آموزش, مقالات, مقالات گیتار, مقالات گیتار آکوستیک, مقالات گیتار الکتریک
۵ دلیل اصلی پاره شدن سیم گیتار
آذر
شاید برای شما نیز پیش آمده باشد که گیتارتان روزها و شاید حتی هفته‌ها عملکردی کاملاً بی‌نقص داشته است، اما درست زمانی که با آن به یک اجرای زنده رفته‌اید و دقیقاً پیش از شروع سولو، یکی از سیم‌ها پاره شده است! این تجربه برای هر گیتاریستی ناراحت‌کننده است! اما خبر خوب این است که با دانستن دلایل اصلی پاره شدن سیم گیتار، می‌توانید از بروز این حادثه جلوگیری کنید. در این مطلب، قصد داریم به این مبحث بپردازیم و تمامی دلایل اصلی پاره شدن سیم گیتار را به‌شکلی دقیق، مورد بررسی قرار دهیم.
در اکثر اوقات، می‌توان پیش از پاره شدن سیم، مشکل موجود در ساز را با نگاهی دقیق به نقاطی که احتمال پاره شدن سیم در آنها بیشتر است، متوجه شد و با اعمال تنظیمات و بهبود‌هایی جزئی در ستاپ کلی گیتار، از این حادثه پیشگیری کرد.
ما به‌عنوان یک فروشگاه و مرکز سرویس گیتار، گیتاریست‌های بسیاری را می‌شناسیم که چندین ست سیم از ما خریداری کرده‌اند و کمی بعد از نصب آن بر روی ساز خود، یکی از سیم‌ها که معمولاً هم سیم می (E) بالاست، پاره شده است. این افراد معمولاً از ما می‌پرسند که مشکل از کجاست و حتی پیش آمده است که به کیفیت سیم‌های ما شک کنند؛ اما همانطور که به این افراد نیز توضیح داده‌ایم، مشکل اصلی معمولاً وجود یک تیزی در نقطه‌ای خاص از ساز، از نات تا فرت‌ها و سدل‌های بریج آن است که باعث می‌شود سیم با تماس و فشرده شدن بر روی آن، بلافاصله پاره شود. اولین دلیل رایج برای پاره شدن سیم گیتار که قصد داریم در این مطلب به آن بپردازیم نیز همین مورد است.
پیش از شروع مطلب باید به یک نکته بسیار مهم اشاره کنیم. برخی از تغییراتی که در این مطلب به آنها اشاره کرده‌ایم، بازگشت‌ناپذیر هستند؛ پس اگر تخصص و دانش کافی برای ایجاد این تغییرات در بخش‌های مختلف گیتار را ندارید، هیچ‌یک از آنها را انجام ندهید و کار را به یک فرد مجرب بسپارید.
۱- زوایای تیز بریج یا سدل‌ها
یکی از محتمل‌ترین سناریوها در پاره شدن مکرر سیم‌های گیتار، وجود تیزی در یک از بخش‌های تماس سیم با ساز است. آیا در گیتار شما، همیشه یک سیم ثابت پاره می‌شود و این اتفاق به‌کرات رخ داده است؟ اگر نقطه پارگی سیم گیتار، همیشه در محدوده چند سانتی‌متری توپ انتهایی سیم در بخش بریج است، مشکل احتمالاً به بریج یا سدل‌های آن مربوط است.
از میان تمامی دلایل پارگی سیم، بریج و مشکلات آن، از رایج‌ترین موارد به شمار می‌روند و بیشترین پارگی‌های سیم گیتار در این نقطه رخ می‌دهد. بریج‌های تونوماتیک (Tune-O-Matic)، به دلیل طراحی ویژه و سدل‌های نسبتاً تیز خود، رفتاری نه‌چندان ملایم با سیم دارند و از این رو، احتمال اینکه سیم گیتاری با این نوع از بریج دچار پارگی شود، بیشتر از سایر انواع بریج است.
از سوی دیگر، برخی از گیتارهای نو، سدل‌هایی بیش‌ازحد تیز دارند؛ زیرا فرایند قالب‌گیری یا تراش‌کاری در ساخت این قطعات به‌شکل بی‌نقص انجام نشده است و از آنجا که هیچ‌گاه با سیم تماس و اصطکاک نداشته‌اند، این امر در آنها نمود پیدا می‌کند.
