تپینگ دودستی (two-hand tapping) یکی از جالبترین و ماهرانهترین تکنیکهای نوازندگی گیتار الکتریک و گیتار بیس به شمار میرود و با اجرای آن، میتوانید توجه همگان را به خود جلب کنید! این تکنیک در صورتی که بهشکلی صحیح و بهینه اجرا شود، نمایشی بینقص از مهارت نوازندگی شماست و موسیقی را بهشکلی بسیار جذابتر برای شنوندگان به نمایش میگذارد و آنها را شگفتزده میکند! اما با این وجود، تپینگ دودستی یک فن بسیار دشوار در نوازندگی گیتار است و یادگیری آن بهشکل کامل، نیازمند مهارتی بسیار و هماهنگی کامل میان دستان شماست.
در طی چند سال اخیر، این تکنیک در میان گیتاریستها و طرفداران موسیقی راک و متال به محبوبیت بسیار رسیده است و بسیاری از گیتاریستها سعی در یادگیری آن دارند. از این رو، تصمیم گرفتیم تا طی یک مطلب، به معرفی هشت گیتاریست و بیسیست مشهور بپردازیم که تکنیک تپینگ دودستی را در نوازندگی خود به بهترین شکل ممکن بهکار میگیرند و همچنین، راه و روش آنها در بهکارگیری این تکنیک را نیز مورد بررسی قرار دهیم.
استنلی جردن
اولین کسی که از او نام میبریم، شاید به اندازه دیگر نامهای ذکرشده در این مطلب، مشهور نباشد و کمی بیرون از هیاهوی موسیقی امروزی قرار بگیرد: استنلی جردن (Stanley Jordan).
جردن یک گیتاریست در سبک موسیقی جز است که میتوان گفت گیتار را تقریباً بهصورت انحصاری با استفاده از تکنیک تپینگ دودستی مینوازد. با تماشای نوازندگی استنلی، متوجه میشوید که او ساز خود را بیشتر شبیه به یک پیانو مینوازد و با استفاده از دو دست خود، بر روی سیمهای ساز دقیقاً همچون کلاویههای پیانو ضربه میزند و آکوردها و ملودیهایی پیچیده و زیبا را بهصورت همزمان مینوازد.
اما نکته جذاب اصلی، صدایی است که استنلی با بهرهگیری از این تکنیک تولید میکند! جردن با تکنیک نوازندگی منحصربهفرد خود که بیشباهت به نوازندگی پیانو نیست، میتواند بخشهایی مختلف از موسیقی جز را با عمق و پیچیدگی خیرهکننده و بهصورت کاملاً انفرادی بنوازد. به همین دلیل، اجراهای او حتی بدون وجود موزیسینهای دیگر و بخش ریتم و تنها با صدای ساز خود او، صدایی کامل و غنی دارند.
یکی از مشهورترین و جذابترین اجراهای جردن، کاور او از اثر مشهور Eleanor Rigby است. روایت استنلی از Eleanor Rigby، در عین حفظ هارمونیها و ملودی استثنایی این قطعه، وجوه جذاب متعددی به آن افزوده است که آن را در کل، به یک اثر بسیار دلچسبتر تبدیل کرده است. خلاقیت استنلی در تنظیم این اثر، باعث شده است که نسخه کاور با وجود برخورداری از تمامی ارکان قطعه اصلی، صدایی منحصربهفرد به خود بگیرد و بتوان از آن بهعنوان یک اثر کاملاً متفاوت یاد کرد!
تونی لوین
هنرمند بعدی که در این مطلب بهعنوان یکی از بهترین اجراکنندگان تکنیک تپینگ دودستی از او نام میبریم نیز همچون نفر قبلی، به اندازه چندی دیگر از گیتاریستهای این فهرست، مشهور نیست؛ اما با این وجود، این نوازنده انگلیسی کارنامهای درخشان در دنیای موسیقی دارد و بسیاری از دوستداران موسیقی راک با او آشنا هستند.
