آموزش, مقالات, مقالات استودیویی
نگاهی به مانیتورهای داخل گوش
نوامبر
پس از ساعتها تمرین در استودیو، وقت آن فرا رسیده که به روی صحنه اجرای زنده بروید.
برای یک اجرای موفق باید بتوانید موسیقی خود را بر روی استیج به خوبی بشنوید؛ به این کار مانیتورینگ گفته می‌شود و برای آن دو گزینه دارید: اسپیکر مانیتورینگ روی صحنه (stage monitor) و مانیتور داخل گوش (In-Ear Monitor یا IEM).
تا چند سال پیش، نوازندگان و خوانندگان در اجرای زنده، برای شنیدن موسیقی خود از اسپیکر مانیتورینگ صحنه‌ای استفاده می‌کردند. این اسپیکرها رو به نوازنده قرار می‌گیرند و مخاطبان صدای آنها را چندان نمی‌شنوند.
اما این اسپیکرها دارای نقاط ضعفی هستند که از آن جمله می‌توان به شلوغ کردن صحنه و آسیب زدن به شنوایی به خاطر ولوم بالا اشاره کرد. مانیتورهای داخل گوش این مشکلات را حل کرده‌اند و به همین علت به سرعت در حال محبوب شدن هستند.
مانیتور داخل گوش چیست؟
به بیان ساده، IEM ابزاری است که به نوازنده امکان می‌دهد در زمان اجرای زنده به موسیقی خود گوش کند.
اگر تاکنون به کنسرت رفته باشید، احتمالاً دیده‌اید که خواننده ایرفون خاصی در گوش دارد و دستگاهی شبیه به بی‌سیم بر روی کمربندش قرار دارد؛ این مجموعه، سیستم مانیتورینگ داخل گوش است.
سیستم مانیتورینگ داخل گوش از سه جزء تشکیل می‌شود: فرستنده، گیرنده و ایرفون.
فرستنده معمولاً در یک گوشه پنهان شده و برای فرستادن سیگنال صدا به گیرنده از آن استفاده می‌شود. به این سیگنال، میکسِ مانیتور (monitor mix) می‌گویند.
گیرنده معمولاً بر روی کمربند قرار می‌گیرد و هدفون به آن متصل می‌شود. این قطعه دارای یک پیچ ولوم است که با آن می‌توان میزان ولوم هدفون را تعیین کرد.
برخی از ایرفون‌های مانیتورینگ با استفاده از فناوری حذف نویز (noise cancellation)، جلوی نفوذ صداهای اطراف به گوش را می‌گیرند و با از بین بردن صداهای مزاحم، به نوازنده/خواننده کمک می‌کنند که صدایی دقیق و شفاف در اختیار داشته باشد.
چرا باید از مانیتور داخل گوش استفاده کنیم؟
برای آنکه برتری‌های مانیتور داخل گوش نسبت به اسپیکر مانیتورینگ روی استیج را درک کنیم، ابتدا باید به مشکلات مانیتورهای روی استیج بپردازیم.
این اسپیکرها معمولاً صدا را با ولوم بالا پخش می‌کنند تا صدای جمعیت و مشکلات آکوستیک سالن را جبران کنند. این امر ممکن است باعث خستگی گوش و یا حتی آسیب به دستگاه شنوایی شود.
به‌علاوه، مانیتورهای روی استیج باعث شلوغ شدن فضای صحنه می‌شوند، حرکت را سخت می‌کنند و احتمال زمین خوردن اعضای گروه را بالا می‌برند.
همچنین این اسپیکرها ممکن است مشکلات صوتی ایجاد کنند و بر کیفیت اجرا تأثیر منفی بگذارند.
مانیتور داخل گوش تمام این مشکلات را از بین می‌برند.
کیفیت صدای بهتر
زمانی که با تجهیزات آدیو سر و کار داریم، کیفیت صدا مهمترین اولویت ما است.
مزیت بزرگ مانیتورهای داخل گوش این است که می‌توانند بسیاری از مشکلات احتمالی صدای زنده را برطرف کنند.
