ضبط وُکال بینقص از چارچوبی علمی و مطلق تبعیت نمیکند؛ بلکه میتواند امری بسیار سلیقهای و وابسته به نوع وُکال مورد نیاز در یک آهنگ باشد. از سوی دیگر، در دفعات اول، این کار ممکن است سختتر از انتظار شما باشد؛ پس این مقاله را تا انتها بخوانید تا با راهنماییهای یک تولیدکننده مجرب موسیقی به نام ریچ لوئیس آشنا شوید.
نوع وُکال مورد نظر میتواند روند ضبط و میکس را به کلی تغییر دهد.
رویکرد شما نسبت به میکروفونگذاری، زنجیره تجهیزات ضبط، زنجیره افکتهای پردازش صدا و نوع میکروفون، باید با نتیجه مورد نظرتان مطابقت داشته باشد. روشن است که ضبط یک تکخوانی به همراه یک گیتار آکوستیک با ضبط یک آهنگ ایندی راک پرهیجان و یا یک گروه کُر تفاوت دارد.
این راهنما برای مبتدیها نوشته شده و لذا صرفاً به موارد مربوط به موزیسینهایی که بودجه محدودی دارند، خواهیم پرداخت. بدین صورت، با اصول ضبط آشنا خواهید شد و میتوانید از روش ضبط ریچ لوئیس هم نکاتی را فرا بگیرید.
میکروفون مناسب را انتخاب کنید
میکروفونهای گوناگونی در بازار وجود دارند؛ میکروفونهای USB، کاندنسر (خازنی)، داینامیک و ریبون (ribbon) و همه اینها در مدلهای بسیار ارزانقیمت تا فوقالعاده گرانقیمت در دسترس خریداران هستند.
ما باید کدامیک را انتخاب کنیم؟ بستگی دارد! میکروفونهای مختلف در شرایط مختلف و بر روی صداهای مختلف پاسخهای مختلفی ارائه میکنند.
در کاربری مورد نظر ما، ممکن است یک میکروفون ۲۰۰ پوندی از یک میکروفون ۳۰۰۰ پوندی با صدای شما سازگارتر باشد؛ پس گول برچسب قیمتها را نخورید. استفاده از یک میکروفون گرانقیمتتر به معنی ضبط صدای بهتر نیست.
برای ضبط وکال، من همیشه از میکروفونهای کاندنسر دیافراگم بزرگ استفاده میکنم؛ زیرا به نسبت میکروفونهای داینامیک، صدای شفافتر و حساسیت بالاتری دارند. مدلهای کاندنسر توانایی بالاتری در دریافت ظرافتهای منحصربهفرد صدا دارند که این از مهمترین نکات در ضبط وکال است. منظور این نیست که میکروفونهای داینامیک برای ضبط وکال نامناسب هستند؛ ولی به دلیل مقاومت بالا، از آنها بیشتر در اجراهای زنده استفاده میشود.
میکروفونهای بسیار باکیفیت زیادی در بازه قیمتی ۲۰۰ تا ۵۰۰ پوند در بازار موجود هستند و لازم نیست برای خرید یک میکروفون خود را ورشکست کنید. برای صدای خود من، میکروفون SE Electronics Gemini 5 که حدود ۵۰۰ پوند قیمت دارد، بسیار مناسب است. پیش از این، از میکروفون Rode NT1 استفاده میکردم که کمتر از ۲۰۰ پوند قیمت دارد.
میکروفونگذاری
من میکروفونگذاریهای مختلفی را در طول سابقه حرفهای خود امتحان کردهام؛ ۴.۵ متر دورتر از خواننده، داخل راهرو و یا حتی ۵ سانتیمتر دورتر از خواننده به اضافه یک حوله روی سر! ولی بهطور معمول، برای شروع، فاصله ۱۵ تا ۲۵ سانتیمتری از خواننده جای مناسبی است.
این فاصله آنقدر دور نیست که بازتابهای صدا در اتاق، بیشازحد ضبط شوند (البته این امر به نوع اتاق شما هم بستگی دارد)؛ اما آنقدر هم نزدیک نیست که به خاطر نزدیکی به میکروفون، فرکانسهای بم بیشازحد دریافت شوند. البته نکاتی که بهعنوان ایراد یاد شد، ممکن است در مواقع خاص مورد پسند شما باشند.
