آموزش, مقالات, مقالات استودیویی, مقالات درامز
راهنمای میکروفون‌گذاری کاخون
ژانویه
کاخون (کاخن) یک ساز کوبه‌ای دوست‌داشتنی است که می‌تواند نقش کیک درام، اسنر و حتی صندلی درامز را به‌صورت همزمان ایفا کند! قابلیت حمل آسان و انعطاف کاربری بالای این ساز، باعث محبوبیت آن در سالهای اخیر شده است و امروزه، می‌توان صدای کاخون را در بازه‌ای وسیع از موسیقی شنید. صدای این ساز از دیرین در موسیقی سنتی آمریکای لاتین و آفریقا شنیده می‌شود و بخشی جدانشدنی از این دو فرهنگ است.
اما متأسفانه، میکروفون‌گذاری یک ساز کوبه‌ای که نقش صندلی را نیز ایفا می‌کند، کمی دشوار و نیازمند خلاقیت است! تعیین‌کننده‌ترین مؤلفه‌ها در میکروفون‌گذاری کاخون عبارتند از مکانی که قصد دارید آن را بنوازید (استیج یا استودیو) و میزان ایزولیشنی که برای ضبط صدای این ساز نیاز دارید.
در این مطلب، قصد داریم میکروفون‌گذاری ساز متفاوت کاخون را در چند موقعیت مختلف مورد بررسی قرار دهیم و به نکاتی مفید درباره هر یک از آنها اشاره کنیم.
میکروفون‌گذاری کاخون در استودیو
هنگام ضبط صدای کاخون، بهتر است که کمی از صدای اتاق و پژواک‌های آن نیز در صدای ساز ضبط شود. به همین دلیل، اگر می‌توانید بخش کاخون موسیقی را به‌صورت جداگانه ضبط کنید یا نوازنده این ساز را در بخشی جداگانه از سایر نوازندگان گروه موسیقی قرار دهید، پیشنهاد می‌کنیم میکروفون را با کمی فاصله نسبت به کاخون نصب کنید تا صدای آن به شکلی طبیعی‌تر ضبط شود.
تکنیک محبوب بسیاری از مهندسین صدا برای ضبط صدای کاخون در استودیو، استفاده از یک میکروفون کاندنسر استریو همانند Audio-Technica AT8022 یا یک جفت کاندنسر همانند Sennheiser e 614 و قراردهی آنها در محور XY، با فاصله‌ای قابل توجه از ساز است.
بهتر است که این میکروفون‌ها، در فاصله‌ای در حدود دو متر از کاخون و حدود یک متر از زمین نصب شوند تا هم پژواک صدای ساز در اتاق به شکلی زیبا ضبط شود و هم نویز بم زمین به‌طور ناخواسته وارد سیگنال ضبط‌شده نشود. همچنین، سر میکروفون‌ها را به سمت پایین و مستقیماً به سوی کاخون تنظیم کنید تا صدای آن به شکلی بهینه و شفاف ضبط شود. این روش میکروفون‌گذاری در استودیو، می‌تواند صدایی باز و زنده از ساز ضبط کند که توازنی عالی میان فرکانس‌های بالا و پایین در آن برقرار است.
میکروفون‌گذاری کاخون در اجرای زنده
بدیهی است که در اجرای زنده یا تمرین گروهی، میکروفون‌گذاری یک ساز با فاصله زیاد غیرممکن است و نتیجه خوبی در پی نخواهد داشت. بنابراین، اگر مجبورید که بنا به شرایط ضبط، میکروفون را در فاصله نزدیک به کاخون نصب کنید، بهتر است بدانید که این ساز کوبه‌ای، چگونه صدای ویژه خود را تولید می‌کند. به دلیل اینکه این ساز می‌تواند همزمان صدایی در بازه فرکانسی دو درام کیک و اسنر را تولید کند، خوب است که نگاهی اجمالی به ساختار ویژه آن داشته باشیم.
