آموزش, مقالات, مقالات استودیویی
افترتاچ و کاربردهای آن
اکتبر
افترتاچ (Aftertouch) یکی از قابلیت‌های بسیار جذاب در کیبوردهاست که کمک شایانی به انتقال حس نوازندگی می‌کند.
میدی کنترلرها و در کل کیبوردهای دارای قابلیت افترتاچ، به حرکات و میزان فشار انگشت نوازنده بر روی کلاویه پس از فشردن آن نیز واکنش نشان می‌دهند. در واقع، هر نوسان فشار انگشت بر روی کلاویه‌های دارای قابلیت افترتاچ، یک پیام در قالب MIDI CC تولید می‌کند که می‌توان از آن برای تغییر پارامترهایی مانند پیچ (pitch) و ماژولیشن استفاده کرد و عمق و حسی مضاعف به اجرا و نوازندگی بخشید.
کیبوردهای دارای این قابلیت، ابزارهایی فوق‌العاده برای نوازندگان باتجربه هستند؛ اما نواختن آنها ممکن است برای افراد مبتدی کمی دشوار باشد.
در این مقاله، به‌صورت دقیق به افترتاچ می‌پردازیم و کاربرد آن را نیز مورد بررسی قرار خواهیم داد.
افترتاچ چیست؟
همانطور که گفته شد، افترتاچ قابلیتی در کیبورد است که امکان تغییر صدای نت در حال پخش، پس از نواخته شدن آن را به نوازنده میدهد. این قابلیت، با نوسان فشار انگشتان نوازنده بر روی کلاویه‌ها، پیام‌های MIDI تولید می‌کند که می‌توان آنها را برای تغییر بسیاری از پارامترها مسیردهی کرد.
پویایی ماهیت صدای نت‌ها پس از نواخته شدن، تأثیرگذاری موسیقی را تا حدی بسیار زیاد افزایش میدهد و باعث درک بهتر حس نوازنده توسط شنونده می‌شود.
افترتاچ در میدی کنترلر
اکنون می‌دانیم نوسان انگشتان بر روی کلاویه‌های یک کیبورد مجهز به قابلیت افترتاچ، باعث تولید پیام‌های MIDI CC می‌شود که می‌توان از آنها برای تغییر بسیاری از پارامترها استفاده کرد.
این پیام‌ها را می‌توان به سمت هر پارامتری در DAW یا ساز در حال نواخته شدن مسیردهی کرد تا با تغییر میزان آن، مقدار پارامتر صوتی مورد نظر نیز تغییر کند.
برای مثال، می‌توان این قابلیت را جهت تغییر فیلتر کات‌آف سینتی‌سایزرهای نرم‌افزاری برنامه‌ریزی کرد و با کم و زیاد کردن فشار انگشت بر روی کلاویه‌ها پس از نواختن نت، آن را تغییر داد و افکتی جذاب تولید کرد.
نحوه کارکرد افترتاچ
افترتاچ نوعی اکسپرشن کیبورد است؛ قابلیتی در کیبورد که باعث تغییر کیفیت‌های تنال ساز، بسته به روش و شدت نوازندگی کاربر می‌شود.
افترتاچ به فشار نوازنده بر روی هر کلاویه پس از فشرده شدن واکنش نشان میدهد. برای درک آسان‌تر این مطلب، مثالی ساده می‌زنیم:
فرض کنید که نت C (دو) را با کیبورد می‌نوازید. بدون قابلیت افترتاچ، نت تا زمانی که انگشت شما بر روی کلید قرار دارد به همان شکل و به‌صورت یکدست امتداد پیدا می‌کند. اما اگر کیبورد شما از قابلیت افترتاچ برخوردار باشد، با کم و زیاد کردن فشار انگشت خود بر روی کلید، می‌توانید ماهیت صوتی نت در حال پخش را تغییر دهید.
افکت‌های قابل دستیابی با افترتاچ
افترتاچ امکان تغییر پارامترهای بی‌شمار در DAW و تولید افکت‌های متنوع را به کاربر میدهد.
برای انجام این کار، نخست نیاز است تا افترتاچ را جهت تنظیم یک پارامتر دلخواه مانند پیچ، ولوم، ماژولیشن، ریورب یا هر پارامتر دیگر موجود در DAW برنامه‌ریزی کنید.
