کاپو یا بارهبند را میتوان یکی از سادهترین لوازم مربوط به گیتار و در عین حال، یکی از مفیدترین آنها دانست. این ابزار با قرارگیری در دور دسته و بر روی فرتبورد، تمامی سیمها را در یک فرت مشخص میفشارد و بهنوعی، طول سیم گیتار را تغییر میدهد. بدین ترتیب، کاپو نواختن برخی از آکوردهای دشوار را تسهیل میکند و امکان نوازندگی به شیوههایی خلاقانهتر را نیز به گیتاریست میدهد.
اما آیا میدانستید که کاپو گیتار انواع بسیار مختلفی دارد؟ انتخاب کاپو با نیازها و سلیقه نوازنده ارتباطی مستقیم دارد و به همین سبب، شناخت کامل انواع آن برای تمامی گیتاریستها اهمیتی ویژه دارد. امروزه چندین نوع مختلف کاپو در بازار به فروش میرسد که پرطرفدارترینهای آنها عبارتند از:
کاپوی گیرهای (Trigger)
این نوع از کاپو، دارای ساختاری شبیه به یک گیره است و با استفاده از یک فنر قدرتمند، به فرتبورد فشار وارد کرده و سیمهای گیتار را در بر میگیرد. کاپوهای گیرهای را میتوان محبوبترین نوع این ابزار دانست.
کاپوی پیچی (Screw)
کاپوهای پیچی همانگونه که از نامشان پیداست، با استفاده از یک پیچ دستی تنظیم میشوند و با سفت کردن پیچ مذکور، دسته ساز را در بر گرفته و بر روی فرتبورد فشار وارد میکنند.
کاپوی بندی (Strap)
کاپوهای بندی همانند یک دستبند چرمی دسته ساز شما را در بر میگیرند و با استفاده از یک دکمه فشاری در دور آن محکم میشوند.
کاپوی شاب (Shubb)
کاپوهای ساخت شرکت آمریکایی Shubb، مکانیزمی ویژه دارند که همانند یک انبر قفلی عمل میکند. یک اهرم در بخش بالایی کاپوهای Shubb وجود دارد که میتوان با فشردن آن به سمت پایین، کاپو را بر روی دسته ساز نصب کرد.
کاپوی نیمه (Partial)
این نوع از کاپوها، معمولاً از ساختاری همانند کاپوهای Shubb برخوردار هستند؛ اما طراحی آنها بهگونهای است که تمامی سیمهای گیتار را بر روی فرتبورد فشار نمیدهند و تنها تعدادی از سیمها (معمولاً سه عدد) را درگیر میکنند.
کاپوی اسپایدر (Spider)
SpiderCapo ابزاری خلاقانه و جالب است که میتواند برای نوازندگان بسیار الهامبخش واقع شود. در این نوع از کاپوی گیتار، بهجای اینکه یک میله بهطور کامل تمامی سیمهای ساز را در بر بگیرد، بخشهایی مهرهمانند هر یک از سیمها را بهصورت جداگانه بر روی فرتبورد میفشارند و میتوان هر یک از آنها را بهطور مجزا بر روی سیم قرار داده یا از سیم جدا کرد. ساختار ویژه کاپوی اسپایدر، امکان تغییر طول و کوک سیمها بهصورت مجزا را به نوازنده میدهد.
کاپوی غلتکی (Roller)
کاپوهای غلتکی شاید محبوبیت چندان زیادی در بازار نداشته باشند؛ اما میتوانند ابزاری بسیار مفید در نوازندگی باشند. این نوع از کاپو دارای غلتکی در ساختار خود است که به آن امکان حرکت سریع بر روی دسته را میدهد.
کاپوی گهوارهای (Cradle)
کاپوی گهوارهای مثل یک حلقه در دور دسته قرار گرفته و از طریق یک مکانیزم پیچی، بر روی دسته محکم میشود. طراحی ویژه این ابزار باعث میشود که بتواند سیمها را به بهترین نحو بر روی فرتبورد بفشارد تا تنی بینقص حاصل شود.
کاپوی Toggle
این نوع از کاپو گیتار، بخشی فلزی یا پلاستیکی دارد که بر روی فرتبورد قرار میگیرد و یک بند پارچهای نیز به آن متصل شده که آن را بر روی دسته نصب میکند. با استفاده از بند پارچهای این کاپوها، میتوان فشار آنها بر سیم را تنظیم کرد.
