راهنمای مراقبت و نگهداری از گیتار کلاسیک

فرقی نمی‌کند که یک گیتار کلاسیک ارزان‌قیمت داشته باشید یا یک مدل حرفه‌ای درجه یک؛ در هر حال، این ساز ارزش مراقبت را دارد تا به تبع آن، سال‌ها لذت را برای شما به ارمغان بیاورد. در این مقاله، درباره نحوه مراقبت و نگهداری از گیتار کلاسیک صحبت خواهیم کرد و به شما خواهیم گفت که چگونه این ساز دوست‌داشتنی را در برابر تغییرات دما و آب‌وهوا ایمن نگه دارید و چگونه از آن مراقبت کنید تا صدا و ظاهری عالی داشته باشد.

بهترین روش برای نگهداری گیتار کلاسیک

گیتار کلاسیک، ساز حساس و ظریفی است. برای ساخت این ساز، قطعات نازک چوب با دقت و بر اساس فاکتورهایی چون طنین و ماهیت صوتی انتخاب می‌شوند و با چسب به هم چسبانده می‌شوند. شاید دوست داشته باشید که در حین ساخت یک قطعه موسیقی، ساز خود را بر روی یک استند قرار دهید و این کار مانعی هم ندارد؛ اما برای نگهداری از گیتار کلاسیک در اوقاتی که از آن استفاده نمی‌کنید، هیچ چیزی حریف یک کیس گیتار باکیفیت و محکم یا یک گیگ‌بگ پد‌دار نمی‌شود.

کیس‌های سخت و محکم بهترین محافظ برای گیتار هستند. چه در حال حمل‌و‌نقل ساز باشید و چه قصد کنار گذاشتن گیتار برای مدت زمانی نسبتاً طولانی را داشته هستید، یک کیس گیتار کلاسیک خوش‌ساخت از برندهای معتبر، گزینه بسیار خوبی برای مراقبت از ساز در برابر هرگونه خطر احتمالی است.

گیگ‌بگ‌ها برای استفاده معمولی و روزمره مناسب هستند؛ زیرا از لایه‌های فوم زیادی ساخته شده‌اند و می‌توانند در برابر ضربات ملایم از ساز محافظت کنند. برخی از گیگ‌بگ‌های باکیفیت موجود در بازار، حتی یک مانع تقویتی برای محافظت از دسته گیتار در برابر شکستگی نیز دارند.

کیس‌ها و گیگ‌بگ‌ها همچنین چند محفظه بسیار مهم را در اختیار شما می‌گذارند که می‌توانید وسایلی ضروری مانند یک دست سیم گیتار کلاسیک یدکی، کیت تعویض سیم گیتار، تیونر گیره‌دار، پارچه پولیش و چند پیک گیتار را در آن قرار دهید. بعداً در مورد برخی از این وسایل بیشتر توضیح خواهیم داد.

نوازندگان گیتار کلاسیک علاوه بر این موارد، به سوهان ناخن، سمباده ظریف و یا موارد مشابه برای شکل دادن به ناخن‌های خود نیز نیاز دارند.

دما و رطوبت مسائلی حیاتی هستند

همانطور که اشاره کردیم، گیتار کلاسیک یک ساز شکننده و ظریف است؛ زیرا قسمت رویی، پشتی و کناره‌های آن از صفحات چوبی نازک ساخته شده‌اند که ممکن است در اثر تغییرات شدید دما و رطوبت، آسیب جدی ببیند.

چوب گیتار کلاسیک در معرض دما و رطوبت شدید ممکن است منبسط، منقبض یا خشک شود و ترک بخورد. دسته نیز ممکن است تاب بردارد و اکشن سیم‌ها را تغییر دهد که باعث ایجاد صدای وزوز در گیتار شده یا کوک‌پذیری ساز را کاهش می‌دهد. به‌علاوه، حتی ممکن است چسبی که اجزا و مفاصل داخلی گیتار را در جای خود نگه می‌دارد، شل شده و باعث شود که چهارچوب سازتان از هم بپاشد. در نهایت، بریج نیز ممکن است کنده و شل شود و حتی از بین برود.

واضح است که برطرف کردن این مشکلات هزینه‌بر است؛ پس بهتر است جلوی بروز این مشکلات را بگیرید.

از گیتار کلاسیک خود در برابر دمای شدید محافظت کنید

یک قانون ساده این است که گیتار کلاسیک خود را در همان محیطی که خود و خانواده‌تان حضور دارید، نگه دارید. بنابراین، در زمستان به گرمایش مناسب و در تابستان به تهویه مطبوع نیاز دارید.

