تاریخچه کوتاه پدال کورس (chorus)

به عقیده ما، کمتر افکتی به اندازه کورس (chorus) دست کم گرفته شده است. از اواخر دهه ۹۰ تا کنون، بسیاری از نوازندگان گیتار، این افکت را به‌عنوان یکی از جلوه‌های موسیقی پاپ موج نو دهه هشتاد انگاشته‌اند و آن را نادیده گرفته‌اند و بیشتر به دلیل حس نوستالژی به سراغ آن رفته‌اند تا میل به خلاقیت.

حقیقت این است که نه‌تنها ریشه‌های کورس به دهه‌ها پیش‌تر از دهه هشتاد میلادی، یعنی دهه سی برمی‌گردد، بلکه کاربرد این افکت نیز بسیار فراتر از موسیقی پاپ موج نو است و به‌طرز مفیدی توسط هنرمندان سبک‌های دیگر از جمله نیروانا، متالیکا، مک دمارکو و جی مسکیس مورد استفاده قرار گرفته است. به علت نوآوری‌های جدید در طراحی و استفاده روزافزون از این افکت، دهه ۲۰۲۰ به عصر طلایی برای کورس تبدیل شده است.

ارگان هموند از جمله اولین سازهایی بود که از ویبراتوی کوک بهره می‌برد. این افکت که در سال ۱۹۳۵ در دسترس عموم قرار گرفت، در همراهی با اسپیکر گردان لزلی، صدایی گسترده و متحرک ایجاد می‌کرد که بر سبک‌های متعدد از جمله راک و گاسپل تأثیرگذار بود.

افکت مذکور در ابتدا بیشتر برای ساز ارگان به کار می‌رفت. گیتاریست‌هایی که قصد داشتند از این تأثیر برای افزایش حجم صدای خود استفاده کنند، باید از تکنیک دبل ترکینگ استفاده می‌کردند.

در دهه‌های ۴۰ و ۵۰، گیتاریست‌هایی مانند لس پال، بو دیدلی و دیک دیل به‌منظور گستردگی و جذابیت بیشتر صدای ساز خود از ترمولو و ویبراتو استفاده کردند.

البته باید به تفاوت بین افکت‌های ترمولو و ویبراتو توجه داشت. ترمولو تغییر ولوم یک نت و ویبراتو تغییر کوک آن است. از نظر شنونده عام، این تفاوت چندان محسوس نیست. همچنین با تولید دستگاه‌هایی از جمله امپلیفایر ویبرولاکس توسط شرکت فندر نیز مرز بین این دو مخدوش‌تر می‌شود؛ زیرا افکت تعبیه‌شده در این امپ، برخلاف نام آن، در واقع یک افکت ترمولو است.

اما چرا از افکت‌های دیگر صحبت می‌کنیم؟ زیرا کورس و ویبراتو خویشاوندان نزدیک به حساب می‌آیند.

ویبراتو نیز مانند کورس یک افکت ماژولیشن محسوب می‌شود. این خانواده شامل افکت‌هایی است که بخشی از سیگنال را در طی زمان دچار تغییرات متناوب می‌کنند. فلنجر، ترمولو و فیزر نیز در همین خانواده قرار دارند.

ویبراتو کوک سیگنال را دچار تغییر می‌کند و صدای مواجی شبیه به تکنیک بند ایجاد می‌کند. کورس نیز عمدتاً همین کار را انجام می‌دهد، اما با یک تفاوت مهم. این افکت یک کپی از سیگنال اصلی تهیه کرده، کوک این سیگنال کپی را تغییر داده و سپس هر دو سیگنال را به‌طور همزمان به خروجی ارسال می‌کند. این کار باعث ایجاد نوعی دبل ترکینگ شده و در عین حال تغییرات ادواری کوک نیز به حجیم‌تر شدن صدا کمک می‌کنند؛ شبیه به یک ویبراتو که توسط یک اسیلاتور فرکانس پایین (LFO) کنترل شود.

با اینکه مهندسین صدا و دست‌اندرکاران صنعت سینتی‌سایزر، دهه‌ها از این افکت استفاده کرده‌اند، اما معرفی امپلیفایر Roland Jazz Chorus در سال ۱۹۷۵ بود که راه را برای پدال‌های کورس امروزی هموار کرد.

این امپلیفایر یک دستگاه انقلابی به حساب می‌آمد. صدای شفاف و فضاسازی‌های افکت کورس، گیتاریست‌های زیادی را مجذوب خود کرد. جف بکستر، اندی سامرز و آدرین بیلو از علاقه‌مندان Roland Jazz Chorus بودند.

امپلیفایر رولند آنقدر محبوب بود که تنها یک سال پس از عرضه آن، اولین پدال کورس تاریخ متولد شد: پدال Boss CE-1 Chorus Ensemble. این پدال هر دو افکت کورس و ویبراتو را در بر می‌گرفت.

در سال ۱۹۷۹، شرکت باس مدل کوچکتر CE-2 را به بازار معرفی کرد که مداری مشابه با CE-1 داشت، اما افکت ویبراتو و خروجی استریو به علت صرفه‌جویی در فضا از آن حذف شده بودند. این افکت نیز یک پدال انقلابی به حساب می‌آید و تا به امروز نیز از جمله محبوب‌ترین پدال‌ها است. شرکت باس در سال ۲۰۱۶ پدال CE-2W Chorus Waza Craft را به بازار عرضه کرد که هر دو پدال پیشین را در قالبی کوچک جمع می‌کرد.