کاپوی G7th
کاپوهای ساخت شرکت انگلیسی G7th، از مکانیزمی پیشرفته و کاربردی برخوردارند که اتصال و جداسازی آنها روی دسته را به شکلی باورنکردنی ساده میسازد.
کاپوی گیتار چیست؟
پیش از آنکه به بررسی انواع کاپو بپردازیم، بهتر است کمی در مورد کاربرد این ابزار صحبت کنیم.
کاپو وسیلهای است که با در بر گرفتن دسته به شکل عمود بر آن و اعمال فشار بر سیمها و فرتبورد ساز، طول قابل نواخت سیم و به دنبال آن، زیرایی (پیچ) صدای آن را تغییر میدهد. بهطور مثال، اگر کاپو را روی فرت اول سیم گیتار قرار دهید، زیرایی صدای سیمها یک نیمپرده بالا میرود.
مزایای استفاده از کاپوی گیتار
یکی از مزیتهای استفاده از کاپو، امکان تغییر آسان کلید است. به دنبال این امر، برای نواختن یک قطعه در کلیدی متفاوت، نیاز به یادگیری مجدد آن آهنگ در کلید جدید نخواهید داشت؛ زیرا بدین ترتیب، الگوی آکوردی آهنگ ثابت خواهد ماند و برای نواختن آن فقط باید انگشتان خود را در یک یا چند فرت بالاتر یا پایینتر قرار دهید.
یکی دیگر از مزایای استفاده از کاپو گیتار، این است که شما با این وسیله میتوانید صدای ساز خود را با بازه صدای خواننده بهسرعت هماهنگ کنید. بدین صورت میتوانید کلیدهای مختلف را بدون نیاز به تغییر کوک ساز خود امتحان کنید و آنها را بر روی صدای خواننده مورد آزمایش قرار دهید تا در نهایت، بهینهترین گزینه را برای صدای او بیابید.
علاوه بر اینها، شما میتوانید با استفاده از یک کاپو، کوکها و آکوردهای مختلف و خلاقانه را در نوازندگی مورد آزمایش قرار دهید و بافتهایی ویژه نیز به صدای گیتار خود بیفزایید.
نکاتی در مورد استفاده از کاپو
نحوه استفاده از کاپوی گیتار مسئله مهمی است؛ زیرا اگر از آن درست استفاده نکنید، ممکن است که به ساز صدمه بزنید.
نکتهای که باید همیشه به یاد داشته باشید این است که باید کاپو را با احتیاط از روی گیتار برداشته و بر روی آن قرار دهید تا بهطور ناخواسته صدمه یا خشی را به بدنه سازتان وارد نیاورید.
بهعلاوه، بهتر است هنگامی که کاپو بر روی سیمها قرار دارد، گیتار را کوک نکنید؛ زیرا ممکن است باعث فرسایش فرتها و سیمها شود.
انواع کاپوی گیتار
۱. کاپوی گیرهای و فنری
کاپوهای تریگر (Trigger) در دو نوع گیرهای و فنری تولید میشوند و به دلیل انعطاف کاربری بالا و قیمت پایین خود، از محبوبیت بسیار زیادی در میان گیتاریستها برخوردار هستند. این نوع از کاپوها بهسادگی و همانند یک گیره دسته را در بر میگیرند و با فشردن سیمها بر روی فرتبورد، طول آنها را کوتاهتر و نت متناظرشان را نیز تغییر میدهند.
همانطور که اشاره شد، دو نوع کاپوی تریگر در بازار وجود دارد که یکی از آنها گیرهای و دیگری فنری نامیده میشود. انتخاب از میان این دو نوع، به سلیقه و کاربری شما بستگی خواهد داشت؛ اما در نظر داشته باشید که برخی از کاپوهای فنری، فشاری بیشازحد به سیم وارد میکنند که هم باعث بر هم خوردن کوک ساز میشود و هم تغییر موقعیت و نصب آن را دشوار میسازد. نمونههای گیرهای اما فشاری کاملاً کافی بر سیمها وارد میکنند و تنظیم آنها نیز آسانتر است.
