نگاهی به ۳۵ سال فعالیت فندر در مکزیک

اگر مطالعه این مقاله را آغاز کرده‌اید و نوازنده گیتار الکتریک یا بیس هستید، به احتمال زیاد حداقل یک بار با یک گیتار Fender ساخت مکزیک نواخته‌اید.

می‌توان گفت که دنیای گیتار، مدیون فعالیت‌های کارخانه فندر واقع در مکزیک است. این کارخانه غول‌آسا که در شهر انسنادا (Ensenada) مکزیک واقع شده است، مسئولیت ساخت برخی از پرفروش‌ترین گیتارهای فندر نظیر سری Player Plus ،Player و Vintera را بر عهده دارد.

اما همانطور که در این تاریخچه خواهیم دید، کارخانه انسنادا همیشه چنین عظیم و مهم نبوده است. این کارخانه که در شهر مرزی میان مکزیک و ایالت کالیفرنیا واقع شده است، در اوایل فعالیت خود، بسیار کوچک بود و ساختمان آن، پیش‌تر یک کلیسا بود. اما طولی نکشید که شریک ژاپنی فندر، Fujigen، مدیران شرکت را متوجه قابلیت‌های عظیم این کارخانه کرد.

اکنون، پس از گذشت ۳۵ سال از تأسیس کارخانه انسنادا، برخی از مهم‌ترین و مشهورترین گیتارهای فندر در این مکان ساخته می‌شوند و نوازندگان بی‌شماری در سراسر جهان، با این سازها به آموزش، ضبط و اجرای موسیقی می‌پردازند.

در ادامه، داستان این کارخانه مهم را بازگو خواهیم کرد.

۱۹۸۷

در این سال، شرکت فندر، کارخانه‌ای جدید واقع در Ensenada مکزیک تأسیس کرد. شهر انسنادا، درست در مرز میان کالیفرنیا و مکزیک قرار دارد و تنها سه ساعت رانندگی لازم بود تا از این مکان، به دفتر اصلی فندر، واقع در کرونا کالیفرنیا رسید.

CBS، صاحب قبلی فندر، از شرکای مکزیکی خود برای ساخت سیم و بسته‌بندی آنها کمک می‌گرفت. در سال ۱۹۸۵، CBS، برند Fender را به تیمی متشکل از مدیران و کارکنان وقت شرکت فروخت؛ اتفاقی که به‌نوعی، خط مشی این برند را تغییر داد.

چند سال بعد، یکی از مهندسین شرکت به نام Bashar Darcazallie به مکزیک رفت و در آنجا، کارخانه‌ای کوچک را در ملکی که سابقاً یک کلیسا بود، تأسیس کرد. این کارخانه در روزهای اول فعالیت خود، تنها پنج کارگر داشت که همگی وظیفه بسته‌بندی سیم را به عهده داشتند؛ اما با افزایش تقاضا برای گیتارهای فندر در اواخر دهه هشتاد میلادی، مدیران شرکت به این نتیجه رسید که می‌توانند بخشی از تولیدات گیتار خود را نیز در کارخانه مکزیک انجام دهند.

۱۹۸۹

کارخانه فندر در مکزیک، از کلیسای مذکور به مکانی که اکنون نیز در آن واقع است منتقل شد. این کارخانه جدید، در Calle Huerta و در بخش جنوبی Ensenada واقع بود.

با افزایش فضای کارخانه، فندر تولید برخی از اجزایامپلیفایرهای خود را نیز به آنجا انتقال داد.

۱۹۹۰

Fender با درخواست کمک فنی از شرکت Fujigen (شرکتی که گیتارهای فندر را در ژاپن می‌ساخت) و سرمایه‌گذاری مشترک در قالب شرکت F+F، شروع به ساخت گیتار در کارخانه مکزیک کرد.

طی این مشارکت، استادکاران اصلی شرکت Fujigen، از ژاپن به مکزیک سفر کردند تا طبق الگوهای مورد استفاده در کارخانه ژاپن، سازندگان و کارگران کارخانه مکزیک را آموزش دهند و پروسه ساخت گیتارها و شکل کلی کارخانه را پی‌ریزی کنند.

