اکثر نوازندگان بر این عقیدهاند که تُن خوب، از خود گیتار یا شاید هم امپ یا پدالها نشأت میگیرد. چیزی که معمولاً در این میان نادیده گرفته میشود، پیک یا مضراب است. با اینکه این وسیله کوچک و ارزان تأثیر زیادی روی صدا و نوازندگی گیتار دارد، آخرین چیزی است که نوازندهها به آن اهمیت میدهند. با توجه به مواردی از قبیل ضخامت، اندازه، شکل و جنس، نکات بسیاری درباره مضراب هست که باید درک شود.
جنس
مضراب گیتار میتواند از هر مادهای ساخته شود. در ادامه، به مواد متداول در ساخت مضراب اشاره میکنیم.
– سلولوئید (Celluloid)
وقتی به مواد ساخت مضراب فکر میکنیم، اولین مادهای که به ذهن میرسد، سلولوئید است؛ زیرا سلولوئید معمولترین و رایجترین ماده در ساخت مضراب است. پیکهای سلولوئیدی، اَتکهای روشن، ترد و تروتازهای ارائه میکنند، ولی بسیار بیدوام هستند. همچنین، این نوع مضرابها، به دلیل انعطافپذیری سلولوئید، گرایش به تولید صدایی شُل و ول دارند. حالا اینکه این ویژگی صدایی چیز خوبی است یا بد، کاملاً به شخص نوازنده بستگی دارد.
– نایلون (Nylon)
بعضی از نوازندگان مثل جین سیمونز و جیمی پیج، روی نایلون قسم میخورند. مضرابهای نایلونی، صدای روشنی تولید میکنند و بسیار انعطافپذیر هستند. روی سطح اکثر این مضرابها، برای چسبندگی بهتر، نوعی بافت شبیه به کندهکاری ایجاد میشود. این بافت، بهخصوص برای کسانی که دستانشان زیاد عرق میکند، بسیار کاربردی است.
– استال (Acetal)
پیکهای Tortex و Delrin از این ماده بسیار بادوام ساخته میشوند. کمپانیهای سازنده پیک، در سال ۱۹۷۳ به استفاده از این ماده روی آوردند؛ یعنی زمانی که استفاده از لاک لاکپشت برای ساخت پیک ممنوع شد. پیکهای اسِتالی از پیکهای نایلونی سفتتر و از پیکهای ساختهشده از Ultem نرمتر هستند. این پیکها بادوام هستند و اَتکهایی قوی تولید میکنند.
– Ultem
پیکهای ساختهشده از این ماده، مثل پیکهای Dunlop Ultex، بسیار خشک و سفت هستند و هر ضخامتی که داشته باشند، صدای روشنی تولید میکند. این مضرابها بین نوازندگان ماندولین بسیار پرطرفدار شدهاند.
– اکریلیک (Acrylic)
مضرابهای اکریلیکی از دهه ۸۰ وارد بازار شدند و معمولاً شفاف و شیشهای هستند. جنس سخت و سبک اکریلیک به هر شکل و ضخامتی درمیآید.
ضخامت
ضخامت مضراب، بیشترین نقش را در گرمی یا روشنی صدا ایفا میکند. هر یک از قطرهای مختلف، مزایا و معایب خود را دارد.
– Thin
مضرابهای نازک، ضخامتی بین ۰/۴۰ تا ۰/۶۰ میلیمتر دارند. این مضرابها، طبیعتاً صدای سبکتری ارائه میدهند و بهترین نتیجه را در نوازندگیهای لطیف به ارمغان میآورند. پیکهای نازک، بهویژه آنها که از سلولوئید ساخته شدهاند، ارائهکننده صدایی شُل و بیجان هستند. این مضرابها برای استرامینگهای گیتار آکوستیک عالی هستند. همچنین در مواردی که نیاز به ریتمهای روشن و واضح است -مثل آنچه در بسیاری از آلبومهای راک و کانتری به گوش میخورد- کارایی بسیار خوبی از خود نشان میدهند.
پیکهای نازک برای اجرای لید گیتار مناسب نیستند؛ زیرا آن صدای گِرد که مورد نیاز تُن لید است را عرضه نمیکنند. صدای این پیکها برای اجرای لید، بیشازحد تیز است و فرکانسهای بم کمی تولید میکنند. در ضمن، بهواسطه نازکی و انعطافپذیری، کنترل کمی برای لید نوازی به نوازنده ارائه میکنند.
