راهنمای سیستم CAGED برای گیتاریست‌ها

برای اینکه بتوانید درست و اصولی ساز بزنید، باید درک عمیقی از صفحه انگشت‌گذاری داشته باشید. شاید تا کنون پیش خود گفته باشید که آیا بهتر نبود نت‌های گیتار چینشی منطقی می‌داشتند؟ واقعیت این است که چنین چینشی دارند! بگذارید شما را با سیستم CAGED آشنا کنم و توضیح دهم که این نظام چگونه به‌عنوان ابزاری برای برقراری نظم و ترتیب میان نت‌ها استفاده می‌شود. وقتی این سیستم را درک کنید، می‌توانید صفحه انگشت‌گذاری را رمزگشایی کرده و منطق بنیادی آن را بفهمید.

نکته: سیستم CAGED تنها با کوک استاندارد کار می‌کند.

به جای شروع با توضیحی طولانی از چیستی سیستم CAGED، بیایید مستقیم برویم به سراغ اصل مطلب. این مطلب آموزشی را به‌عنوان یک آموزش عملی در نظر بگیرید. قرار است گام به گام مراحل این رویکرد را طی کرده و چند تمرین کاربردی ارائه کنیم؛ گویی در یک کلاس آموزش خصوصی هستیم. از مراحل بنیادی شروع کرده و رفته‌رفته به کاربردهای پیشرفته‌تر خواهیم رسید. پس گیتار خود را بردارید تا کار را شروع کنیم.

سیستم CAGED

سیستم CAGED نام خود را از پنچ پوزیسیون آکورد دست باز وام گرفته است: آکوردهای دو ماژور (C)، لا ماژور (A)، سل ماژور (G)، می ماژور (E) و رِ ماژور (D). برای فرا گرفتن مطالب موجود در این مقاله، باید با این پنج آکورد آشنا باشید. (شکل ۱)

سپس باید بدانید که نت تونیک یا ریشه آکورد در هر یک از این پنج شکل، کدام نت است. مثلاً نت ریشه یا تونیک آکورد دو ماژور، نت دو (C) است. آکوردهای ماژور که ابتدا بر روی آنها تمرکز خواهیم داشت، با روی هم قرار دادن درجات اول، سوم و پنجم گام ماژور ایجاد می‌شوند. نت‌های گام دو ماژور عبارتند از دو (C)، ر (D)، می (E)، فا (F)، سل (G)، لا (A) و سی (B). پس نت‌های اول، سوم و پنجم این گام به‌ترتیب نت‌های دو، می و سل خواهند بود.

در شکل ۲، پنج آکورد یادشده در بالا را می‌بینیم که نت‌های درجه اول، سوم و پنجم هر یک به‌طور جداگانه مشخص شده است. برای آشنایی بصری بهتر با هر شکل، نت ریشه را با رنگ قرمز مشخص کرده‌ایم. همانطور که می‌بینید نت ریشه در هر آکورد بیش از یک بار تکرار شده است. آکوردهای دو ماژور، لا ماژور و ر ماژور دارای یک نت ریشه بم و یک نت ریشه زیر هستند و آکوردهای سل ماژور و می ماژور هر یک دارای سه نت ریشه در دامنه‌های بم، میانی و زیر هستند.

تمرین شماره ۱

موقعیت مکانی نت‌های ریشه در هر آکورد را به خاطر بسپارید. برای تمرین بیشتر می‌توانید موقعیت درجات سوم و پنجم را نیز حفظ کنید.

حرکت در امتداد دسته گیتار

حالا دیگر شکل هر آکورد در سیستم CAGED و همچنین جایگاه درجات اول هر آکورد را می‌دانید. گام بعدی، تبدیل پوزیسیون‌های دست باز به پوزیسیون‌های بسته (closed) است؛ یعنی پوزیسیونی که در آن هیچ سیم آزادی نواخته نشود. برای این کار باید از هر آکورد یادشده در بالا، یک آکورد باره‌دار ایجاد کنیم.

