جنس نات چه تأثیری در صدا و عملکرد گیتار آکوستیک دارد؟

یکی از بحث‌های بی‌پایان در میان گیتاریست‌ها، خصوصاً نوازندگان گیتار آکوستیک، تأثیر نات و جنس آن بر روی صدای ساز است.

نات گیتار، بخشی بسیار سخت در بالای دسته آن است که سیم‌ها را از بخش تیونر در بر گرفته و آنها را به سمت فرت‌بورد و در نهایت، بریج ساز هدایت می‌کند. اما این قطعه کوچک چقدر می‌تواند در صدا و در کل عملکرد ساز تأثیر داشته باشد؟

توجه به جزئیات، نقطه‌ای است که یک نوازنده معمولی را از یک گیتاریست حرفه‌ای متمایز می‌سازد و توجه به تأثیر نات در کیفیت نوازندگی و صدای ساز نیز یکی از همین جزئیات است.

طبق ادعای بسیاری از گیتاریست‌ها، نات‌های استخوانی بهتر از سایر انواع نات هستند و عملکرد کلی بهتری را برای ساز رقم می‌زنند. اما نظرات در مورد تأثیر این نوع از نات بر روی صدای گیتار، بسیار متناقض است؛ در عین اینکه برخی ادعا می‌کنند نات استخوانی، ماهیت صدای روشن‌تری به ساز می‌بخشد، برخی دیگر در مقابل مدعی هستند که این جنس از نات می‌تواند گرمای صوتی گیتار را افزایش دهد. به دنبال همین امر، این دسته از ادعاها از سوی نوازندگان باید با کمی اغماض پذیرفته شود و در نهایت، باید خود با تجربه انواع ساز، به نتیجه‌ای قطعی در این موضوعات برسید.

در این مطلب، قصد داریم تأثیر جنس نات بر روی ماهیت صوتی و عملکرد یک گیتار آکوستیک را مورد بررسی قرار دهیم. این مقاله می‌تواند راهنمای شما در درک تفاوت‌ها میان انواع نات باشد.

چرا نات بخشی مهم در ساختار گیتار است؟

نات یک گیتار، تأثیری جزئی اما محسوس در عملکرد صوتی آن دارد؛ اما این تأثیر، بیشتر در نواختن ساز به‌صورت دست باز حس می‌شود و در زمان فرت‌گیری به دلیل تغییر نقطه تماس سیم‌ها با دسته از نات به فرت‌بورد، این تأثیر به حداقل می‌رسد. میزان سختی ماده سازنده نات و یکدست بودن این سختی، تأثیری مستقیم بر روی ساستین صدای سیم‌های یک گیتار دارد و هرچه نات سخت‌تر باشد، ساستین ساز بیشتر خواهد بود. به‌علاوه، بافت ماده استفاده‌شده در ساخت نات و قابلیت آن در روان‌کاری سیم گیتار نیز باعث آسانی حرکت سیم درون شیارهای آن و در نتیجه، کوک آسان، پایداری کوک بالا و پایداری کلی سیم هنگام استفاده از کاپو و شرایطی مشابه خواهد بود.

فرت صفر که امروزه در کمتر گیتار آکوستیکی دیده می‌شود، یک فرت است که در پایین‌تر از نات و بالاتر از اولین فرت، با سیم‌های گیتار تماس برقرار می‌کند و تأثیر جنس و کیفیت نات بر روی عملکرد ساز را به حداقل می‌رساند.

نکته مهم دیگر این است که تأثیر جنس نات بر روی صدای یک گیتار، در صورتی که ساز مورد نظر ستاپی صحیح نداشته باشد، به حداقل می‌رسد؛ بنابراین، حتی اگر نات گیتار شما از کیفیت بسیار بالایی برخوردار باشد نیز در صورتی که آن را به شکلی صحیح تنظیم نکنید، مزایای صوتی آن را تجربه نخواهید کرد. زاویه صحیح نات و عمق بهینه شیارهای آن، اهمیتی قابل توجه در عملکرد ساز دارند و همانند جنس نات در صدای گیتار موثرند.

