آموزش, مقالات, مقالات گیتار آکوستیک
نگاهی به عوامل تأثیرگذار بر قیمت گیتار آکوستیک
آگوست
ممکن است که شما نیز تا کنون وارد یک فروشگاه گیتار شده باشید و یک یا چند گیتار آکوستیک توجه شما را به خود جلب کرده باشند. در این زمان، احتمالاً گیتار مورد نظر را از روی استند برداشته‌اید و مدتی با آن به نوازندگی پرداخته‌اید؛ اما کمی بعد، با نگاه به برچسب قیمت گیتار، غافلگیر شده‌اید و انتظار چنین قیمتی را نداشته‌اید. گیتارهای آکوستیک، به هیچ وجه سازهایی ارزان‌قیمت نیستند و قیمت برخی از نمونه‌های آنها می‌تواند به‌واقع شوکه‌کننده باشد! در بازار امروز، قیمت گیتار آکوستیک از حدود صد دلار آغاز می‌شود و نمونه‌هایی از آن نیز قیمت‌هایی تا چندین هزار دلار دارند. اما با نگاهی به قیمت نمونه‌های مختلف این ساز، شاید از خود بپرسید که چرا گیتارهای آکوستیک تا این حد گران هستند؟
در این مطلب، قصد داریم دلیل قیمت بالای این ساز را مورد بررسی قرار دهیم و عوامل مؤثر بر قیمت آن را نیز به شما معرفی کنیم.
مواد مورد استفاده در ساخت
مهمترین و مؤثرترین عامل بر روی قیمت گیتار آکوستیک را می‌توان نوع چوب‌های مورد استفاده در ساخت آن دانست. چوب اسپروس سیتکا (Sitka spruce)، متداول‌ترین چوب مورد استفاده در ساخت بخش رویی بدنه یا ساندبورد گیتار آکوستیک است و به دلیل فراوانی خود، قیمتی مناسب نیز دارد؛ اما هرچه کیفیت چوب بالاتر و فراوانی آن کمتر باشد، مسلماً قیمت آن نیز بالاتر خواهد بود. کیفیت یک چوب با موقعیت رشد درخت آن، زیرشاخه نژادی آن، بافت چوب و سن درخت آن تعیین می‌شود؛ زیرا تمامی این مؤلفه‌ها، تأثیری انکارناپذیر بر روی تن صدا و عملکرد صوتی یک گیتار خواهند داشت.
همچنین برای مثال، اگر رگه‌هایی جذاب و منحصربه‌فرد بر روی یک تکه چوب سیتکا وجود داشته باشد، قیمت این چوب چندین برابر خواهد شد و طبیعتاً ساز ساخته‌شده از آن نیز قیمتی بسیار بالاتر از یک گیتار ساخته‌شده از یک تکه چوب عادی سیتکا خواهد داشت.
لوتیرها (سازندگان سازهای زهی همچون گیتار) معمولاً در ساخت بخش‌های پشتی و جانبی بدنه، چوب‌هایی سخت‌تر و زیباتر همچون چوب گردو، رزوود (rosewood)، ماهون (mahogany) و افرا (maple) را مورد استفاده قرار می‌دهند که بسته به کیفیت خود، می‌توانند بهشکل خام خود و به‌تنهایی، قیمتی تا چند صد دلار داشته باشند. دسته در گیتارهای آکوستیک معمولاً از چوب ماهون ساخته می‌شود و بریج و فرت‌بورد نیز در اکثر نمونه‌های میان‌قیمت این سازها، از جنس چوب آبنوس سیاه است. چوب تمامی این بخش‌ها، خود قیمتی نسبتاً بالا دارند و ساخت آنها نیز کاری زمان‌بر و نیازمند تخصص است که خود، بر قیمت گیتار آکوستیک می‌افزاید.
بخش‌هایی همچون تیونر، تزئینات و حتی سیم نیز مواردی نهایی در ساخت یک گیتار هستند و بسته به نوع خود، می‌توانند تأثیری مشهود در قیمت نهایی ساز داشته باشند. برای مثال، برخی از گیتارهای آکوستیک، به تیونرهایی از برندهای مشهور مجهز هستند که قیمتی بالاتر از نمونه‌های بدون نام دارند و قیمت نهایی بیشتری را نیز برای گیتار رقم خواهند زد.
