راهنمای ضبط و ویرایش کلام

در زمان ویرایش کلام ضبط‌شده، می‌خواهیم پیام به واضح‌ترین شکل ممکن منتقل شود. چه این کلام ضبط‌شده مربوط به یک تبلیغ تجاری باشد و چه یک پادکست تخصصی، کیفیت صدای پایین، اثرگذاری پیام را کاهش می‌دهد.

من ادعا ندارم که بهترین ویراستار صدا در جهان هستم؛ ولی برای دیوید گتا (David Guetta)، استیو آئوکی (Steve Aoki) و بسیاری از افراد و شرکت‌های دیگر ویرایش صدا انجام داده‌ام و در این مسیر، تجارب سودمندی کسب کرده‌ام. در این مطلب به تکنیک‌هایی اشاره خواهم کرد که برای ویرایش صدا بسیار مفید هستند.

ضبط کلام

تجهیزات

اینکه از چه میکروفون ، کارت صدا و تجهیزاتی برای صداگذاری استفاده کنید، به بودجه شما بستگی دارد. اما من به این نتیجه رسیده‌ام که تجهیزات متوسط با استفاده از تکنیک‌های پیشرفته، صدایی فوق‌العاده تولید می‌کنند که امروز و در این مقاله این تکنیک‌ها را با هم بررسی می‌کنیم.

فضا

صدای خود را در فضایی ضبط کنید که بازتاب صدای زیادی نداشته باشد. به‌عبارت دیگر سعی کنید از سطوح صاف و سخت دوری کنید. پت گیر (پاپ شیلد) و پنل ایزولاتور راه‌هایی مقرون‌به‌صرفه هستند که کیفیت صداگذاری شما را به شدت ارتقاء می‌دهند.

سطح سیگنال

در این بخش ابتدایی از کار ضبط باید اطمینان حاصل کنیم که صدا کلیپ نکرده و دیستورت نشده باشد. به هیچ وجه نمی‌توان چنین ایراداتی را بعد از ضبط از بین برد. هنگام ضبط همیشه نیم‌نگاهی به نمایشگر کانالی که در آن ضبط می‌کنید، داشته باشید. گین کانال میکروفون را از روی کارت صدا طوری تنظیم کنید که بتوانید با فاصله‌ای قابل قبول از میکروفون، به‌طور عادی صحبت کنید و سطح سیگنال در نرم‌افزار از منفی ۶ دسی‌بل بالاتر نرود. بدین‌صورت سطح سیگنالی یکنواخت را در طول ضبط حفظ خواهید کرد و پس از ضبط ناچار به تنظیم خودکار سطح صدا نخواهید شد.

ویرایش کلام

اکولایزر دقیق برای حذف ایرادات

به احتمال زیاد در فایل ضبط‌شده، با مقدار زیادی فرکانس ناخواسته در بازه فرکانسی صفر تا ۲۵۰ هرتز مواجه خواهید شد. میکروفون به‌طور طبیعی این فرکانس‌ها را دریافت می‌کند. اما صدای شما به احتمال زیاد هرگز پایین‌تر از ۳۰۰ هرتز نخواهد بود و به این فرکانس‌های نیازی نخواهید داشت. در نتیجه شما می‌توانید تمام فرکانس‌های صفر تا ۲۵۰ هرتز را با اکولایزر حذف کنید تا تمرکز بر روی وکال افزایش یابد.

از طریق یک اکولایزر با شیب تند، فرکانس‌های بم ناخواسته را حذف کنید تا جایی که به پایین‌ترین حد طبیعی صدای خود برسید. مراقب باشید که در حذف فرکانس‌های بم زیاده‌روی نکنید؛ زیرا در این صورت قدرت قسمت بمِ دامنه میانی (low mid) صدای شما از دست می‌رود.

حذف هیس، هام و نویز

اگر در صدای ضبط‌شده شما نویز و هوای زیادی وجود داشته باشد، محصول نهایی غیرحرفه‌ای و ناخوشایند خواهد بود. برای از بین بردن نویز می‌توانید از پلاگین ERA-N از شرکت Accusonus استفاده کنید. من معمولاً این پلاگین را بعد از اکولایزر دقیق قرار می‌دهم؛ زیرا به این ترتیب، پلاگین نیازی به در نظر گرفتن نویزهای بم ندارد و نتیجه دقیق‌تر و طبیعی‌تری به دست خواهد آمد.

چگونه صدای «س»های شدید را حذف کنیم؟

آنچه احتیاج دارید، یک دی-اِسِر (de-esser) است. این قبیل پلاگین‌ها صرفاً فرکانس‌های حروف سین و فرکانس‌های خشن زیر را کمپرس کرده و با سایر دامنه فرکانسی کاری ندارند. پلاگین مورد علاقه من برای این کار، Pro DS است.

چگونه صدای ضبط‌شده را کمپرس کنیم؟

دلیل کمپرس کردن صدا، افزایش ولوم کلماتی است که سخت‌تر به گوش می‌رسند تا از این طریق، صدای یکدست‌تر و قابل فهم‌تری پدید آید. با استفاده از کمپرسور، ولوم بخش‌های بلندتر را کاهش داده و ولوم کلی صدا را افزایش می‌دهیم و بدین‌صورت کلماتی که بلندتر ادا شده‌اند و کلماتی که آرام‌تر ادا شده‌اند، از نظر ولوم به یکدیگر نزدیک‌تر می‌شوند.

