. کمپانی ژاپنی آیبانز (Ibanez)، تحت تأثیر و حمایت گیتاریست بزرگ، استیو وای، یکی از جاودانه‌ترین مدل‌های خود به نام JEM را طراحی کرد. این مدل، مجموعه‌ای بهینه‌سازی‌شده از تمام آن‌ چیزهایی بود که در سوپر استرت‌های آمریکایی وجود داشت.

آیبانز و استیو وای، به لطف پیشرفت تکنولوژی درودگری، دسته‌ای بسیار باریک برای JEM طراحی کردند. Ibanez برای ساخت باریک‌ترین پروفایل موجود در دنیا، ناچار بود تراس راد ویژه‌ای بسازد که ثبات این دسته بسیار باریک را تضمین کند. منبع این الهام چیزی نبود جز یک گیتار جکسون که توسط یکی از لوتیِرهای آیبانز، در مطب دندان پزشکی، با اشعه x از آن عکس‌برداری شده بود.

نتیجه‌ی همه اینها، پروفایل دسته Wizard کمپانی Ibanez بود که حتی امروز هم یکی از سریع‌ترین و باریک‌ترین پروفایل‌های دنیا محسوب می‌شود. JEM آن‌چنان مورد استقبال گیتاریست‌ها قرار گرفت که Ibanez با ساخت Universe، تولید گیتارهای هفت‌سیم و سری RG را آغاز نمود.

Ibanez با دسته بسیار باریک Wizard

شرکت‌هایی مانند ای اس پی (ESP)، با بررسی عوامل موفقیت Ibanez، نسخه‌های بسیار موفق خود را به بازار ارائه کردند. ESP با تولید مدل‌های ارزان‌قیمت‌تری تحت عنوان LTD، نسل جدیدی از نوازندگان هارد راک و هوی‌متال عاشق سوپر استرت را به دنیا معرفی کرد.

در دهه‌ی ۸۰ میلادی، کمپانی‌های سازنده گیتار، بازار را به دقت مورد بررسی قرار می‌دادند. برای مثال، اگر ESP برای ارائه قیمت‌های پایین‌تر، محصولات خود را تحت عنوان LTD در کشورهای ارزان‌تر تولید می‌کرد، Jackson هم برای عقب نماندن از رقابت، در قیمت‌گذاری یا روش تولید خود بازنگری می‌کرد. حتی کمپانی‌های قدیمی مثل Fender و Gibson نیز برای همگام‌ شدن با نیازهای خریداران، نسخه‌های سوپر استرت خود را به بازار عرضه کردند.

با عبور از دهه‌ی ۸۰ و شروع دوران گرانج، سلیقه نوازندگان دوباره تغییر کرد. راک سیاتل با صدای هوی ولی کم زرق‌و‌برق (از لحاظ نقش گیتار)، دوباره باعث ایجاد تغییراتی در خواسته‌های نوازندگان گیتار شد.

به تدریج، رنگ‌های نئونی Ibanez RG و نقش‌های ایر براش‌شده روی Jackson Soloist، در زمختی دهه ۹۰ محو شد و از مد افتاد.

در حالی که تولیدکنندگان گیتار سعی دارند خود را با دوره و زمانه جدید تطبیق دهند، سوپر استرت‌ها همچنان پابرجا هستند؛ البته با رنگ‌آمیزی‌های محجوب‌تر و تمرکز بیشتر بر کارایی و تکنولوژی‌های پیشرفته.

امروزه به نظر می‌آید که نوازندگان در حال نوعی بازگشت به دهه ۸۰ هستند. به‌عنوان نشانه می‌توان به تجدید فعالیت برندهایی چون کریمر یا سیر صعودی قیمت مدل‌های قدیمی بی. سی. ریچ (B.C. Rich)، ای اس پی، آیبانز و هیمر (Hamer) اشاره کرد.

نوشته: Rich Murdocco

ترجمه: بابک آخوندی