روش و پروسه ساخت
روش ساخت و مدت زمان صرف‌شده برای ساخت یک گیتار آکوستیک نیز عواملی مؤثر در قیمت نهایی آن هستند. برای مثال، برخی از سازندگان، چوب مورد نیاز برای ساخت یک ساز را بهشکل کاملاً خام تهیه می‌کنند و خود، آن را بهشکل مورد نظر اره کرده، برای مدتی طولانی (بعضاً حتی تا چند سال) خشک می‌کنند و سپس، برای ساخت یک گیتار به سراغ آن می‌روند. اما برخی دیگر از لوتیرها، چوب مورد نیاز برای ساخت ساز را به‌شکلی نسبتاً آماده خریداری می‌کنند و آن را تنها چند هفته در کارگاه خود قرار می‌دهند تا بهشکل کامل خشک شده و با شرایط آب‌وهوایی کارگاه سازگار شود.
در این پروسه، معمولاً چوب تا حدی تاب برمی‌دارد و برای بازگشت بهشکل اولیه خود، باید مدتی نسبتاً طولانی را در قالب‌هایی ویژه قرار بگیرد. پس از این و در پروسه مونتاژ قطعات، تکه‌های چوبی چسب‌خورده گیتار باید مدتی بهشکل ثابت باقی بمانند تا چسبشان خشک شده و به‌طور کامل بر روی یکدیگر سوار شوند. در ادامه، پروسه فینیشینگ ساز آغاز می‌شود که در آن، چندین مرحله سنباده‌کاری چوب انجام می‌شود و در نهایت، لوتیر یک لایه از لاک الکل را با ظرافتی بسیار به بدنه گیتار می‌افزاید. انجام تمامی این مراحل، نیازمند صرف زمان و تلاشی بسیار است و بسته به روش ساخت، می‌تواند حتی تا سالها نیز به طول بینجامد. به همین دلیل، ساخت یک گیتار آکوستیک را می‌توان کاری دشوار دانست و همین پروسه ساخت دشوار نیز یکی از دلایل مهم قیمت بالای این ساز است.
شرکت مارتین (Martin)، یکی از بزرگترین و مهمترین تولیدکنندگان گیتار آکوستیک در دنیا، اولین شرکتی در دنیا بود که ساخت گیتار آکوستیک با کیفیت و ظرافتی بالا را بهشکل انبوه و در قالب یک خط تولید انجام داد. در خط تولید مارتین، هر نیرو وظیفه ساخت بخشی از گیتار را بر عهده دارد که در آن، بیشترین تخصص را دارد. طبق گفته مارتین، یک گیتار از قطعاتی بسیار زیاد تشکیل شده است و ساخت آن، نیازمند گذراندن بیش از ۳۰۰ پروسه ریز و درشت است. به همین دلیل، تولید یک نمونه از گیتار آکوستیک محبوب این شرکت، یعنی D28، از آغاز تا پایان، حدود شش ماه زمان می‌برد که بخشی قابل توجه از این مدت زمان، در پروسه‌هایی همچون خشک شدن چوب و چسب متصل‌کننده اجزای ساز صرف می‌شود.
در حالی که مدت زمان صرف‌شده برای ساخت یک گیتار آکوستیک، بسته به لوتیر و گیتار در حال ساخت توسط او می‌تواند متغیر باشد، زمانی در حدود ۱۵۰ الی ۲۰۰ ساعت برای ساخت یک گیتار آکوستیک، مدت زمانی متوسط و عادی برای کارگاه‌های کوچک به شمار می‌رود؛ اما در برخی از موارد، ساخت یک گیتار می‌تواند بسیار بیش از این نیز به طول بینجامد. به همین دلیل است که کارگاه‌های کوچک نمی‌توانند در سال بیش از ۱۰ الی ۲۰ عدد گیتار تولید کنند و برای این که بتوانند زندگی خود را بگذرانند و کسب‌وکار خود را نیز ادامه دهند، باید سازهای خود را با قیمتی بالاتر از سازندگان انبوه گیتار به فروش برسانند. به همین دلیل نیز یک گیتار ساخته‌شده توسط یک کارگاه کوچک، معمولاً قیمتی بسیار بالاتر از یک گیتار ساخته‌شده توسط شرکت‌هایی همچون فندر (Fender) دارد. البته که ظرافت و کیفیت ساخت در یک گیتار آکوستیک ساخته‌شده توسط یک کارگاه کوچک نیز معمولاً بالاتر از یک گیتار تولید انبوه است.