در شکل ۳، آکوردهای سیستم CAGED به‌صورت باره‌دار نشان داده شده‌اند. (توجه داشته باشید که برای نواختن آکورد ر ماژور به‌صورت بسته نیاز به باره نیست)

برخی از این شکل‌ها ممکن است برای شما آشنا باشند. اولین آکوردهای باره‌داری که گیتاریست‌ها می‌آموزند معمولاً فرم بسته آکوردهای لا ماژور و می ماژور هستند.

دو شکل که کمتر با آنها آشنا هستیم و احتمال خطا را بالا می‌برند، شکل آکوردهای سل و رِ هستند و اشتباه مرسوم درباره آنها، نزدیک شدن بیش‌ازحد انگشتان به یکدیگر است. حتماً بین انگشت اول و سایر انگشت‌ها، یک فرت فاصله حفظ کنید. در شکل شماره ۴، فرم اشتباه و فرم صحیح این دو شکل آکورد را می‌بینیم.

ممکن است اجرای برخی از این آکوردها برای شما دشوار باشد؛ زیرا نیاز به کشش انگشتان دارند. برای کاهش خستگی دست، از حلقه کردن انگشت شست در بالای دسته خودداری کنید و در عوض، آن را در پشت دسته نگه دارید. همچنین توصیه می‌کنم تنها نت‌های لازم را باره‌گیری کنید. مثلاً در هنگام نواختن شکل آکورد سل ماژور لازم نیست تمام شش سیم را باره‌گیری کنید و تنها کافیست سه نت موجود بر روی سیم‌های ۲، ۳ و ۴ را باره‌گیری کنید.

با تبدیل پنج آکورد CAGED به شکل بسته و قابل انتقال، دایره‌المعارف آکوردهای شما بسیار گسترده‌تر می‌شود. هر شکل می‌تواند به هر آکورد ماژوری که نیاز داشته باشید تبدیل شود. فقط کافیست همین شکل ثابت را در امتداد دسته به بالا یا پایین حرکت دهید و نت ریشه را بر روی نتی قرار دهید که قصد دارید از آن آکورد بسازید. در شکل شماره ۵، انتقال شکل آکورد دو ماژور به یک فرت بالاتر جهت ایجاد آکورد دو دیز ماژور (#C) و سپس یک فرت انتقال مجدد جهت ایجاد آکورد ر ماژور را می‌بینیم.

با دانستن اینکه نت ریشه شکل دو ماژور بر روی سیم‌های دوم و پنجم قرار دارد و دانستن نام نت‌های این دو سیم، می‌توانیم آکوردی که از انتقال شکل دو ماژور ایجاد کرده‌ایم را به‌درستی تشخیص دهیم. برای تکرار این کار با سایر شکل‌های آکورد، باید محل قرارگیری نت ریشه در هر شکل و همچنین نام و محل قرارگیری نت‌ها بر روی صفحه انگشت‌گذاری را بدانیم. در شکل شماره ۶، نام نتهای موجود بر روی صفحه انگشت‌گذاری را می‌بینیم.

تمرین شماره ۲

هر شکل را با فواصل نیم‌پرده (یک فرت گیتار) انتقال بدهید؛ اما شکل آکورد را به‌درستی حفظ کنید. هدف تمرین این است که با هر بار انتقال بتوانیم نام آکورد را به‌درستی تشخیص دهیم.

اطلاعات نهفته در نام

تا این لحظه تمرکز ما بر روی فراگیری شکل آکوردها و ایجاد شالوده‌ای برای استفاده از قابلیت‌های سیستم CAGED بوده است. هر شکل موجود در این سیستم را مانند یک قطعه پازل در نظر بگیرید. وقتی تمام قطعه‌ها به‌درستی در جای خود قرار بگیرند، نقشه‌ای کامل از تمام صفحه انگشت‌گذاری خواهید داشت. مجدداً، بهترین روش برای درک چگونگی کارکرد سیستم CAGED این است که اجرای آن را بر روی ساز تمرین کنید. آکوردهای درج‌شده در شکل شماره ۷ را با توجه به علائم پرده‌گیری و فواصل یادشده در هر شکل، تمرین کنید.

متوجه چه نکته‌ای شدید؟ اگر تمرین را به‌درستی انجام داده باشید، باید دریافته باشید که تمام این آکوردها در واقع آکورد دو ماژور هستند. امیدوارم متوجه شده باشید که با استفاده از هر پنج شکل، به همان شکلی رسیده‌اید که در ابتدا با آن شروع کردید.

