آشنایی با مواد مورد استفاده در ساخت پیک گیتار

پیک یا مضراب، وسیله‌ای بسیار ساده است که از آن برای زخمه زدن به سیم‌های گیتار و نواختن این ساز استفاده می‌شود. اما اگر نوازنده‌ای حرفه‌ای یا حتی نیمه‌حرفه‌ای باشید، می‌دانید که این وسیله، آنطور که به‌نظر می‌رسد نیز ساده نیست و پیچیدگی‌های خود را دارد. پیک گیتار، امروزه در اندازه‌ها و شکل‌هایی بی‌شمار در بازار قابل خریداری است و نوازندگان می‌توانند با توجه به سلیقه و سبک نوازندگی خود، گزینه‌ای ایده‌آل برای خود را از میان آنها انتخاب کنند. اما علاوه بر این، پیک با چندین ماده مختلف نیز ساخته می‌شود که هر یک از آنها، مزایا و ویژگی‌هایی نسبت به دیگری دارد و پیک را برای شرایطی خاص مناسب می‌سازد.

در این مقاله، به مواد رایج در ساخت پیک نگاهی نزدیک خواهیم داشت و شاخصه‌های صوتی آنها، حس نوازندگی با آنها و تاریخچه هر یک از آنها را نیز مورد بررسی قرار خواهیم داد.

لاک لاک‌پشت یا Tortoiseshell 

با یکی از محبوب‌ترین و قدیمی‌ترین موادی که در ساخت پیک گیتار به‌کار می‌رفته است شروع می‌کنیم: لاک لاک‌پشت (Tortoiseshell). البته اکنون چندین سال است در ساخت مضراب از این ماده استفاده نمی‌شود و مواد مصنوعی جای آن را گرفته‌اند.

پیش از اختراع پیک‌های ساخته‌شده از لاک لاک‌پشت، نوازندگان از ساقه پر پرندگان به‌عنوان مضراب استفاده می‌کردند. اما در سال ۱۸۸۵، فردی با نام John Farris، یک پیک از لاک لاک‌پشت آبی منقاردار اقیانوس آرام ساخت و با این اختراع، دنیای مضراب‌ها و در کل، نوازندگی سازهای زهی را دگرگون گرد.

استفاده از لاک این لاک‌پشت نگون‌بخت برای ساخت پیک گیتار و دیگر لوازم مانند فریم عینک، چندان طولانی نبود. طی چند دهه، هزاران لاک‌پشت آبی منقاردار اقیانوس آرام برای استفاده از لاکشان صید شدند تا سرانجام در سال ۱۹۷۳، این خزنده در فهرست گونه‌های در خطر انقراض قرار گرفت و به صنعت عجیب پیک‌ها و سایر لوازم ساخته‌‌شده از لاک لاک‌پشت پایان داد.

اما چرا این نوع از مضراب، در زمان خود به چنین محبوبیتی دست یافت؟ باید بگوییم که در آن روزگار، اختراع جان فریس، اولین پیک به‌شکل امروزی بود و نمونه مشابه آن در دنیا وجود نداشت. این امر، باعث محدود شدن انتخاب نوازندگان به همین گزینه می‌شد.

دلیل دیگر محبوبیت پیک‌های Tortoiseshell این بود که لاک لاک‌پشت از کراتین ساخته شده است و شباهت زیادی به بافت‌های سخت بدن انسان مانند ناخن‌ها دارد. این امر باعث می‌شد که مضراب‌های ساخته‌شده از این ماده نیز حسی مانند ناخن بر روی سیم‌ها داشته باشند و تنی مانند ضربات ناخن بر روی سیم گیتار تولید کنند.

اما بسیاری از نوازندگان معاصر، با پیک‌های ساخته‌شده از لاک لاک‌پشت ساز زده‌اند و ادعا می‌کنند که این مضراب‌ها، به هیچ وجه توانایی رقابت با پیک‌های ساخته‌شده از پلیمر‌های مدرن را ندارد. همچنین پیک‌های tortoiseshell، استحکام پایینی دارند و با کمی فشار به‌آسانی می‌شکنند.

