فارغ از اینکه چه سبک موسیقی را دنبال میکنید، وُکال معمولاً یکی از حیاتیترین عناصر موسیقی است. به همین دلیل، میکس وکال در موفقیت میکس کلی آهنگ تأثیری حیاتی دارد.
سعی کنید آهنگ موفقی را به یاد آورید که میکس وکال آن چنگی به دل نمیزند. احتمالاً نمیتوانید چنین نمونهای پیدا کنید. بهخصوص در موسیقی پاپ امروزی، وکالهای درخشان و تمیز تبدیل به عرف بازار شدهاند.
توانایی میکس وکال، مهارتی پیچیده اما ضروری برای هر مهندس صدا است. حتی هنگامی که بخت ضبط کردن خوانندهای توانا را داشته باشید، شاید دریافت صدای مد نظر شما نیازمند صرف زمان و تلاش باشد. بهعنوان نقطه شروع، راهنماییهای زیر را در نظر داشته باشید تا به وکالهای حرفهایتری دست پیدا کنید.
سچوریشن
بسیاری از مهندسین صدا، از کاربرد کمپرسور و اکولایزر در میکس وکال اطلاع دارند؛ اما یک ابزار مهم دیگر که بسیاری از مهندسان از آن غافل میشوند، سچوریشن (saturation) است.
وقتی از سچوریشن صحبت میکنیم، منظور پلاگینهایی است که صدای دستگاههای ضبط آنالوگ را شبیهسازی میکنند. از سچوریشن برای اضافه کردن فرکانسهای هارمونیک و اُورتُنها و همچنین اندکی دیستورشن به صدای وکال استفاده میشود. نتیجه، صدایی غنیتر و سهبعدیتر است که حس کلی آهنگ را تقویت میکند.
دفعه بعد که مشغول میکس آهنگ بودید، استفاده از سچوریشن بر روی وکال را امتحان کنید. معمولاً این کار منجر به تقویت حس اجرا شده و باعث میشود صدای خواننده در دل میکسهای شلوغ بیشتر جلب توجه کند. یک نمونه از پلاگینهای سچوریشن، پلاگین Lo-fi در نرمافزار پروتولز است که به جذاب شدن وکالهای معمولی و کسلکننده کمک میکند.
کمپرسور
کمپرسور برای مبتدیها ممکن است پردازندهای سردرگمکننده باشد.
بهطور کلی، با استفاده از کمپرسور شدت قلههای صدا را کاسته و شدت درههای صدا را افزایش میدهیم تا به صدای یکدستتری برسیم. این کار شاید به نظر ساده بیاید؛ اما بخش دشوار کار آن است که یاد بگیریم چگونه بهدرستی از کمپرسور استفاده کنیم. شنیدن تأثیر کمپرسور در ابتدا ممکن است دشوار باشد. برای استفاده صحیح از این ابزار باید ظرافت به خرج دهید. استفاده خفیف از کمپرسور میتواند کمک بزرگی به صدا کند و استفاده بیشازحد از آن میتواند تعادل میکس را بر هم بزند.
در استفاده از کمپرسور برای وکال، تمرکز ما بر روی این است که وکال در سراسر آهنگ بارز و شفاف باشد.
بهعنوان یک نقطه شروع مناسب میتوانید ratio را بر روی ۴:۱ و اتک را بر روی medium یا fast تنظیم کنید. سپس threshold را تا جایی کاهش دهید که کاهش گین حاصله در حدود ۴ الی ۶ دسیبل باشد. پس از انجام این تنظیمات، نقطه شروع مناسبی برای اعمال تغییرات بیشتر و دستیابی به صدای دلخواه خود خواهید داشت.
مهم است بدانیم که هیچ قانون مشخصی برای استفاده از کمپرسور وجود ندارد. تنظیماتی که برای یک آهنگ مناسب هستند، ممکن است برای یک آهنگ دیگر اصلاً مناسب نباشند. در استفاده از کمپرسور، سبک و سلیقه نیز به اندازه دانش فنی اهمیت دارد.
تقویت فرکانسهای جادویی
اگر بدانید که فرکانسهای مختلف چه نقشی را در ترک وکال شما بر عهده دارند، میتوانید با سرعت و بهینگی بیشتری کار کنید. در هنگام اعمال اکولایزر بر روی ترک وکال باید به پنج ناحیه اصلی توجه داشته باشید:
۱۲۰ هرتز: حجم بم
۲۴۰ هرتز: بم کاذب
۵ کیلوهرتز: شفافیت
۴ الی ۷ کیلوهرتز: فرکانسهای بالای حروف صفیری (حروفی مانند «س»)
۱۰ الی ۱۵ کیلوهرتز: هوا (فرکانسهای بسیار بالا که اصطلاحاً به آنها هوا یا air گفته شده و باعث جلای بیشتر صدا میشوند)
آشنا شدن با این دامنههای فرکانسی، نیاز به حدسوگمان در هنگام کار را کمتر میکند. وقتی به اندازه کافی با این دامنهها آشنایی پیدا کردید، میتوانید با آزمونوخطا و تغییر این دامنهها، تأثیر هر یک بر روی ترک وکال را درک کنید.