Bill Mendello، مدیرعامل سابق شرکت فندر، طی مصاحبه‌ای با مجله GuitarWorld، درباره کمک فوجیجن در روند توسعه کارخانه مکزیک چنین گفته است: «شرکت فوجیجن، علاوه بر این که پنج یا شش استادکار ساخت سازهای زهی را با خود به مکزیک آورد، مسئول تأمین تجهیزات و دستگاه‌های کارخانه نیز بود… ما کارخانه را افتتاح و آماده کردیم و فوجیجن با به‌کارگیری استادکاران و تکنیک‌های خود، پروسه ساخت گیتار را به افراد آموزش داد. همین امر باعث شد که پروسه ساخت گیتار در کارخانه مکزیک، بیش از اینکه شبیه کارخانه آمریکای ما باشد، شبیه به گیتارسازان ژاپنی باشد. البته که ما نیز چندی از افراد شرکت آمریکا را به آنجا برای کمک و همکاری فرستادیم؛ اما باز هم تقریباً تمامی بخش‌های فرایند تولید ساز، از آموزش گرفته تا فنون و رنگ گیتارها، به سبک ژاپن بود.»

۱۹۹۱

اولین لیست قیمت محصولات فندر که شامل گیتارهای مکزیکی این شرکت نیز می‌شد، در تاریخ ۱ ژانویه سال ۱۹۹۱ چاپ شد.

هر ساز در لیست قیمت‌های فندر، یک کد ویژه دارد که گویای مشخصاتی نظیر کشور سازنده گیتار است. کشور سازنده را معمولاً می‌توان از روی سه رقم اول این کد تشخیص داد. در این دوره، شماره ۰۱۳ و ۰۱۴ در ابتدای این کد، بدین معنا بود که ساز مورد نظر در مکزیک ساخته شده است.

لیست مذکور، اولین گیتارهای فندر ساخت مکزیک را در خود جای داده بود؛ تلکستر استاندارد، استرتوکستر استاندارد، پرسیژن بیس استاندارد و جز بیس استاندارد. پیش‌تر، این سازها همگی در ژاپن تولید می‌شدند.

در همین زمان، فندر دو گیتار جدید به نام‌های Prodigy و Prodigy Bass را به بازار عرضه کرد که رسماً در آمریکا تولید می‌شدند، اما بخشی از مراحل تولید آنها در مکزیک انجام می‌شد. این سازها بدنه‌ای نامتقارن با هورن‌هایی تیز داشتند که شبیه به گیتارهای سوپراسترت آیبانز و شرکت‌های مشابه در آن زمان بود. Prodigy و Prodigy Bass را می‌توان آخرین تلاش Fender برای رقابت با سازندگان سوپراسترت دانست.

۱۹۹۲

تنها چند سال پس از تأسیس کارخانه مکزیک و در سال ۱۹۹۲، این کارخانه در هر روز و در کنار مدل‌های دیگر، ۱۷۵ عدد Standard Stratocaster می‌ساخت. سه سال بعد، ظرفیت تولید روزانه به حدود ۶۰۰ ساز در روز رسید.

دن اسمیت (Dan Smith) که در آن زمان مدیریت تیم گیتار الکتریک فندر را بر عهده داشت، بعدها و در مصاحبه‌ای با مجله GuitarWorld گفت: «هدف اصلی از ساخت گیتار در کارخانه مکزیک، صادرات این محصولات به آمریکا و سایر کشورها بود؛ اما ما در کنار فوجیجن، هدفی دیگر نیز داشتیم و آن هدف، تولید محصولاتی ارزان‌قیمت‌تر برای بازار ژاپن بود. این کار برای فوجیجن در واقع تقابلی بود با صنعت گیتارسازی کره که در آن سال‌ها رشدی چشمگیر کرده بود و در تیراژ تولید و میزان فروش، از سازندگان ژاپنی پیشی گرفته بود.»