امروزه، فروش این دسته از پیک‌ها در دنیا غیرقانونی است و با وجود جایگزین‌هایی بسیار کاربردی‌تر، بهتر است که این لاک‌پشتان بخت‌برگشته را به حال خود رها کنیم و از موادی تجدیدپذیر و مصنوعی در ساخت مضراب استفاده کنیم!

سلولوئید

سلولوئید را می‌توان اولین ماده جایگزین برای لاک لاک‌پشت در ساخت مضراب و همینطور اولین پلاستیک با تولید انبوه در دنیا دانست.

در سال ۱۸۷۰، یک شرکت سازنده توپ‌های بیلیارد، جایزه‌ای ده هزار دلاری برای فرد یا شرکتی تعیین کرد که بتواند جایگزینی مصنوعی برای عاج فیل در ساخت توپ‌های بیلیارد بیابد و مخترعی آمریکایی به نام John Wesley Hyatt با اختراع ماده سلولوئید و ارائه آن به این شرکت، برنده این مبلغ شد.

سلولوئید در واقع از سلولز که یک ماده بسیار فراوان در طبیعت است ساخته می‌شود. برای ساخت سلولوئید، لایه‌هایی بی‌شمار از الیاف سلولزی بر روی یکدیگر قرار می‌گیرند و با دما و فشار بالا، به یک پلیمر تبدیل می‌شوند.

ماده سلولوئید اولین بار در سال ۱۹۰۲ توسط Tony D’Andrea در ساخت پیک گیتار به‌کار گرفته شد. داستان این ابداع تأثیرگذار نیز جالب توجه است. روزی D’Andrea از کنار بساط یک دستفروش عبور می‌کرد که متوجه یک صفحه سلولوئیدی با طرحی مانند لاک لاک‌پشت شد. او این صفحه را خریداری کرد و با آزمایش بر روی آن، متوجه شد که سلولوئید، ماده‌ای بی‌نظیر برای ساخت پیک گیتار است.

سلولوئید بسیار منعطف و بادوام است و برخلاف tortoiseshell، به آسانی نمی‌شکند. این ماده به تولید صدایی روشن با اتک بالا مشهور است.

اما علاوه بر این موارد، سلولوئید یک مزیت بزرگ دیگر هم دارد و آن، قیمت بسیار پایین این ماده است. این امر به شرکت‌های سازنده امکان داده است که بتوانند با هزینه‌ای بسیار پایین، پیک‌هایی باکیفیت بسازند و با قیمتی مناسب نیز به فروش برسانند.

تمام این عوامل باعث شده‌اند که پیک‌های سلولوئیدی، از محبوب‌ترین گزینه‌های موجود در بازار باشند.

نایلون

پس از ممنوعیت استفاده صنعتی از لاک لاک‌پشت، سازندگان پیک به‌دنبال ماده‌ای جایگزین برای این ماده می‌گشتند که Dunlop، یکی از مشهورترین شرکت‌ها در صنعت لوازم جانبی گیتار، پیک‌هایی از ماده پلیمری نایلون تولید کرد. البته باید بگوییم که شرکت Herco اول به این فرمول دست یافت؛ اما دانلوپ این برند را خریداری کرد و پیک‌های نایلونی آن را نیز با برند خود به بازار عرضه کرد.

مضراب‌های نایلونی به انعطاف بالا و حس نوازندگی خوب مشهورند و به‌دلیل جنس خاص این ماده، کمی نازک‌تر از آنچه که هستند در دست حس می‌شوند. نایلون کمی در دست لغزنده است؛ اما سازندگان، معمولاً پیک‌های ساخته‌شده از آن را همراه با برجستگی‌هایی ویژه تولید می‌کنند که پیک را به انگشتان دست می‌چسباند.

در بحث تن، پیک‌های نایلونی انعطافی بسیار بالا دارند. نوازندگان اعتقاد دارند که این پیک‌ها، تنی کمی گرم‌تر از معمول دارند؛ اما به کمک تکنیک‌های متفاوت، می‌توان صدایی روشن‌تر و شفاف‌تر نیز با آنها تولید کرد.