مثلاً اگر صدای وکال شما بیشازحد بم و کدر است، شاید بد نباشد که فرکانسهایی در حدود ۲۴۰ الی ۲۵۰ هرتز را کاهش دهید تا شفافیت وکال بهتر شود. اگر حروف صفیری وکال صدایی خشن دارند، یک باند اکولایزر را در دامنه بین ۴ الی ۷ کیلوهرتز حرکت دهید تا فرکانسهای مزاحم را پیدا کرده و آنها را بکاهید.
نکته کلیدی آن است که با دقت گوش کنید و اصلاحات را با توجه به سبک و سلیقه خود تعیین کنید.
پیشتأخیر ریورب (Reverb Pre-Delay)
هدف از استفاده از ریورب، ایجاد حس فضا در میکس است.
طبیعتاً میخواهید با استفاده از این ابزار صدای وکال را در قالب میکس برجسته کنید؛ اما در برخی از موارد خواهید دید که استفاده از ریورب باعث میشود تا وکال شما بیشتر به پسزمینه رفته و در دل آهنگ گم شود.
این مشکل با استفاده از پیشتأخیر (pre-delay) حل میشود. بیشتر پلاگینهای ریورب این گزینه را در اختیار شما قرار میدهند و استفاده از آن میتواند تأثیر زیادی در صدای ریورب داشته باشد. این ابزار، تأخیری بین سیگنال خام و سیگنال پردازششده توسط پلاگین ایجاد میکند که مقدار این تأخیر توسط کاربر تعیین میشود.
با استفاده از پیشتأخیر میتوانید بُعد و فضای ریورب را در اختیار داشته باشید؛ بدون آنکه وکال خام در پسزمینه آهنگ محو شود.
همیشه از de-esser استفاده کنید
شدت بیشازحد حروف صفیری میتواند منجر به میکسی خشن و آزاردهنده شود و به همین خاطر باید به آن توجه زیادی کرد. منظور از صدای حروف صفیری، همان صدای تیزی است که در هنگام تلفظ حرف «س» ایجاد میشود.
دی-اِسِر ابزاری متداول و مفید است که تیزی این فرکانسها را کاهش میدهد. بهطور معمول، با تنظیم کردن دامنه فرکانسی این پلاگین در محدوده ۴ الی ۷ کیلوهرتز، دامنه فرکانسی مورد نظر پوشش داده میشود. یک دی-اِسِر خوب توانایی حفظ شفافیت وکال را در عین کاستن فرکانسهای خشن دارد.
یک شگرد جالب این است که محدوده فرکانسهای بالا را با اکولایزر افزایش داده و سپس با استفاده از de-esser آن را کنترل کنیم. بدین ترتیب، شفافیت کلی وکال افزایش پیدا میکند و از سوی دیگر، فرکانسهای فوقانی مضاعف در حروفی مانند «س» یا «ت» کنترل میشوند.
میکس کردن در قالب کلی
این راهنمایی آخر فقط در مورد میکس وکال صدق نمیکند و بد نیست آن را در مورد تمام المانهای میکس به خاطر داشته باشید. اگرچه گوش کردن به هر صدا بهصورت جداگانه و پردازش کردن صداها به این صورت وسوسهانگیز است، اما در چنین حالتی بهسادگی میتوان از تصویر کلی میکس غافل شد.
وقتی که یک ترک را برای مدت طولانی بهصورت جداگانه گوش میکنیم، صدادهی کلی میکس را از یاد میبریم. در این حالت ممکن است ترکی که ساعتها وقت صرف پردازش آن بهطور مجزا شده است، در کنار بقیه صداها و در قالب کلی میکس صدادهی مناسبی نداشته باشد.
دردسرهای بیمورد را به خود تحمیل نکنید. مکرراً هر ترک را از حالت سولو خارج کرده و در قالب کلی میکس به آن گوش کنید. بد نیست این عادت را در خود ایجاد کنید که همیشه به تصویر کلی میکس بیندیشید.
این راهنماییها میتوانند به بهبود کیفیت میکس وکال کمک کنند. بدون هیچ واهمهای از این نکتهها استفاده کنید و شگردهای خود را به آنها اضافه کنید و به یاد داشته باشید که همواره باید به گوشهای خود اعتماد کنید.
منبع: SoundGym
نویسنده: Max McCallister
مترجم: کیان ایرجی