تاریخچه نخستین امپلیفایرهای شرکت فندر

ریشه تمام امپلیفایرهای امروزی شرکت فندر، به سه مدل مشخص برمی‌گردد که در سال ۱۹۴۶ متولد شدند و به دلیل بدنه چوبی‌شان، با عنوان «Woodie» نیز شناخته می‌شوند. این سه امپ عبارتند از Princeton ،Professional و Deluxe (که به Model 26 نیز مشهور بود).

امپ‌های Woodie همگی در بهار سال ۱۹۴۶، تنها کمی پس از تعطیلی شرکت K&F Manufacturing Corp (که توسط لئو فندر و داک کافمن بنیانگذاری شده بود و عمری در حدود یک سال داشت) و تأسیس شرکت جدید فندر خلق شدند. در واقع، این سه محصول جانشین امپ‌های کوچک و بدون نام K&F بودند که در سال ۱۹۴۵ تولید شدند و برای همراهی با گیتارهای استیل اولیه فندر طراحی شده بودند. با این حال، Princeton ،Professional و Deluxe از طراحی و ساختار بسیار حساب‌شده‌تری برخوردار بودند و از آنجا که بدنه‌ای از جنس چوب داشتند، بعدها به Woodie نیز معروف شدند (البته این نام را کلکسیونرها روی این امپ‌ها گذاشتند و نه شرکت فندر).

همانطور که اشاره شد، این امپلیفایرها جزو نخستین محصولاتی بودند که برند Fender را یدک می‌کشیدند و با اینکه تنها حدود یک سال و نیم در خط تولید قرار داشتند، تأثیر آنها بر آینده شرکت فندر انکارناپذیر است. اگر با تاریخچه گیتار الکتریک آشنایی داشته باشید، حتماً می‌دانید که از سال ۱۹۴۶ تا زمان تولد گیتارهای تاریخ‌ساز کمپانی فندر، حدود یک دهه فاصله وجود دارد و از سوی دیگر، در آن روزگار تاریک پس از جنگ جهانی دوم، امپلیفایرهای خوش‌صدا، مقاوم و قدرتمند زیادی در بازار وجود نداشت. Princeton ،Professional و Deluxe به بهترین امپ‌های زمانه خود بدل شدند و به تثبیت جایگاه برند فندر در جهان موسیقی کمک بسیار زیادی کردند.

داستان شکل‌گیری این امپ‌ها نیز جالب است. در سال ۱۹۴۶، یک محموله چوب سخت (hardwood) به دست لئو فندر رسید که قرار بود برای تولید بدنه گیتارهای استیل به کار گرفته شود؛ اما ضخامت این تخته‌ها تنها یک اینچ بود و برای بدنه گیتار کافی نبود. به همین دلیل، لئو فندر تصمیم گرفت به جای اینکه این چوب‌ها را در انبار بگذارد و آنها را به خوراک موریانه‌ها بدل کند، از آنها در ساخت نخستین امپلیفایرهای شرکت خود بهره بگیرد.

طراحی ظاهری و مدار Princeton ،Professional و Deluxe بسیار ساده اما دقیق بود. کابینت این امپ‌ها در سه رنگ موسوم به Gleaming Blonde Maple ،Black Walnut و Dark Mahogany تولید می‌شد و روکش پارچه‌ای آنها به رنگ‌های قرمز، آبی و زرد/طلایی بود. در بخش پایینی پنل پشتی این دستگاه‌ها نیز از همین پارچه استفاده شده بود.

همچنین، سه نوار فلزی برای محافظت از اسپیکر نیز روی روکش پارچه‌ای تعبیه شده بود (البته برخی از نمونه‌ها فقط دارای دو نوار فلزی بودند). فندر عقیده داشت که این نوارهای فلزی، علاوه بر کاربرد اشاره‌شده، «ظاهر درخشان این محصولات را جذاب‌تر و چشمگیرتر نیز می‌کنند».

در بخش بالایی هر سه مدل، یک دستگیره‌ چوبی تعبیه شده بود. بخش پشتی Deluxe و Professional، میزبان یک کنترل پنل با چندین ناب بود که کماکان لوگوی رعد مربوط به شرکت K&F بر روی آن به چشم می‌خورد؛ اما روی این کنترل پنل، عبارت «Fender Electric Instrument Co., Fullerton, California» نوشته شده بود.

Princeton که در اصل برای هنرجویان و تازه‌کارها ساخته و پرداخته شده بود، از کنترل پنل بی‌بهره بود و ابعاد کوچک‌تری از هم‌خانواده‌های خود داشت. این دستگاه از شش وات توان خروجی، سه لامپ، دو ورودی و یک اسپیکر فیلد-کویل ۸ اینچ Jensen بهره می‌برد. از آنجا که قرار بود این امپ با گیتار استیل Princeton به فروش برسد و گیتار مذکور دارای ولوم کنترل بود، فندر هیچ کنترلی روی امپ تعبیه نکرده بود. جالب اینکه این دستگاه حتی به سوییچ روشن/خاموش نیز مجهز نبود و کاربر برای خاموش کردن امپ باید آن را از پریز برق می‌کشید.

مدار بسیار ساده Princeton نیز مکرراً و در پی آزمایش‌های متعدد فندر، دستخوش تغییراتی می‌شد. این امپلیفایر کوچک در سال‌های بعد به‌کلی دگرگون شد و نسخه بهبودیافته آن که به روکش تویید مزین بود، در سال ۱۹۴۸ روانه بازار شد.