برند سازنده
انکار این امر غیرممکن است که شما برای خرید یک گیتار، علاوه بر مواد به‌کاررفته و زمان صرف‌شده برای ساخت آن، مبلغی را نیز برای برند حک‌شده بر روی سردسته پرداخت می‌کنید! شرکت‌های بزرگ، مبالغی هنگفت را صرف بازاریابی برای محصولات خود می‌کنند و این هزینه، به قیمت محصولاتشان افزوده می‌شود. اما در این صورت، آیا نام این شرکت‌های بزرگ تنها چیزی است که باعث قیمت بالاتر محصولاتشان نسبت به شرکت‌های ناشناس‌تر می‌شود یا عواملی دیگر نیز در این قیمت بالاتر نقش دارند؟
مهمترین دلیل برای بالاتر بودن قیمت محصولات برندهای شناخته‌شده نسبت به برندهای گمنام‌تر این است که این شرکت‌ها دهه‌هاست که در حال ساخت گیتارهایی با کیفیت بالا هستند. همچنین کمپانی‌های بزرگ، مبالغی بسیار را صرف تحقیق و توسعه نیز می‌کنند و به همین دلیل، در بحث نوآوری محصولات نسبت به برندهای کمترشناخته‌شده و کوچکتر، عملکردی بسیار بهتر دارند. علاوه بر اینها، گیتارهای ساخته‌شده توسط برندهای معتبر، ارزش خود را در طولانی‌مدت از دست نمی‌دهند و حتی ممکن است که به‌مرور قیمتی حتی بیشتر از نمونه‌های نوی خود پیدا کنند. بنابراین، اگر فکر می‌کنید که ممکن است روزی گیتار آکوستیک خود را با یک نمونه بهتر و پیشرفته‌تر جایگزین کنید، خرید یک ساز از یک برند معتبر، علاوه بر این که می‌تواند سرمایه‌گذاری بهتری برای شما باشد، با محبوبیت بیشتر و فروش آسان‌تر خود، باعث تسهیل فرایند تعویض گیتار برای شما نیز می‌شود.
آیا یک گیتار آکوستیک ارزان قیمت می‌تواند برای من مناسب باشد؟
ما علاقه‌ای وصف‌ناپذیر به انواع گیتار داریم و به همین دلیل، هیچ گیتاری از نظر ما قیمتی بیش‌ازحد ندارد و تنها برخی از آنها، به دلایلی، قیمتی بالاتر از نمونه‌های دیگر دارند. دلایل قیمت بالای یک گیتار آکوستیک معمولاً از نظر ما کاملاً موجه هستند و اعتقاد داریم که یک ساز منحصربه‌فرد، می‌تواند قیمتی بسیار بالا داشته باشد. به نظر ما، هرچه یک گیتار در جزئیات خود به کمال نزدیک‌تر باشد، قیمتی بالاتر نیز خواهد داشت. ساخت ریزه‌کاری‌های یک گیتار با ظرافتی بی‌نقص، نیازمند توجهی بسیار به جزئیات است که هر سازنده‌ای از آن برخوردار نیست. برای مثال، یکی از شرکت‌های بسیار خوب تولیدکننده گیتار را می‌توان لودن (Lowden) دانست؛ زیرا محصولات این شرکت، بسیار متفاوت و جذاب هستند که هم در زمینه صدا، هم در حس نوازندگی و هم در جزئیات ظاهری خود، از کیفیتی فوق‌العاده برخوردار هستند و به همین دلیل، قیمت آنها نیز به هیچ وجه ارزان نیست.
ما به تمامی گیتاریست‌ها پیشنهاد می‌کنیم که این دسته از سازهای نفیس را، حتی اگر در محدوده قیمتی مورد نظرشان قرار ندارد، مورد آزمایش قرار دهند تا تجربه نوازندگی با یک گیتار بسیار باکیفیت را کسب کنند و درکی بهتر از کیفیت‌های مثبت در یک گیتار آکوستیک پیدا کنند.