یک محیط ضبط ایدهآل خلق کنید
اغلب افراد از نعمت داشتن یک اتاق ضبط تمامعیار یا یک اتاقک آکوستیک در خانه بیبهره هستند و لذا در هنگام ضبط وکال، بازگشت صدا از سطوح و اشیاء اطراف ممکن است دردسرساز شود.
اما اگر اتاق شما سرتاسر پوشیده از آینه و پنجره نباشد و کف آن هم کاشی یا سرامیک بدون فرش نباشد، احتمالاً میتوانید یک نقطه ایدهآل برای ضبط پیدا کنید. حتماً چند نقطه مختلف اتاق را امتحان کنید و به یاد داشته باشید که هنگام ضبط، وسایل برقی که صدا تولید میکنند (مانند ماشین لباسشویی، کولر و …) را خاموش کنید.
همچنین به یک «پِتگیر» نیاز دارید تا صدای حروفی مانند «پ» و «ف»، میکروفون را بیشازحد تحریک نکند. پِتگیر یا پاپ شیلد وسیله گرانقیمتی نیست، اما اگر مایل به خرید آن نیستید، میتوانید با حلقه کردن سیم یک رختآویز و کشیدن یک جوراب نازک بر روی آن، پتگیر خود را بسازید.(۱)
گِین میکروفون و پردازش پیش از ضبط
برخی از افراد دوست دارند که صدا را با حجمی بالا (سقف صدایی -۳ تا ۰ دسیبل) ضبط کنند، ولی این کار امروزه ضرورتی ندارد؛ زیرا با تجهیزات جدید دیجیتال، حتی سیگنالهای ضعیف با سقف صدای -۲۰ تا -۱۵ دسیبل هم با نویز پایینی ضبط میشوند. من شخصاً محدوده بین -۱۵ تا -۷ دسیبل را بهعنوان یک میانگین مناسب توصیه میکنم.
اگر ولوم صدای خواننده در آهنگ تغییر زیادی ندارد، فقط کافیست گِین را در حدی قرار دهید که بیشترین اندازه صدای خواننده ایجاد دیستورشن نکند. اصولاً نیازی به تغییر گین در قسمتهای مختلف آهنگ نیست؛ مگر آنکه بهعنوان مثال، وِرسهای آهنگ شما بسیار آرام و لطیف و کورِسهای شما بلند و شدید خوانده شوند.
بسیاری از تولیدکنندههای موسیقی، از پریامپ، کمپرسور و اکولایزر پیش از رسیدن سیگنال به نرمافزار آهنگسازی (DAW) استفاده میکنند. ولی در کل به یاد داشته باشید که از ابزاری مانند کمپرسور، پیش از ضبط بهطور خفیف استفاده کنید؛ چون تأثیر آن قابل بازگشت نخواهد بود.
من معمولاً از کمپرسور برای یک کاهش سیگنال ۳-۴ دسیبلی با میزان attack و release پایین استفاده میکنم که نتیجه آن، صدایی نرم و شفاف خواهد بود. در مورد EQ، توصیه میکنم به حذف فرکانسهای بم ناخواسته و تغییرات جزئی برای بهبود صدا بسنده کنید. مجدداً به یاد داشته باشید که از این ابزارها بهطور خفیف استفاده کنید؛ زیرا بعد از ضبط، نمیتوانید تأثیر آنها را از بین ببرید.
از لاینهای دوبل و همخوان استفاده کنید
ضبط دوباره، سهباره و حتی چهارباره وکال و بر روی هم قرار دادن این لایهها، روشی مؤثر در حجم دادن به وکال و درخشیدن آن در میکس است. ولی باید در انتخاب اینکه کجا از این روشها استفاده میکنید، هشیار باشید.
اگر این روش را در تمام طول آهنگ استفاده کنید، نسبت به زمانی که فقط قسمتهای مشخصی از آهنگ حاوی این تکنیک باشند، تأثیرگذاری کمتری خواهد داشت.
معمولاً قسمت chorus آهنگ، جای مناسبی برای استفاده از این لاینهای تقویتی موسوم به دوبل است. با pan کردن این لاینهای تقویتی به سمت چپ و راست، میتوانید وسعت بیشتری به صدای خواننده ببخشید.