اما همکاری فندر و فوجیجن در قالب F+F ماندگار نبود. دن اسمیت در این باره می‌گوید: «محصولاتی که در مکزیک برای بازار ژاپن تولید می‌کردیم، قیمت تمام‌شده‌ای بالاتر از محدوده مورد نظر فوجیجن داشتند. به‌علاوه، در آن زمان، کیفیت محصولات تولیدشده نیز برای بازار ژاپن به اندازه کافی خوب نبود.» به دنبال این عوامل، فندر سهم فوجیجن از این شراکت را خریداری کرد و به‌تنهایی به توسعه و بهره‌برداری از کارخانه مکزیک پرداخت.

همانطور که اکنون شاهدیم، از آن زمان تا کنون، کارخانه مکزیک به بخشی بسیار مهم از فندر تبدیل شده است؛ اما بسیاری آگاه نیستند که این موفقیت، بدون کمک‌های فوجیجن، ممکن نبود.

۱۹۹۴

به دنبال یک آتش‌سوزی مهیب در کارخانه انسنادا در ماه فوریه ۱۹۹۴، فندر این کارخانه را به‌طور کامل بازسازی کرد و طی این پروسه، فضای تولیدی آن را نیز دو برابر افزایش داد.

در اواخر سال ۱۹۹۴، اولین محصولات تولید مکزیک برند زیرشاخه فندر، Squier، در کاتالوگ‌های این شرکت ظاهر شدند. این محصولات جدید شامل نسخه‌هایی مقرون‌به‌صرفه از گیتارهای فندر مانند استرتوکستر استاندارد، تلکستر استاندارد، پرسیژن بیس استاندارد و جز بیس استاندارد می‌شدند.

در همین سال، Fender از دو عدد از اولین گیتارهای سیگنچر خود که در مکزیک ساخته می‌شدند نیز رونمایی کرد؛ Richie Sambora Standard Stratocaster و Stu Hamm Urge Bass Standard. دو سال بعد نیز، James Burton Standard Telecaster به‌عنوان اولین تلکستر سیگنچر ساخت مکزیک فندر به بازار عرضه شد.

۱۹۹۷

در این سال، شرکت فندر از سری جدید گیتارهای ساخت مکزیک خود با نام Deluxe رونمایی کرد. این سازها در واقع نسخه‌هایی جدید از مدل‌های پیشین فندر بودند؛ اما ویژگی‌ها و سخت‌افزار آنها با نمونه‌های اصلی تفاوت داشت. از مدل‌های سری Deluxe می‌توان به Nashville Tele اشاره کرد که همچون استرتوکستر، به یک پیکاپ وسط و سوییچ انتخاب پیکاپ پنج-حالته مجهز بود. دیگر مدل مهم این سری را می‌توان Fat Strat دانست که دارای ترکیب پیکاپ HSS بود و به یک هداستاک بزرگ و سوییچ S-1 مجهز بود. البته Fat Strat در سال ۱۹۹۹ به بازار عرضه شد.

۱۹۹۸

در این دوره، تب سازهای retro و قدیمی در فندر فزونی گرفت و نتیجه آن نیز تولید چند گیتار جدید در مکزیک بود که ظاهری نزدیک به مدل‌های قدیمی‌تر این شرکت داشتند. یکی از این گیتارها، Toronado نام داشت که به Squier Jagmaster امروزی بی‌شباهت نبود. Toronado دارای بدنه‌ای با استایل Jaguar-Jazzmaster بود و به پیکاپ‌های هامباکر روکش‌دار و کنترل‌هایی شبیه به گیتارهای گیبسون مجهز بود.

یک ساز دیگر از این مجموعه نیز Cyclone نام داشت که از یک پیکاپ سینگل کویل در پوزیشن نِک و یک پیکاپ هامباکر در پوزیشن بریج برخوردار بود. این گیتار الکتریک به یک ویبراتو مانند نمونه به‌کار‌رفته در استرتوکستر نیز مجهز بود.

۲۰۰۱

احتمالاً می‌دانید که شرکت Fender، از سال ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۴ صاحب شرکت Guild بوده است. در سال ۲۰۰۱، ساخت برخی از اجزای گیتارهای آکوستیک Guild نیز در انسنادا صورت می‌گرفت.

