امروزه، ضبط کردن موسیقی از هر زمانی آسانتر است و بازار آکنده از تجهیزات مقرونبهصرفه و باکیفیت است؛ با این حال، کماکان امکان دارد در مرحله ضبط با چالشهایی مواجه شوید و هنوز هم باید برای دریافت نتیجه قابل قبول زمان صرف کنید. برای اینکه این فرایند آسانتر شود، ما تصمیم گرفتهایم یک راهنمای کوتاه بنویسیم و به برخی از متداولترین سؤالات پاسخ دهیم.
در ضبط صدای گیتار، سلیقه نقش مهمی ایفا میکند. سبکهای نوازندگی و سبکهای موسیقی گوناگون رویکردهایی متفاوت طلب میکند، ولی بهطور کلی چند سرفصل در ضبط گیتار وجود دارد که در این مقاله تعدادی از این سرفصلها را بررسی میکنیم:
- تجهیزات ضروری برای ضبط صدای گیتار
- سختافزار یا نرمافزار؟
- میکروفونگذاری امپلیفایر گیتار
- بهترین روش میکروفونگذاری گیتار آکوستیک
- نحوه ضبط صدای گیتار بیس
- بهترین کارت صداها برای گیتاریستها
تجهیزات ضروری برای ضبط صدای گیتار
بعداً به جزئیات بیشتری درباره روشهای مختلف ضبط صدای گیتار خواهیم پرداخت. ولی در حال حاضر توجه شما را به فهرستی از تجهیزاتی که بسته به روش مورد نظر برای ضبط، به آنها نیاز خواهید داشت جلب میکنیم:
- کارت صدایی با حداقل یک یا دو ورودی
- برای گیتار الکتریک، یک میکروفون دینامیک کاندنسر (خازنی) یا ریبون بسته به سلیقه
- برای گیتار آکوستیک، یکی از انواع میکروفون کاندنسر
- برای گیتار بیس، یک دیآی یا پدال پریامپ بیس
- یک نرمافزار آهنگسازی مانند لاجیک، Ableton یا پرو تولز
- پلاگینهای مخصوص گیتار برای نرمافزار مورد نظرتان
- اسپیکر مانیتورینگ یا هدفون استودیویی
- یک کاهنده صدای امپلیفایر برای ضبط در ولومهای پایین
سختافزار یا نرمافزار
این موضوع آنقدر جای بحث دارد که باید مقالهای جداگانه راجع به آن نوشت. ولی خلاصه موضوع این است که امروزه پلاگینها آنقدر باکیفیت هستند که بسیاری از گیتاریستها قید سختافزار را زدهاند. شاید این جمله تا حدی اغراقآمیز باشد؛ ولی از این نکته چیزی نخواهد کاست که امروزه پلاگینها یک گزینه جدی برای ضبط گیتار با کیفیت بالا هستند.
با وجود این، حسی سحرانگیز در هنگام ضبط با امپلیفایر و صداسازی با استفاده از پدالهای سختافزاری وجود دارد. البته تنها نکته ضبط با سختافزار این حس نیست، ولی احساس رضایتمندی در ضبط با سختافزار انکارناپذیر است. حال بیایید کمی دقیقتر به این دو رویکرد بپردازیم.
بهترین نرمافزارها برای ضبط گیتار
نرمافزارهای گیتار در اصل صدای امپلیفایرها، افکتها و سایر ابزار میکس را بهصورت نرمافزاری شبیهسازی میکنند. بیشتر این نرمافزارها اغلب در قالب نرمافزار آهنگسازی استفاده میشوند که میتوان هر یک از آنها را به یک ترک آدیو افزود. امروزه نمونههای زیادی از این نرمافزارها با امکانات و قیمتهای مختلف در بازار موجودند که در زیر برخی از محبوبترینهای آنها را مشاهده میکنید:
- Native Instruments Guitar Rig
- IK Multimedia Amplitube
- Positive Grid Bias
- Logic Pro X Amp Designer
ضبط با امپلیفایرهای شبیهساز
امپلیفایرهای شبیهساز (modeling amps) مرز بین پلاگین و امپلیفایر واقعی را کمرنگ میکنند. این امپها بهصورت سختافزاری عرضه میشوند؛ چه بهصورت یک امپ کامل به همراه اسپیکر و کنترلر و چه بهصورت یک امپ دسکتاپ یا استامپ باکس.