با اینکه اسپیکرهای مانیتورینگ روی استیج فقط برای پخش کردن صدا برای اجراکنندگان تعبیه شده‌اند، اما باز هم ممکن است صدای این اسپیکرها با سایر اسپیکرهای سالن تداخل پیدا کند. این امر باعث ایجاد فیدبک و یا مشکلات فاز می‌شود و موسیقی شما را کم‌جان و بی‌کیفیت جلوه می‌دهد و کیفیت اجرا را پایین می‌آورد. اگر اجرای شما پر از مشکلات صوتی باشد، شنونده نخواهد توانست از اجرای شما لذت ببرد؛ پس چرا چنین ریسکی را بپذیرید؟
امکان حرکت آزادانه
یکی از مشکلات دیگر مانیتورهای روی صحنه این است که دامنه حرکت نوازنده بر روی صحنه را محدود می‌کنند.
اگر بیش‌ازحد از اسپیکر دور شوید، از محدوده پرتاب صدای آن خارج شده و نمی‌توانید صدای ساز خود را بشنوید. به همین خاطر مجبور خواهید شد که در طول برنامه تقریباً بی‌حرکت باشید و یا ریسک خطاهای ناشی از نشنیدن صدای ساز خود را به جان بخرید.
از آنجا که بیشتر مانیتورهای داخل گوش بی‌سیم هستند، اجازه حرکت بیشتری در طول اجرا به شما می‌دهند. تا زمانی که ایرفون در گوش شما قرار داشته باشد، می‌توانید آزادانه حرکت کنید و در هر نقطه‌ای که مایل هستید، بایستید.
به‌علاوه، در صورت استفاده از IEM و حذف مانیتورهای روی صحنه، استیج خلوت‌تر می‌شود. بدین ترتیب شما می توانید از فضای صحنه به‌طور بهینه استفاده کرده و اجرای خود را جذاب‌تر کنید.
علاوه بر دامنه حرکت بیشتر بر روی صحنه، جابجا کردن سیستم‌های مانیتورینگ داخل گوش نیز بسیار آسانتر است. اغلب این سیستم‌ها داخل یک کیف دستی جای می‌گیرند. با تهیه این مانیتورها می‌توانید با حمل‌ونقل اسپیکرهای مانیتورینگ سنگین خداحافظی کنید.
محافظت از شنوایی
به‌عنوان یک نوازنده، باید همیشه از از شنوایی خود محافظت کنید. موفق شدن در حرفه موسیقی به اندازه کافی دشوار هست؛ پس نباید با آسیب زدن به شنوایی خود کار را برای خود سخت‌تر کنید.
با این وجود، صدای بلند جزئی جدایی‌ناپذیر از زندگی نوازندگان اجرای زنده است و محافظت از شنوایی، برای هر نوازنده اجرای زنده، یک امر حیاتی است. به همین دلیل باید از مانیتور داخل گوش استفاده کنید.
همه ما تجربه زنگ زدن گوش بعد از کنسرت را داشته‌ایم؛ اما این عارضه معمولاً پس از گذشت چند روز برطرف می‌شود. حال تصور کنید که قرار گرفتن در معرض چنین ولوم‌های شدیدی به‌صورت روزمره، چه آسیبی به دستگاه شنوایی شما خواهد زد.
با استفاده از مانیتورهای داخل گوش، دیگر لازم نیست نگران این موضوع باشید.
این ایرفون‌ها عایق صدا هستند و نه‌تنها شنیدن میکسِ مانیتور را برای شما آسانتر می‌کنند، بلکه گوش شما را نیز از گزند صدای بلند اسپیکرها در امان می‌دارند.
با کمتر شدن تعداد اسپیکرها بر روی استیج و کاهش صدای بلند تماشاگران، روشن است که خطر آسیب به شنوایی نیز کمتر می‌شود.
چگونه از مانیتورهای داخل گوش استفاده کنیم؟
راه‌اندازی و استفاده از این سیستم‌ها نسبتاً ساده است.