علاوه بر این، در این سال، تولید امپلیفایر مادلینگ Cyber-Twin نیز در کارخانه مکزیک شروع شد.

۲۰۰۶

فندر برای مدتی طولانی، استادکاران بخش Custom Shop خود را به کارخانه مکزیک می‌فرستاد تا رهنمودها و توصیه‌های ویژه‌ای به کارکنان و سازندگان مشغول در آنجا بدهند. اما در سال ۲۰۰۶، یکی از این استادکاران که Chris Fleming نام داشت، یک گیتار الکتریک کامل برای تولید در این کارخانه طراحی کرد.

این مدل که Classic Player Baja Telecaster نام‌گذاری شد، حال‌و‌هوایی وینتج داشت و در عین حال، ویژگی‌هایی مدرن و جذاب را در خود جای داده بود. از این ویژگی‌ها می‌توان به پیکاپ نک ویژه Twisted Tele و سوییچ S-1 اشاره کرد. دلیل گذاشتن نام Baja بر روی این ساز، موقعیت کارخانه مکزیک است که در استان Baja California واقع شده است.

از دیگر محصولات سری Classic Player که توسط استادکاران بخش کاستوم شاپ طراحی شده‌اند و در مکزیک تولید شده‌اند، می‌توان به ۵۰s Stratocaster و ۶۰s Stratocaster اشاره کرد.

۲۰۰۷

زمانی که فندر تصمیم به ساخت تلکستر سیگنچر Joe Strummer گرفت، قرار بر این بود که این گیتار الکتریک، بازآفرینی کامل نمونه اصلی از سری Custom Shop Tribute باشد؛ اما کمی بعد، طراحان کمپانی به این نتیجه رسید که تولید این مدل، با روح آثار استرامر در گروه The Clash در تناقض است.

در نتیجه، محصول نهایی، یک گیتار بسیار ارزان‌تر و ساخت کارخانه مکزیک بود. اهمیت این ساز نه‌تنها به خاطر نمونه اصلی و صاحب آن، بلکه به خاطر فینیش کهنه‌نما و نام آن نیز بود. تلکستر سیگنچر استرامر اولین گیتاری بود که فینیشی با نام Custom Road Worn را یدک می‌کشید؛ نامی که کارخانه مکزیک، برای فینیشی شبیه به فینیش رِلیک کاستم شاپ فندر برگزیده بود.

طبق گفته Justin Norwell از فندر، نمونه اصلی تلکستر Strummer، در وضعیتی کهنه و مملو از ضربات و زنگار بوده است. وی در این باره گفته است: «ما به کارخانه مکزیک گفتیم که آیا می‌توانید گیتار را مانند نمونه اصلی و با همین ظاهر کهنه بسازید، اما کمی از شدت کهنگی آن کم کنید؟ و آنها نیز به بهترین وجه از پس این مأموریت برآمدند. این کار، باعث تولد سری گیتارهای Road Worn مکزیک در چند سال بعد نیز شد.»

در سال ۲۰۱۱، فندر برای اولین بار از سری گیتارهای استرت و تلکستر ساخت مکزیک Road Worn رونمایی کرد. بعدها و در سال ۲۰۱۵، این سازها به سری Classic پیوستند و کمی بعد و در سال ۲۰۲۰، با تغییری دیگر، به سری Vintera ملحق شدند.

۲۰۱۲

در این سال، یک گیتار الکتریک با برند جکسون برای اولین بار در کارخانه انسنادا تولید شد. این گیتار که Dinky DK2M نام داشت، در بخشی ویژه از کارخانه که مخصوص ساخت گیتارهای برندهای زیرمجموعه فندر بود و Specialty Brand Area نام داشت، ساخته می‌شد. همانطور که می‌دانید، فندر در سال ۲۰۰۲، برند جکسون را به‌طور کامل تحت مالکیت خود درآورد.