تونی لوین (Tony Levin) یک بیسیست بسیار ماهر است که بیش از هر چیز، به همکاری خود با گروه موسیقی کینگ کریمسون (King Crimson) و پیتر گیبریل (Peter Gabriel) معروف است. اما جالب است که بدانید لوین علاوه بر این افراد صاحبنام، با هنرمندان افسانهای دیگر نظیر گروه پینک فلوید (Pink Floyd)، تام ویتس (Tom Waits)، دیوید بوئی (David Bowie)، لو رید (Lou Reed)، وارن زیون (Warren Zevon)، بادی ریچ (Buddy Rich)، پال سایمن (Paul Simon) و بسیاری دیگر از چهرههای درخشان در صحنه موسیقی راک نیز همکاری داشته است.
تکنیک تپینگ دودستی لوین زمانی به اوج درخشش و پویایی خود میرسد که او در حال نوازندگی با ساز ویژه خود موسوم به چپمن استیک (Chapman Stick) باشد؛ یک ساز زهی الکتریک با ۱۰ الی ۱۲ سیم که نوازندگان بهوسیله آن و بهرهگیری از تکنیک تپینگ دودستی، بخشهای بیس، آکوردها و ملودی موسیقی را بهصورت همزمان مینوازند. لوین نیز با استفاده از چپمن استیک و تکنیک تپینگ دودستی ویژه خود، بهشکلی بسیار جذاب به نوازندگی میپردازد و آثار موسیقی مهم و زیبای متعددی را نیز به صدای این ساز مزین ساخته است. البته شکی نیست که نوازندگی او با گیتار بیس عادی نیز بسیار ماهرانه و جذاب است؛ اما به عقیده ما، اجراهای استثنایی او با چپمن استیک در سطحی بالاتر قرار دارند.
به نظر بسیاری از دنبالکنندگان صحنه موسیقی راک و طرفداران تونی لوین، بهترین نوازندگی او با استفاده از تکنیک تپینگ دودستی، در همکاریهای وی با گروه کینگ کریمسون در دهه هشتاد میلادی قابل شنیدن است. نوازندگی لوین در این آثار، منجر به شکلگیری ترکیبی حیرتآور از سبکهای موسیقی پراگرسیو، آرت راک و موسیقی جهانی (world music) در آنها شده است و ماهیت صوتی ویژهای به این آلبومها بخشیده است.
لوین از چپمن استیک برای نوازندگی در تقریباً تمامی آثار آلبومهای Discipline ،Beat و Three of a Perfect Pair بهره گرفته است. اجرای زنده قطعه Elephant Talk کینگ کریمسون، یکی از بهترین آثار برای تجربه صدای ویژه نوازندگی لوین است و مهارتهای او در نواختن چپمن استیک را بهخوبی به نمایش میگذارد.
جو ستریانی
جو ستریانی (Joe Satriani) بهواقع یک چهره افسانهای در دنیای گیتار الکتریک است و بهعنوان یک استاد بلامنازع شناخته میشود. او اکنون دهههاست که در حال اجرا، چه بهصورت زنده و چه بهصورت استودیویی است و در طی این سالها همواره سعی داشته است که مهارت خود را پلهپله ارتقاء دهد. نتیجه این رویکرد، تبحر و تکنیک شگفتانگیز او در نوازندگی گیتار است. خواندن نام جو ستریانی در این مطلب، به این معناست که او در تکنیک تپینگ دودستی نیز تبحری فوقالعاده دارد و یکی از بهترین گیتاریستها در این زمینه به شمار میرود!
به نظر میرسد که ستریانی بر اکثر تکنیکهای نوازندگی گیتار الکتریک، تسلطی کامل دارد و میتواند تمامی آنها را با مهارتی شگفتانگیز اجرا کند؛ این امر، درباره تکنیک تپینگ دودستی نیز صدق میکند و توانایی او در بهکارگیری دو دست برای نواختن دو بخش تپینگ بسیار پیچیده و مکمل یکدیگر، بهواقع بیرقیب است. شاید حتی بتوان گفت تعداد گیتاریستهایی که در این زمینه به مهارتی مشابه با ستریانی دست یافتهاند، به اندازه انگشتان یک دست هم نیست!
