آموزش, مقالات, مقالات گیتار, مقالات گیتار الکتریک
از تمرین‌های شخصی تا اجرای زنده: چرا تُن گیتارتان تغییر می‌کند؟
آگوست
شاید شما نیز همواره دوست داشته‌اید در قالب یک گروه موسیقی به اجرای زنده بپردازید و فقط به همین خاطر تصمیم گرفته‌اید قدم اول در این راستا را بردارید و پس از خرید گیتار، به سراغ یادگیری نوازندگی این ساز رفته‌اید. بعد از سال‌ها تمرین مداوم، بالاخره آماده هستید که در مقابل چشمان تماشاچیان متعدد و در کنار چند موزیسین دیگر، به‌صورت زنده به نوازندگی گیتار بپردازید؛ در نتیجه، یا سعی می‌کنید به یک گروه موسیقی بپیوندید یا به سراغ دوستان هم‌فکر خود در زمینه موسیقی می‌روید و پیشنهاد راه انداختن یک گروه موسیقی را با آنها مطرح می‌کنید. پس از این، احتمالاً با بر شانه انداختن گیتارتان و در دست گرفتن امپ تمرینی کوچک خود، به اجرای زنده با گروه موسیقی مذکور می‌روید و با تنظیم امپلیفایر خود به‌شکل همیشگی، اولین جلسه تمرین گروهی خود را آغاز می‌کنید. اما بلافاصله پس از شروع نوازندگی متوجه می‌شوید که صدای گیتارتان اصلاً شبیه به آنچه در اتاق خود و در زمان تمرین می‌شنیده‌اید، نیست و اصلاً نمی‌توانید آن را از پشت صدای درام کیت و گیتار بیس بشنوید! در این شرایط احتمالاً با خود می‌گویید: عیبی ندارد؛ با کمی افزایش صدای امپ، می‌توانم صدای گیتارم را به‌خوبی بشنوم! اما با انجام این کار متوجه می‌شوید که هر چه صدای امپلیفایر را افزایش دهید نیز شرایط چندان بهتر نمی‌شود و باز هم نمی‌توانید صدای گیتار خود را به‌خوبی بشنوید. گویی صدای سازتان در میان صدای سایر سازهای گروه موسیقی، نامرئی شده است! شاید باورش سخت باشد؛ اما این امر چندان ارتباطی به شدت صدای امپلیفایر شما ندارد؛ مگر اینکه از یک امپ ده وات برای اجرای گروهی استفاده کرده باشید! این مسئله، به احتمال زیاد به تنی که در اتاق خود برای تمرین استفاده می‌کنید، ربط دارد.
اگر بخواهیم این مسئله را به‌صورت اجمالی به شما توضیح دهیم، باید بگوییم که احتمالاً به دلیل اندازه کوچک محیط تمرین خود و وضعیت صوتی این اتاق، انجام یکی از اشتباهات زیر باعث شده است که اکنون صدای گیتار شما نامرئی شود:
- گین بیش‌ازحد
- ریورب بیش‌ازحد
- استفاده غلط از ایکولایزر (EQ)
در ادامه این مطلب، هر یک از این موارد را به‌صورت کامل و دقیق مورد بررسی قرار می‌دهیم تا ایراد اصلی صدای گیتار شما در گروه موسیقی را بیابیم و به شما کمک کنیم که در اجراهای زنده، تنی لذت‌بخش و رسا را از ساز خود دریافت کنید.
گین بیش‌ازحد
زمانی که ولوم امپلیفایر گیتار در مقداری کم تنظیم شده است، افزایش گین می‌تواند صدایی جذاب به آن ببخشد و تجربه تن‌های خشن و قدرتمند را با صدایی پایین ممکن سازد. در این شرایط، همزمان صدایی قدرتمند را از گیتار دریافت می‌کنید، نت‌های نواخته‌شده با دیرندی بالا تولید می‌شوند و هیچ مشکل فیدبکی نیز در صدای ساز وجود ندارد. به‌علاوه، گین بالای امپلیفایر گیتار باعث می‌شود که نیاز به فشار کمتری به سیم‌های ساز داشته باشید و از این رو، نوازندگی برایتان آسان‌تر و آرامش‌بخش‌تر می‌شود.
اما زمانی که با همان میزان گین، شروع به افزایش ولوم امپلیفایر می‌کنید، گین بالا باعث می‌شود که گیتارتان صدایی درهم و کثیف تولید کند. کنترل صدای ساز نیز در این شرایط بسیار دشوارتر می‌شود؛ زیرا آنچه در ولوم پایین، دیرندی جذاب در نت‌های نواخته‌شده به شمار می‌آمد، اکنون به یک نویز هیس‌مانند ناخوشایند تبدیل می‌شود و بعضاً به یک فیدبک هیولاوار و گوش‌خراش تکامل پیدا می‌کند!
