تفاوت بین اسپیکرهای مانیتورینگ و اسپیکرهای معمولی چیست؟

اسپیکر مانیتورینگ نقش مهمی در روند ضبط، میکس و مسترینگ ایفا می‌کند. از استودیو خانگی گرفته تا استودیوهای تجاری سطح بالا، نقش اسپیکر مانیتورینگ در همه جا به‌نوعی قابل مشاهده است؛ اما چه چیزی این دسته از اسپیکرها را از اسپیکرهای خانگی متمایز می‌کند؟

مانیتورهای استودیویی اغلب به طرز گمراه‌کننده‌ای شبیه به اسپیکرهای خانگی سینمایی و های-فای هستند، اما گول شباهت ظاهری آنها را نخورید؛ چون اسپیکرهای مانیتورینگ برای کارایی کاملاً متفاوتی طراحی شده‌اند. به زبان بسیار ساده می‌توان گفت اسپیکرهای خانگی و های-فای به این منظور طراحی شده‌اند که در هر مکانی، هر گونه صدایی را زیبا پخش کنند و از سوی دیگر، از آنجایی که واژه مناسب‌تری به ذهن ما نمی‌رسد، باید بگوییم اسپیکرهای استودیویی طراحی شده‌اند تا بدصدا باشند. به این علت که اسپیکرهای مانیتورینگ برای شنیدن موشکافانه صدا طراحی شده‌اند و باید هر گونه نقص یا زشتی را به درستی به ما نشان دهند تا بتوانیم آنها را تشخیص داده و اصلاح کنیم. در این مقاله، نگاهی عمیق‌تر به تفاوت‌های این دو نوع اسپیکر خواهیم انداخت.

تفاوت‌های فنی بین اسپیکرهای معمولی و اسپیکرهای مانیتورینگ

این دو گروه اسپیکر، شباهت‌های بسیاری در زمینه‌های مختلف با یکدیگر دارند، ولی تفاوت‌هایی نیز میان آنها وجود دارد. در ادامه به برخی از تفاوت‌های فنی این دو نوع اسپیکر می‌پردازیم:

– اکتیو/پَسیو: اسپیکرهای مانیتورینگ غالباً اکتیو هستند؛ یعنی یک آمپلی‌فایر برق‌رسان (power amplifier) درون اسپیکر طراحی شده است. اسپیکرهای خانگی و های-فای معمولاً پسیو هستند و برق مورد نیاز خود را از یک آمپلی‌فایر جداگانه دریافت می‌کنند.

– آمپلی‌فایرهای برق‌رسان جداگانه: در اسپیکرهای اکتیو، به‌خصوص اسپیکرهای مانیتورینگ، معمولاً چند پاور آمپلی‌فایر در هر اسپیکر وجود دارد. به این معنا که ووفر (برای فرکانس‌های بم)، درایور دامنه میانی و توییتر (برای فرکانس‌های بالاتر)، هر یک برق جداگانه دریافت می‌کنند. نتیجه، صدایی دقیق‌تر خواهد بود.

– تقسیم‌کننده فرکانسی (crossover): در ادامه نکته قبل باید اشاره کنیم که تقسیم‌کننده فرکانسی، فرکانس‌های دریافتی را به دامنه‌های مختلف تقسیم می‌کند تا هر دامنه به درایور (اسپیکر) مورد نظر خود فرستاده شود. این امر باعث دقت و شفافیت بیشتر شده و شنونده را قادر می‌سازد که جزئیات را در کل پهنای اکولایزر به درستی بشنود.

– صدادهی: در بالا تا حدی به این نکته پرداخته شد، ولی ذکر مجدد آن خالی از لطف نیست. اسپیکرهای مانیتورینگ با این هدف طراحی شده‌اند که پاسخ صوتی تخت و دقیقی برای دامنه نزدیک داشته باشند. این امر بدین معناست که اسپیکرهای مانیتورینگ هیچ دامنه فرکانسی بخصوصی را تقویت نمی‌کنند و در تلاش هستند دقیق‌ترین ارائه ممکن را از میکس داشته باشند تا به آسانی هرچه بیشتر بتوانیم تک تک نواقص را شنیده و برطرف کنیم.

دامنه نزدیک به چه معناست؟

اغلب واژه دامنه نزدیک (nearfield) را درباره اسپیکرهای مانیتورینگ می‌شنویم. در همین مقاله هم چند سطر بالاتر از این واژه استفاده شد. ولی دامنه نزدیک به چه معناست؟

به زبان ساده، دامنه نزدیک یعنی نزدیک بودن به کاربر یا شنونده. در اینجا منظور از نزدیک، یعنی فاصله‌ای حدوداً کمتر از ۲ متر. در این فاصله، اسپیکر صدایی شفاف و آنی به کاربر ارائه می‌کند. این میزان فاصله کم باعث می‌شود که شنونده، بازگشت طبیعی صدا از سطوح موجود در اتاق را کمتر شنیده و برداشتی دقیق و مستقیم از میکس خود داشته باشد.