ساختار اصلی کاخون، از یک جعبه چوبی با شش صفحه تشکیل شده است که یک روی آن بر روی زمین قرار می‌گیرد و روی مقابل آن، میزبان نوازنده است! بخش پشتی و جانبی کاخون معمولاً از تخته‌هایی با قطر نیم اینچ از جنس چوب‌های درخت غان یا افرا ساخته می‌شود؛ اما بخش جلویی این ساز کوبه‌ای، معمولاً ضخامتی کمتر نسبت به سایر جهات آن دارد که در واکنش به ضربات نوازنده، به لرزه درمی‌آید و صدا تولید می‌کند. این بخش از کاخون را می‌توان به هد یک درام یا طبل تشبیه کرد که بخش اصلی تولیدکننده صدای آن است. این بخش در کاخون، طبیعتاً منبع تولید صدای آن است و هنگام میکروفون‌گذاری این ساز، باید میکروفون را در نزدیکی صفحه رویی نصب کرد.
از آنجایی که اکثر کاخون‌های موجود در بازار، دریچه‌ای در بخش پشتی خود دارند که شبیه به حفره تعبیه‌شده در پشت کیک درام است، می‌توان میکروفون را در بخش پشتی این ساز کوبه‌ای و درون این دریچه نیز نصب کرد تا با قرارگیری در پشت تخته جلویی، صدای ساز را به شکلی بهینه و باکیفیت ضبط کند. اگر قرار است که صدای کاخون را با استفاده از تنها یک میکروفون ضبط کنید، بهتر است که میکروفون را درون پورت پشتی ساز و با زاویه‌ای ملایم به سمت جلو و بخش بالایی آن نصب کنید.
از آنجا که اکثر نوازندگان کاخون، هنگام نواختن ساز خود به دیوار تکیه می‌دهند، بهتر است که از یک پایه میکروفون همانند محصولات Schlagwerk برای نصب میکروفون درون پورت ساز استفاده کنید تا میکروفون بتواند موقعیت خود را به‌خوبی حفظ کند. این پایه به وسیله چسب‌های ولکرو به ساز شما متصل می‌شود و برای نصب آن، نیاز به انجام هیچ تغییراتی بر روی ساز خود از جمله برش‌کاری یا استفاده از دریل نخواهید داشت.
در این روش، میکروفون‌های داینامیک همچون Shure SM57 افسانه‌ی، بهترین عملکرد را در ضبط خواهند داشت و می‌توانند صداهایی همچون ضربات دست نوازنده به لبه‌های ساز را به بهترین نحو ضبط کنند. توجه داشته باشید که در این حالت، بهتر است میکروفون کمی وارد دریچه ساز شود؛ زیرا هوای ناشی از ضربات دست نوازنده بر روی ساندبورد، مستقیماً از این دریچه خارج می‌شود و در صورتی که میکروفون را در بیرون آن نصب کنید، احتمالاً صدای ساز را به شکلی بسیار بم و ناخوشایند ضبط خواهید کرد.
در صورت امکان، پیشنهاد می‌کنیم از دو میکروفون برای ضبط صدای کاخون استفاده کنید تا بتوانید دو صدای بم و اسنرگونه زیر آن و تفاوت‌های میان آنها را به شکلی تفکیک‌شده ضبط کنید.
در این روش، نصب یک میکروفون کیک درام همچون AKG D112 MKII یا Sennheiser e 602-II به وسیله یک استند کوتاه یا یک گیره در جلوی پورت پشتی کاخون، می‌تواند ضبطی بسیار بهینه را برای شما رقم بزند. اگر قصد دارید میکروفون مورد نظر را با استفاده از گیره ویژه کاخون بر روی پورت ساز نصب کنید، بهتر است سر میکروفون را کمی به سمت پایین متمایل کنید تا فرکانس‌های بالای ساز توسط آن دریافت نشوند. البته که بسیاری از میکروفون‌های کیک درام، به شکلی ساختاری فرکانس‌های بالای ساز را از سیگنال در حال ضبط حذف می‌کنند و آنها را به‌طور کلی دریافت نمی‌کنند.