اگر گیتار شما نو است و فکر می‌کنید مشکل پاره شدن سیم آن از این ناحیه است، می‌توانید با استفاده از یک سوهان مخصوص یا یک تکه سنباده، بخش قرارگیری سیم در سدل بریج را کمی بسایید تا تیزی آن را کاهش دهید. اگر هیچ‌یک از این موارد، یعنی سوهان یا سنباده را در اختیار ندارید و قصد خرید این وسایل را نیز ندارید، راه دیگر این است که یک سیم کهنه را درون شیار قرارگیری سیم در سدل گیتار قرار دهید و آن را چند بار به‌صورت بالا و پایین در این شیار حرکت دهید تا تیزی آن کمی برطرف شود. اما در نظر داشته باشید که این روش، مطمئناً به‌اندازه استفاده از سوهان یا سنباده مفید نخواهد بود و ممکن است که نتیجه آن چندان مشهود نباشد.
۲- تیزی لبه‌های فرت
حال اگر سیم پاره‌شده همیشه یک سیم ثابت نباشد و تمامی سیم‌ها در نقطه‌ای خاص دچار پارگی شوند، چه باید کرد؟
در چنین شرایطی اگر نقطه پارگی در تمامی سیم‌های گیتار، در دسته ساز و جایی نزدیک به یکی از فرت‌ها باشد، احتمالاً لبه یکی از فرت‌ها زبر و تیز شده است و دلیل پاره شدن سیم‌های آن نیز تماس با همین بخش است. از این رو، اگر سیم‌های ساز معمولاً جایی میان سردسته و بریج پاره می‌شوند، بهتر است نگاهی نزدیک و دقیق به لبه تمامی فرت‌های گیتار از هر دو طرف دسته بیندازید و سپس با لمس همگی آنها با دست، از اینکه هیچ‌یک از آنها بیش از دیگری زبر و تیز نیست، اطمینان حاصل کنید.
حتی در صورتی که هیچ زبری و تیزی را بر روی فرت‌های ساز حس نکردید نیز خوب است که محل پارگی سیم را بر روی دسته به‌شکلی موقت علامت‌گذاری کنید. برای انجام این کار کافیست بخش انتهایی سیم گیتار که به‌تازگی پاره شده است را از محدوده بریج به سمت بالا بکشید تا محل قطع شدن آن را پیدا کنید.
اگر محل پارگی سیم، جایی در نزدیک یکی از فرت‌ها بود و متوجه شدید که عامل آن تیزی یا زبری یکی از فرت‌های گیتارتان است، باید طبق روش ذکرشده در بالا برای صیقل دادن سطح سدل‌های بریج، با استفاده از یک سنباده یا سوهان به سراغ فرت‌های گیتار نیز بروید و لبه‌های آنها را با دقت و آرام‌آرام بسایید تا زبری آن را از بین ببرید.
فرت اکثر گیتارها، به‌جز موارد گران‌قیمت و بالارده، از آلیاژ نیکل و نقره ساخته شده است. این آلیاژ سختی نسبتاً پایینی دارد و به‌قدری نرم است که می‌توانید بدون اعمال نیروی زیاد، به‌خوبی با استفاده از یک سوهان به آن شکل دهید.
۳- کثیفی یا کهنگی نات
اگر سیم‌های گیتار به‌کرات در محدوده بالای دسته و در نزدیکی نات پاره می‌شوند، پس احتمالاً مشکلی در بخش بالایی گیتار، خصوصاً نات آن وجود دارد.
معمولاً در دو شرایط است که نات می‌تواند باعث پارگی یکی از سیم‌های گیتار شما شود:
- ۱- جمع شدن گرد و غبار و چرک در شیارهای نات
- ۲- گشاد شدن شیارهای نات به دلیل قرارگیری یک سیم ضخیم‌تر از سیم فعلی در آن
از این رو، توصیه می‌کنیم با هر بار تعویض سیم‌های گیتار، نات گیتار و شیارهای آن را نیز به‌خوبی و به‌شکلی اصولی تمیز کنید تا گرد و غبار و جرمی که در آنها به‌مرور زمان جمع شده است، پاک شود و فضا برای قرارگیری بهینه سیم در آنها باز شود.
استفاده از محصولات روان‌کننده مخصوص نات یا به‌اصطلاح نات ساس (nut sauce) برای تمیز کردن این بخش از گیتار نیز می‌تواند بسیار مفید باشد؛ زیرا علاوه بر اینکه شیارهای نات را به‌خوبی از جرم پاک می‌کند، با روان‌سازی این شیارها، پایداری کوک بالاتری را نیز برای گیتار به ارمغان خواهد آورد.
