آموزش, مقالات, مقالات یوکللی
جورج فورمبی و تأثیر دگرگون‌کننده او بر موسیقی پاپ
آوریل
جورج فورمبی جونیور (George Formby Jr)، یک موزیسین و نوازنده یوکللی انگلیسی بسیار موفق بود که در زمان خود، به پردرآمدترین هنرمند کشور خود تبدیل شد. اما جالب است بدانید که او در کودکی و نوجوانی، به هیچ وجه چنین رؤیایی را در سر نمی‌پروراند و قصد داشت که در زمینه مربی‌گری اسب‌ها به فعالیت بپردازد! با این وجود، مادر جورج، او را در سن ۱۹ سالگی و تنها چند هفته پس از مرگ پدرش، جورج سینیور، که یکی از مشهورترین موزیسین‌های زنده در اوایل قرن بیستم میلادی بود، با اصرار وارد صنعت اجرا و هنر کرد. یک نکته بسیار جالب توجه درباره پدر جورج این است که اجراها و هنرنمایی‌های او با عصا، الهام‌بخش چارلی چاپلین (Charlie Chaplin) در ساخت کاراکتر ولگرد یا همان ترمپ (Tramp) بوده است!
اما اینکه جورج فورمبی از اول قصد داشته است مسیری همچون پدر خود را در دنیای هنر پیش بگیرد و پا جای پای او بگذارد یا خیر، چندان مهم نیست؛ زیرا او تنها چند سال پس از ورود به این صنعت، به یکی از محبوب‌ترین سلبریتی‌ها در انگلیس تبدیل شد و هنوز هم پس از گذشت بیش از یک قرن از تولدش در شهر کوچک ویگن (Wigan)، به‌عنوان یکی از تأثیرگذارترین نوازندگان یوکللی در دنیا شناخته می‌شود.
جورج که نوازندگی یوکللی را به‌صورت خودآموز یاد گرفته بود و تا به امروز نیز توسط متخصصین موسیقی به‌عنوان یکی از بهترین نوازندگان ریتم یوکللی در تاریخ شناخته می‌شود، تا زمان مرگ خود، در ساخت بیش از ۲۰۰ اثر موسیقی نقش داشت و در اکثر آنها نیز به‌عنوان نوازنده ایفای نقش کرد. مشهورترین اثر او When I’m Cleaning Windows نام دارد که قصه یک کارگر شیشه‌پاک‌کن را با ماهیت بامزه و جذاب تمامی آثار فورمبی روایت می‌کند.
فورمبی با شخصیت هنری بذله‌گوی خود به‌قدری جای خود را در دل مردم انگلیس باز کرد که تا دهه‌ها مشهورترین هنرمند این کشور به شمار می‌رفت و در سال آخر دهه سی میلادی، توانست تنها در عرض یک سال، درآمدی معادل با صد هزار پوند را کسب کند! او چه در اوایل کار خود به‌عنوان یک استندآپ کمدین در برنامه‌های مینسترل (minstrel) دهه بیست میلادی، چه پس از کسب شهرت و در اجراهای موسیقایی باشکوه خود و چه در فیلم‌هایی که ایفای نقش کرده بود، توانست با شکل خاص و خرگوشی دندان‌هایش، مشرب روستایی و زبان کوچه‌بازاری خود، همگان را شیفته خود کند!
طرفداران فورمبی از ترانه‌های خنده‌دار او که در آن دوران مضمونی کمی مستهجن داشتند نیز بسیار لذت می‌بردند و به آنها می‌خندیدند. در واقع، آثار موسیقی جورج پر بود از اشارات شوکه‌کننده و البته بامزه به مباحث ممنوعه جامعه و سبک طنز آن، به آثار کمدی هنرمندانی همچون بنی هیل (Benny Hill) و گروه مانتی پایتون (Monty Python) بی‌شباهت نبود.
