اگر به موسیقیهای پاپ دو دهه اخیر گوش کرده باشید، به احتمال زیاد با نوعی از اتوتیون (autotune) برخورد داشتهاید. اما این افکت چیست؟ آیا تنها زمانی از آن استفاده میکنیم که خواننده ما توانایی درست خواندن را نداشته باشد؟ اصلاً این افکت از کجا پیدا شد؟
اتوتیون چیست؟
اتوتیون ابتدا در سال ۱۹۹۷ توسط دکتر اندی هیلدبرند (Andy Hildebrand) معرفی شد. اندی دارنده مدرک دکترای تحقیقاتی بود و در حین تحصیل در رشته مهندسی برق، درباره پردازش سیگنال دیجیتال تحقیق میکرد. او ابتدا الگوریتم اتوتیون خود را بر روی یک مکینتاش شخصیسازیشده نصب کرد. پس از تحقیقات و آزمایشهای بسیار، او توان بالقوه محصول خود را در نمایشگاه NAMM به نمایش گذاشت. نمایش این محصول در صنعت آدیو همهمهای به پا کرد. حتی ضربالمثل یک شبه ره صد ساله رفتن نیز نمیتواند این اتفاق را بهخوبی توصیف کند.
کلمه «اتو-تیون» در اصل یک نام تجاری است که امتیاز تجاری آن در اختیار شرکت اندی هیلدبرند یعنی Antares Audio Technologies قرار دارد. شرکتهای دیگر صرفاً در توضیح کاربرد محصولات خود از کلمه اتوتیون استفاده میکنند.
اما این محصول چیست؟ از این محصول برای نرم کردن نتهای بمُل یا دیز استفاده میشود تا صدای خواننده کوک مناسبی داشته باشد. وقتی نتی که خواننده باید آن را بخواند انتخاب شود، نرمافزار پس از بررسی سیگنال وکال، نتهایی که در گام مورد نظر اجرا نشدهاند را مشخص میکند و آنها را به کوک صحیح منتقل میکند. اتوتیون همچنین اتصال برداشتهای مختلف وکال را نرمتر میکند.
کاربرد اتوتیون
چندی بعد، این نرمافزار در قالب یک پلاگین به نرمافزار پروتولز اضافه شد. در آن زمان، پروتولز بهعنوان نرمافزار آهنگسازی استاندارد در صنعت موسیقی شناخته میشد که این امر امروز نیز به قوت خود باقی است.
اتوتیون را میتوان در نرمافزارهای آهنگسازی دیگر، تجهیزات استودیویی یا بهعنوان یک پردازنده رَکمونت مجزا نیز پیدا کرد (که در اجراهای زنده بسیار کاربرد دارد؛ اما نگاه خوبی به استفاده از این دستگاه در اجرای زنده وجود ندارد).
این ابزار، موسیقی مدرن و نحوه تولید ترک وکال توسط مهندسین و تولیدکنندگان را برای همیشه عوض کرده است (خصوصاً در موسیقی پاپ). تقریباً تمام آهنگهای موفق و پُرفروش بهنوعی از این فناوری استفاده میکنند. این استفاده گاهی خفیف است و حتی ممکن است متوجه آن نشوید؛ اما گاهی نیز تلاشی برای مخفی کردن صدای آن صورت نمیگیرد. اتوتیون به یک ابزار مرسوم در تولید موسیقی تبدیل شده است؛ مانند کمپرسور، اکولایزر و ریورب.
نمونههای استفاده از اتوتیون
یکی از اولین و معروفترین نمونههای استفاده از اتوتیون را میتوان در آهنگ Believe از Cher سراغ گرفت که در سال ۱۹۹۸ منتشر شد. این آهنگ شدیداً به این افکت اتکا میکرد و بیشتر کنترلهای افکت بهطور تعمدی در بالاترین و شدیدترین حالت خود قرار داشتند. این امر، کورِسی رباتیک و غیرطبیعی ایجاد میکرد که برای شنوندگان تازگی داشت. Believe به پرفروشترین آهنگ Cher و یکی از پرفروشترین تکآهنگهای تاریخ موسیقی بدل شد.
این اتفاق، جایگاه اتوتیون را در جعبه ابزار تولید موسیقی پاپ تثبیت کرد. افکت اتوتیون بعدها توسط هنرمندانی مانند T-Pain ،Kanye West، دفت پانک و هنرمندان مشهور دیگر نیز مورد استفاده قرار گرفت و محبوبیت آن در دهه دوم هزاره جدید و با محبوبیت سبک ترپ باز هم بیشتر شد.