در مقابل، در عین اینکه ستاپ گیتار و تنظیم نات تأثیری بیشتر از جنس این قطعه بر روی عملکرد ساز دارد، اما یک نات باکیفیت نیز خود می‌تواند تأثیری مستقیم و مشهود بر آسانی تنظیم و ستاپ گیتار داشته باشد. در واقع، می‌توان گفت که در این زمینه، با شمشیری دولَبه روبرو هستیم! بنابراین، اگر قصد تعویض نات ساز خود را دارید، پیشنهاد می‌کنیم که این کار را به یک متخصص ماهر تعمیرات گیتار بسپارید یا حداقل از او در این زمینه مشورتی کامل بگیرید.

در این مطلب، تنها به تأثیر مواد رایج در ساخت نات بر روی صدای گیتار می‌پردازیم که این مواد پلاستیک، عاج فیل فسیل‌شده و استخوان هستند. گیتارهای آکوستیکی در دنیا وجود دارند که نات آنها از فلز برنج، فولاد و چوب آبنوس ساخته شده است و حتی سدلی از جنس فلز آلومینیوم دارند؛ اما این دسته از مواد، به‌ندرت در ساخت نات و سدل به کار می‌روند و مواد اصلی مورد استفاده در ساخت این قطعات گیتار، همان سه موردی هستند که قصد داریم در این مطلب به آنها بپردازیم.

پلاستیک

امروزه حتی گیتارهای ارزان‌قیمت نیز کیفیتی عالی دارند و با ارزش قیمتی شگفت‌انگیز خود، تجربه نوازندگی بی‌دردسر و باکیفیت را در اختیار بازه‌ای وسیع از افراد قرار می‌دهند. اما بسیاری از گیتارهایی که قیمتی پایین دارند، با مشکلاتی ساختاری دست‌وپنجه نرم می‌کنند که ناشی از اولویت قرار دادن قیمت ساز نسبت به کیفیت آن توسط شرکت سازنده است.

یکی از رایج‌ترین نقاط ضعف در گیتارهای آکوستیک ارزان قیمت، خصوصاً در نمونه‌های تولیدشده توسط برندهای نامعتبر، نات‌های پلاستیکی و بی‌کیفیت آنهاست که عملکرد کلی آنها را به شکلی مشهود تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. این دسته از نات‌های پلاستیکی، ساختاری شکننده دارند و تنظیم و تصحیح شیارهای آنها نیز به همین دلیل دشوار است. ساختار شکننده و طراحی نادرست این نات‌ها، ممکن است مشکلاتی را برای گیتار ایجاد کند که با یک ستاپ ساده برطرف نمی‌شود و نیازمند تعویض کامل نات است.

اما در مقابل، بسیاری از گیتارهای موجود در بازار به انواعی بسیار باکیفیت از نات‌های پلاستیکی مجهز هستند که از سختی بالا و دوامی فوق‌العاده برخوردارند و عملکردی عالی را برای ساز رقم می‌زنند. یکی از مشهورترین نات‌های پلاستیکی باکیفیت را می‌توان سری محصولات TUSQ از شرکت Graph Tech دانست.

به اعتقاد بسیاری از تعمیرکاران و نوازندگان گیتار، عدم یکدستی در سختی ساختار که در نات‌های استخوانی و ساخته‌شده از عاج به‌وفور دیده می‌شود، در نات‌های پلاستیکی وجود ندارد. همچنین، بسیاری از نات‌های پلاستیکی باکیفیت همچون سری TUSQ، از موادی ساخته شده‌اند که نیاز به روان‌کاری ندارد و به‌صورت دائمی در حال روانکاری خود است. برخی از تعمیرکاران خبره گیتار، این ادعای شرکت Graph Tech را کاملاً درست می‌دانند و عقیده دارند که این دسته از نات‌ها علاوه بر اینکه حرکت سیم را در خود تسهیل می‌کنند، به‌آسانی نیز شکل می‌گیرند و می‌توان شکل شیارهای آنها را به‌آسانی تصحیح کرد.