اصطلاح شبیهساز یا مدلینگ به توانایی این دستگاهها در شبیهسازی صدای امپلیفایرهای کلاسیک و یونیتهای افکت معروف اشاره دارد.
از یک سو میتوانیم با سهولت تمام و قیمتی مقرونبهصرفه یک امپ شبیهساز مانند Boss Katana و یا Fender Mustang داشته باشیم که گلچینی مشخص ولی کارآمد از صداها را ارائه میکنند و در سوی دیگر این طیف، یونیتهایی مانند Line 6 Helix ،Neural DSP Quad Cortex یا Kemper Profiler حضور دارند که رویکردی پیشرفتهتر به تکنولوژی شبیهسازی صدا دارند. با استفاده از این شبیهسازهای پیشرفته میتوان صدای تعداد بیشماری از امپلیفایرها، افکتها، کابینتها، اتاقهای ضبط، میکروفونها و غیره را شبیهسازی کرد. این نوع از شبیهسازی میتواند کمی سردرگمکننده به نظر برسد؛ اما نمیتوان قدرت و تنوعپذیری آن را انکار کرد.
بسیاری از امپلیفایرهای شبیهساز بلافاصله پس از خارج شدن از جعبه آماده ضبط هستند که ممکن است ضبط از طریق خروجی به کارت صدا یا شبیهساز کابینت تعبیهشده بر روی آمپ و یا حتی اتصال مستقیم با کامپیوتر از طریق کابل USB باشد. در گزینه آخر، حتی نیازی به داشتن کارت صدا هم نخواهد بود. همه این موارد، امپهای شبیهساز را به گزینهای کاربردی برای ضبط خانگی و تمرین بدل میکند.
شبیهساز کابینت گیتار چیست؟
آیا تابهحال پریامپ گیتار و یا پدال دیستورشن را مستقیماً به کارت صدا یا میز میکس وصل کردهاید؟ نتیجه این کار چنگی به دل نخواهد زد. علت آن است که قسمتهای پاور امپ و کابینت اسپیکر نقش زیادی در شکلدهی صدای گیتاری که همه میشناسیم و دوست داریم، دارند.
مانند امپهای شبیهساز، شبیهساز کابینت همان کاری را میکند که از اسمش انتظار میرود. این دستگاه مراحل برقدهی و کابینت اسپیکر گیتار را شبیهسازی میکند که به صدای پریامپ و دیستورشن و سایر افکتها روح میبخشد. شبیهساز کابینت بر روی بسیاری از امپلیفایرهای مدلینگ تعبیه شده است؛ اما میتوان آن را بهصورت پدال یا یونیت مستقل نیز تهیه کرد. اگر تمایلی به تهیه شبیهساز کابینت ندارید، بسیاری از نرمافزارهای گیتار هم شبیهساز کابینت را به شما ارائه میکنند که میتوانید با ترکیب سختافزار خود با نرمافزار شبیهساز کابینت، صدای مورد نظر خود را بسازید.
میکروفونگذاری امپلیفایر گیتار
یک جایگزین برای روش ضبط نرمافزاری، روش سنتی یا همان ضبط به وسیله امپلیفایر است. این یعنی گذاشتن یک میکروفون مقابل امپ برای ضبط کردن صدای پخششده از امپلیفایر. برای به دست آوردن بهترین صدای ممکن در این روش باید چهار نکته را در نظر بگیریم:
- جنس صدای گیتار
- ولوم امپ
- نوع میکروفون
- محل میکروفونگذاری
شاید توضیح واضحات باشد؛ ولی اگر هر یک از این چهار گزینه بهدرستی فراهم نشده باشد، صدایی که ضبط میکنید ممکن است کیفیت دلخواه را نداشته باشد.