همچنین در کنار این موارد، می‌توانید شیارهای نات گیتار را نیز با دقت سوهان بزنید تا لبه‌های تیزی که در آنها بر اثر تغییر گیج (ضخامت) سیم ساز ایجاد شده است را از بین ببرید. برای انجام این کار نیز همچون مورد اول و دوم می‌توانید از یک سنباده یا سوهان استفاده کنید.
۴- زبری و تیزی در محدوده قرارگیری سیم در تیونر
اگر سیم گیتار شما همیشه در محدوده تیونرها پاره می‌شود، مطمئناً مشکل از تیونرهای گیتار است. برخی اوقات، حفره قرارگیری سیم در تیونرهای گیتار و یا اطراف آن، تیزی یا زبری بیش‌ازحدی دارد که به دلیل تماس مکرر با سیم، می‌تواند آن را پاره کند.
این اتفاق در گیتارهای نو بیشتر محتمل است؛ اما ممکن است که به‌مرور زمان، با اصطکاک سیم با تیونرهای گیتار، در یک ساز کارکرده نیز بروز پیدا کند.
بهترین راه برای رفع این مشکل در تیونرها، این است که یک سیم بیس (سیم‌های دارای روکش مفتولی یا همان سه سیم پایین گیتار) را وارد حفره تیونر ساز کنید و آن را به‌صورت دورانی در این حفره بچرخانید تا سیم با دیواره‌ها و لبه‌های این بخش اصطکاک پیدا کند و بدین شکل، تیزی و زبری آنها را کاهش دهد.
۵- استفاده از سیم گیتار نامناسب
سیم‌های گیتار به‌گونه‌ای ساخته شده‌اند که می‌توانند نیروی کششی بسیاری را تحمل کنند و معمولاً به این آسانی‌ها پاره نمی‌شوند. به همین دلیل، می‌توان گفت که پارگی سیم به‌شکل تکرارشونده، معمولاً به دلیل وجود یک مشکل فنی در اجزای خود گیتار است. اما برخی از اوقات نیز این اتفاق تنها به دلیل استفاده از یک ست سیم نامناسب رخ می‌دهد.
برای مثال، اگر از یک ست سیم با گیجی پایین در ساز خود استفاده می‌کنید و این سیم‌ها را در الگویی غیرمعمول و خصوصاً در نت‌هایی بالاتر از استاندارد کوک می‌کنید، باعث می‌شوید که سیم‌ها، نیروی کششی بسیار زیاد را تحمل کنند و پاره شوند. در این شرایط، بدیهی است که بهترین راه‌حل، استفاده از یک ست سیم با ضخامت و دوامی مناسب برای کوک کردن در الگوهای غیرمعمول خواهد بود.
سیم‌های معمول موجود در بازار همچون سری Slinky شرکت ارنی بال (Ernie Ball)، برای استفاده در الگوی کوک استاندارد و نوازندگی با شدت بالا، گزینه‌هایی مناسب هستند و تحت شرایط معمول به‌آسانی پاره نمی‌شوند. اما اگر قصد دارید ساز خود را در الگویی غیرمعمول کوک کنید، باید به سراغ سیم‌های ویژه‌ای بروید که به‌طور خاص، برای استفاده در این الگوهای کوک ساخته شده‌اند و کشش بهینه خود را در کوکی بسیار پایین‌تر یا بالاتر از معمول نیز حفظ می‌کنند.
برای آشنایی کامل با انواع سیم گیتار الکتریک و انتخاب بهترین سیم ممکن بنا بر کوک مورد نظر خود، پیشنهاد می‌کنیم ویدیوی آموزشی زیر را تماشا کنید:
سخن آخر
امیدواریم که با مطالعه این مطلب، دانشی بیشتر از دلایل پارگی سیم در گیتار پیدا کنید و بتوانید به‌آسانی، ریشه این مشکل را بیابید.
آیا گیتار شما نیز تا‌به‌حال با این قبیل مشکلات مواجه شده است؟ آیا توانسته‌اید این مشکل را حل کنید و در این صورت، سرچشمه آن چه بخشی از ساز بوده است؟ از شما دعوت می‌کنیم که تجربیات ارزشمند خود را در بخش نظرات همین مطلب، با ما و مخاطبین گیتار ایران به اشتراک بگذارید.
منبع: Stringjoy
مترجم: امیر تولی