ضمناً آیا متوجه شدید که ترتیب شکل‌های استفاده‌شده در این مثال به چه صورت بودند؟ نام سیستم CAGED نه‌تنها شکل آکوردهای به‌کار‌رفته در این سیستم، بلکه ترتیب آنها به منظور اتصال به یکدیگر و پوشش دادن تمام صفحه انگشت‌گذاری را نیز به ما نشان می‌دهد. شکل ۸، نقشه استفاده از هر پنج شکل به‌عنوان آکورد دو ماژور را در قالب یک جدول نمایش می‌دهد.

اگر بخواهید آکوردهای موجود در کلید لا را مانند کلید دو به‌صورت جدول درآورید، چه خواهد شد؟ برای این کار باید از آکورد لا ماژور پوزیسیون دست باز شروع کنید. سپس به حروف به‌کار‌رفته در نام سیستم CAGED فکر کنید و حرف بعد از A، یعنی حرف G را بیاید؛ پس باید آکورد لا ماژور را با شکل آکورد سل بنوازیم. سپس آکورد لا ماژور با شکل آکورد می و الی آخر بنوازید تا مجدداً به شکل آکورد لا بازگردید. در نمونه بالا، ترتیب شکل آکوردهای ما بدین صورت است: AGEDC. این ترتیب را در شکل شماره ۹ می‌بینیم.

ارتباطات

پیش‌تر اشاره کردیم که می‌توان به اشکال سیستم CAGED به چشم تکه‌های یک پازل نگاه کرد که با تکمیل آن، نقشه کاملی از صفحه انگشت‌گذاری در اختیار خواهیم داشت. با نواختن مثال‌های بالا، می‌توانید شخصاً این موضوع را تجربه کنید. در هنگام شکل‌دهی آکوردها باید به‌طور بصری از نحوه اتصال شکل‌های نزدیک به یکدیگر مطلع باشیم. قانون کلی این است که بین دو شکل نزدیک به یکدیگر همیشه یک نت مشترک پیدا می‌شود. در شکل شماره ۱۰، تمام شکل‌های آکورد دو ماژور را رسم کرده‌ایم. نت‌های مشترک بین دو شکل نزدیک به یکدیگر، با شکل لوزی نمایش داده شده‌اند.

تمرین شماره ۳

شکل‌های سیستم CAGED را ابتدا از پوزیسیون دست باز بنوازید (مانند کاری که در شکل ۸ و شکل شماره ۹ با شکل آکوردهای دو و لا انجام دادیم؛ اما این بار این کار را برای هر پنج شکل تکرار کنید). وقتی این تمرین برای شما ساده شد، همین ترتیب را در تمام کلیدها تکرار کنید. مثلاً از آکورد سی بمل (Bb) با شکل آکورد لا و با بار‌ه‌گیری فرت اول شروع کرده و ترتیب کامل CAGED را در گام سی بمل بنوازید. برای کاهش خطا در انتقال و اتصال شکل‌ها به یکدیگر، به نت‌های مشترک بین دو شکل توجه داشته باشید.

سخن آخر

به شما تبریک می‌گویم؛ زیرا مبانی سیستم CAGED را فرا گرفته‌اید و دانش وسیعی کسب کرده‌اید!

سیستم CAGED روشی منطقی برای درک بصری دسته گیتار و شکل‌های بنیادی آکوردهاست. اما کار این سیستم به همین جا ختم نمی‌شود و می‌توان از آن برای جمله‌ها و گام‌ها نیز استفاده کرد. من همیشه مشخصات این سیستم را مانند پنج ظرف تصور می‌کنم که می‌توان اطلاعات صفحه انگشت‌گذاری را در آنها ذخیره کرد. آکوردها، گام‌ها، جمله‌ها و ملودی‌های جدید همگی می‌توانند در قالب یکی از این پنج شکل تصور شوند و این امر به شما اجازه می‌دهد تا اطلاعاتی که دریافت می‌کنید را به‌سرعت و با بهینگی بالا تجزیه و تحلیل کنید.

منبع: Premier Guitar
نویسنده: Mike Cramer
مترجم: کیان ایرجی