هشدار: به هنگام جابجایی و حمل‌ونقل گیتار کلاسیک در تابستان، آن را در اتومبیل رها نکنید. گرمای ایجادشده در فضای داخلی اتومبیل حتی می‌تواند (به معنی واقعی کلمه) باعث باز شدن چسب‌های گیتار شود و آن را به توده‌ای از چوب کم‌ارزش تبدیل کند!

هرگز گیتارتان را برای مدت طولانی در گرما یا سرما و محیط‌های خارجی نگه ندارید. اگر این کار را انجام دادید، آن را به داخل خانه یا استودیو بیاورید و قبل از اینکه گیتار را از کیس خارج کنید، تا حد امکان به آن اجازه دهید تا با دمای محیط داخلی سازگار شود.

هشدار: هرگز یک گیتار کلاسیک را در اتاق زیر شیروانی، زیرزمین یا انباری بیرون از خانه نگهداری نکنید؛ زیرا یک فصل نگهداری در گرما یا سرمای شدید، می‌تواند ساز را به‌کلی خراب کند!

میزان رطوبت ثابت و مناسب را حفظ کنید

علاوه بر دما، رطوبت هم اهمیت بسیار زیادی در سلامت گیتار کلاسیک دارد. شاید ندانید که رطوبت از فصلی به فصل دیگر در خانه شما چقدر تغییر می‌کند؛ اما حالا که یک گیتار کلاسیک دارید، باید به این امر توجه ویژه کنید. یک رطوبت‌سنج (نم‌سنج) ارزان‌‌قیمت و دقیق تهیه کنید که رطوبت را به صورت درصد نشان دهد. اگر در اقلیمی زندگی می‌کنید که رطوبت زیاد تغییر می‌کند، باید اقداماتی را برای محافظت از گیتار کلاسیکتان انجام دهید.

تقریباً همه سازهای زهی باید در رطوبتی بین ۴۰ تا ۵۰ درصد نگهداری شوند. خارج از این محدوده، احتمالاً سازتان آسیب خواهد دید؛ مخصوصاً در رطوبت پایین‌.

در طول ماه‌های سرد و در داخل خانه‌های مناطق بیابانی و سرزمین‌های شمالی، رطوبت به زیر ۴۰ درصد می‌رسد که می‌تواند منجر به خشکی و در نتیجه ترک خوردن چوب گیتار کلاسیک شود. در طول این ماه‌ها، باید رطوبت کافی برای سلامت چوب گیتار کلاسیک را برای آن تأمین کنید. این کار را باید از طریق قرار دادن یک رطوبت‌رسان گیتار (guitar humidifier) در کیس یا گیگ‌بگ ساز انجام دهید. همانطور که در تصویر پایین قابل مشاهده است، رطوبت‌رسان یا هیومیدیفایر گیتار، ابزاری متشکل از یک محفظه و یک اسفنج کوچک است. آب ذخیره‌شده در اسفنج به‌آرامی تبخیر می‌شود و گیتار را مرطوب نگه می‌دارد. عدد دستگاه رطوبت‌سنج را به‌صورت منظم بررسی کنید و مطمئن شوید که رطوبت بالای ۴۰ درصد و در بازه مناسب باقی می‌ماند.

اما اگر گیتارتان به دلیل دما و رطوبت ترک خورده یا تاب برداشته است، هنوز امیدی به زنده ماندن آن هست؛ پس ناامید نشوید و ساز را نزد یک تعمیرکار گیتار معتبر ببرید!

نحوه تمیز‌ کردن گیتار کلاسیک

تمیز کردن گیتار کلاسیک، نه‌تنها سازتان را براق و نو نگه می‌دارد، بلکه می‌تواند طول عمر سیم‌ها را افزایش داده و از کدر شدن و فرسودگی زودرس گوشی‌های کوک آن هم جلوگیری کند. در ادامه، به چند نکته مهم برای تمیز‌ کردن گیتار کلاسیک اشاره می‌کنیم:

تمیز‌ کردن روزانه

با شستن دستان خود قبل از نوازندگی آغاز کنید. انگشتان ما سرشار از کثیفی، گرد و غبار، چربی و عرق هستند؛ اما گیتار کلاسیک ما نباید اینگونه باشد! ساز خود را بعد از هر بار نوازندگی، به وسیله یک پارچه پولیش مخصوص تمیز کنید، سیم‌ها و فینگر‌بورد را پاک کرده و سپس آن را دوباره در کیس قرار دهید.