امروز و با توجه به فعالیت مستمر و چند دههای ستریانی در زمینه نوازندگی گیتار، نمونههایی بیشمار از مهارت تکنیکی بیرقیب او در این زمینه وجود دارد؛ اما اجرای زنده قطعه Midnight در فستیوال موسیقی جز مونترو (Montreux Jazz Festival) در سال ۱۹۸۸، مهارت و تسلط او بر روی تکنیک تپینگ دودستی و خلاقیت فوقالعاده او در بهکارگیری این فن جذاب را به بهترین شکل به نمایش میگذارد.
جو در این اجرای زنده، با استفاده از دو دست، قطعه Midnight که یک اثر تکنوازی گیتار الکتریک با حالوهوایی یادآور موسیقی کلاسیک است را با قدرت و تسلطی بینظیر مینوازد و تماشاچیان را به وجد میآورد.
چه آثار ستریانی را بپسندید و چه چندان طرفدار او نباشید، نمیتوان انکار کرد که او یکی از بهترین گیتاریستهایی است که تاریخ به خود دیده است و استعداد او در افرادی بسیار معدود نظیر دارد.
Victor Wooten
فرد بعدی که در این مطلب به او میپردازیم نیز همچون ستریانی، یک نوازنده افسانهای با مهارتهای تکنیکی شگفتانگیز است که یکی از این مهارتها هم تکنیک تپینگ دودستی است: ویکتور ووتن (Victor Wooten).
اما برخلاف جو ستریانی که ساز اصلیاش گیتار الکتریک است، ویکتور در واقع یک بیسیست است و سالهاست که بهعنوان یکی از ماهرترین بیسیستهای دنیا شناخته میشود. ووتن هیچ چارچوبی در سبک نوازندگی خود ندارد و میتواند در تمامی انواع موسیقی، از بلوگرس و فیوژن، تا جز و بلوز به نوازندگی بپردازد و در تمامی این سبکها نیز به یک اندازه، با مهارت و تسلط فوقالعاده خود، شنوندگان و تماشاچیان را به وجد بیاورد.
ووتن تکنیک تپینگ دودستی را در بسیاری از آثار خود بهکار گرفته است تا به کمک آن، لاینها و بخشهایی پیچیده را با صدایی رساتر و با جذابیتی بیشتر بنوازد. اما جالب اینجاست که برخلاف چندی از نوازندگان مشهور که تپینگ را بهشکلی بسیار پیچیده و کمی گیجکننده مورد استفاده قرار میدهند تا صرفاً تماشاچیان را محو اجرای خود کنند، ووتن این تکنیک را بهشکلی بسیار موزیکال و زیبا بهکار میگیرد و به نظر میرسد که هنگام اجرای آن، در حال انجام یک کار کاملاً عادی است! ترکیب این تکنیک با فنون دیگر در نوازندگی ووتن و تسلط فوقالعاده او بر تمامی آنها، تماشاچیان را مسحور میکند و همین امر، یکی از دلایل علاقه موسیقیدوستان سراسر جهان به اجراهای این بیسیست نامدار است.
بهترین قطعات برای نمایش مهارت ووتن، سولوهای بیس او هستند. ویکتور علاقهای بسیار به سولوهای طولانی دارد و دوست دارد که مهارتهای خارقالعاده خود را در طی این سولوها برای شنوندگان به نمایش بگذارد. با تماشای سولوهای زنده ووتن، متوجه میشوید که او شخصیتی بسیار چهارچوبشکن در نوازندگی دارد و جزو سرآمدان اجرای تکنیک تپینگ دودستی نیز به شمار میآید.
پال گیلبرت و بیلی شیهن
شاید با خود فکر کنید که با نام بردن از دو شخص در یک رتبه، کمی تقلب کردهایم؛ اما در این بخش، نمیتوانستیم به معرفی تنها یک نفر اکتفا کنیم و از نظرمان، هر دو نوازنده گروه موسیقی مستر بیگ (Mr.Big)، یعنی پال گیلبرت (Paul Gilbert) و بیلی شیهن (Billy Sheehan)، به یک اندازه در تکنیک تپینگ دودستی تبحر داشتهاند و نام بردن از تنها یکی از آنها، کمی بیانصافی است! در واقع میتوان گفت که هر دوی این هنرمندان، از گیتاریستها و بیسیستهای بسیار خوب در تاریخ موسیقی راک هستند و تنها یکی از نقاط قوت متعدد آنها، تپینگ دودستی بوده است.