حال باید کمی درباره مدل Deluxe صحبت کنیم که همانطور که پیش‌تر اشاره شد، با نام Model 26 نیز شناخته می‌شد (عبارت Model 26 روی کنترل پنل نمونه‌های اولیه نیز دیده می‌شود). این امپلیفایر به یک اسپیکر فیلد-کویل ۱۰ اینچ از شرکت جنسن و پنج لامپ مجهز بود و توانی معادل با ۱۴ وات را به نوازنده ارائه می‌کرد. همانطور که جان تیگل (John Teagle) و جان اسپرانگ (John Sprung) در کتاب ارزشمند «Fender Amps: The First Fifty Years» اشاره کرده‌اند، شاید با معیارهای امروزی، ۱۴ وات رقم چشمگیری نباشد؛ اما چنین قدرتی، در سال ۱۹۴۶، «برای اکثر موقعیت‌ها کافی بود».

Deluxe از سه جک ورودی بهره‌مند بود که دو عدد از آنها برای اتصال ساز و یکی برای اتصال میکروفون مورد استفاده قرار می‌گرفت. بر روی کنترل پنل این امپ نیز لوگوی رعد شرکت Fender و سه ناب با درجات ۱-۱۲(برای ولوم ساز، ولوم میکروفون و تُن) به چشم می‌خورد که ناب آخر، وظیفه خاموش/روشن کردن دستگاه را نیز بر عهده داشت.

همچون مدل Princeton، طراحی مدار و چینش لامپ‌های Deluxe نیز بنا بر آزمون‌و‌خطاهای مهندسین فندر، مکرراً تغییر می‌یافت. یک شاخصه مشترک دیگر میان نمونه‌های اولیه Deluxe و Princeton این است که هر دو از برد مدار بی‌بهره بودند و اکثر اجزای مدار آنها به‌صورت مستقیم به هم متصل شده بود. این امر تا سال ۱۹۴۷ نیز ادامه داشت. به‌علاوه، در سال ۱۹۴۷، اسپیکر فیلد-کویل Jensen تعبیه‌شده در Deluxe، جای خود را به اسپیکری با آهنرباهای دائمی از همین شرکت داد.

در تابستان سال ۱۹۴۸، نسخه جدید امپلیفایر Deluxe با روکش تویید، اسپیکر بزرگتر، مدار بهبودیافته و امکانات جدید روانه بازار شد.

به نظر می‌رسد که از میان امپلیفایرهای Woodie، مدل Deluxe در تیراژ بسیار بالاتری تولید شده است؛ زیرا امروزه یافتن مدل‌های Princeton و Professional از آن سری تاریخ‌ساز، بسیار دشوارتر است و به همین دلیل، قیمت نمونه‌های سالم آنها نیز بسیار بالاتر است.

با اینکه امکانات و قدرت Deluxe برای اغلب گیتاریست‌های آن روزگار کافی بود، اما باز هم بعضی از افراد ترجیح می‌دادند به سراغ مدل Professional بروند که از ۲۵ وات توان خروجی و یک اسپیکر فیلد-کویل ۱۵ اینچی Jensen برخوردار بود.

تیگل و اسپرانگ در کتاب «Fender Amps: The First Fifty Years» می‌گویند که قطعات موجود در امپلیفایر فندر Professional «جزو بهترین قطعات موجود در آن روزگار بودند و این امپ از نیازهای اغلب نوازندگان آن دوران نیز فراتر بود». البته از این محصول تعداد کمی تولید شده است و احتمالاً آن تعداد اندک هم به‌صورت سفارشی ساخته شده است.

Professional از شش لامپ و پیچیده‌ترین مدار در میان امپ‌های Woodie بهره‌مند بود (البته همچون هم‌خانواده‌هایش، در این مدل نیز خبری از برد مدار نبود). کنترل پنل Professional شبیه مدل Deluxe بود؛ حتی بر روی این کنترل پنل نیز عبارت Model 26 چاپ شده بود و سپس عدد ۲۶ تراشیده شده بود. کنترل پنل مدل Professional میزبان ولوم ساز، ولوم میکروفون و یک کنترل تُن بود که به‌صورت برعکس عمل می‌کرد و اگر آن را در خلاف جهت حرکت عقربه‌های ساعت می‌چرخاندید، تربل افزایش می‌یافت.

نسخه بهبودیافته این مدل، کمی زودتر از هم‌خانواده‌های خود و در اواسط سال ۱۹۴۷ به بازار عرضه شد که از همان روکش تویید و طراحی موسوم به «TV-front» برخوردار بود.

در سال‌ها و دهه‌های بعد نیز امپ‌های بسیار متنوعی از نسل امپ‌های Woodie پا به عرصه گذاشتند که با استقبال خیل عظیمی از گیتاریست‌ها مواجه شدند و به گسترش شهرت و اعتبار فندر کمک شایانی کردند. تام ویلر (Tom Wheeler)، نویسنده و مورخ مشهور، در کتاب «The Soul of Tone: Celebrating 60 Years of Fender Amps» می‌گوید که Princeton ،Professional و Deluxe، سنگ بنای امپلیفایرهای فندر به شمار می‌آیند و تأثیر آنها تا همین امروز نیز ادامه دارد.

در سالهای اخیر، شرکت فندر چندین نمونه بازآفرینی‌شده از امپ‌های Woodie را تولید کرده است و هنوز هم این محصولات، در میان گیتاریست‌ها و مجموعه‌داران، از محبوبیت زیادی برخوردار هستند.

منبع: وب‌سایت Fender
نویسنده: Jeff Owens