مراقبت از فرت‌بورد

به هنگام تعویض سیم‌ها، از روغن لیمو یا کاندیشنر فرت‌بورد استفاده کنید (حتماً توجه کنید که روغن لیمو، کاندیشنر یا هر ماده دیگری که روی چوب گیتار کلاسیک استفاده می‌کنید، با نوع و فینیش چوب مورد نظر سازگاری داشته باشد. بدین منظور می‌توانید به توضیحات شرکت سازنده مراجعه کنید). این کار فرت‌بورد گیتار شما را سالم و زیبا نگه می‌دارد. از آنجا که فرت‌بورد اغلب گیتارهای کلاسیک از چوب فینیش‌نشده ساخته شده است، احتمال خشک شدن و ترک خوردن آن بسیار بالاست که این موضوع می‌تواند مشکلاتی را در عملکرد ساز ایجاد کند. پس حتماً چاره‌ای برای جلوگیری از این مشکل پیدا کنید.

پولیش کردن فینیش بدنه گیتار کلاسیک

ابتدا یک پارچه میکرو‌فیبر تمیز و خشک بردارید و تمام کثیفی، گرد و غبار یا رد انگشت را تمیز کنید. سپس، در صورت لزوم، مقداری پولیش مخصوص گیتار را بر روی پارچه اسپری کنید و به‌آرامی صفحه رویی (تاپ) و کناره‌های گیتار را پاک کنید. فراموش نکنید که این کار را هر چند وقت یکبار انجام دهید. همچنین، حتماً پیش از استفاده از پولیش، به سازگاری آن با فینیش و چوب ساز خود توجه کنید تا گیتار شما آسیبی نبینید.

تعویض سیم گیتار کلاسیک

هشدار: شاید نوازندگان مبتدی وسوسه شوند که سیم‌های نایلونی گیتار کلاسیک را با سیم‌های استیل-مانند سیم‌های گیتار آکوستیک- جایگزین کنند. هرگز این کار را انجام ندهید! گیتار کلاسیک، فقط برای سیم‌های نایلونی طراحی و ساخته شده است. یادتان باشد که کشش سیم‌های استیل دو برابر سیم‌های نایلونی است. نصب سیم‌های استیل بر روی یک گیتار کلاسیک، باعث آسیب دائمی به آن می‌شود؛ زیرا ساز زیر فشار کشش بیش‌ازحد خم شده و تاب برمی‌دارد.

اگر یکی از سیم‌های گیتار کلاسیک پاره شد، طبیعتاً باید آن را عوض کنید؛ اما اگر سیم پاره نشد چه؟ در این صورت، بسته به میزان نواختن ساز، حداقل باید هر شش ماه یک بار یا شاید در بازه‌هایی کوتاه‌تر، تمام سیم‌ها را عوض کنید.

خودتان زمان تعویض سیم‌ها را متوجه خواهید شد؛ زیرا صدای ساز، گرفته و کم‌رمق می‌شود یا سیم‌ها به‌درستی کوک نمی‌مانند. می‌توانید گیتار کلاسیک خود را به یک فروشگاه تخصصی ببرید و هزینه‌اش را پرداخت کنید تا آنها سیم‌های ساز را تعویض کنند. اما خودتان هم می‌توانید این کار را انجام دهید. انجام این کار چندان دشوار نیست و مهارتی است که ارزش یادگیری را دارد.

وقتی قصد دارید هر شش سیم گیتار کلاسیک را عوض کنید، باید تمام سیم‌ها را به یکباره بردارید و پیش از نصب مجدد سیم، فینگربورد را طبق موارد اشاره‌شده در بالا، تمیز کنید.

پیشنهاد می‌کنیم همیشه یک بسته سیم نو به همراه سیم‌تاب و یک سیم‌چین کوچک در کیس گیتار خود داشته باشید. گیتار کلاسیک خود را سرحال و سالم نگه دارید تا محبت شما را با سال‌ها لذت موسیقی برایتان جبران کند!

در نهایت، اگر برای خرید بهترین سیم گیتار کلاسیک نیز به کمک نیاز داشتید، پیشنهاد می‌کنیم حتماً مقاله «بهترین سیم‌های موجود در بازار برای گیتار کلاسیک» را مطالعه کنید یا با کارشناسان خبره گیتار ایران تماس بگیرید.

منبع: Sweetwater