تاریخچه کوتاه نرم‌افزارهای آهنگسازی (DAW)

چشم‌انداز موسیقی امروزی بدون پیدایش نرم‌افزارهای آهنگسازی (DAW) کاملاً متفاوت می‌بود؛ نرم‌افزارهایی که امروزه عمومیت پیدا کرده و می‌توان گفت اغلب هنرمندان امروزی تنها از این ابزارها برای ضبط استفاده می‌کنند. پیدایش فناوری ضبط رایانه‌ای نه‌تنها یک انقلاب در حوزه فناوری به حساب می‌آید، بلکه آثار آن بر صداها و سبک‌های موسیقی پدیدآمده در چهل سال گذشته غیر قابل انکار است.

خلاصه:

• اولین DAW را مدیون Soundstream و سامانه ویرایش دیجیتال این شرکت هستیم که در سال ۱۹۷۷ عرضه شد.
• در سال ۱۹۸۹، شرکت دیجی‌دیزاین (Digidesign) نرم‌افزار Sound Tools را منتشر کرد. Sound Tools نسخه اولیه نرم‌افزار Pro Tools است که امروزه به استاندارد صنعت موسیقی بدل شده است.
• در سال ۱۹۹۶، کیوبیس فرمت VST را منتشر کرد که گامی بزرگ در در عرصه نرم‌افزارهای آهنگسازی دیجیتال به حساب می‌آید و امکان برقراری ارتباط بین نرم‌افزارهای مختلف را فراهم می‌سازد.

تاریخچه DAW

به زبان ساده، نرم‌افزار آهنگسازی، مجموعه ابزار ضروری اتاق کنترل استودیو (کنسول میکس، پردازنده‌های سخت‌افزاری و ماشین ضبط نوار) را در قالب یک نرم‌افزار کامپیوتری جمع می‌کند و به مهندسین و موزیسین‌ها اجازه می‌دهد فرایند ضبط، ویرایش و میکس را در کامپیوتر انجام دهند.

فناوری PCM (مخفف digital pulse code modulation) در دهه ۱۹۳۰ توسط Bell Labs ایجاد شد و اگرچه آزمایش‌هایی در حوزه ضبط دیجیتال در سال‌های پس از آن صورت گرفت، اما در سال ۱۹۷۵ بود که شرکتی به نام Soundstream کار بر روی اولین ضبط صوت دیجیتال را آغاز کرده و حاصل کار خود را در سال ۱۹۷۷ روانه بازار کرد.

این دستگاه شامل یک درایو نواری و مبدل‌های آنالوگ به دیجیتال بود و اطلاعات را به یک کامپیوتر Digital Equipment Corporation PDP-11/60 برای ویرایش ارسال می‌کرد. کامپیوتر PDP-11/60 مسئول اجرای یک نرم‌افزار پردازش دیجیتال صدا بود و از فرمان‌هایی برای کراس-فید و بریدن صدا و همچنین یک ترمینال برای نمایش شکل موجی برخوردار بود.

در سال ۱۹۷۹، شرکت Fairlight دستگاه CMI (مخفف Computer Music Instrument) را به بازار عرضه کرد. CMI یک سینتی‌سایزر و سمپلر با مانیتور CRT و سیستم عاملی به نام QDOD بود. اگرچه این دستگاه یک کامپیوتر نیست، اما فناوری به‌کاررفته در آن در پیدایش فناوری ضبط بر روی دیسک سخت بسیار مؤثر بود. همچنین سکوئنسر الگوهای گرافیک زنده آن به‌عنوان یکی از منابع الهام فناوری MIDI شناخته می‌شود.

در اوایل دهه هشتاد میلادی و به لطف پیدایش رایانه‌های شخصی از جمله اپل ۲، کومودور آمیگا و آتاری اس‌تی، ایده فناوری تماماً نرم‌افزاری برای ضبط موسیقی به واقعیت نزدیک‌تر شد. رایانه‌های شخصی مذکور توان پردازشی داشتند که امکان ویرایش دیجیتالی صدا را فراهم می‌کرد. در سال ۱۹۸۳، اولین نمونه فرمت میدی رونمایی شد؛ زبانی استاندارد که توسط شرکت رولند و دیو اسمیت ساخته شده بود و کامپیوترها را قادر می‌ساخت تا داده‌ها را اسکن، ذخیره‌سازی و اجرا کنند.

با پیدایش فناوری MIDI، تجهیزات مختلف موسیقی قادر به برقراری ارتباط با یکدیگر بودند و در سال ۱۹۸۵ شرکت آتاری کامپیوتر ۵۲۰ ST را روانه بازار کرد که دارای درگاه‌های میدی بود.