خوشبختانه، امروز بازار گیتار آکوستیک، تنوعی بی‌سابقه دارد و نوازندگان می‌توانند با هر سلیقه‌ای، دقیقاً ساز مورد نظر خود را از میان چندین و چند مدل موجود در بازار بیابند. اما علاوه بر این، امروزه یک گیتار آکوستیک باکیفیت با قیمتی بسیار پایین‌تر از گذشته قابل خریداری است. در واقع، گیتاریست‌های امروز نسبت به نسل‌های قبلی نوازندگان این ساز، خوشبخت هستند؛ زیرا در حالی که تا حدوداً بیست سال پیش برای یافتن یک گیتار باکیفیت با قیمتی کمتر از ۱۰۰۰ دلار، باید کفش آهنی به پا می‌کردید و کل بازار را می‌گشتید، اکنون می‌توانید تقریباً با هر بودجه‌ای، یک ساز زیبا و باکیفیت را برای خود بیابید. اما چنین چیزی چگونه ممکن شده است؟
همانطور که گفته شد، مواد به‌کار رفته در ساخت یک ساز، پروسه ساخت و زمان صرف‌شده در آن و همچنین برند یک گیتار، مهمترین عوامل در قیمت نهایی آن هستند. بنابراین، اگر شما در یکی از این مؤلفه‌ها منعطف باشید، می‌توانید گیتاری بیابید که کیفیتی عالی و قیمتی بسیار مناسب دارد یا کیفیتی قابل قبول دارد اما از برندی معتبر است. بیایید بار دیگر شرکت مارتین را مثال بزنیم. این شرکت اکنون یک سری از گیتارهای آکوستیک موسوم به ReImagined را تولید می‌کند که بدنه‌های آنها تماماً از چوب‌های سالید یا یکپارچه ساخته شده است و قیمتی در حدود ۳۰۰۰ دلار دارند. با پرداخت این مبلغ به مارتین، شما یک گیتار ارزشمند خریداری می‌کنید که می‌تواند تا آخر عمر شما و فرزندتان یک ساز بی‌نظیر باقی بماند. این گیتار آکوستیک، یک ساز رؤیایی و مناسب برای یک عمر است و در آینده نیز احتمالاً می‌تواند به‌عنوان یک ساز وینتج باکیفیت، ارزشی فوق‌العاده پیدا کند.
اما اگر پرداخت ۳۰۰۰ دلار برای خرید گیتار آکوستیک اکنون برای شما ممکن نیست یا می‌خواهید چنین گیتاری را زمانی که به نوازنده‌ای حرفه‌ای‌تر تبدیل شدید خریداری کنید، باید بگوییم که شرکت مارتین، گیتارهایی در کشور مکزیک نیز تولید می‌کند که به دلیل دستمزد پایین‌تر کارگران این کشور نسبت به آمریکا و ساده‌سازی برخی از پروسه‌های ساخت (همچون برش قطعات بدنه به‌وسیله دستگاه CNC)، قیمتی بسیار پایین‌تر از گیتارهای ساخت آمریکای شرکت مارتین دارند. همچنین ساخت ماشینی بسیاری از قطعات این سازها، امکان تولید دقیق و صحیح آنها در تیراژهایی بالا با قیمتی پایین را به مارتین داده است. این سری از گیتارهای ساخت مکزیک، فرت‌بوردی از جنس جایگزین تجدیدپذیر چوب آبنوس، یعنی Richlite دارند که یک کامپوزیت سلولزی پیشرفته با ساختاری بسیار شبیه به چوب است. همچنین، این سازها با استفاده از چوب‌هایی کمی ارزانقیمتتر ساخته شده‌اند و به جای یک کیس، همراه با یک کیف ساده عرضه می‌شوند. مارتین با کاهش هزینه به این روش‌ها، توانسته است گیتارهایی چون ۰۰۰JR-10 را به بازار عرضه کند که با وجود قیمت مناسب خود، تمجید بسیاری از گیتاریست‌های حرفه‌ای را به دنبال داشته است. دیگر غول گیتار آکوستیک آمریکا، یعنی تیلور (Taylor) نیز با عرضه سری Academy به بازار، رویکردی مشابه با مارتین را دنبال کرده است و با جایگزینی چوب‌های لمینت به جای چوب یک‌تکه، گیتارهایی ارزان قیمت اما بسیار باکیفیت را تولید می‌کند که می‌توانند جایگزینی عالی برای گیتارهای گران قیمت تیلور باشند.