در زمان خرید کاپوی گیتار گیرهای توجه به یک نکته ضروری است. امروزه نمونههای بینامونشان بسیاری در بازار به فروش میرسد که همگی کیفیتی بسیار پایین دارند و بعضاً حتی قابل استفاده نیستند. این کاپوها معمولاً پس از تولید بازبینی نمیشوند و با ایرادات ساختاری مهمی به بازار عرضه میشوند که میتواند حتی برای ساز شما نیز مضر باشد. به همین دلیل، پیشنهاد میکنیم انتخابهای خود را به محصولات برندهای معتبر نظیر دانلوپ (Dunlop)، ارنی بال (Ernie Ball)، داداریو (D’Addario) و Kyser محدود کنید. حتی بهترین و باکیفیتترین کاپوهای گیرهای نیز قیمتی مناسب دارند و میتوانید با پرداخت مبلغی تنها کمی بالاتر از قیمت نمونههای بیکیفیت از برندهای گمنام، صاحب آنها شوید و تا سالها از آنها استفاده کنید.
نکات مثبت
- امکان نصب و تغییر موقعیت آسان، تنها با استفاده از یک دست
- محبوبیت بالا و قیمت پایین
- مناسب برای مبتدیان
- دوام بالا (در محصولات برندهای معتبر)
نکات منفی
- عدم امکان تنظیم دقیق میزان فشار وارده بر سیمها
- احتمال بروز فرت باز یا گز سیمها در صورت بیکیفیت بودن کاپو
- احتمال خارج کردن سیمها از کوک به دلیل اعمال فشار بالا بر آنها
گزینههای پیشنهادی
Dunlop Trigger Capo
ساختار ارگونومیک و دسته دارای پد Dunlop Trigger Capo، قرارگیری آن بر روی فرتها را تسهیل میکند و همچنین اعمال فشاری کاملاً یکسان بر تمامی سیمها را امکانپذیر میسازد. فنر قوی بهکاررفته در لولای این محصول نیز استحکام و عملکرد آن را بهبود میدهد و آن را به ابزاری بینقص بدل میکند. این بارهبند در چندین نسخه مختلف ساخته میشود که هر یک از آنها برای یک نوع گیتار مناسب است.
Kyser KG6B
Kyser KG6B از یک دسته طویل برخوردار است که امکان اعمال فشار بالا بر روی فنر و تسهیل نصب کاپو را فراهم میکند. علاوه بر این، KG6B بدنهای آلومینیومی دارد و فنر آن نیز از جنس فولاد بسیار مستحکم و منعطف ساخته شده است؛ عواملی که طول عمر این محصول را تا سالها تضمین میکنند.
۲. کاپوی پیچی
نصب کاپوهای پیچی بر روی دسته به وسیله یک پیچ دستی صورت میگیرد؛ در نتیجه میتوان بهطور دستی و با دقتی بالا، میزان فشار اعمالشده بر روی سیمهای گیتار را تنظیم کرد. البته باید در نظر داشته باشید که همین فرایند ویژه و ساختار پیچی، باعث میشود که نصب این نوع از کاپو بر روی دسته، طولانیتر از نصب نمونههای گیرهای و فنری باشد و هر دو دست شما را درگیر کند.
نکات مثبت
- اعمال فشار کاملاً بهینه بر سیم فارغ از سایز دسته، اکشن سیم و موقعیت فرت
- حفظ کوک سیمهای ساز
- قیمت مناسب
نکات منفی
- فرایند کمی دشوار نصب
گزینه پیشنهادی
D’Addario Pro Capo
Pro Capo از شرکت آمریکایی داداریو، به دلیل برخورداری از قیمت پایین و کیفیت ساخت بالا، توسط بسیاری از اهل فن توصیه میشود. این محصول میتواند علاوه بر گیتارهای الکتریک و آکوستیک معمولی، بر روی دسته گیتارهای ۱۲-سیم نیز نصب شود. بدنه D’Addario Pro Capo از آلیاژی ویژه ساخته شده است که در صنعت هوا و فضا نیز به کار میرود و استحکام خارقالعادهای به آن میبخشد. بهعلاوه، مکانیزم نرم این کاپوی پیچی باعث میشود که نصب آن با استفاده از یک دست نیز امکانپذیر باشد.