این مضراب‌ها در میان نوازندگان تمامی سبک‌ها، از پاپ تا جز محبوبند که نشان‌دهنده انعطاف تنال فوق‌العاده آنهاست.

نقطه ضعف مضراب‌های نایلونی، دوام نه‌چندان بالای آنهاست؛ به‌طوری که اگر با شدتی بالا نوازندگی می‌کنید، احتمالاً در مدتی کوتاه، به پیکی جدید نیاز پیدا خواهید کرد. همچنین، برخی از نوازندگان، انعطاف ساختاری بالا و لغزندگی سطح پیک‌های نایلونی را نمی‌پسندند. اما با این وجود می‌توان گفت که همچنان، این دسته از پیک‌ها از محبوب‌ترین گزینه‌های موجود در بازار هستند.

مواد مصنوعی مدرن

در این مقاله، برخی از مواد مصنوعی مدرن را از سایر مواد جدا کرده‌ایم؛ زیرا آنها ترکیب‌هایی هستند که به‌صورت ویژه برای ساخت پیک توسط جیم دانلوپ طراحی شده‌اند.

این سری از مواد، امروزه از محبوب‌ترین مواد مورد استفاده در ساخت مضراب هستند و به غیر از شرکت دانلوپ، کمپانی‌های بسیاری از آنها برای ساخت محصولات خود استفاده می‌کنند.

Delrin ،Delrex و Acetal

استال، دلرین و دلرکس، تا حد زیادی شبیه به یکدیگر هستند؛ به همین دلیل، در یک بخش به هر سه آنها می‌پردازیم.

ماده Delrin اولین بار توسط جیم دانلوپ و به‌دنبال یافتن یک ماده جایگزین برای لاک لاک‌پشت استفاده شد. دلرین یک پلاستیک ساده است و قیمتی پایین دارد. به‌علاوه، ساختار این ماده نیز برای به‌کارگیری در تولید مضراب بسیار مناسب است.

پیک‌های ساخته‌شده از استال، دلرین و دلرکس، به دوام و استحکام بالای خود مشهورند و می‌توانند تا مدت‌ها ضربات محکم را دوام بیاورند. اگر جزو آن دسته از نوازندگانی هستید که استفاده زیادی از پیک می‌کنند یا نیروی زیادی به آن وارد می‌کنند، پیشنهاد می‌کنیم یکی از مدل‌های ساخته‌شده از این مواد را انتخاب کنید.

در بحث تن، پیک‌های ساخته‌شده از دلرین عملکردی تقریباً خنثی و متوازن دارند. برخی از نوازندگان بر این باورند که استفاده از این مواد مصنوعی، انرژی را از صدای گیتار می‌گیرد و باعث لرزش کمتر سیم‌ها می‌شود؛ اما صحت این ادعا مشخص نیست و چنین چیزی تا کنون به‌طور علمی ثابت نشده است.

تنها نقطه ضعف این دسته از مضراب‌ها، سطح نسبتاً لغزنده آنهاست که البته بسیاری از سازندگان، با تعبیه برجستگی‌هایی در قسمت قرارگیری انگشت بر روی پیک، این مشکل را حل کرده‌اند.

Ultem و Ultex

پیک‌های ساخته‌شده از دو ماده Ultem و Ultex را می‌توان از باکیفیت‌ترین گزینه‌های موجود در بازار دانست. این مواد نیز مانند دلرین، بسیار سرسخت و بادوام هستند و استحکام آنها، حتی از ماده بسیار مستحکم Tortex نیز بالاتر است.

پیک‌های ساخته‌شده از Ultem، به‌دلیل سختی بالای ساختار این ماده، صدایی کمی روشن‌تر و تیز‌تر از معمول به ارمغان می‌آورند و از این حیث، تفاوتی آشکار با مدل‌‌های Tortex دارند. همچنین آنها بسیار روان بر روی سیم‌ها می‌لغزند و به همین دلیل گزینه‌ای مناسب برای نوازندگی سریع و شردینگ محسوب می‌شوند.