ابتدا جنس صدای گیتار. صدای گیتار شما در قالب میکس با صدای گیتار بهتنهایی تفاوت دارد؛ پس به چگونگی استفاده از گیتار در موسیقی توجه کنید. مثلاً اگر خط تکنوازی را ضبط میکنید، شاید بد نباشد دامنه فرکانسهای میانی را کمی افزایش داده، کمی گین به صدا اضافه کرده و یا صدا را کمپرس کنید تا کشش صدا افزایش پیدا کند. یا اگر ریفهای رجیستر بم را مینوازید، مجدداً شاید بد نباشد کمی دامنه میانی صدای گیتار را افزایش دهید تا گیتار در قالب میکس بهتر شنیده شود. البته توجه کنید که در این کار زیادهروی نکنید؛ زیرا گیتار شما ممکن است در میکس کدر شنیده شود.
درباره ولوم باید انتظار مقادیر قابل توجهی از نویز را داشته باشید تا بتوانید سیگنالی قوی از گیتار دریافت کنید. گذاشتن میکروفون در برابر یک امپ کمصدا جا را برای ضبط نویزهای ناخواسته باز گذاشته و مضاف بر آن سیگنالی به نسبت ضعیفتر پدید خواهد آورد. در هنگام ضبط با امپهای لامپی، ولوم ضبط بهطور ویژهای اهمیت دارد؛ زیرا شهرت این دسته از امپها به این است که در ولومهای بالاتر صدای دلنشینتری ایجاد میکنند. علت این امر این است که هرچه ولوم بالاتر رود، فشار بیشتری به لامپهای صدا وارد شده و دیستورشن هارمونیک و همچنین پاسخگویی امپ بالاتر خواهد بود.
کاهنده صدای امپلیفایر گیتار چگونه کار میکند؟
کاهنده صدای امپ (amp attenuator)، برق غیرضروری را از امپ گرفته و بدین شکل بدون تغییر جنس صدا، از ولوم امپ کم میکند. اگر یک امپلیفایر لامپی دارید، چنین دستگاهی برای شما بسیار مفید خواهد بود؛ زیرا با استفاده از آن میتوانید جنس صدای امپ در ولوم بالا را بدون ایجاد صدای خیلی بلند و آزردن گوشهای خود و دیگران به دست آورید.
بهترین نوع میکروفون برای ضبط صدای امپلیفایر گیتار
در انتخاب میکروفون باید به موارد متعددی توجه داشت؛ ولی بهطور کلی، برای ضبط گیتار میتوان میکروفونهای مناسب را به سه دسته تقسیم کرد:
۱. میکروفون دینامیک: میکروفونهایی جهتدار با دوام بالا و مناسب برای میکروفونگذاری نزدیک
۲. میکروفون خازنی: حساستر از میکروفونهای دینامیک، مناسب برای ضبط صدایی با جزئیات بیشتر، اغلب نیازمند برق فانتوم
۳. میکروفون ریبون: مناسب برای ضبط جزئیات بدون حساسیت بیشازحد و در نتیجه مناسب برای میکروفونگذاری دور و نزدیک
یکی از محبوبترین میکروفونها برای ضبط صدای آمپلیفایر گیتار، Shure SM57 است؛ زیرا صدایی بهشدت جهتدار را با حداقل نویز ممکن تولید میکند.
اما عدهای ترجیح میدهند صدای گیتار ضبطشدهشان شخصیتی منحصربهفردتر داشته باشد؛ و اینجاست که میکروفونهای خازنی و ریبون مفید خواهند بود. اگر میکروفونی برای میکروفونگذاری نزدیک با دینامیک بالا مد نظر دارید، یک میکروفون ریبون مانند sE Electronics VR1 گزینهای مناسب است؛ اما اگر میخواهید فضایی طبیعیتر در ضبط ایجاد کنید، میتوانید از یک مدل خازنی مانند Aston Spirit استفاده کنید.