البته افکت‌های قابل تولید با افترتاچ، در مرحله post-production نیز به‌صورت دستی قابل دستیابی هستند؛ اما انجام آنها به‌صورت زنده و همزمان با نواختن ملودی، هم بر تأثیرگذاری موسیقی می‌افزاید و هم می‌تواند برای شخص نوازنده بسیار لذت‌بخش باشد!
به همین دلیل، اگر در حال حاضر به دنبال یک میدی کنترلر مناسب برای اجرای زنده می‌گردید، پیشنهاد می‌کنیم حتماً یک میدی کنترلر با قابلیت افترتاچ خریداری کنید.
چنل افترتاچ و افترتاچ پلی‌فونیک
افترتاچ دو نوع مختلف دارد که یکی از آنها، چنل افترتاچ (channel aftertouch) یا افترتاچ مونوفونیک و دیگری، افترتاچ پُلی‌فونیک نام دارد.
افترتاچ مونوفونیک، فشار وارده بر روی کلاویه‌های کیبورد را به‌صورت همزمان دریافت می‌کند و در قالب یک پیام MIDI واحد به خروجی مورد نظر ارسال می‌کند.
اما در مقابل، افترتاچ پلی‌فونیک فشار وارد بر هر کلید را به‌صورت مجزا می‌سنجد و برای هر یک از آنها، پیام MIDI جداگانه تولید کرده و ارسال می‌کند.
افترتاچ پلی‌فونیک به شما امکان میدهد تا هنگام نوازندگی آکوردها، فشاری متفاوت بر هر یک از کلیدها وارد کنید و افکت‌هایی متفاوت و جذاب تولید کنید.
اما نوازندگی با کیبوردهای دارای افترتاچ مونوفونیک بسیار آسان‌تر است و معمولاً می‌توان با استفاده از آنها، افکت‌هایی یکدست‌تر و تمیزتر تولید کرد.
آیا خرید یک میدی کنترلر دارای قابلیت افترتاچ ضروری است؟
هیچ ضرورتی برای خرید یک میدی کنترلر دارای قابلیت افترتاچ وجود ندارد؛ اما این ابزار می‌تواند به ارتقای حس نوازندگی، تأثیرگذاری موسیقی و خلاقیت شما کمک کند.
اگر یک کیبوردیست یا پیانیست باتجربه هستید، می‌توانید با استفاده از یک کیبورد دارای قابلیت افترتاچ، پویایی و رنگ و لعابی تازه به موسیقی و اجراهای خود ببخشید.
با استفاده از این قابلیت می‌توانید به‌صورت زنده و بدون نیاز به استفاده از تنظیماتی مانند ناب‌ها، صدای ساز خود را به‌صورت مداوم و یکدست تغییر دهید و ملودی‌هایی عمیق و جذاب بنوازید.
اما در حالی که افترتاچ می‌تواند برای نوازندگان باتجربه بسیار مفید واقع شود، استفاده از آن برای نوازندگان مبتدی دشوار خواهد بود؛ زیرا برای استفاده صحیح از افترتاچ، باید هنگام نواختن کیبورد، فشاری مضاعف نیز به هر یک از کلیدهای آن، پس از نواختن آنها وارد کنید. این کار، نیازمند کمی تمرین است و طبیعتاً نوازندگان باتجربه، آن را با سرعتی بسیار بالاتر از موزیسین‌های مبتدی می‌آموزند.
جایگزین افترتاچ
اگر نوازنده کیبورد نیستید یا قصد خرید یک کیبورد دارای قابلیت افترتاچ را ندارید، می‌توانید پارامترهای مورد نظر خود را به‌صورت زنده، همزمان با نوازندگی یا پس از آن، در DAW تغییر دهید.
برای این کار می‌توانید از ناب‌ها و اسلایدرهای میدی در میدی کنترلر یا میکسر خود استفاده کنید یا اگر چنین ابزاری در استودیوی خود ندارید، می‌توانید یک ترک آتومیشن برای پارامتر مورد نظر خود طراحی کنید تا شکلی جذاب‌تر و شبیه به نوازندگی زنده و با افترتاچ به موسیقی خود ببخشید.