اما متضاد دامنه نزدیک چیست؟ متضاد آن، دامنه میانه (mid-field) و دامنه دور (far-field) است که معنی هر یک از آنها روشن است. دامنه میانه غالباً اشاره به فاصله‌ای در حدود چند متر دارد و دامنه دور معمولاً به صداهای غیرخطی اطلاق می‌شود که باید کل اتاق را پر کنند. اسپیکرهای های-فای استاندارد را می‌توان به‌عنوان اسپیکر دامنه دور در نظر گرفت؛ زیرا آنها بدین منظور طراحی شده‌اند که در هر اتاقی و از هر فاصله‌ای (در حدود منطقی)، صدایی زیبا ارائه کنند.

آیا می‌توان از اسپیکرهای معمولی به‌جای اسپیکرهای استودیویی استفاده کرد؟

به طور کلی بهتر است که برای مقاصد ضبط، میکس یا مسترینگ از اسپیکرهای استودیویی استفاده کنیم؛ زیرا همانطور که پیش‌تر اشاره شد، این اسپیکرها صدایی دقیق‌تر ارائه می‌کنند. اگر از اسپیکرهای معمولی استفاده کنیم، ممکن است جزئیات را درست نشنویم که این امر می‌تواند به میکسی نامطلوب و نامتناسب ختم شود.

با وجود این، گاهی اسپیکرهای خانگی هم در استودیوها به چشم می‌خورند. اسپیکر معروف یاماها NS10 در دهه ۷۰ میلادی و برای استفاده‌های خانگی به بازار عرضه شد، اما در بازار مورد نظر به توفیق شایان ذکری دست پیدا نکرد و در عوض، با اقبال تهیه‌کنندگان موسیقی و مهندسین صدا مواجه شد. علت علاقه دست‌اندرکاران صنعت موسیقی به این مدل، توانایی آن در نشان دادن ناهماهنگی‌ها و نواقص میکس بود؛ شاخصه‌ای که در صنعت موسیقی بسیار ارزشمند است. این اسپیکر کماکان در استودیوها مورد استفاده قرار می‌گیرد و شرکت یاماها نمونه‌های مشابهی را صرفاً جهت استفاده در استودیو به بازار عرضه کرده است.

به طور خلاصه می‌توان گفت که اسپیکرهای خانگی هیچ عیبی ندارند، ولی قطعاً دقت آنها از اسپیکرهای مانیتورینگ پایین‌تر است؛ پس برای رسیدن به میکسی قابل اطمینان، بهتر است از اسپیکرهای مانیتورینگ استفاده کنیم.

آیا می‌توان از اسپیکرهای مانیتورینگ برای مصارف خانگی استفاده کرد؟

پاسخ این پرسش، تفاوت چندانی با پرسش قبلی ندارد. اسپیکرهای مانیتورینگ، به‌ویژه اسپیکرهای دامنه نزدیک، برای پخش صدا از یک فاصله و زاویه مشخص طراحی شده‌اند. اگر در مقابل یک جفت اسپیکر مانیتورینگ شروع به حرکت کنید، متوجه خواهید شد که صدای آن‌ها تغییر چشمگیری خواهد کرد.

این خاصیت برای مصارف خانگی اصلاً دلچسب نیست. آدم‌ها معمولاً در اتاقی که موسیقی در آن پخش می‌شود، حرکت می‌کنند؛ پس طبیعی است که انتظار داشته باشیم در هر نقطه از اتاق، صدای قابل قبولی دریافت کنیم. مجدداً باید اشاره کنیم که گوش کردن به موسیقی با اسپیکرهای مانیتورینگ به هیچ وجه بد نیست، اما ممکن است با تجربه‌ای که انتظار آن را دارید، تفاوت‌هایی داشته باشد.

اسپیکر مانیتورینگ یا هدفون استودیویی؟

هدفون‌های استودیویی به‌نوعی ادامه‌دهنده راه اسپیکرهای مانیتورینگ هستند و همانند آنها پاسخی دقیق دارند و نمای درست و دقیقی از میکس ارائه می‌کنند. مجدداً در ادامه باید به این نکته اشاره کرد که هدفون‌های معمولی، برخلاف مدل‌های استودیویی، پاسخی دست‌نخورده ندارند (فرکانس‌ها در این هدفون‌ها به طور مساوی نمود پیدا نمی‌کنند)؛ پس بهتر است برای میکس از هدفون‌های معمولی استفاده نکنیم.

منبع: Andertons
نویسنده: Sam Beattie
مترجم: کیان ایرجی