از این رو، اگر قصد دارید که به همراه یک گروه موسیقی به نوازندگی بپردازید، بهتر است که با افزایش ولوم امپلیفایر، به‌صورت معکوس گین آن را کاهش دهید تا از بروز مشکلات صوتی ناخوشایند و گوش‌خراش جلوگیری به عمل بیاورید.
ریورب بیش‌ازحد
زمانی که امپلیفایر ولومی پایین دارد، استفاده از ریورب‌های طولانی و شدید می‌تواند تنی جذاب را برای گیتاریست‌ها به ارمغان بیاورد. این افکت، خصوصاً زمانی که در یک اتاق با وضعیت آکوستیک مناسب یا با استفاده از هدفون در حال نوازندگی هستید، صدای گیتار شما را بسیار گیرا و گوش‌نواز می‌کند. اما هرچه ولوم امپلیفایر را افزایش دهید، ریورب به‌جای اینکه باعث وسیع‌تر شدن صدای گیتار شما شود، آن را فشرده‌تر و درهم‌تنیده‌تر می‌کند و نویزی ناخوشایند را در آن به وجود می‌آورد. بنابراین، با افزایش هرچه بیشتر ولوم همراه با افکت ریورب شدید، صدای گیتار شما رفته‌رفته دقت خود را از دست می‌دهد و به یک صدای خشن، کثیف و گوش‌خراش تبدیل می‌شود.
فراموش نکنید که افکت ریورب با هدف شبیه‌سازی تأثیرات صوتی و پژواک ویژه محیط‌های فیزیکی مختلف بر صدای ساز طراحی شده است و عمدتاً زمانی کاربرد دارد که می‌خواهید در یک اتاق کوچک یا با استفاده از هدفون به نوازندگی بپردازید. اگر بخواهید در یک تالار یا یک اتاق بزرگ اجرا کنید، این ویژگی‌های صوتی به‌طور طبیعی در فضا وجود دارند و ریورب، تنها با این پژواک طبیعی تداخل می‌کند و باعث بروز رزونانس‌ها و نویزهای ناخوشایند در تن گیتار می‌شود.
بسیاری از متخصصین بر این باورند که ریورب همچون فلفل در غذاست و اندکی از آن می‌تواند صدای گیتار شما را بسیار زیبا کند؛ اما اگر در استفاده از آن زیاده‌روی کنید، با نتیجه‌ای غیرقابل تحمل روبرو خواهید شد!
استفاده اشتباه از EQ
در شدت صدای پایین، توانایی گوش انسان در درک محدوده‌های فرکانسی بیس و تربل کاهش می‌یابد و از این رو، صدا را کم‌قدرت‌تر و کدرتر می‌شنود؛ اما این امر در مورد محدوده فرکانسی میانی صدا یا همان میدرنج صدق نمی‌کند و از آنجا که گوش انسان بیشترین حساسیت را به این محدوده دارد، آن را در هر شدت صدایی به‌شکلی تقریباً مشابه می‌شنود. به همین دلیل نیز وقتی امپلیفایر گیتارتان در ولومی کم تنظیم شده است، صدای آن را به‌شکلی متمرکز بر میدرنج می‌شنوید و به دنبال آن، سعی می‌کنید با استفاده از ایکولایزر داخلی امپ، شدت محدوده فرکانسی میدرنج را کاهش و بیس و تربل را افزایش دهید.
اما وقتی ولوم امپلیفایر را افزایش می‌دهید و همراه با هم‌گروهی‌های خود به اجرا می‌پردازید، این شکل از تنظیم ایکولایزر تأثیری منفی بر روی صدای گیتار شما دارد و باعث گم شدن صدای ساز در میان صدای سایر سازها می‌شود؛ زیرا گیتار در هر نوعی از خود به‌جز بیس، یک ساز متمرکز بر محدود فرکانسی میدرنج است و بخش عمده صدای آن در این محدوده قرار دارد. تقویت فرکانس‌های بیس در این شرایط، صدایی کثیف و کنترل‌نشده به گیتار شما می‌بخشد که با صدای بم سازهایی همچون درام و گیتار بیس تداخل می‌کند و در مبارزه با آنها نیز بازنده از میدان خارج می‌شود! همچنین تقویت تربل نیز در چنین موقعیتی، منجر به تولید تنی گوش‌خراش می‌شود.