۱. ابتدا کمپرسور را به حالت خنثی برگردانید. یعنی حالتی که threshold بر روی ۰ دسی‌بل و ratio بر روی ۱:۱ قرار دارد. در این حالت هیچ کمپرسی صورت نمی‌گیرد.

۲. threshold را رفته‌رفته کاهش دهید تا جایی که قسمت‌های بلندتر صدا کمپرسور را فعال کنند.

۳. سپس ratio را بر روی ۲:۱ یا ۴:۱ تنظیم کنید. این به چه معنی است؟ اگر ratio فرضاً ۳:۱ باشد، یعنی کمپرسور به ازای هر ۳ دسی‌بل بیشتر بودن صدا از threshold تعیین‌شده، صدا را به ۱ دسی‌بل کاهش می‌دهد. پس اگر صدا به اندازه ۶ دسی‌بل از threshold بیشتر باشد، با عملکرد کمپرسور، خروجی نهایی، ۲ دسی‌بل از threshold بیشتر خواهد بود.

۴. مقادیر مختلف اتک (attack) را امتحان کنید تا به صدایی طبیعی و خنثی برسید. مقدار پیشنهادی اتک بین ۱ تا ۵ میلی‌ثانیه است. اگر اتک بیش‌ازحد سریع باشد، صدا خفه خواهد شد و اگر اتک بیش‌ازحد آهسته باشد، کمپرسور نمی‌تواند به اندازه کافی بر روی صدا تأثیر بگذارد.

۵. همچنین مقادیر مختلف ریلیز (release) را نیز امتحان کنید تا مقدار مناسب برای صدایتان را پیدا کنید. اگر ریلیز بیش‌ازحد آهسته باشد، صداهای آرام‌تر توسط کمپرسور کاهش خواهند یافت که نتیجه، صدایی بیش‌ازحد تدوین‌شده خواهد بود. ریلیزی در حدود ۱۰ تا ۲۰ میلی‌ثانیه برای شروع مناسب است.

حالت‌های پیش‌فرض کمپرسور هم مناسب هستند؛ ولی تقریباً همیشه لازم است که کمی تغییر در آنها صورت گیرد تا مناسب صدای شما شوند. مثلاً ممکن است اندازه threshold طوری تعیین شده باشد که با سیگنال ما کمپرسور فعال نشود. پس حتی در صورت استفاده از حالت‌های پیش‌فرض هم مراحل بالا را طی کنید.

شکل‌دهی به صدا

این خلاقانه‌ترین بخش پروسه ویرایش صداست. من شخصاً همیشه دوست دارم با اضافه کردن اکولایزر آنالوگ، صدا را تقویت کنم تا گرم‌تر، براق‌تر و گوش‌نوازتر شود. با استفاده از پلاگین Reference، به یک صداگذاری دیگر گوش کرده و آن را با کار خودم مقایسه می‌کنم تا محصول نهایی من هم قابلیت رقابت با صدای مرجع را داشته باشد.

در یکی از مقالات MIDI Lifestyle، به این نکته اشاره شده بود که «داور نهایی، گوش شماست». این نکته بسیار مهمی است و باید آن را در هنگام میکس به خاطر داشته باشید؛ چون به‌سادگی می‌توان چشم‌وگوش‌بسته و صرفاً بر اساس عادت، مراحل میکس را طی کرد. ولی مهم است که با استفاده از گوش خود و با استفاده از آدیوهای دیگر به‌عنوان مرجع، قضاوت نهایی را انجام دهید.

شخصاً در بیشتر مواقع، از افکت‌هایی مانند دیستورشن، ریورب، دیلِی و هرگونه افکتی که تمرکز مخاطب را از روی صدا منحرف کند، استفاده نمی‌کنم. ولی مانند تمام مسائل مربوط به صدا، هرگز نمی‌توان حکم قطعی صادر کرد.

مطمئن شوید صدا به اندازه کافی بلند باشد

این مرحله، آخرین مرحله پردازش صداست. تا اینجا کارهای زیادی انجام شده است؛ پس قطعاً نمی‌خواهید بعد از دریافت خروجی متوجه شوید که صدای کار شما بیش‌ازحد آرام است. در این بخش، به یک لیمیتر و یک پلاگین metering نیاز دارید. من از Levels و Pro L استفاده می‌کنم.

پلاگین Levels را باز کرده و میزان LUFS صدا را بررسی کنید. میزان بلندی صدای پیشنهادی در EBU R 128 برای پخش، ۲۳- LUFS است. پس هدف ما این است که بعد از شنیدن کل صدا از ابتدا تا انتها، نرم‌افزار Levels، بلندای میانگین صدای ما را ۲۳- تشخیص دهد.

اگر میانگین به‌دست‌آمده در صدای شما کمتر از این حد بود، می‌توانید با استفاده از لیمیتر، ولوم صدا را بیشتر کنید تا از کلیپ کردن صدا هم جلوگیری به عمل آید. در Pro L، میزان گین را بیشتر کرده و با سایر تنظیمات مانند یک کمپرسور برخورد کنید.

برای جلوگیری از ایجاد true peak در فایل نهایی، میزان خروجی لیمیتر را کمی کاهش دهید. (بهتر است میزان خروجی لیمیتر همیشه عددی کمتر از صفر باشد)

جمع‌بندی

به یاد داشته باشید هدف اول ما این است که محصول نهایی تا حد ممکن واضح و قابل فهم باشد. بدین ترتیب شنونده بهترین تجربه ممکن را خواهد داشت و پیام شما را به بهترین نحو دریافت خواهد کرد.

منبع: Mastering The Mix
مترجم: کیان ایرجی