فورمبی در حد فاصل سال‌های ۱۹۳۴ تا ۱۹۴۶ در ۲۱ فیلم به بازی پرداخت و برای سرگرم کردن ۳ میلیون سرباز در طول جنگ جهانی دوم، به‌عنوان یک قهرمان ملی شناخته شد و به دنبال تلاش‌های خود در این راستا، توسط دربار انگلیس نیز به مقام شوالیه نائل گشت.
وی در طی سال‌های فعالیت حرفه‌ای خود، به‌قدری به محبوبیت دست یافت که جمعی از طرفداران او، تصمیم به تشکیل یک انجمن طرفداری موسوم به فورمبیایت‌ها (Formbyites) گرفتند و بسیاری از افراد این انجمن نیز امروزه از اعضای بالارده اجتماع رسمی هزار نفری George Formby Society هستند.
این اجتماع که در سال ۱۹۶۱ و پس از مرگ شخص جورج فورمبی تأسیس شد، با افتخار ادعا می‌کند که ملکه الیزابت دوم نیز یکی از طرفداران او بوده است. گفته می‌شود که فورمبی در گذشته و در زمانی که ملکه الیزابت دوم تنها یک پرنسس کم‌سن‌وسال بوده است، اجراهایی خصوصی را برای خانواده سلطنتی انجام می‌داده است و از این رو، می‌توان گفت که تمام افراد بلندپایه انگلیس از طرفداران او بوده‌اند.
همچنین با وجود این که جورج فورمبی در کشورهایی همچون آمریکا به هیچ وجه شهرت خود در انگلیس را نداشت، اما می‌توان گفت که او محتوایی را به انگلیسی‌ها ارائه کرد که آرتور گادفری (Arthur Godfrey) و پس از آن، تاینی تیم (Tiny Tim) به مردم آمریکا ارائه کردند: ترکیبی سرگرم‌کننده و جالب از نوازندگی یوکللی و اجراهای کمدی!
در سال ۲۰۰۴، دنیس تیلور (Dennis Taylor)، مدیر وقت مؤسسه George Formby Society، زمانی که نام فورمبی وارد تالار ستارگان یوکللی (Ukulele Hall of Fame) شد، درباره او چنین گفت: «راز شهرت افسانه‌ای جورج فورمبی، شخصیت ویژه، قابلیت‌های اجتماعی و استعداد هنری وی بود. در واقع، جورج می‌توانست با خواندن و نوازندگی یوکللی با سبک و سیاق تکرارنشدنی خود، تمام تماشاچیان را همچون موم در دست خود بگیرد و آنها را جادو کند!»
تکنیک نوازندگی خاص فورمبی از ضرباتی جداگانه بر روی سیم‌ها، با ریتمی سنکوپ‌دار و سریع تشکیل شده بود که در آغاز، با ضربه‌ای رو به پایین به تمامی سیم‌های یوکللی آغاز می‌شد و سپس با دو زخمه سریع و پشت سر هم بر روی سیم‌های اول و چهارم ساز ادامه می‌یافت.
یوکللی مورد استفاده وی در بخش عمده دوران فعالیتش، در واقع یک بانجوللی (Banjolele) بود که دسته‌ای مشابه با یوکللی و بدنه‌ای همچون بانجو داشت و یک ساز ترکیبی به حساب می‌آمد. این ساز که در سال ۱۹۱۷ اختراع شده است، به یکی از سازهای محبوب در صحنه هنر تئاتریکال وودویل (Vaudeville) تبدیل شد و هنوز هم بسیاری از هنرمندان از آن استفاده می‌کنند. دلیل اصلی محبوبیت بانجوللی، این بود که نوازنده می‌توانست با آن صدایی معصوم و زیبا همچون یک یوکللی کوچک تولید کند و در عین حال، به لطف بدنه بزرگ و بانجو-شکل آن، این صدا را همچون یک ساز بسیار بزرگتر از یوکللی به گوش شنوندگان برساند.
