آموزش, مقالات, مقالات استودیویی
سیبیلانس و پنج راه برای برطرف‌سازی آن
ژانویه
پدیده سیبیلانس (sibilance) اصوات سوت مانند خشن و گوش‌خراشی است که در تلفظ برخی از حروف در یک لاین وکال ضبط‌شده تولید می‌شود و می‌تواند به‌تنهایی یک لاین بی‌نقص را به یک صدای غیرقابل استفاده تبدیل کند.
اما سیبیلانس دقیقاً چیست و چرا در ضبط برخی از لاین‌های وکال آن را تجربه می‌کنیم؟ چرا برطرف‌سازی این پدیده در پروسه میکس چنین دشوار است و برای پیشگیری از بروز آن در لاین‌های ضبط‌شده باید چه کارهایی انجام دهیم؟ در این مطلب قصد داریم پدیده سیبیلانس را به‌طور کامل به شما معرفی کنیم و با بررسی دلایل وقوع آن در یک لاین وکال، روش‌های پیشگیری از آن و پنج راه مفید برای برطرف‌سازی آن در یک لاین ضبط‌شده را نیز به شما بیاموزیم.
سیبیلانس چیست؟
منشاء سیبیلانس، تلفظ حروف اصطکاکی همچون س و ش است که یکی از اجزای مهم تشکیل‌دهنده بسیاری از کلمات در تمامی زبان‌های دنیا به شمار می‌رود.
سیبیلانس در حروف اصطکاکی با برخورد جریان هوا با دندان‌های شما شکل می‌گیرد. در زبان انگلیسی، مستعدترین حروف به این پدیده، دو حرف س و ف هستند.
این دو حرف یا سیلاب، انرژی بسیاری را در فرکانس‌هایی که گوش ما حساسیتی بالایی به آنها دارد، تولید می‌کنند و به همین دلیل نیز در کلمات بسیاری مورد استفاده قرار گرفته‌اند. اما همین انرژی زیاد، می‌تواند در فرایند ضبط مشکل‌ساز شود و شدت بالا در محدوده فرکانسی آپر میدرنج (upper midrange)، مطمئناً دردسرهایی را در پروسه میکس برای شما ایجاد خواهد کرد.
چرا بروز سیبیلانس در پروسه ساخت موسیقی، اتفاقی بد است؟
وجود سیبیلانس در یک لاین وکال ضبط‌شده، می‌تواند بر سایر عناصر موسیقی در حال ساخت سنگینی کند و ماهیتی گوش‌خراش را برای آن رقم بزند. این پدیده می‌تواند به دلیل تلفظ ترکیبی خاص از حروف در پشت یکدیگر و یا استفاده از تکنیک‌هایی خاص از خوانندگی رخ دهد. نتیجه این امر، تولید صدایی آزاردهنده و سوت‌مانند در تلفظ حروفی همچون س است که می‌تواند گوش شنونده را آزار دهد.
ترکیب برخی از انواع میکروفون با ویژگی‌های صوتی و تلفظی صدای یک خواننده نیز می‌تواند این پدیده را تقویت کند و میکس‌هایی نه‌چندان باکیفیت را رقم بزند و در زمان انتخاب و خرید میکروفون استودیویی باید حتماً به این نکته نیز توجه کنید. همچنین با انجام مراحل نهایی میکس همچون اعمال کمپرسور و ایکولایزر (EQ)، این پدیده ممکن است تشدید یابد و به بخشی حتی برجسته‌تر در لاین وکال تبدیل شود. در این شرایط، ممکن است که حتی لاین وکال ضبط‌شده به دلیل سیبیلانس بسیار در خود، کاملاً غیرقابل استفاده شود.
باید بدانید تا زمانی که نتوانید مشکل سیبیلانس را در لاین‌های وکال موسیقی خود حل کنید، هیچ‌گاه نمی‌توانید وکال را به‌شکلی کاملاً حرفه‌ای میکس کنید و آثار شما برای انتشار به‌صورت حرفه‌ای آماده نخواهند بود.