در دهه ۸۰، صدای کورس در آثار همه هنرمندان به گوش می‌رسید؛ از The Smiths ،New Order و This Mortal Coil گرفته تا Guns ‘n’ Roses ،David Bowie و Bruce Springsteen.

دهه ۸۰ را می‌توان عصر طلایی افکت‌های رکمونت و سالهای آغازین رواج مولتی افکت‌های دیجیتال دانست. افکت Roland Dimension D یکی از اولین کورس‌های رکمونت بود که صدایی حجیم با اورتن‌ شفاف داشت. نایل راجرز و برایان اینو از این افکت استفاده می‌کردند.

رکمونت‌هایی مانند A/DA MP-1 ،TC Electronic Stereo Chorus و Rockman Stereo Chorus بر روی صحنه اجرای هنرمندانی از جمله Boston ،Def Leppard و Vernon Reid به چشم می‌خوردند که Vernon Reid از گروه Living Colour از مولتی افکت کرگ نیز برای ایجاد افکت کورس استفاده می‌کرد. Reid بهترین استفاده را در دهه‌های ۸۰ و ۹۰ از افکت کورس و در آهنگ‌هایی مانند Open Letter به عمل آورد.

نوآوری در پدال‌های کورس در طی دهه ۸۰ به اوج رسید. در سال ۱۹۸۵، شرکت باس پدال Dimension C را به بازار عرضه کرد. اگرچه فروش این پدال تنها چهار سال ادامه داشت، اما تأثیر قابل توجهی بر بازار گذاشت. این پدال کورس تمام آنالوگ هیچ‌گونه پیچ کنترلی نداشت. در عوض چهار دکمه بر روی پنل دستگاه برای کنترل کردن چهار نوع افکت کورس تعبیه شده بودند. این چهار نوع افکت حتی نام‌گذاری هم نشده بودند و تنها با اعداد ۱ الی ۴ شناخته می‌شدند. نوازندگان مشهوری از جمله جان پتروچی و ریوز گبرلز از این پدال استفاده کرده‌اند.

مهندسین باس به‌تازگی پدال DC-2W Dimension C را به بازار عرضه کرده‌اند که دو پدال Dimension C و SDD-320 Dimension D را با یکدیگر ترکیب می‌کند.

از جمله پدال‌های کورس شاخص دهه هشتاد می‌توان به Ibanez CS9 ،Boss CH-1 Super Chorus و DOD FX65 اشاره کرد. اما از آنجا که دهه هشتاد عصر طلایی این افکت به حساب می‌آید، تعداد پدال‌های خلاقانه آنالوگ و دیجیتال در این دهه خیره‌کننده است.

اگرچه محبوبیت سبک گرانج و آلترنتیو راک در دهه ۹۰ باعث کاهش محبوبیت کورس شد، اما این افکت هیچ‌وقت به‌طور کامل از بازار محو نشد.

کرت کوبین استفاده اثرگذاری از این افکت در آهنگ Come as You Are در سال ۱۹۹۱ داشت و در همین سال، گروه متالیکا از این افکت در آهنگ Enter Sandman استفاده کرد. کوبین نیز مانند بسیاری از هنرمندان دوره خود مانند The Edge و Pat Smears، از پدال EHX Small Clone Chorus استفاده می‌کرد. این پدال در دهه‌های اولیه هزاره جدید به یک دستگاه ارزشمند تبدیل شد.

در سال ۱۹۹۵، شرکت باس پدال CEB-3 Bass Chorus را به بازار عرضه کرد که برای افزایش پهنا و جلای صدای گیتار بیس، بدون از دست رفتن قدرت و وضوح فرکانس‌های پایین طراحی شده بود.

در اوایل هزاره جدید، نوازندگانی مانند پل بنکس و کوین شیلدز دست به آزمون‌وخطا زده و از افکت‌هایی مانند A/DA MP1 و BOSS CE-2 و رکمونت Yamaha SPX90 استفاده کردند.

محبوبیت پدال کورس در دهه اول هزاره جدید بیشتر شد و هنرمندان سبک‌های مستقل به دنبال کشف پدال‌های جدید رفتند و سازندگان پدال‌ها در صدد تغییر طراحی پدال‌های خود برآمدند. در این دهه، در نتیجه فعالیت هنرمندانی مانند Talking Heads ،New Order ،Dream Theater و The Cure در سبک‌های مختلف، کورس و دیگر افکت‌های ماژولیشن با محبوبیت بیشتری مواجه شدند.

از سال ۲۰۱۰ تاکنون وارد نوعی عصر رنسانس شده‌ایم و این افکت در آثار هنرمندانی مانند Vampire Weekend ،Lucy Dacus ،Marika Hackman ،Steve Lacy و… مورد استفاده قرار گرفته است.

در دو دهه گذشته، تولیدکنندگان قدیمی و تازه‌کار، طراحی‌های کلاسیک را تغییر داده و رویکردهای جدیدی در افکت کورس ایجاد کرده‌اند.

منبع: Guitar Center
مترجم: کیان ایرجی