طبق تجربه بسیاری از گیتاریست‌های حرفه‌ای، نات‌های TUSQ نسبت به سایر انواع نات، از جمله نوع استخوانی و عاجی این قطعه، ماهیت صوتی روشن‌تر و بعضاً نحیف‌تری را برای گیتار رقم می‌زنند؛ اما در مقابل، عملکرد ساز در محدوده فرکانسی بیس را بهبود می‌بخشند.

شرکت Graph Tech نوعی دیگر از نات را نیز تولید می‌کند که NuBone نام دارد و قیمتی پایین‌تر از اغلب اعضای سری TUSQ دارند. NuBone نیز محصولی بسیار باکیفیت، ساخته‌شده از پلاستیکی بسیار سخت است که با هدف شبیه‌سازی مؤلفه‌های فیزیکی نات‌های استخوانی طراحی شده است. همانطور که گفته شد، این نوع از نات قیمتی پایین‌تر از نات‌های سری TUSQ دارد و به دلیل ساختار کمی شکننده‌تر خود نسبت به مدل‌های مذکور، از محبوبیتی کمتر در میان تعمیرکاران گیتار برخوردار است.

در نهایت، باید گفت که اگر قصد نصب یک نات پلاستیکی بر روی ساز خود را دارید، محصولات شرکت Graph Tech برترین گزینه‌های موجود در بازار امروز هستند.

عاج فیل فسیل‌شده

بهره‌برداری از عاج فیل و استفاده از آن در ساخت وسایل مختلف، کاری غیرقانونی و طبیعتاً غیراخلاقی است. به همین دلیل، امروزه تقریباً هیچ شرکتی از این ماده در ساخت نات گیتارهای خود استفاده می‌کند.

عاج فسیل‌شده اما جایگزینی قانونی و اخلاقی برای عاج فیل در ساخت وسایلی همچون نات گیتار است و نات‌های ساخته‌شده از این ماده نیز از لحاظ تُنال و کیفی، با نات‌های استخوانی قابل مقایسه هستند. استفاده از عاج فسیل‌شده به این دلیل قانونی است که بهره‌برداری از آن، نیازی به شکار فیل و حیوانات مشابه ندارد و منشأ آن، حیوانات منقرض‌شده‌ای همچون ماموت یا گونه‌های قدیمی شیر دریایی هستند.

مسلماً عاج فسیل‌شده ماده‌ای بسیار کمیاب‌تر از موادی همچون استخوان و پلاستیک است و به دنبال همین امر نیز نات‌های ساخته‌شده از این ماده، قیمتی بسیار بالاتر از سایر انواع نات دارند.

گیتاریست‌هایی که دو نوع نات استخوانی و ساخته‌شده از عاج فسیل‌شده را بر روی گیتار آکوستیک خود مورد مقایسه قرار داده‌اند، بر این اعتقادند که نمونه‌های ساخته‌شده از عاج فسیل‌شده، تنی قوی‌تر و ساستینی طولانی‌تر را نسبت به نات‌های استخوانی رقم می‌زنند. همچنین این نوع از نات می‌تواند به لطف ماهیت صوتی روشن‌تری که به ساز می‌بخشد، در گیتارهای قدیمی‌تر با تنی تیره‌تر بسیار مفید واقع شود و عملکرد آنها را به شکلی مشهود بهبود بخشد.

به اعتقاد بسیاری از متخصصین، نات‌های ساخته‌شده از عاج فیل فسیل‌شده تقریباً در تمامی وجوه خود، عملکردی بهتر از نات‌های استخوانی دارند؛ اما ستاپ آنها دشوارتر است. این نوع از نات به دلیل جنس ویژه و سخت خود، به‌سختی تراش می‌خورد و تصحیح شیارهای آن نسبت به تمامی سایر انواع نات دشوارتر است. همین امر و قیمت بالای نات‌های عاج فسیل‌شده باعث می‌شود که بسیاری از صاحبان گیتار، نمونه‌های ساخته‌شده از استخوان را به این نوع از نات ترجیح دهند.