بهترین جایگذاری میکروفون برای ضبط صدای امپلیفایر گیتار
اگر از روش میکروفونگذاری نزدیک استفاده میکنید، دو گزینه اصلی برای جایگذاری میکروفون دارید:
- گذاشتن میکروفون رو به مرکز مخروط اسپیکر
- گذاشتن میکروفون کمی خارج از مرکز (معمولاً حدود ۲ الی ۷ سانتیمتر)
گذاشتن میکروفون تنها چند میلیمتر دورتر از توری پوشاننده اسپیکر و دقیقاً در مرکز مخروط اسپیکر، صدایی براقتر و مستقیمتر ارائه میکند. گذاشتن میکروفون خارج از مرکز مخروط اسپیکر، کمی از فرکانسهای بالا کاسته و بدنه بیشتری به صدا خواهد داد. همین اصل برای میکروفونهای ریبون هم صادق است؛ بهشرط اینکه در میکروفونگذاری نزدیک از آنها استفاده کنید.
در استفاده از میکروفونهای خازنی، میکروفونگذاری نزدیک چندان کمکی به صدا نخواهد کرد. همانطور که پیشتر اشاره کردیم، میکروفونهای خازنی حساستر از سایر میکروفونها هستند؛ پس برای استفاده در فواصل بیشتر مناسبتر خواهد بود. برای رسیدن به نتیجه دلخواه باید کمی آزمونوخطا کنید؛ ولی فاصلهای بین ۳۰ الی ۶۰ سانتیمتر، قاعدتاً باید برای افزودن حس طبیعی فضا و در عین حال حفظ جزئیات نزدیکتر صدا مناسب باشد.
Re-Amping چیست؟
اصطلاح ری-امپینگ (Re-Amping) به زمانی اطلاق میشود که سیگنال خام گیتار را از مدار یک امپ، شبیهساز و یا پلاگین عبور داده و مجدداً خروجی حاصله را ضبط میکنیم. مزیت این روش این است که با استفاده از آن مجبور نیستیم به یک جنس مشخص صدا پایبند باشیم.
هنگامی که امپ خود را میکروفونگذاری و یا امپلیفایر مدلینگ خود را به کارت صدا متصل میکنید و دکمه ضبط را فشار میدهید، صدای ضبطشده چندان قابل تغییر نیست. ری-امپینگ به شما امکان میدهد حتی پس از ضبط قطعات گیتار، همچنان از نظر جنس صدا تنوع و انعطافپذیری زیادی در اختیار داشته باشید. اگر صدای گیتار بهخوبی در قالب میکس جای نمیگیرد یا تصمیم گرفتهاید سبک آهنگ را کمی تغییر دهید، کافی است فایلهای ضبطشده گیتار خام را از یک پلاگین یا امپ پخش کرده و سیگنال حاصله را مجدداً ضبط کنید.
تهیهکنندگان موسیقی سالهاست که از این تکنیک برای ضبط کردن صدای ساز نوازندگان از راه دور و سپس تعیین جنس نهایی صدا در استودیو استفاده میکنند. اگر گیتاریست مورد نظر شما در قارهای دیگر زندگی میکند ولی شما دوست دارید صدای گیتار او را از طریق امپ گیتار قدیمی خود ضبط کنید، کافیست از او بخواهید که سیگنال خام گیتار خود را در نرمافزار آهنگسازی ضبط کرده و فایلهای خام را برای شما ارسال کند. سپس میتوانید فایلها را از طریق کامپیوتر پخش کرده، خروجی کارت صدا را به ورودی امپلیفایر متصل کرده و با گذاشتن میکروفون در مقابل امپ، صدای خروجی آن را ضبط کنید.
ترفندهایی برای ضبط گیتار الکتریک
در ادامه، فهرستی از چند ترفند غیرمرسوم برای ضبط صدای گیتار الکتریک را میبینیم:
- یک دستمال سر، روسری و یا جوراب را به دور سر ساز، نات و یا فرتهای سردسته بپیچید تا از ایجاد نویزهای ناخواسته توسط سیمها جلوگیری به عمل آید. این ترفند بهویژه برای ضبط گیتار لید و قطعات تکنیکی مفید است.