در حقیقت برای اینکه گیتار شما بتواند در میان سایر سازهای موجود در یک گروه موسیقی به‌خوبی عرض اندام کند، باید بخش عمده صدای خود که در محدوده فرکانسی میدرنج وجود دارد را به‌شکل کامل به نمایش بگذارد و شما با تنظیم اشتباه ایکولایزر، مهم‌ترین بخش صدای ساز خود را از آن می‌گیرید! از این رو، اگر در حین تمرین، عادت به تقویت بیس و تربل امپلیفایر دارید و به این شکل از تن گیتار خود لذت می‌برید، باید بدانید که چنین تنظیمی در اجراهای زنده و همراه با موزیسین‌های دیگر، به هیچ وجه جوابگو نخواهد بود.
در نظر داشته باشید که در برخی از امپلیفایرهای گیتار، دکمه‌ای موسوم به «Loudness» وجود دارد که با فشردن آن، محدوده فرکانسی بیس و تربل تقویت می‌شود تا افت شدت آنها در زمان نوازندگی با ولوم پایین جبران شود. فعال بودن این قابلیت در امپلیفایر شما نیز تأثیری مشابه با تقویت بیس و تربل از طریق ایکولایزر دارد و می‌تواند باعث افت کیفیت صدای گیتار در اجراهای گروهی شود. از این رو، توصیه می‌کنیم در صورتی که امپلیفایرتان از چنین دکمه‌ای برخوردار است، آن را حتماً در شرایط اجرا غیرفعال کنید تا بهترین تن گیتار خود را تجربه کنید.
سخن آخر
با مطالعه این مطلب متوجه شدید که برای به نمایش گذاشتن بهترین تُن گیتار خود در یک اجرای گروهی، باید گین امپلیفایر را کاهش دهید، در استفاده از افکت ریورب زیاده‌روی نکنید، فرکانس‌های بیس و تربل را تضعیف کنید و بعضاً محدوده فرکانسی میدرنج را نیز کمی تقویت کنید. نتیجه رعایت این نکات و تأثیر مثبت آن بر روی تن گیتار شما، می‌تواند هم شما و هم سایر موزیسین‌های فعال در گروه موسیقی‌تان را شگفت‌زده کند!
تمامی گیتاریست‌های حرفه‌ای، محدوده فرکانسی میدرنج را بخشی بسیار مهم از صدای گیتار می‌دانند و از این رو، در تنظیم و پردازش آن دقتی بسیار به خرج می‌دهند. شما نیز به‌عنوان یک گیتاریست، باید چنین رویکردی را در پیش بگیرید.
نکته‌ای نهایی را نیز باید در این بخش ذکر کنیم که می‌تواند تأثیری شگرف بر کیفیت تن گیتار شما در اجرای زنده داشته باشد: بسیاری از نوازندگان، افکت دیلی (delay) را به‌نحوی افراطی مورد استفاده قرار می‌دهند و اگر شما نیز جزو این دسته از گیتاریست‌ها هستید، در استفاده از دیلی احتیاط کنید؛ زیرا مرزی باریک میان به‌کارگیری هوشمندانه دیلی و زیاده‌روی در آن وجود دارد و شاید خودتان به‌عنوان نوازنده، متوجه این مرز نشوید! در واقع، با اینکه افکت دیلی می‌تواند یک افکت فوق‌العاده برای عمق بخشیدن به تن گیتار باشد، اما استفاده افراطی و حساب‌نشده از همین افکت نیز تأثیری کاملاً مخرب بر روی تُن گیتار خواهد داشت.
همانطور که چندین بار در این مطلب ذکر کردیم، آن چیزی که می‌تواند در شدت صدای پایین، تأثیری بسیار مثبت در صدای گیتار شما داشته باشد، در شرایط اجرای حقیقی و در زمانی که شدت صدای امپلیفایرتان بالاست، ممکن است باعث نابود شدن صدای گیتار و حتی نامرئی شدن آن در میان صدای سایر سازها شود. بنابراین توصیه می‌کنیم رویکردی متفاوت را در تنظیم امپلیفایر و پدال‌های خود در اجراهای زنده نسبت به شرایط تمرینی داشته باشید و سعی کنید برای این دو شرایط، تنظیماتی متفاوت را در نظر بگیرید.
امیدواریم که با مطالعه این مطلب، بتوانید زین پس رویکردی اصولی‌تر را در تنظیم تن گیتار خود در اجراهای زنده اتخاذ کنید و با اجرای خود، شگفتی تماشاچیان و شنوندگان را برانگیزید!
اگر شما نیز یک گیتاریست هستید، آیا تا‌به‌حال با مشکلات صوتی مشابهی در اجرای زنده خود مواجه شده‌اید؟ منشاء این مشکلات چه بوده است و آیا در این مطلب به آن اشاره شده است؟ چگونه توانسته‌اید مشکل مذکور را حل کنید؟ از شما دعوت می‌کنیم که تجربیات ارزشمند خود را در بخش نظرات، با ما و مخاطبان گیتار ایران در میان بگذارید.
منبع: Sweetwater
نویسنده: Nick Bowcott
مترجم: امیر تولی