روند این کار تقریباً شبیه به پخش کردن موسیقی از تلفن همراه با استفاده از اسپیکر بی‌سیم است. گوشی شما (فرستنده) سیگنال را به‌صورت بی‌سیم به اسپیکر (گیرنده) می‌فرستد.
تنها تفاوت سیستم مانیتورینگ این است که سیگنال قبل از رسیدن به گوشی باید از یک میکسر عبور کند.
به‌عنوان نمونه، شما می‌توانید خروجی تمام میکروفون‌ها و سازهای روی صحنه را به یک میکسر بفرستید و سپس به هر یک از صداها یک خروجی جداگانه را اختصاص دهید تا بتوانید هر ساز را به‌صورت جداگانه کنترل کنید.
در مرحله بعد، خروجی نهایی را به دستگاه فرستنده ارسال کرده و توسط فرستنده آن را برای گیرنده نصب‌شده بر روی کمربند می‌فرستید و از طریق این دستگاه، خروجی را به ایرفون منتقل می‌کنید.
تنظیم سیستم IEM به همین سادگی است. اکنون می‌توانید با کم و زیاد کردن صدای هر یک از سازها، monitor mix مورد علاقه خود را به دست آورید.
در زمان خرید سیستم مانیتورینگ داخل گوش، چند انتخاب پیش روی شما وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم.
مدل‌های معمولی یا مدل‌های سفارشی
در هنگام انتخاب ایرفون مانیتورینگ با دو گزینه کلی روبرو هستید: مدل‌های معمولی و مدل‌های سفارشی (Custom). انتخاب بین این دو، بیشتر به بودجه شما وابسته است.
اگر بودجه شما محدود است، بهتر است از مدل‌های معمولی استفاده کنید. این گوشی‌ها به همراه چندین ایرتیپ (سَری) مختلف برای قرارگیری مناسب در کانال گوش ارائه می‌شوند.
اما اگر بودجه بیشتری در اختیار دارید، شاید بد نباشد که از ایرفون‌های سفارشی استفاده کنید.
برای این کار باید به یک ادیولوژیست مراجعه کنید تا قالبی از کانال گوش شما تهیه شود. سپس با استفاده از این قالب، ایرفونی طراحی و تولید می‌شود که مختص قرارگیری در کانال گوش شماست. البته پس از ساخت نیز ممکن است به اعمال تغییرات و تنظیماتی برای قرارگیری بی‌نقص ایرفون در گوش نیاز باشد.
از آنجا که این مدل‌ها برای کانال گوش شما طراحی شده‌اند، ایزولیشن و راحتی بسیار خوبی را ایجاد می‌کنند. در گذشته، تهیه ایرفون‌های سفارشی نیازمند صرف هزاران دلار بود؛ اما امروزه حتی می‌توانید با حدود ۱۰۰ دلار نیز چنین مدل‌هایی را تهیه کنید.
باسیم یا بی‌سیم
پیشنهاد می‌کنیم که با صرف هزینه بیشتر، یک سیستم مانیتورینگ بی‌سیم تهیه کنید تا امکان حرکت آزادانه بر روی صحنه را داشته باشید.
البته برای نوازندگان سازهایی چون درامز و کیبورد که معمولاً در یک نقطه ثابت می‌نوازند، خرید سیستم مانیتورینگ داخل گوش بی‌سیم توجیهی ندارد.
در سیستم‌های مانیتورینگ باسیم، گیرنده تعبیه‌شده بر روی کمربند حذف شده و ایرفون مستقیماً به میکسر وصل می‌شود.
اتصال مستقیم به میکسر باعث می‌شود احتمال کاهش کیفیت صدا و یا تداخل سیگنال مانیتورها از بین برود. احتمال بروز این اختلالات در سیستم‌های بی‌سیم بالاتر است.
نکات قابل توجه
با وجود مزایای سیستم‌های مانیتورینگ داخل گوش، نمی‌توان از معایب آنها چشم‌پوشی کرد. پیش از انتخاب، حتماً درباره مشکلات بالقوه این سیستم‌ها مطالعه کنید.