زمانی که از یک میکروفون بر روی استند برای ضبط صدای کاخون استفاده می‌کنید، بهتر است که میکروفون را در حدود ۲۰ سانتی‌متر از ساز فاصله دهید، اما سر آن را در زاویه‌ای در حدود سی درجه، به سمت پورت پشتی آن متمایل کنید. این روش میکروفون‌گذاری در عین اینکه باعث ضبط فرکانس‌های بیس به شکلی بسیار بهینه می‌شود، از خوردن دست نوازنده به شکل ناخواسته به میکروفون نیز جلوگیری می‌کند. اما شما می‌توانید یک میکروفون رومیزی از نوع باندری (boundary) را نیز به‌عنوان جایگزینی برای این روش استفاده کنید و آن را به‌طور کامل درون ساختار بدنه کاخون قرار دهید. بسیاری از مهندسین صدا چندان از این روش میکروفون‌گذاری برای کاخون استقبال نمی‌کنند؛ اما این روش می‌تواند در ترکیب با یک میکروفون در جلوی ساز، صدایی کوبنده و پویا ضبط کند.
در میان میکروفون‌هایی که می‌توان برای نصب در جلوی کاخون انتخاب کرد، Sennheiser e 614 و sE Electronics sE7 گزینه‌هایی بسیار مناسب هستند. اما در بحث میکروفون‌گذاری بخش جلویی کاخون، پیشنهاد می‌کنیم میکروفون را با فاصله‌ای در حدود دو برابر فاصله میکروفون پشتی با کاخون، یعنی در حدود ۴۰ الی ۵۰ سانتی‌متر، کمی بالاتر از لبه بالایی ساز قرار داده و سر آن را به سمت مرکز بخش جلویی ساز متمایل کنید. این روش می‌تواند جزئیات صوتی کاخون را به زیبایی به نمایش بگذارد و برای نوازندگی در سبک فلامنکو بسیار مناسب است. همچنین این روش، توازن صوتی بسیار خوبی را با صدای در حال ضبط توسط میکروفون پشتی ساز برقرار می‌کند.
یک نکته مهم دیگر که در مورد میکروفون‌گذاری دوگانه در کاخون باید به آن توجه کنید، بحث فاز است. در اکثر مواقع، در ضبط صدای کاخون به وسیله دو میکروفون، با مشکلات فازی مواجه خواهید شد؛ به همین دلیل، بهتر است که قطبیت یا فاز پری‌امپ یکی از میکروفون‌های مورد استفاده را به وسیله سوییچی که معمولاً در آنها با نام phase تعبیه می‌شود، معکوس کنید. این پدیده به این دلیل رخ می‌دهد که صدا از جهت‌هایی مختلف با دو میکروفون برخورد می‌کند و به همین دلیل، تفاوت زمانی بسیار کمی میان سیگنال ضبط‌شده توسط آنها ایجاد می‌شود. از آنجایی که میکروفون پشتی کاخون در جهتی متفاوت از تمامی میکروفون‌های دیگر موجود در استیج قرار داده شده است، بهتر است که این قطبیت این میکروفون را معکوس سازید. اما پیشنهاد می‌کنیم که ترکیب صدای ضبط‌شده دو میکروفون را در حالتی که قطبیت میکروفون پشتی معکوس شده است گوش دهید، سپس آن را به حالت عادی بازگردانید و سیگنال ضبط‌شده در این حالت را با حالت قبلی مقایسه کنید. بهتر است که تمامی ترکیب‌های ممکن در این زمینه را امتحان کنید و حالتی که بیشترین میزان بیس را در سیگنال به گوش شما می‌رساند را انتخاب کنید.
همچنین شما می‌توانید یک فیلتر های-پس را بر روی سیگنال ورودی از میکروفون جلویی کاخون قرار دهید و محدوده فرکانسی سه کیلوهرتز و کمی بالاتر را در میکروفون پشتی ساز کمی تضعیف کنید. این تکنیک به شما کمک می‌کند تا صدایی بسیار متفاوت از دو میکروفون نصب‌شده در کنار ساز دریافت کنید و با ترکیب آنها، به نتیجه‌ای بسیار خوب برسید. اما این مؤلفه نیز به نوع و مدل میکروفون‌هایی که بر روی ساز خود نصب کردید، بستگی بسیاری خواهد داشت و بهتر است که خود، با آزمون‌وخطا به چنین نتیجه‌ای برسید.
منبع: Sweetwater
مترجم: امیر تولی