انتقادات
اما برخورد همه با این پدیده جدید مثبت نبود. برخی معتقد بودند که این افکت صنعت موسیقی را نابود میکند. عدهای نیز عقیده داشتند که این کار نوعی تقلب است؛ زیرا کمک میکند برخی خوانندهها این حقیقت که واقعاً توان خواندن ندارند را مخفی نگه دارند. استیو آلبینی که به خاطر تولید موسیقی گروههایی مانند نیروانا به شهرت رسیده است، یکی از اولین منتقدان این تکنولوژی بود و گفته بود شنیدن صدای آن «کسالتبار» است و استفاده از آن خیلی زود خستهکننده و کلیشهای میشود. بعدها Jay-Z نیز عقیدهای مشابه را بیان کرده و گفته بود که این تکنولوژی به یک نوع کلک بدل شده است.
این انتقادات تنها از سوی هنرمندان نبود؛ بعضی از حرفهایها و ناشرین نیز در بوق انتقاد دمیدند. یک مهندس ضبط ناشناس (و از برندگان جایزه گرمی) گفته بود از آنجا که این روزها همه آهنگها کاملاً کوک هستند، تشخیص دادن آهنگها از هم دشوار شده و صدای همه هنرمندها یکسان شده است. مجله تایم، در مقالهای در سال ۲۰۱۰، تکنولوژی اتوتیون را در فهرست «۵۰ عدد از بدترین اختراعات» قرار داد. سایرین نیز این تکنولوژی را به «فتوشاپ برای صدای انسان» تشبیه کردهاند.
اما دلایل عملی نیز به نفع اتوتیون وجود دارد؛ بهخصوص اگر از حرفهایهای این صنعت نباشید. مثلاً ممکن است در برداشتهای خود چند نت ناکوک داشته باشید، اما زمان یا بودجه لازم برای بازگشت به استودیو را نداشته باشید و اینجاست که اتوتیون خودنمایی میکند.
چگونه از اتوتیون استفاده کنیم؟
نکات مهمی درباره استفاده از اتوتیون وجود دارد؛ اما مهمترین آنها این است که باید تنها در قسمتهایی از آهنگ این افکت را به کار بگیریم که به آن نیاز دارند. این افکت را بر روی تمام ترک وکال خود اعمال نکنید؛ زیرا اعمال اتوتیون بر روی کل ترک باعث کاهش کیفیت سیگنال شما میشود.
دو مکتب فکری درباره استفاده از اتوتیون وجود دارد. اول اینکه از این پردازنده بهعنوان یک افکت استفاده کرده و صدای وکال را بهنحوی در آن غرق کنیم که استفاده از آن برای همه مشهود باشد. این کار صدا را رباتیک میکند.
تفکر دیگر این است که از این پردازنده بهطرزی ظریفتر استفاده کنیم؛ یعنی استفادهای ناملموس برای برطرف کردن نتهای سرکش در اجرای وکال. اگر این کار بهدرستی اجرا شود، صدای حاصله بسیار طبیعیتر خواهد بود.
برای تغییر میزان اعمال اتوتیون با سه مؤلفه سر و کار داریم:
نوع ورودی: یعنی چیزی که اتوتیون را بر روی آن اعمال میکنیم. پلاگین اتوتیون باید گزینههایی برای انواع مختلف وکال (تنور، آلتو، سوپرانو، باس و…) و حتی ساز (کیبورد، گیتار و…) داشته باشد. انتخاب نوع ورودی صحیح باعث میشود اتوتیون صدایی طبیعیتر و پردازشی دقیقتر داشته باشد.
گام آهنگ: یعنی گامی که آهنگ شما در آن قرار دارد. باید اتوتیون را بر روی گام آهنگ خود تنظیم کنید.
سرعت اصلاح کوک: این مؤلفه مشخص میکند که سرعت نرمافزار در تشخیص نتهای اشتباه و اصلاح آنها چه اندازه باشد. هر چه سرعت اصلاح بالاتر باشد (مثلاً ۲۰)، صدای افکت غیرمحسوستر خواهد بود و هرچه این سرعت پایینتر باشد (مثلاً ۰)، صدای حاصله رباتیکتر میشود. برخی اوقات، سرعتهای بالا برای خوانندههایی با توانایی یا تجربه کمتر مناسبتر هستند و سرعتهای پایین معمولاً مناسب خوانندههایی با کنترل بیشتر هستند.
منبع: Andertons
مترجم: کیان ایرجی