قطع ارتباط با شنوندگان
یکی از معایب سیستم مانیتورینگ داخل گوش این است که صدای مخاطب را از شما گرفته و ارتباط شما با مخاطبان قطع می‌شود.
حتماً می‌دانید که سالن کنسرت، نه فقط به خاطر موسیقی، بلکه به خاطر صدای تماشاگران نیز پر از همهمه و صداست.
نوازندگانی که همیشه از اسپیکرهای مانیتورینگ روی استیج استفاده کرده‌اند، به شنیدن بازخورد موسیقی در صدای شنوندگان عادت کردند. اما ایزولیشن ایرفون‌های مانیتورینگ، جلوی شنیده شدن صدای شنوندگان را می‌گیرد. بدین ترتیب ممکن است نوازنده احساس کند که از مخاطب خود جدا شده است و این دقیقاً برعکس چیزی است که باید بر روی صحنه حس کنیم.
البته راه‌حل این مشکل ساده است. کافیست یک میکروفون را به سمت جمعیت قرار داده و صدای آن را با monitor mix ترکیب کنید تا بتوانید صدای مخاطب را نیز در گوش خود بشنوید.
گم کردن گوشی
مشکل بالقوه دیگر سیستم‌های مانیتورینگ داخل گوش این است که ایرفون به‌راحتی از گوش درمی‌آید. این موضوع به‌خصوص درباره مدل‌های معمولی تجاری صادق است؛ زیرا اغلب به‌طور کامل کانال گوش را پر نمی‌کنند.
به علت امکان حرکت بیشتر بر روی صحنه در هنگام استفاده از IEM، احتمال بیرون افتادن ایرفون نیز بیشتر می‌شود. در نتیجه، نه‌تنها احتمال گم شدن ایرفون افزایش می‌یابد، بلکه ممکن است باعث شود که در اجرای خود نیز دچار سردرگمی شوید.
اگر بر روی یک صحنه تاریک اجرا می‌کنید، ممکن است پیدا کردن مجدد ایرفون کار دشواری باشد. شاید نتوانید به‌درستی تشخیص دهید که ایرفون کجا افتاده و یا نتوانید از لابلای شلوغی سیم‌ها بر روی استیج، آن را پیدا کنید.
بهترین راه جلوگیری از این مشکل، خرید یک ایرفون سفارشی است.
تداخل سیگنال
مشکل آخر، احتمال تداخل سیگنال است. از آنجا که این سیستم‌ها از امواج رادیویی برای انتقال صدا استفاده می‌کنند، احتمال قطعی سیگنال و یا کاهش کیفیت صدا در آنها وجود دارد.
خبر خوب آن است که فناوری تولید این سیستم‌ها در سال‌های اخیر پیشرفت چشمگیری کرده و احتمال بروز این مشکلات کاهش یافته است. بیشتر سیستم‌های مانیتورینگ داخل گوش مدرن از سیگنال‌های اختصاصی استفاده کرده و فرستنده و گیرنده را در یک طول موج مشخص با یکدیگر جفت می‌کنند و بدین ترتیب از افت کیفیت سیگنال جلوگیری به عمل می‌آید.
البته کاهش جزئی کیفیت صدا در مسیر بین فرستنده و گیرنده همواره وجود خواهد داشت؛ اما این بهای کوچکی برای مزایای بزرگ سیستم‌های داخل گوش است.
جمع‌بندی
با در نظر گرفتن تمام مزایای سیستم‌های مانیتورینگ داخل گوش، درک اینکه چرا این سیستم‌ها به گزینه استاندارد اجرای زنده تبدیل شده‌اند، کار دشواری نیست.
اگرچه این سیستم‌ها معایبی نیز دارند، اما معایب آنها نسبت به اسپیکرهای مانیتورینگ روی صحنه بسیار کمتر است. خلوت کردن فضای صحنه، محافظت از شنوایی و ارتقای کیفیت صدای دریافتی، تنها چند دلیل برای استفاده از سیستم‌های مانیتورینگ داخل گوش است.
منبع: Cymatics
مترجم: کیان ایرجی