- میتوانید با استفاده از کوسنهای مبل، ملحفه و پتو و یا لباس و بند رخت چیزی شبیه به پوشش آکوستیک برای اتاق خود ایجاد کنید. این ترفند بهویژه برای ضبط امپ با استفاده از میکروفون مفید است؛ زیرا از انباشت فرکانسی بازگشت صدا پیشگیری میکند.
- اگر صدای امپلیفایر خود را با استفاده از میکروفون ضبط میکنید، امپ را با استفاده از سطحی کاذب کمی از زمین بلند کنید و همجنین آن را در قطر اتاق قرار دهید. بدین ترتیب صدایی قرصومحکمتر با ریورب طبیعی کمتر به دست خواهید آورد.
- اگر در نرمافزار آهنگسازی خود از پلاگینها استفاده میکنید، پیشفرضهای منحصربهفرد خود را ساخته و ذخیره کنید تا در هنگام ضبط در زمان صرفهجویی کرده باشید. بدینصورت نیاز نیست هر بار برای رسیدن به صدای دلخواه خود، صدا را از ابتدا بسازید.
چگونگی ضبط گیتار آکوستیک
ضبط کردن گیتار آکوستیک کاملاً با گیتار الکتریک متفاوت است. ولی مانند گیتار الکتریک چند گزینه برای انتخاب روش ضبط وجود دارد:
۱. ضبط با میکروفون: میتوان گفت بهترین روش ضبط کردن صدای طبیعی گیتار آکوستیک این روش است.
۲. ضبط با پیکاپ آکوستیک: این پیکاپها مانند پیکاپ گیتار الکتریک از آهنربا برای تشخیص حرکت در سیمها استفاده میکنند.
۳. ضبط با پیکاپ پیزو: سیستم پیزو با اتصال به صفحه رویی گیتار لرزشهای چوب را حس میکند. صدای این پیکاپها غالباً مستقیم و خشک است.
هر یک از این گزینهها صدایی متفاوت ایجاد کرده و در بسیاری از مواقع میتوان با ترکیب یک یا چند روش، بهترین ویژگیهای هر کدام را به دست آورد. مثلاً شاید صدای طبیعی از گیتار آکوستیک میخواهید، ولی مایلید شفافیت صدای پیزو را هم داشته باشید تا صدای گیتار در میکس بهخوبی شنیده شود.
دیآی یا میکروفون؟
یکی از مزایای گیتار آکوستیک این است که بدون استفاده از افکت یا امپ، صدایی زیبا تولید میکند. همانطور که پیشتر اشاره کردیم، استفاده از میکروفون برای ضبط گیتار آکوستیک، صدای طبیعی ساز را بهخوبی به تصویر میکشد.
استفاده از دیآی (DI) چه با پیکاپ مغناطیسی و چه سیستم پیزو شفافیت بیشتری ارائه میکند، ولی ممکن است مصنوعی به گوش برسد. اگر صدای گیتار آکوستیک ضبطشده با این پیکاپ ها را بهتنهایی گوش کنید، شباهتهای زیادی بین صدای آنها با صدای گیتار الکتریک خواهد یافت. این روش ضبط طبیعتاً بسیار راحتتر است؛ زیرا نیازی به میکروفونگذاری دقیق ندارد. همانطور که پیشتر گفتیم، انتخاب شما بسته به سلیقه شماست. عدهای ترجیح میدهند صدای شفاف و کریستالی سیستم پیزو را داشته باشند و عدهای دیگر صدای خالص و طبیعی گیتار آکوستیک را ترجیح میدهند. همچنین ترکیب این دو روش هم بسیار محبوب است.
میکروفونگذاری برای ضبط صدای گیتار آکوستیک
چند روش برای ضبط صدای گیتار آکوستیک با میکروفون وجود دارد. بد نیست اشاره کنیم که برخلاف تصور، گذاشتن میکروفون رو به حفره صدای گیتار اصلاً ایده جالبی نیست. حاصل این کار ممکن است فیدبک یا صدای بیشازحد بم و کدر باشد که مورد نظر هیچکس نیست. در زیر فهرستی از محبوبترین روشهای میکروفونگذاری گیتار آکوستیک را با هم میبینیم:
- میکروفونگذاری مقابل فرت دوازدهم (اغلب جایی نزدیک به محل اتصال دسته به بدنه): این محل میکروفونگذاری، فرکانسهای بم خارجشده از حفره صدا را به همراه فرکانسهای بالا که از سمت دسته گیتار متصاعد میشوند، ضبط میکند.