اما مضراب‌های ساخته‌شده از Ultem و Ultex یک نقطه ضعف دارند که آن هم به دلیل سختی بالای این مواد است. هنگام نواختن گیتار با این دسته از پیک‌ها، نویز سیم بیشتر از حد معمول است؛ این امر، خصوصاً اگر مهارت بالایی در نوازندگی نداشته باشید یا نت‌های قطعه‌ای که می‌نوازید بیشتر در سیم‌های نازک‌تر گیتار باشند، مشهود‌تر خواهد بود و می‌تواند کمی کلافه‌کننده باشد. با این وجود، به نظر ما، این مضراب‌ها کیفیتی فوق‌العاده دارند و امروزه از محبوب‌ترین گزینه‌های موجود در بازار به شمار می‌آیند.

اکریلیک

یکی دیگر از مواد پراستفاده در ساخت پیک که باید در این مقاله به آن اشاره کنیم، اکریلیک است. استفاده از اکریلیک در صنعت تولید پیک، به اندازه مواد قبلی رایج نیست؛ اما بسیاری از نوازندگان حرفه‌ای در سراسر دنیا، این مضراب‌ها را ترجیح می‌دهند.

پیک‌های اکریلیکی را می‌توان پس از نمونه‌های فلزی و سنگی، بادوام‌ترین پیک‌های موجود دانست و حتی پس از ماه‌ها نوازندگی نیز نمی‌شکنند. نوک این مدل‌ها نیز معمولاً تیزتر از سایر انواع پیک است و به همین دلیل، بسیاری از نوازندگان علاقه زیادی به آنها دارند.

تُن پیک‌های اکریلیکی، به‌دلیل سختی بسیار بالای این ماده، روشن و شفاف است. نویز سیم، در زمان استفاده از این پیک‌ها، برخلاف نمونه‌های ساخته‌شده از Ultex، چندان زیاد نیست و نوازندگان مبتدی نیز می‌توانند از آنها بدون بروز صداهایی ناخوشایند استفاده کنند.

اما یک نقطه ضعف بزرگ مضراب‌های اکریلیکی، لغزندگی آنها، خصوصاً در زمان مرطوب بودن دستان است. سر خوردن این پیک‌ها از دست و افتادن آن بسیار آسان است و اگر قصد اجرا به‌صورت زنده را دارید، می‌تواند شما را به دردسر بیندازد. خوشبختانه، برخی از شرکت‌های سازنده مانند V-Picks، راه‌حل‌هایی برای این مشکل یافته‌اند. این شرکت آمریکایی، محصولات خود را با استفاده از نوعی خاص از اکریلیک تولید می‌کند که هنگام نوازندگی، کمی به دست می‌چسبد و هیچ‌گاه از میان انگشتان سر نمی‌خورد. دیگر سازندگان پیک‌های اکریلیکی نیز معمولاً شیار‌ها و زائده‌هایی را بر روی پیک تعبیه می‌کنند که جلوی لغزیدن آنها هنگام نوازندگی را می‌گیرد.

دیگر مواد مورد استفاده در ساخت پیک

اما مواد مورد استفاده در ساخت پیک، به موارد ذکرشده محدود نمی‌شوند و برخی از سازندگان، مضراب‌های خود را با استفاده از موادی مانند سنگ، فلزات، استخوان حیوانات و چوب می‌سازند. شاید استفاده از چنین موادی، کمی عجیب به‌نظر برسد؛ اما بسیاری از این پیک‌ها کیفیتی بسیار خوب دارند و نوازندگان حرفه‌ای و بعضاً مشهور نیز از آنها استفاده می‌کنند.

پیک‌های ساخته‌شده از استخوان حیوانات، طبیعتاً دوامی فوق‌العاده دارند؛ اما سختی بالای آنها می‌تواند باعث بروز نویز ناخوشایند و شدید در سیم‌ها شود. تن حاصل از نواختن با این پیک‌ها، با توجه به استخوان مورد استفاده در ساخت آنها می‌تواند کاملاً متغیر باشد؛ برای مثال، مضراب‌های ساخته‌شده از شاخ حیوانات، تنی گرم‌تر و نمونه‌های ساخته‌شده از استخوان‌های سخت‌تر، تنی روشن‌تر و سردتر تولید می‌کنند.