۳. کاپوی شاب (Shubb)
اگر محصولی میخواهید که آسانی نصب کاپوی گیرهای و دقت مدل پیچی را در کنار یکدیگر ارائه کند، محصولات شرکت شاب (Shubb) میتوانند گزینه بسیار مناسبی برای شما باشند. شرکت شاب نسخه اول این بارهبند را در سال ۱۹۸۰ به بازار عرضه کرد و موفق شد هر آنچه یک گیتاریست از یک کاپو انتظار دارد، از نصب و جداسازی سریع و اعمال فشار مناسب و یکدست بر سیمها تا سازگاری با بازهای وسیع از سازها و استایلهای مختلف را ارائه میکند. تنها نقطه ضعف کاپوهای Shubb را میتوان قیمت بالای آنها دانست.
نکات مثبت
- امکان تنظیم دقیق فشار وارده بر سیمها
- جداسازی سریع و آسان از دسته
نکات منفی
- قیمت نسبتاً بالا در مقایسه با مدلهای دیگر
گزینه پیشنهادی
Shubb Standard Capo C1
C1 محبوبترین مدل شرکت شاب است و برای اکثر گیتارهای سیم فلزی، اعم از الکتریک یا آکوستیک مناسب است. این محصول باکیفیت و بادوام از برنج ساخته شده است و با نیکل آبکاری شده است.
۴. کاپوی بندی
کاپوهای بندی معمولاً دارای یک بند از جنس مادهای الاستیک مثل نایلون هستند که به کمک آن کاربر میتواند کاپو را بر روی دسته سفت کند. این مدلها ساختار بسیار ساده و قیمت پایینی دارند. در واقع، شما حتی با کمترین امکانات میتوانید یکی از این کاپوها را در خانه بسازید. البته این مدلها معمولاً به دلیل استفاده از بند، سریعتر از دیگر همتایان خود فرسوده شده و همچنین در حین نواختن ممکن است بر روی دسته جابهجا شود.
نکات مثبت
- قیمت پایین
- استفاده آسان
نکات منفی
- فرسودگی سریعتر از اغلب نمونههای دیگر
- برخی از نمونهها ممکن است اندکی روی سیمها بلغزند و در نتیجه، کوک صدا تغییر کند
- نصب آن نیازمند استفاده از هر دو دست است
- عدم امکان تنظیم دقیق فشار اعمالشده بر سیمهای گیتار
گزینه پیشنهادی
Dunlop 70F Elastic Capo
این مدل برای گیتارهای کلاسیک با صفحه انگشتگذاری مسطح طراحی شده است. بند الاستیک Dunlop 70F Elastic Capo محکم است و در مقابل فرسودگی مقاوم است. بهعلاوه، امکان تغییر موقعیت ۷۰F بر روی دسته بدون نیاز به باز کردن کامل آن نیز یک مزیت مهم به شما میرود.
۵. کاپوی Toggle
کاپوی Toggle در واقع همان کاپوی بندی است؛ با این تفاوت که از یک بخش فلزی یا پلاستیکی اضافه به منظور اتصال محکمتر به دسته گیتار بهره میبرد. در پشت این نوع از کاپو گیتار، یک سری دنده وجود دارد که هر کدام باعث درجهای از سفتی در بند میشوند.
البته در این روش هم نکات منفی وجود دارند که ذکر آنها خالی از لطف نیست. مسئله اول این است که بند بین دو گیره قرار میگیرد که این دو گیره خود ممکن است در نگه داشتن بند متفاوت عمل کنند؛ یعنی یک سر بند ممکن است شلتر از سر دیگر آن باشد. همچنین احتمال فرسودگی در این نوع از کاپو هم وجود داشته و در برخی موارد در صورت کشیدن زیاد بند، کاپو میشکند.
نکات مثبت
- قیمت پایین
- استفاده آسان
نکات منفی
- فرسودگی سریعتر از اغلب نمونههای دیگر
- ممکن است اندکی روی سیمها بلغزد یا فشاری یکدست بر سیمها وارد نکند و در نتیجه، کوک صدا تغییر کند
- نصب آن نیازمند استفاده از هر دو دست است
- در صورتی که بند بیشازحد کشیده شود، ممکن است کاپو آسیب ببیند
گزینه پیشنهادی
Dunlop Professional Toggle Capo
این محصول در دو نوع (برای سازهایی با صفحه انگشتگذاری منحنی و تخت) تولید میشود. گیره قابل اعتماد، طراحی حسابشده و کوچک بودن Dunlop Professional Toggle Capo، احتمال صدمه دیدن گیتار را به صفر میرساند و استفاده از آن را تسهیل میکند. این محصول، به دلیل قیمت پایین خود، برای مبتدیان بسیار مناسب است.