جورج هریسون، گیتاریست گروه موسیقی بیتلز (The Beatles) که گفته می‌شد در هر اتاق خانه خود یک یوکللی دارد نیز یکی از طرفداران جدی جورج فورمبی بود و از اعضای مهم انجمن George Formby Society نیز به شمار می‌رفت. هریسون به‌قدری به فورمبی علاقه‌مند بود که توانسته بود بانجوللی طلایی که توسط وی در اجراهای زنده مورد استفاده قرار می‌گرفت را نیز خریداری کرده و به تصاحب خود درآورد!
اما به نظر می‌رسد که علاوه بر هریسون، هم‌گروهیان او در بیتلز نیز از طرفداران فورمبی بوده‌اند. در سال ۱۹۷۷، جان لنون دمویی از یک اثر موسوم به Free as a Bird را ضبط کرد و آن را هیچ‌گاه منتشر نکرد. اما دو دهه پس از مرگ لنون، سایر اعضای بیتلز تصمیم گرفتند این دمو را به یک اثر کامل تبدیل کنند و آن را به‌عنوان یک تک‌آهنگ، همراه با یک موزیک ویدیو منتشر کردند. این اثر که در سال ۱۹۹۷ منتشر شد، هم به‌عنوان یک تک‌آهنگ و هم یک موزیک ویدیو، جایزه گرمی آن سال را از آن خود کرد. موزیک ویدیوی Free as a Bird، با یک صحنه از یک مرد که با یک یوکللی در حال اجراست و پشت به دوربین ایستاده است، پایان می‌یابد. این نوازنده یوکللی، در واقع سایه‌ای از جورج فورمبی است که نقش آن توسط یک بدل حرفه‌ای اجرا شده است!
اما ادعایی دیگر نیز درباره این آهنگ وجود دارد که حقیقت آن تأیید نشده است، اما به‌نوع خود بسیار جالب است! در بخش پایانی این قطعه، هریسون یک نوازندگی کوتاه با یوکللی انجام می‌دهد و در پس آن، صدای جان لنون نیز شنیده می‌شود. گفته می‌شود اگر صدای لنون در این بخش از آهنگ را به‌صورت برعکس پخش کنید، می‌شنوید که او می‌گوید «It turned out nice again»(به معنای «دوباره خوب از آب درآمد!»). این جمله، دیالوگی از فورمبی در فیلمی با همین نام از سال ۱۹۴۱ است و در واقع، به تکیه‌کلام او در این فیلم دیدنی تبدیل شده بود.
چنین اقتباسی، گویای تأثیر عمیق فورمبی و آثارش بر روی صحنه موسیقی پاپ امروزی، خصوصاً در کشور انگلیس است و می‌توان گفت که تقریباً تمامی موزیسین‌های انگلیسی سبک‌های پاپ و راک در طی دهه‌های پنجاه الی نود میلادی، از طرفداران جدی او محسوب می‌شدند. بدون وجود فورمبی احتمالاً موسیقی پاپ در جهان شکلی متفاوت داشت و شاید حداقل بخشی از بارقه‌های خاص درخشش و شادی که امروز در آن وجود دارد، فرصت ظهور پیدا نمی‌کرد!
از این رو، جورج فورمبی را می‌توان یکی از مهم‌ترین هنرمندان معاصر در تاریخ دانست؛ فردی که مسیر دنیای موسیقی و نمایش‌های کمدی را برای همیشه تغییر داده است و شاید افراد زیادی را به خرید ساز یوکللی و یادگیری موسیقی سوق داده باشد.
امیدواریم که از مطالعه این مطلب لذت برده باشید و آشنایی بیشتری با یکی از اسطوره‌های صنعت نمایش و موسیقی پیدا کرده باشید.
منبع: Ukulele Magazine
نویسنده: Karen Peterson
مترجم: امیر تولی