در کنار تمامی این ویژگی‌ها، باید به زیبایی طبیعی نات‌های ساخته‌شده از عاج فسیل‌شده نیز اشاره کنیم. این ماده، رگه‌هایی زیبا در سطح خود دارد که جلوه‌ای همچون مرمر به وسایل ساخته‌شده از آن می‌بخشد. نات‌های ساخته‌شده از این ماده نیز از این قاعده مستثنی نیستند و با ظاهر متفاوت خود، زیبایی گیتار را ارتقاء می‌دهند.

استخوان

سالهاست که تقریباً تمامی گیتاریست‌ها و متخصصین تعمیرات گیتار، نات‌های استخوانی را برترین نوع از نات می‌دانند و به نظر ما نیز این ادعا کاملاً صحیح است. نات‌های استخوانی را می‌توان به دلیل سختی یکدست و مناسب، تُن بسیار خوب و آسانی تنظیم، به‌جرأت برترین نوع از نات دانست که بر روی انواع گیتار نصب می‌شود.

البته که در بحث تن، نات مناسب می‌تواند بسته به گیتار مورد نظر، متفاوت باشد و در حالی که در برخی از سازها نات استخوانی عملکردی بهتر دارد، در برخی دیگر از گیتارها، نات‌های TUSQ یا عاج فسیل‌شده تنی بهتر را رقم می‌زنند.

در بحث آسانی تنظیم و سرویس، نات‌های استخوانی را می‌توان با قطعیت برتر از نمونه‌های ساخته‌شده از عاج فسیل‌شده دانست. تراش دادن شیارها و تنظیم زاویه نات‌های استخوانی بسیار آسان‌تر از نات‌های عاجی است؛ زیرا استخوان سختی بالا و یکدستی بسیار خوبی دارد و می‌توان بدون نگرانی از شکستن، آن را تراش داد. البته در بحث یکدست بودن سختی، نات‌های پلاستیکی همچون TUSQ به دلیل ساختار مصنوعی خود، بر تمامی همتایان طبیعی خود برتری دارند.

علاوه بر اینها، نات‌های استخوانی به دلیل بافت ویژه خود، نیاز به روانکاری ندارند و خود، شیارهای خود را به اندازه کافی روانکاری می‌کنند. این امر باعث می‌شود که گیتارهایی که به این دسته از نات‌ها مجهز هستند، از پایداری کوک بالاتری برخوردار باشند و سیم‌ها در آنها پس از اجرای تکنیک‌هایی همچون بند، به موقعیت اولیه و کوک صحیح خود بازگردند.

نوعی ویژه از نات استخوانی نیز در بازار وجود دارد که به نات استخوانی سفیدشده مشهور است. این نوع از نات، ظاهری جذاب ندارد و از استحکام یک نات استخوانی خام نیز بی‌بهره است. بنابراین، پیشنهاد می‌کنیم اگر قصد دارید یک نات استخوانی بر روی گیتار آکوستیک خود نصب کنید، به سراغ نوع عادی آن بروید.

به یاد داشته باشید که اگر قصد دارید شخصاً نات گیتار را تعویض کنید، بهتر است که زمانی را صرف مطالعه و آزمودن انواع آن کنید و به هدف خود از تعویض این قطعه نیز فکر کنید. اگر گیتار شما مشکلی همچون اینتونیشن غلط سیم B دارد که باعث شده است به سلامت تیونرها یا سدل آن مشکوک شوید، پیشنهاد می‌کنیم پیش از تعویض قطعات مذکور، نگاهی به نات ساز داشته باشید و آن را تنظیم کنید.

آیا شما تجربه استفاده از نات‌های مختلف را بر روی گیتار آکوستیک داشته‌اید؟ کدام‌یک از انواع نات عملکرد بهتری بر روی ساز شما داشته است؟ لطفاً تجربیات ارزشمند خود را با ما و مخاطبین گیتارایران به اشتراک بگذارید.

منبع: Reverb
نویسنده: Ryan Sobb
مترجم: امیر تولی