۵ روش مفید برای برطرف‌سازی سیبیلانس در یک لاین وکال
اگر میکس موسیقی شما دچار مشکل سیبیلانس شده است و نمی‌دانید آن را چگونه حل کنید، در ادامه این مطلب، روش‌ها و ابزارهایی را به شما معرفی خواهیم کرد که در برطرف‌سازی این مشکل، کمکی شایان به شما می‌کنند.
۱- De-esser
اولین و اصلی‌ترین ابزاری که می‌توانید با استفاده از آن، سیبیلانس را در یک لاین وکال برطرف کنید، دی-اسر (De-esser) است. در واقع، دی-اسر را می‌توان ابزار اصلی طراحی‌شده برای از بین بردن سیبیلانس در یک لاین ضبط‌شده وکال یا به‌اصطلاح دسیبیله کردن آن به شمار می‌رود.
اولین و اصلی‌ترین ابزاری که می‌توانید با استفاده از آن، سیبیلانس را در یک لاین وکال برطرف کنید، دی-اسر (De-esser) است. در واقع، دی-اسر را می‌توان ابزار اصلی طراحی‌شده برای از بین بردن سیبیلانس در یک لاین ضبط‌شده وکال یا به‌اصطلاح دسیبیله کردن آن به شمار می‌رود.
پلاگین‌های De-esser می‌توانند سوت ناشی از تلفظ حروفی همچون “س” را کاهش دهند؛ اما قادر به حذف کامل آن از یک لاین وکال نیستند. به همین دلیل نیز ممکن است این ابزار قادر به حذف سیبیلانس‌های شدید در وکال نباشد.
امروزه، پلاگین‌های De-esser قدرتمند و کاربردی بسیاری در دسترس آهنگسازان قرار دارند که همگی آنها می‌توانند به‌آسانی از پس سیبیلانس در یک لاین وکال برآیند و آن را به‌زیبایی از وکال موسیقی شما حذف کنند؛ اما پیشنهاد ما، پلاگین جدید Revoice Pro 5 است. این پلاگین نه‌تنها یک De-esser، بلکه یک ابزار کامل برای بهبود کیفیت وکال است و تمامی ابزارهای مورد نیاز شما برای تبدیل لاین‌های وکال موسیقی به یک لاین کاملاً حرفه‌ای را در اختیارتان قرار می‌دهد.
در واقع، دسیبیله کردن وکال تنها یکی از چندین و چند قابلیت در Revoice Pro 5 است و این پلاگین علاوه بر آن، امکاناتی همچون تنظیم و همگام‌سازی لاین‌های وکال با یکدیگر، تصحیح نت‌ها و کوک و بسیاری موارد دیگر را نیز در اختیار شما قرار می‌دهد و میکس و آماده‌سازی یک لاین وکال به‌صورت حرفه‌ای را برایتان ممکن می‌سازد.
اما اگر حتی پس از استفاده از یک دی-اسر نیز مشکل سیبیلانس در لاین وکال موسیقی‌تان حل نشد، راه‌هایی دیگر نیز برای برطرف‌سازی این پدیده ناخوشایند وجود دارد که در ادامه به آنها می‌پردازیم.
۲- ادیت لاین‌ها به‌صورت دستی
اگر نرم‌افزارهای دی-اسر و موارد مشابه نتوانسته‌اند مشکل سیبیلانس را در لاین وکال موسیقی شما حل کنند و نیاز است که برای حل این مشکل، کنترلی دقیق‌تر را بر روی لاین خود داشته باشید، بهترین روش برای شما، ادیت دستی لاین وکال مورد نظرتان خواهد بود.
اگر می‌خواهید سیبیلانس شدید در لاین وکال خود را با این روش برطرف کنید، تنها کافیست که یک ترک منحنی آتومیشن (automation) برای مؤلفه گین لاین وکال خود تعریف کنید و دقیقاً در بخش‌هایی از لاین که حروفی همچون س و ف تلفظ می‌شود و سیبیلانس رخ می‌دهد، خطوط شکست عمیق و کوچکی را اعمال کنید. به این شکل، شدت صدای لاین وکال شما دقیقاً در بخش‌هایی که سیبیلانس وجود دارد به‌سرعت کاهش می‌یابد و پس از اتمام سیبیلانس، مجدداً به‌حالت اولیه خود بازمی‌گردد.