– Medium
پیکهای مدیوم دارای ضخامتی مابین ۰/۶۰ تا ۰/۸۰ میلیمتر هستند که رایجترین ضخامت برای نوازندگی گیتار است. شاید این پیکها، در هنگام استرام کردن با گیتار آکوستیک، از آن درخشش پیکهای نازک بیبهره باشند، ولی هنوز بهاندازه کافی انعطافپذیر هستند که در ریتمنوازی خوب عمل کنند. از طرفی، از ضخامت کافی برای نوازندگی پارتهای لید نیز برخوردار هستند. این ضخامت، ارائهکننده میدرنجهای بالای خوبی است و بدون بم کردن صدا، فرکانسهای میدرنج کافی را نیز به صدا میافزاید. هنرجوهای گیتار به استفاده از این ضخامت تمایل بیشتری دارند؛ زیرا این ضخامت، نقطه میانگین است و تقریباً همه نوع صدا و روش نوازندگی را پوشش میدهد.
– Heavy
پیکهای هوی دارای ضخامتی بین ۰/۸۰ تا ۱/۲ میلیمتری هستند. نوازندگی با این ضخامت، بیشترین میزان کنترل را به نوازنده میدهد. مضرابهای هوی با سروصدای اضافی کمتر، کلاً موجب تمیزی نوازندگی میشوند و به سولوهای شما داینامیک بهتری میبخشند. اگر بیشتر لید گیتار مینوازید، این ضخامت مضراب، مناسب شماست.
– Extra Heavy
آن دسته از گیتاریستهایی که به مضراب ضخیمتر نیاز دارند، باید به سراغ پیکهای Extra Heavy بروند. این مضرابها دارای ضخامت ۱/۲ میلیمتری به بالا هستند. معمولاً گیتاریستهای bebop و جَز که خواهان صدایی بسیار گرمونرم هستند، با پیکهای Extra Heavy مینوازند. کمپانی Gravity Guitar Picks، مدلهایی با ضخامت ۶ میلیمتر هم تولید میکند. من بهشخصه طرفدار چنین پیکهایی نیستم، ولی اگر شما تابهحال نوازندگی با مضرابی با ضخامت بالای ۳ میلیمتر را تجربه نکردهاید، پیشنهاد میکنم آن را امتحان کنید.
شکل و فرم
شکل مضراب نیز نقش مهمی در نوازندگی ایفا میکند و در چگونگی قرارگیری مضراب بین انگشتان و در نهایت، در راحتی نگهداری آن توسط انگشتان تأثیرگذار است.
– Classic/Standard
اکثر گیتاریستها با این فرم مضراب شروع میکنند و معمولاً هم با همین فرم مضراب ادامه میدهند. این امر بیدلیل هم نیست؛ این فرم و شکل مضراب، سالهاست که امتحان خود را پس داده است. اگر مطمئن نیستید کدام فرم مضراب را انتخاب کنید، این مضرابها هرگز شما را ناامید نخواهند کرد.
– Tri-Tip
مضرابهای سهگوش، بهواسطه آسانی قرارگیری بین انگشتان و نوک کندترشان، معمولاً مورد علاقه نوازندههای گیتار آکوستیک و بیس هستند. در ضمن با این فرم مضراب، میتوان از هر سه گوشه پیک استفاده نمود. بهنوعی مثل این است که سه مضراب خریداری کرده باشیم. وقتی یکی از نوکها خراب شود، نوکهای دیگر هنوز قابل استفاده هستند.
– Jazz
درست است که اسم این شکل مضراب، جَز است، ولی میتواند پاسخگوی هر نوع موسیقی دیگر نیز باشد. این شکل برای نوازندگی سریع مناسب است. اگر تابهحال با مضرابهای بزرگتر مثل Tri-Tip مینواختید، سوئیچ کردن به مضرابهای Jazz، فوراً باعث افزایش سرعت شما خواهد شد.
– Jumbo Jazz
این شکل تلفیقیست از شکل Jazz و Classic. جامبو جَز، سرعت و دقت پیکهای Jazz را با سایز بزرگتر Classic ارائه میکند.
گردآوری: بابک آخوندی