- میکروفونگذاری مقابل فرت دوازدهم با میکروفون جفت مقابل بریج یا صفحه رویی گیتار: این روش، شباهت زیادی به روش بالا دارد؛ اما در آن، یک میکروفون دیگر نیز مقابل بریج یا صفحه رویی قرار میگیرد. صدای حاصل از این نوع میکروفونگذاری، فرکانسهای بم و بم میانی بیشتری خواهد داشت.
- میکروفونگذاری فرت دوازدهم از بالا: مانند گزینه اول ولی با فرکانسهای بم بیشتر. این روش برای گیتارهای آکوستیک با بدنه کوچک که نیاز به تقویت کوبندگی فرکانسهای بم دارند مناسب است.
- روش XY: در این روش دو میکروفون کوچک با زاویه قائمه نسبت به یکدیگر مماس بر فرت دوازدهم قرار میگیرند. این روش دامنه استریو گستردهتری از صدای گیتار ارائه میکند.
نحوه ضبط صدای گیتار بیس
ضبط کردن گیتار بیس تفاوت چندانی با گیتار الکتریک ندارد. میتوانید از امپلیفایر و کابینت به اضافه میکروفون استفاده کنید، از یک آمپلیفایر مدلینگ استفاده کنید یا سیگنال را مستقیماً به داخل نرمافزار آهنگسازی فرستاده و از پلاگینها برای شکل دادن به صدا بهره بگیرید.
مهمترین چیزی که ضبط گیتار بیس را از گیتار جدا میکند، استفاده از سیگنال DI است. ممکن است توجه کرده باشید که بسیاری از امپها و پدالهای بیس دارای یک خروجی مستقیم XLR هستند. این خروجی سیگنال خام بالانسشده را به میز میکس یا کارت صدا میفرستد و معمولاً خروجی آن با سیگنال امپلیفایشده ترکیب میشود. بدین ترتیب صدای بیس شما فرکانسهای بم و وزن مورد نیاز را حفظ خواهد کرد و در عین حال افکتهای شما صدا را رنگآمیزی میکنند.
محبوبیت ضبط کردن بیس به وسیله خروجی مستقیم به کارت صدا و بدون استفاده از امپ رو به افزایش است. البته روشن است که همچنان میتوانید از یک پریامپ، تکنولوژی مدلینگ و یا پلاگینها برای شکل دادن به شخصیت صدای خود استفاده کنید.
بهترین کارت صدا برای گیتاریستها
نیازی به خرید کارت صدایی ویژه برای ضبط گیتار نیست. بسیاری از روشهای بالا تنها به یک ورودی نیاز دارند. اگر میخواهید چند روش را ترکیب کنید، برای مثال دیآی بهعلاوه میکروفون مقابل کابینت، طبیعتاً دو ورودی برای این کار کافیست.
با در نظر داشتن این نکته، کارت صداهای مقرونبهصرفه و ساده بسیاری برای گیتاریستها در بازار موجود هستند.
برخی از تولیدکنندگان پا را از این مرحله فراتر گذاشته و کارت صداهایی ویژه گیتاریستها تولید کردهاند. این سنت را سری Line 6 Pod Studio با در بر داشتن یک سختافزار ساده و مجموعهای از پلاگینهای خوشصدای گیتار بنا گذاشت. شرکت IK Multimedia نیز کارت صدای Axe I/O را با تیونر، خروجی امپ و به همراه نرمافزار Amplitube به بازار عرضه کرده است که گزینه بسیار خوبی برای ضبط گیتار است. همچنین شرکت Audient کارت صدای Sono را با قابلیت اکولایزر دقیق، شبیهساز کابینت و البته پریامپ لامپی ارائه کرده است.
منبع: Andertons
نویسنده: Sam Beattie
مترجم: کیان ایرجی