این پروسه طبیعتاً از به‌کارگیری یک دی-اسر زمان‌بر‌تر است و نیازمند دقت و ظرافتی قابل توجه نیز هست؛ اما کنترلی که در این روش نسبت به روش‌های اتوماتیک برطرف‌سازی سیبیلانس در اختیار دارید، آن را به‌روشی قطعی و بسیار مفیدتر می‌کند و امکان کاهش صدا و کنترل کامل لاین، دقیقاً در جایی که سیبیلانس در آن رخ می‌دهد را به شما می‌دهد.
بنابراین، اگر روش‌های اتوماتیک همچون دی-اسینگ را امتحان کردید و نتوانستید سیبیلانس را در لاین وکال خود به‌شکل کامل از بین ببرید، پیشنهاد می‌کنیم ادیت دستی لاین وکال خود را امتحان کنید.
۳- پلاگین‌های هموارساز (smoothing)
به‌تازگی ابزاری جدید در قالب پلاگین‌هایی نرم‌افزاری برای از بین بردن ماهیت صوتی تیز و مشکلات مشابه در یک لاین وکال ابداع شده است که پلاگین هموارساز یا smoothing نام دارد.
این دسته از پلاگین‌ها، با بهره‌گیری از فناوری‌های فیلتر تطبیقی و متغیر، می‌توانند تیزی و سیبیلانس موجود در یک لاین صوتی را بدون تغییر ماهیت آن و مشکلات رایج در پلاگین‌هایی همچون دی-اسرها برطرف کنند.
یکی از مشهورترین نمونه‌ها از پلاگین‌های smoothing، پلاگین Soothe از شرکت Oeksound است؛ اما نمونه‌هایی همچون Smooth Operator از Baby Audio نیز عملکردی عالی دارند و امروزه توسط مهندسین صدای حرفه‌ای در اصلاح لاین‌های وکال و برطرف‌سازی تیزی‌های آنها به‌کار می‌روند.
این دسته از پلاگین‌ها با قابلیت تعیین محدوده فرکانسی در خود، می‌توانند به‌گونه‌ای تنظیم شوند که تنها بخشی خاص از فرکانس‌های یک لاین را پردازش کنند و این بخش می‌تواند محدوده آپر-میدرنج باشد که بخش اعظم فرکانس‌های سیبیلانس در آن قرار دارد.
اگر سیبیلانس در لاین وکال مورد نظر شما تنها بخشی از مشکلات فرکانسی در آن هستند و در کل، این لاین ماهیت صوتی خشن و تیزی دارد، بهترین ابزار برای بهبود کیفیت آن، پلاگین‌های smoothing هستند.
۴- مجموعه‌های نرم‌افزاری ادیت وکال
در دنیای پلاگین‌های آهنگسازی، مجموعه‌های نرم‌افزاری مستقلی وجود دارند که با هدف حل مشکلات در مرحله و بخشی خاص از پروسه آهنگسازی طراحی شده‌اند. برای مثال، مجموعه‌های مسترینگ و یا بهبود کیفیت لاین‌های صوتی، دو دسته از رایج‌ترین انواع این مجموعه‌های نرم‌افزاری هستند و اگر یک آهنگساز هستید، احتمالاً تا به امروز حداقل با یک نمونه از آنها سروکار داشته‌اید؛ اما علاوه بر این موارد، مجموعه‌هایی نرم‌افزاری نیز وجود دارند که به‌طور خاص، با هدف اصلاح لاین‌های وکال و حل مشکلات مربوط به آنها طراحی شده‌اند و از قابلیت‌های ویژه‌ای در این راستا برخوردارند.
برای مثال، نرم‌افزار Revoice Pro 5 که کمی پیش نیز به‌صورت اجمالی به آن پرداختیم، در کنار تمامی امکاناتی که در راستای اصلاح یک لاین وکال در خود دارد، از یک ابزار برای برطرف‌سازی سیبیلانس در لاین‌های وکال نیز برخوردار است که می‌تواند از طریق تغییر توازن حجمی میان سیلاب‌های آوایی و غیرآوایی، این پدیده ناخوشایند را در لاین‌های وکال به‌شکلی حداکثری از بین ببرد. این ابزار به لطف روش کار متفاوت خود، کنترل دقیق و کاملی را بر روی لاین وکال در اختیار شما قرار می‌دهد و به شما در حل کردن مشکل سیبیلانس در آن به‌شکلی ریشه‌ای کمک می‌کند.