همچنین میتوانید از این تکنیک برای صدای همخوانها هم استفاده کنید و با این روش، نوعی افکت chorus/modulation به آن اضافه کنید. بهعلاوه میتوانید با کاستن از فرکانسهای زیر در صدای همخوانها، آنها را در میکس کمی به عقب رانده و در میکس خود حس عمق بیشتری را ایجاد کنید.
مطمئن شوید که دوبلها و همخوانها از نظر زمانی با آواز اصلی کاملاً مطابقت داشته باشند؛ در غیر این صورت صدایی شلخته و غیرحرفهای ایجاد خواهد شد. در آهنگهای خلوت و آرام، ممکن است این تکنیکها چندان به کار نیایند؛ پس همیشه به سبک و نوع موسیقی که ضبط میکنید، توجه داشته باشید.
زنجیره افکتهای پردازش وکال
پردازش، جزئی از روند ضبط نیست؛ اما ضبط به تنهایی، شما را به محصول نهایی نمیرساند. اکنون که وکال خام بینقصی در اختیار دارید، زمان پردازش آن فرا رسیده است. نکات زیر را در فازِ پردازش در نظر داشته باشید.
اکولایزر
من از دو اکولایزر استفاده میکنم؛ یکی برای کاهش فرکانسهای مزاحم و ناخوشایند مانند فرکانسهای بم بیشازحد و یا فرکانسهای بالایی آزاردهنده که در مرحله ضبط کاهش پیدا نکردهاند و دیگری برای افزودن فرکانسهای خوشایند و تقویت شخصیت صوتی وکال. برای مورد دوم، معمولاً از یک نرمافزار شبیهساز اکولایزر آنالوگ بهره میگیرم.
کمپرسور
از کمپرسور برای کاهش اوجهای کوتاه صدا و افزایش ظرافتهای خوشایند که بهطور معمول شنیدن آنها سخت است (مانند صدای نفس)، استفاده کنید. هرچه تنظیم شما شلوغتر باشد، میتوانید بیشتر از کمپرسور استفاده کنید؛ زیرا در چنین ترکیبی، وکال با فرکانسهای بیشتری در قالب میکس رقابت خواهد کرد. همچنین میتوانید از تنظیمات خودکار ولوم (Volume Automation) برای کنترل ولوم صدای وکال بهره بگیرید.
دیستورشن و گرما
حتی مقدار کمی دیستورشن نوار (شبیهساز نوار حلقهای) هم میتواند آواز را درخشانتر و صدای کلی آن را بهتر کند. استفاده از انواع مختلف دیستورشن را امتحان کنید تا به صدایی دلخواه برسید؛ از یک سر سوزن گرمای لامپی گرفته تا صدای دیستورشن و کبینت امپلیفایر برای وکالهای خشنتر.
ریوِرب و دیلِی
از ریوِرب و دیلِی برای افزودن عمق و وسعت به صدا استفاده کنید، ولی در زمان کار با آنها هشیار باشید؛ چون به راحتی میتوان در صدای این افکتها غرق شد و بیشازحد از آنها استفاده کرد. دلیل آن روشن است؛ ریوِرب و دیلِی خواننده را بااستعدادتر از آنچه هست، جلوه میدهند.
توصیه من این است که غلظت این افکتها را تا جایی زیاد کنید که به گوشتان خوشایند باشد و سپس اندازه آنها را اندکی کمتر کنید. این روش همیشه برای من کارا بوده است. من از دو نوع ریوِرب و دیلِی استفاده میکنم؛ کمی ریوربِ Room برای نرم کردن صدا و سپس مقداری دیلِی یا ریوِرب حجیمتر برای افزودن عمق.
درباره پردازش وکال میتوانم روزها صحبت کنم، اما چهار مورد بالا پردازشهایی هستند که همیشه به نوعی از آنها بهره میگیرم.
نظر پایانی
به یاد داشته باشید که برای ضبط وکال هیچ قانون مطلقی وجود ندارد و موارد اشارهشده، فقط راهنماییهایی برای بهتر ضبط کردن وکال بودند. همواره تکنیکهای مختلف را امتحان کنید و ببینید چه روشی برای موسیقی، تجهیزات و فضای ضبط شما مناسبتر است.
منبع: Ditto Music
نویسنده: Rich Lewis
مترجم: کیان ایرجی
۱پتگیرهای دستساز از نظر کیفیت هیچ تفاوتی با نمونههای تجاری ندارند؛ اما وصل کردن آنها به پایه میکروفون کار راحتی نیست. (مترجم)