ارزش خرید کیبوردهای دارای قابلیت افترتاچ
کیبوردهای دارای افترتاچ معمولاً قیمتی بالاتر از محصولات مشابه بدون این قابلیت دارند.
اما اگر یک نوازنده باتجربه هستید و قصد دارید حال‌وهوایی تازه به موسیقی خود ببخشید، این ابزار می‌تواند خریدی بسیار باارزش برای شما باشد.
امروزه، ساخت موسیقی از هر زمانی آسان‌تر است و برای انجام آن، تنها به یک کامپیوتر و یک نرم‌افزار DAW نیاز دارید.
با افزایش مهارت نوازندگی خود و استفاده از یک کیبورد دارای قابلیت افترتاچ، می‌توانید سطح کیفی موسیقی خود را ارتقاء دهید.
تفاوت میان افترتاچ و حساسیت به میزان فشار
قابلیت افترتاچ و حساسیت به میزان فشار (velocity) در کیبورد، هر دو از امکانات اکسپرشن در کیبورد هستند؛ یک کیبورد با قابلیت‌های اکسپرسیو، به شما امکان میدهد تا کیفیت‌های تُنال یک نت را با نحوه نواختن آن تغییر دهید.
تفاوت میان کیبوردهای حساس به فشار با کیبوردهای دارای قابلیت افترتاچ این است که نوع اول، به شدتِ فشرده شدن کلاویه‌ها حساس است و نوع دوم، به میزان فشار بر روی کلاویه پس از نواخته شدن آن حساس است.
اما در نهایت، هر دو قابلیت، بنا بر نحوه نوازندگی کاربر، تغییراتی در تن ساز نرم‌افزاری یا سینتی‌سایزر در حال نواخته شدن ایجاد می‌کنند.
دو راه جذاب برای استفاده از قابلیت افترتاچ
اگر یک کیبورد مجهز به قابلیت افترتاچ دارید اما تا به‌حال کاربرد خاصی برای آن در موسیقی خود نیافته‌اید، این دو راه را امتحان کنید:
۱. روشن و تیره کردن صدای سینتی‌سایزر
با مسیردهی قابلیت افترتاچ کیبورد به پارامتر کات‌آف فیلتر لو-پس یک سینت مجازی، می‌توانید با فشردن بیشتر کلیدها پس از نواختن آنها، صدایی روشن‌تر و با کاهش فشار، صدایی تیره‌تر تولید کنید.
کنترل این پارامتر با افترتاچ به جای آتومیشن، می‌تواند عمقی مضاعف و حس‌وحالی زنده و پویا به موسیقی شما ببخشد.
۲. افکتی جالب برای صدای درامز
در دنیای واقعی، برخی از اسنر درام‌ها یا سازهای کوبه‌ای دیگر، در لحظه‌ی پس از نواخته شدن، صدایی کمی زیرتر تولید می‌کنند. برای شبیه‌سازی این صدا، می‌توانید قابلیت افترتاچ را برای کنترل پارامتر پیچ در سمپلر درام تعریف کنید و پدها یا کلاویه‌های میدی کنترلر خود را محکم‌تر بنوازید. این کار، یک پیام افترتاچ بسیار کوتاه تولید می‌کند و برای لحظه‌ای پیچ صدای درامز را افزایش میدهد. به دنبال این امر، درامز شما صدایی طبیعی‌تر به خود خواهد گرفت.
جمع‌بندی
در نهایت، افترتاچ در صورت استفاده صحیح و هنرمندانه، می‌تواند ظرافت و روحی به موسیقی شما ببخشد که با کمتر روش جایگزینی قابل دستیابی است.
چه یک پرودوسر باتجربه باشید و چه یک فرد مبتدی، خریداری یک کیبورد با قابلیت افترتاچ می‌تواند به شما در افزودن شخصیت و حس به موسیقی‌تان کمکی شایان کند. اما باید در نظر داشته باشید که اگر یک نوازنده مبتدی هستید، نوازندگی روان با چنین کیبوردی ممکن است کمی دشوار باشد و نیازمند زمان.
مترجم: امیر تولی