از نظر ما، Revoice Pro 5 مفیدترین ابزار برای خلاص شدن از شر سیبیلانس در یک لاین وکال است و اگر تمامی روش‌های قبلی را امتحان کرده‌اید اما سیبیلانس در وکال موسیقی‌تان هنوز بر قوت خود باقیست، این روش حتماً می‌تواند مشکل شما را حل کند!
۵- EQهای داینامیک
ایکولایزرهای پویا یا داینامیک نیز همانند یک دی-اسر، تغییراتی مشابه یا فشرده‌سازی سیگنال (compression) را بر روی محدوده‌ای خاص از فرکانس‌های صوتی یک لاین اعمال می‌کنند.
روش کار این پلاگین‌ها کمی با پردازشگر‌هایی همچون دی-اسرها و کمپرسور‌ها متفاوت است؛ اما نتیجه نهایی کار در تمامی آنها رضایت‌بخش است.
برخی از ایکولایزرهای دیجیتال مشهور و باکیفیت همچون FabFilter Pro Q-3 و TDR Nova، از حالت‌های پردازش صدای داینامیک مختلفی برخوردارند که می‌توان آنها را به‌صورت مجزا، بر روی یک محدوده فرکانسی خاص اعمال کرد.
به احتمال زیاد، یکی از این دو پلاگین یا نوعی دیگر از EQهای پیشرفته در مجموعه پلاگین‌های شما نیز وجود دارد. در این صورت، پیشنهاد می‌کنیم پیش از این که هر یک از موارد بالا را به‌کار بگیرید، سعی کنید از طریق این ایکولایزرها محدوده فرکانسی که سیبیلانس در آن در حال رخ دادن است را در لاین وکال تضعیف کنید و اگر این تکنیک شما را به نتیجه‌ای که در لاین وکال خود به دنبال آن هستید نزدیک کرد، کاهش گین در این محدوده فرکانسی را بر روی آن مورد آزمایش قرار دهید.
سخن آخر
سیبیلانس می‌تواند پدیده‌ای بسیار ناخوشایند در یک اثر موسیقی باشد و در موارد شدید خود، حتی ممکن است که توجه شنوندگان را از ایده و محتوای اصلی موسیقی به سمت خود منحرف کند و اثر موسیقی شما را غیرقابل شنیدن کند.
خوشبختانه، امروز و در دنیای آهنگسازی مدرن، روش‌هایی متعدد و کارآمد برای برطرف‌سازی این پدیده وجود دارد و می‌توان با استفاده از آنها هر میزانی از سیبیلانس را در یک لاین وکال برطرف ساخت.
چه بخواهید برای برطرف ساختن این مشکل در لاین‌های وکال خود، از سنتی‌ترین روش ممکن یعنی پلاگین‌های دی-اسر استفاده کنید و چه قصد داشته باشید روشی پیشرفته‌تر، همچون استفاده از پلاگین‌های اختصاصی ادیت وکال را برای این هدف به‌کار بگیرید، امیدواریم مطالعه این مطالب توانسته باشد به شما در زمینه حل این مشکل در ضبط کمک کرده باشد و شما را به دستیابی به کیفیت مد نظرتان در موسیقی یک قدم نزدیک‌تر کرده باشد.
اگر یک آهنگساز یا مهندس میکس هستید، آیا تا کنون با مشکل سیبیلانس در لاین‌های وکال خود مواجه شده‌اید؟ معمولاً از چه روشی برای برطرف‌سازی این مشکل استفاده می‌کنید و به نظر شما، مفیدترین روش برای حل آن چیست؟ از شما دعوت می‌کنیم که پاسخ خود به این سوالات را در بخش نظرات همین مطلب، با ما و مخاطبین گیتار ایران در میان بگذارید.
منبع: LANDR
نویسنده: Michael Hahn
مترجم: امیر تولی