۶. کاپوی نیمه
اگر یک گیتاریست حرفهای هستید و میخواهید چیزی یکتا و خاص خلق کنید، کاپوهای نیمه به کمک شما میآیند. این ابزار معمولاً کوچکتر از نمونههای دیگر است و سه سیم از شش سیم را نگه میدارد.
کاپوهای نیمه برای مبتدیان پیشنهاد نمیشود؛ زیرا برای استفاده اصولی از آن و آکورد گرفتن صحیح با آن، نیاز به تمرین دارید.
نکات مثبت
- طراحی خاص و جذاب
- ابزاری الهامبخش برای نوازندگان حرفهای
نکات منفی
- قیمت نسبتاً بالا
- کار با آن برای گیتاریستهای مبتدی چندان راحت نیست
گزینه پیشنهادی
Shubb C7b Partial Capo
C7b فقط سیمهای ۳، ۴ و ۵ را در بر میگیرد و در کمتر از یک ثانیه میتوانید آن را نصب کرده و بردارید. این محصول از برنج ساخته شده است و از کیفیت ساخت بسیار خوبی برخوردار است. تنها کافیست یکی از این کاپوها را در دست بگیرید تا کیفیت بالای آن را احساس کنید.
۷. کاپوی G7th
کاپوی گیتار G7th در سال ۲۰۰۴ اختراع شد و بسیاری از گیتاریستها، آن را به خاطر سادگی، روان بودن و ساختار خاصش دوست دارند. برای استفاده از این کاپوی خلاقانه تنها باید آن را بر روی نقطه مورد نظر خود فشار دهید و تمام. این ابزار به هیچ فنر، پیچ و چیز دیگری برای باز و بسته کردن نیاز ندارد. به علاوه این نوع از بارهبند، دارای لایهای نرم در داخل خود است و هیچ سطح تیزی در قسمت بیرونی خود ندارد و به همین سبب، هیچ صدمهای به ساز وارد نمیکند. اگر بخواهید میزان فشار را تنظیم کنید، تنها کافیست کاپو را بیشتر بر روی دسته فشار دهید تا کاپو در موقعیت جدید خود قفل شده و همان فشاری را که وارد کردهاید حفظ کند. البته وزن این مدل در مقایسه با دیگر مدلها کمی بیشتر است و قیمت آن نیز چندان پایین نیست.
نکات مثبت
- طراحی پیشرو
- استفاده بسیار ساده و راحت
- میزان فشار مناسب و قابل تنظیم
- امکان جداسازی سریع از دسته
نکات منفی
- وزن نسبتاً زیاد
- قیمت نسبتاً بالا
گزینه پیشنهادی
G7th Performance 3 ART
این کاپو طراحی شیک و کوچکی دارد و بر روی گیتار الکتریک و آکوستیک قابل استفاده است. این امر در صورتی که شما هر دو نوع گیتار را در اختیار داشته باشید، از لحاظ اقتصادی به سود شما خواهد بود.
۸. کاپوی Spider
SpiderCapo نیز یکی از ابزارهای بدیع و جالب توجه در جهان لوازم جانبی گیتار است. این محصول به نوازنده اجازه میدهد که کاپو را فقط بر روی سیمهای مورد نظر خود قرار دهد و بدین ترتیب، دسترسی به صدها کوک مختلف را امکانپذیر میکند. البته روشن است که استفاده از چنین وسیلهای برای حرفهایها بسیار سادهتر است و ممکن است نوازندگان مبتدی را سردرگم کند.
نقطه ضعف SpiderCapo، قیمت بالای آن است؛ اما اگر نظر ما را بخواهید، این کاپوی گیتار خلاقانه، ارزش هزینه کردن را دارد.