۲۰۱۵

در سال ۲۰۱۵، شرکت فندر از اولین گیتار سیگنچر یک هنرمند لاتین با برند خود رونمایی کرد. این ساز که برای Sergio Vallin، نوازنده گروه راک مکزیکی Mana ساخته شد، Sergio Vallin Artist Series Signature نام داشت. Sergio Vallin Signature، چینش پیکاپ HSS و پنل کنترلی ساده‌سازی‌شده‌ای داشت که در آن، ناب ولوم به مکانیزم push–pull برای انتخاب پیکاپ هامباکر به‌صورت اختصاصی مجهز شده بود و در کنار آن نیز، یک سوییچ چرخان انتخاب پیکاپ تعبیه شده بود.

۲۰۱۸

در این سال، از سری سازهای محبوب Player رونمایی شد که ساخت مکزیک بودند و جایگزین سری Classic شدند. مجله GuitarWorld در مقاله‌ای که اخیراً درباره بهترین استرتوکسترهای دنیا منتشر کرده، چنین گفته است: «سری گیتارهای مقرون‌به‌صرفه Player، پس از عرضه به بازار، به‌سرعت به موفق‌ترین محصولات کارخانه مکزیک فندر تبدیل شدند. استرت‌های جذاب این سری، با چینش‌های پیکاپ مختلف عرضه می‌شوند و حتی برخی از آنها با ترمولوی قفل‌شونده Floyd Rose نیز قابل خریداری هستند. اما گیتاری که بیش از تمامی مدل‌های این سری نظر ما را جلب کرد، استرتوکستری با فینیش کلاسیک Buttercream و پیکاپ‌های SSS است که هویت شرکت سازنده به مشهودترین حالت ممکن در آن حس می‌شود.»

بعدها و در سال ۲۰۲۱، از سری Player Plus پرده‌برداری شد که جایگزینی بود برای سری Deluxe.

۲۰۱۹

به دنبال رونمایی فندر آمریکا از سری گیتارهای ویژه و ترکیبی خود با نام Parallel Universe در سال ۲۰۱۸، کارخانه مکزیک این شرکت نیز دست به کار شد و یک سری مشابه با نام Alternate Reality را به بازار عرضه کرد. مدل‌های این سری شامل Tenor Tele (یک گیتار کوچک چهار سیم)، Powercaster (یک گیتار الکتریک که ظاهری شبیه به Jazzmaster داشت)، Meteora (یک Jazzmaster کشیده با طرحی جالب توجه) و Sixty-Six (یک استرت ساخته‌شده با الهام از Jazz Bass) می‌شدند.

در همین سال، فندر از سری گیتارهای وینتج Vintera نیز رونمایی کرد که شامل تکسترها و استرتوکسترهای دهه پنجاهی، شصتی و هفتادی میلادی می‌شد و همگی در مکزیک تولید می‌شدند.

۲۰۲۲

امسال، کارخانه مکزیک ۳۵ ساله شد. رونمایی این کارخانه از مدل Acoustasonic Player Telecaster که یک گیتار آکوستیک-الکتریک است، رشد چشمگیر این کارخانه را نشان می‌دهد. ساخت این گیتار، نیازمند ایجاد بخشی کاملاً جدید و اختصاصی در بخش تولید بود و ساخت همین بخش، نشان‌دهنده اهمیت بالای این کارخانه است.

Ed Magee، معاون اجرایی فندر، در این مورد می‌گوید: «توسعه و افزایش مساحت کارخانه انسنادا پروسه‌ای زمانبر بود و ۲۶ ماه به طول انجامید. اما انجام آن برای تولید Acoustatonic و قرار دادن این ساز در دسترس بازه‌ای وسیع از نوازندگان، کاملاً لازم بود.»

سپس از مگی در مورد جایگاه کارخانه مکزیک پرسیدیم و او گفت: «تجربه و مهارت ما در کارخانه انسنادا، در زمینه مهندسی، طراحی و تولید گیتار، شگفت‌انگیز است.» حال، پس از گذشت دقیقاً ۳۵ سال از تأسیس این کارخانه، تجربه و ظرفیت تولید آن بیش از هر زمانی برای فندر حائز اهمیت است.

نویسنده: Tony Bacon
مترجم: امیر تولی