در همین سال، شرکت دیجی‌دیزاین یک نرم‌افزار ویرایش صدا با نام Sound Designer را روانه بازار کرد که برای ویرایش سمپل‌های کیبورد طراحی شده بود. نهایتاً این نرم‌افزار با سخت‌افزارهای منطبق با اپل ادغام شده و منجر به ایجاد نرم‌افزار Sound Tools شد. Sound Tools که در نمایشگاه NAMM سال ۱۹۸۹ رونمایی شد، دارای دو ترک برای ضبط بود؛ اما تنها در عرض دو سال، این نرم‌افزار با پیشرفتی چشمگیر تبدیل به نرم‌افزار آهنگسازی پرو تولز (Pro Tools) شد که استاندارد بازار موسیقی به حساب می‌آید.

امکان ضبط دیجیتال مولتی-ترک که تعداد ترک‌های آن نیز روزبه‌روز افزایش می‌یافت، در کنار رابط گرافیکی کاربرپسند، باعث شد تا اواسط دهه نود میلادی بسیاری از استودیوهای بزرگ و تولیدکنندگان موسیقی از پرو تولز استقبال کنند. نخستین آلبوم گروه Garbage در سال ۱۹۹۵ از جمله اولین آلبوم‌هایی است که با استفاده از این نرم‌افزار تولید شد. همچنین Odelay از Beck در سال ۱۹۹۶ و Livin’ La Vida Loca از ریکی مارتین در سال ۱۹۹۹ نیز با استفاده از این نرم‌افزار تولید شدند.

نرم‌افزار Cubase از شرکت Steinberg در سال ۱۹۹۳ برای کامپیوتر آتاری Falcon030 به بازار عرضه شد که دارای هشت ترک برای ضبط و پخش بود و تنها از سخت‌افزار بومی کامپیوتر و سیستم DSP آن برای پردازش و ویرایش استفاده می‌کرد.

قابلیت استفاده از نرم‌افزارهای غیربومی در سال ۱۹۹۴ به Pro Tools اضافه شد و پس از آن شرکت‌های بسیاری از جمله Waves و Jupiter شروع به تولید اکولایزرها، ریورب‌ها و سایر پردازنده‌های DSP برای این نرم‌افزار کردند.

در همان سال، شرکت دیجی‌دیزاین از سیستم TDM رونمایی کرد؛ یک باس آدیوی دیجیتال چند کانال ۲۴ بیت با معماری باز که قابلیت‌های پرو تولز برای توسعه‌دهندگان پلاگین‌ها را گسترش می‌داد. این سیستم در کنار انتشار Cubase VST در سال ۱۹۹۶، قابلیت‌های گسترده‌ای را در داخل نرم‌افزار دست‌یافتنی می‌کرد که در نهایت، به تولیدکننده‌ها امکان می‌دادند تمام مراحل میکس را در داخل کامپیوتر و بدون استفاده از سخت‌افزار انجام دهند.

نرم‌افزار Rebirth از شرکت Propellerhead در سال ۱۹۹۷ رونمایی شد و یکی از مشخصات بارز آن وجود شبیه‌ساز درام ماشین TR-808 و سینتی‌سایزر بیس TB-303 بود. وجود این دو شبیه‌ساز به این معنا بود که برای اولین بار در تاریخ، پرودوسرهای خانگی می‌توانستند بدون خرید سخت‌افزار، صدا‌های مورد علاقه خود را تولید کنند. شرکت Propellerhead با رونمایی از نرم‌افزار پرچمدار خود به نام Reason، این قابلیت را توسعه بخشید.

در دو دهه پس از این، نرم‌افزارهای آهنگسازی کماکان در حال توسعه هستند؛ اما نقشه اولیه و قابلیت‌های اساسی آنها در اواخر دهه نود به تکامل رسید و نحوه ضبط موسیقی را برای همیشه دگرگون ساخت. با قدرتمندتر شدن و مقرون‌به‌صرفه‌تر شدن کامپیوترهای شخصی، امکان ضبط و میکس صدای باکیفیت در اختیار همه قرار گرفته است و این امر باعث متولد شدن چندین سبک موسیقی و همچنین چندین روش تولید موسیقی شده است.

موسیقی پاپ مدرن، موسیقی رقص امروزی و همچنین زیرشاخه‌های لو-فای که امروزه در حال گسترش هستند، بدون چنین فناوری‌هایی کاملاً متفاوت می‌بودند.

از سوی دیگر، فراگیر شدن فناوری دیجیتال باعث ایجاد حس نوستالژی نسبت به صداها و روش‌های تولید پیش از عصر دیجیتال شده و باعث افزایش علاقه به ضبط آنالوگ در هنرمندان سبک‌های به‌خصوصی شده است.

نهایتاً هدف همه ما خلق هنر متعالی است؛ وظیفه نرم‌افزار آهنگسازی نیز تسهیل این امر است و فرقی نمی‌کند که نرم‌افزار مورد علاقه شما چه باشد.

منبع: Mixdown Magazine
مترجم: کیان ایرجی