اگر به دنبال یک گیتار با بدنه‌ای از چوب یکپارچه و باکیفیت هستید که همراه با یک هارد کیس نفیس نیز عرضه می‌شود اما نام و برند گیتار اهمیت چندان زیادی برایتان ندارد، برندهایی کمترشناخته‌شده همچون ایستمن (Eastman) و بلوریج (Blueridge) سالهاست که در حال ساخت چنین سازهایی هستند و کیفیت محصولاتشان به‌حدی بالاست که محبوبیت آنها به‌شکلی روزافزون در حال افزایش است و اخیراً در حال تبدیل شدن به برندهایی مشهور در صنعت گیتار آکوستیک هستند. اما محصولات این دو شرکت با وجود کیفیت عالی خود، به دلیل تولید در کشور چین و هزینه‌های بسیار پایین ساخت در این کشور، با قیمتی متفاوت از تولیدات آمریکایی و مکزیکی برندهای مشهورتر به فروش می‌رسند و در واقع، سازهایی بسیار ارزانقیمتتر از تولیدات درجه‌یک برندهایی همچون مارتین و تیلور هستند.
برند BSG از کشور جمهوری چک نیز شاید نامی چندان شناخته‌شده نباشد؛ اما کیفیت محصولات آن، با چندی از برترین محصولات مهمترین سازندگان گیتار آکوستیک در دنیا قابل رقابت است. سازهای BSG اکنون توسط چندی از معتبرترین فروشگاه‌های گیتار و ساز به فروش می‌رسند و صاحبان آنها نیز رضایتی کامل از کیفیت ساز خود دارند. شرکت فرچ (Furch)، که یک شرکت دیگر از کشور چک است نیز اکنون با سابقه چندین ساله خود در تولید گیتارهایی باکیفیت و ارزنده، در حال تبدیل شدن به یک برند مشهور است و پیشنهاد می‌کنیم در صورت امکان، یکی از محصولات آن را مورد آزمایش قرار دهید تا نسبت کم‌سابقه کیفیت به قیمت در این سازها را به‌شکلی عینی تجربه کنید!
جمع‌بندی
در نهایت، باید گفت که برای خرید یک گیتار آکوستیک باکیفیت، طبیعتاً باید مبلغی قابل توجه را پرداخت کنید. اما ترفندهایی وجود دارد که با به‌کارگیری آنها، می‌توانید با پرداخت مبلغی کمتر، صاحب سازی ارزنده شوید. یکی از بهترین این ترفندها، خرید گیتارهایی با بدنه سالید از برندهایی کمترشناخته‌شده است. اما یکی دیگر از راه‌هایی که می‌توانید با به‌کارگیری آن، مبلغی کمتر را برای خرید یک گیتار باکیفیت پرداخت کنید، رفتن به سراغ سازهای دست دوم است.
اگر قصد خرید گیتار آکوستیک را دارید، پیشنهاد می‌کنیم نگاهی به بازار گیتارهای دست دوم و کانال‌ها و وب‌سایت‌های مربوط به آن داشته باشید؛ زیرا ممکن است یک گیتار باکیفیت دقیقاً در محدوده بودجه شما آگهی شده باشد که کیفیتی بالاتر از گزینه‌های نویی که می‌توانید با مبلغ مورد نظر خود خریداری کنید داشته باشد. با این حال، حتماً می‌دانید که خرید گیتار کارکرده نیازمند دقت بسیار بالایی است و همواره باید مراقب سودجویان و کلاهبرداران نیز باشید.
اگر شما نیز یک نوازنده گیتار آکوستیک هستید، اولین مؤلفه‌ای که هنگام خرید گیتار به آن توجه می‌کنید، چیست؟ آیا ترجیح می‌دهید که گیتار خود را تنها از مشهورترین برندهای دنیا خریداری کنید یا حاضرید برای تجربه کیفیتی بالاتر با بودجه‌ای مشخص، به سراغ محصولات برندهای مهجورتر بروید؟ از نظر شما، امروز بهترین شرکت سازنده گیتار آکوستیک، چیست؟ از شما دعوت می‌کنیم که نظرات و تجربیات خود در ارتباط با این موارد را در بخش پایین همین مطلب، با ما و مخاطبین مجله گیتار ایران در میان بگذارید.
منبع: The Fellowship of Acoustics
نویسنده: Erik Bogaards
مترجم: امیر تولی