نکات مثبت
- طراحی پیشرو، کاربردی و الهامبخش
- امکان دسترسی به صدها کوک مختلف روی گیتار
- قابلیت تغییر کوک در حین نوازندگی
- میزان فشار مناسب و قابل تنظیم
- مناسب برای گیتارهای آکوستیک و الکتریک
نکات منفی
- قیمت بالا
۹. کاپوی غلتکی
کاپوی غلتکی مهجورترین نوع کاپو در بازار است و افراد زیادی از آن استفاده نکردهاند. این بارهبند برای جابجایی بسیار سریع روی دسته گیتار طراحی شده است و واقعاً در این زمینه سرآمد است.
زمانی که جوان بودم، نوازندهای را میشناختم که از این نوع کاپو استفاده میکرد و در حین اجرا، سریعاً آن را حرکت میداد و کوک گیتار را تغییر میداد. این کار من را شگفتزده میکرد؛ پس به نظرم حداقل اگر میخواهید یکی از مخاطبان خود را شگفتزده کنید، بد نیست که در زمان اجرا، استفاده از کاپوی غلتکی را امتحان کنید!
همچون بسیاری از گزینههای دیگر موجود در این مطلب، این مدل نیز بیشتر برای گیتاریستهای حرفهایتر مناسب است.
نکات مثبت
- امکان جابجایی بسیار سریع روی دسته گیتار
- فشار یکدست روی سیمها
نکات منفی
- تنوع کم در بازار
- امکان ساییدگی گیتار
- عدم امکان تنظیم دقیق فشار روی سیمها
۱۰. کاپوی گهوارهای
و سرانجام به آخرین گزینه میرسیم: کاپوی گهوارهای.
این نوع از کاپوی گیتار، فشاری یکدست به سراسر صفحه انگشتگذاری و سیمها وارد میکند و میتوان به کمک یک پیچ، میزان فشار آن را بهدقت تنظیم کرد. همچنین زمانی که به آن نیازی ندارید، میتوانید پیچ را شُل کرده و کاپو را به پشت نات گیتار هل دهید. اگر در زمان ضبط صدای گیتار به یک کاپوی باکیفیت و قابل اعتماد نیاز دارید، پیشنهاد میکنیم این گزینه را مد نظر قرار دهید.
نکات مثبت
- فشار یکدست روی سیمها
- امکان انتقال کاپو به پشت نات در صورت عدم نیاز به آن
- مناسب برای گیتارهای آکوستیک و الکتریک
نکات منفی
- نیازمند بهکارگیری هر دو دست برای نصب
گزینه پیشنهادی
D’addario Cradle Capo
این محصول از شرکت نامدار داداریو، از فولاد ضدزنگ ساخته شده است و دوام و کیفیت بسیار خوبی دارد. D’addario Cradle Capo فشاری یکدست و متوازن بر سیمهای گیتار وارد میکند و استفاده از آن بسیار ساده است.
کدام کاپوی گیتار برای من بهتر است؟
انتخاب کاپوی مناسب، به سلیقه و سبک نوازندگی شما و مهمتر از آن، مدل گیتارتان بستگی دارد. معمولاً شما کاپوها را بیشتر بر روی گیتارهای آکوستیک مشاهده میکنید؛ اما این بدان معنا نیست که بر روی گیتارهای الکتریک از آنها استفاده نمیشود. هنگام خرید کاپو، به توضیحات آن که شامل شعاع فرتبورد قابل پشتیبانی و نوع گیتار سازگار با آن میشود توجه کنید. بسیاری از کاپوها، تنها برای استفاده با نوعی خاص از گیتار، همانند گیتارهای آکوستیک طراحی شدهاند؛ اما برخی دیگر نیز قابلیت نصب بر روی تمامی گیتارها را دارند.
سخن آخر
برخی از گیتاریستها کاپو را ابزاری کاربردی نمیدانند و بعضاً معتقدند که استفاده از کاپو در نوازندگی گیتار، نوعی تقلب محسوب میشود. اما به عقیده ما، کاپو میتواند نوازندگی را تسهیل کند و خلاقیت گیتاریست را نیز افزایش دهد.
بهطور کلی، نواختن گیتار سفریست که در آن شما باید تمام بخشهای آن را تجربه کرده و خلاق باشید. پس همواره گزینههای متفاوت را امتحان کنید و هرگز مزیت کاپو بهعنوان یک ابزار یادگیری را از نظر دور نکنید. البته توجه داشته باشید که بیشازحد به آن وابسته نشوید.
منبع: Guitar Skills Planet