ذکر ویژگی‌های پیک‌های چوبی کاری دشوار است؛ زیرا هر چوب ویژگی‌هایی کاملاً مختص به خود دارد و استفاده از هر یک از آنها، می‌تواند ویژگی‌هایی کاملاً منحصربه‌فرد به پیک ببخشد. برای ساخت مضراب، اکثر چوب‌ها بیش‌ازحد نرم هستند و احتمالاً محصول نهایی در مدتی کوتاه فرسوده خواهد شد؛ اما برخی از چوب‌ها، مانند شیشَم (Sheesham) یا پاک‌چوبه (Lignum Vitae)، سختی بسیار بالایی دارند و می‌توان پیک‌هایی باکیفیت و بادوام از آنها ساخت.

تن حاصل از نوازندگی با پیک‌های چوبی معمولاً بسیار گرم و جذاب است؛ اما نوازندگی با آنها چندان آسان نیست، قیمت بالایی دارند و دوام آنها نیز نسبت به نمونه‌های ساخته‌شده از مواد مصنوعی بسیار پایین‌تر است.

به‌کارگیری ماده‌ای به سختی فلزات برای ساخت پیک گیتار، شاید کمی غیرمنطقی و زیاده‌روی به‌نظر برسد؛ اما مضراب‌های فلزی نیز کاربردها و مزایایی مختص به خود دارند و گزینه‌هایی جذاب محسوب می‌شوند.

همانگونه که انتظار می‌رود، پیک‌های فلزی بادوام‌ترین پیک‌ها هستند و می‌توان یک عمر با آنها نوازندگی کرد. تن حاصل از نواختن گیتار با آنها نیز زنگ‌گون، روشن و بی‌همتا است و صدای گیتار شما را از تمامی گیتارهای دیگر متمایز می‌سازد. وزن بیشتر پیک‌های فلزی و حس سرد آنها در میان انگشتان، استفاده از آنها را به تجربه‌ای لذت‌بخش و خاص تبدیل می‌کند. اما پیک‌های فلزی نیز خالی از ضعف نیستند و مشکلات ویژه خود را دارند. برای مثال، این مضراب‌ها به دلیل تیزی لبه خود، می‌توانند به سیم‌ها و فینیش گیتار آسیب بزنند و باید هنگام نوازندگی با آنها، دقتی مضاعف داشته باشید تا به ساز خود خسارت نزنید. مشکل دیگر آنها، نویزی است که هنگام نوازندگی تولید می‌کنند و می‌تواند برای بسیاری از افراد ناخوشایند باشد.

جمع‌بندی

پیک یا مضراب، وسیله‌ای بسیار ساده است که نوازندگان سازهای زهی از آن برای نواختن ساز خود استفاده می‌کنند؛ اما این وسیله در عین سادگی، دنیایی بسیار وسیع دارد و انتخاب نمونه مناسب آن، می‌تواند کاری دشوار باشد. پیک‌های گیتار امروزه با بازه‌ای بسیار وسیع از مواد ساخته می‌شوند که هر یک از آنها، مزایا و معایبی منحصربه‌فرد دارد و نوازنده باید با توجه به سلایق و سبک نوازندگی خود، مدل مناسب را انتخاب کند.

اگر قصد انتخاب پیک برای خود را دارید، پیشنهاد می‌کنیم تمامی انواع آن را به‌خوبی امتحان کنید. خوشبختانه، این ابزار کوچک، قیمت چندان بالایی ندارد و می‌توان به‌آسانی چندین نمونه مختلف از آن را خریداری کرد و تمامی آنها را مورد آزمایش قرار داد.

این کار، علاوه بر اینکه به شما در یافتن پیک مناسب کمک می‌کند، پروسه‌ای لذت‌بخش نیز هست و باعث کسب تجربه‌ای ارزشمند نیز می‌شود.

منبع: Stringjoy
نویسنده: Ryder Huey
مترجم: امیر تولی