بیلی شیهن را میتوان بهجرأت یکی از بهترین نوازندگان گیتار بیس با تکنیک تپینگ دودستی دانست. سرعت و دقت او در اجرای این تکنیک واقعاً باورنکردنی است و باعث میشود که وی لاینهای بسیار دشوار را بهگونهای بنوازد که انگار در حال نواختن یک قطعه تمرینی ساده است!
پال گیلبرت، گیتاریست این گروه را نیز میتوان دقیقاً به همین شکل توصیف کرد. بیهوده نیست که از او بهعنوان یکی از مهمترین گیتاریستهای معاصر یاد میشود! گیلبرت روی تکنیکهایی بیشمار تسلط دارد که یکی از آنها نیز تپینگ دودستی است.
اما نکته جذاب اینجاست که شما میتوانید تواناییهای فوقالعاده این دو موزیسین را بهشکل یکجا و با همخوانی بینظیر با یکدیگر، در آثار گروه مستر بیگ بشنوید. در واقع، با گوش دادن به هر اثر از این گروه موسیقی، مهارت بینظیر پال و بیلی در نوازندگی را بهنحو احسن لمس خواهید کرد.
اجرای زنده آهنگ Addicted to That Rush در توکیو در سال ۱۹۹۱، یکی از بهترین آثار برای درک تواناییهای فوقالعاده پال گیلبرت، بیلی شیهن و در کل، گروه موسیقی مستر بیگ است و با دیدن آن، احتمالاً با خود میپرسید که چگونه این میزان از استعداد در یک گروه موسیقی جمع شده است!
اندی مککی
زمانی که به تکنیک تپینگ دودستی فکر میکنید، اولین چیزی که به ذهنتان میرسد چیست؟ موسیقی هارد راک و هوی متال و لیکهای برگرفته از موسیقی نئوکلاسیک؟ در این صورت، باید بگوییم که ما نیز با فکر کردن به این تکنیک، بلافاصله به یاد چنین موسیقیهایی میافتیم! اما جالب است که بدانید برخی از موزیسینها، این تکنیک را بیرون از صحنه موسیقی راک و متال و حتی با استفاده از سازهایی غیر از گیتار الکتریک و بیس نیز بهکار میگیرند!
اندی مککی (Andy McKee) با مهارت فوقالعاده خود در تکنیک تپینگ دودستی، به همگان اثبات کرده است که این تکنیک همانقدر که در نوازندگی گیتار الکتریک جذاب است، میتواند در نوازندگی گیتار آکوستیک نیز کارآمد واقع شود!
اندی تپینگ دودستی را با حرکاتی کوبهای بر روی بدنه گیتار آکوستیک خود ترکیب میکند تا نتیجه صوتی بسیار جذابی به دست آورد و ماهیت صوتی منحصربهفردی را رقم بزند. در واقع، میتوان گفت که تکنیک نوازندگی و صدای ساز مککی، به هیچ فرد دیگری شبیه نیست و مهارت او در اجرای تکنیک تپینگ دودستی نیز شگفتانگیز است.
اجرای زنده اندی از آهنگ Drifting که در کانال یوتیوب او قابل مشاهده است، تواناییهای وی در اجرای تکنیک تپینگ را به کاملترین شکل ممکن به نمایش میگذارد. درست است که این نوازندگی کوبهای برای همه جذاب نیست و برخی معتقدند که چنین کارهایی صرفاً خودنمایی است، اما نمیتوان انکار کرد که چنین شکلی از نوازندگی، هرچقدر هم که خودنمایانه باشد، نیازمند مهارتی بسیار و البته استعداد فراوان است و میتواند تواناییهای ویژه یک گیتاریست را به نمایش بگذارد. اندی مککی نیز یکی دیگر از موزیسینهای جوان و مستعدی است که در طی سالهای اخیر، با بهکارگیری تکنیکهایی شاید کمی خودنمایانه اما بسیار جذاب و بدیع در نوازندگی گیتار آکوستیک، به شهرتی بسیار دست یافته است و شگفتی بسیاری از متخصصین این حوزه را برانگیخته است.
جان میانگ
در دنیای موسیقی پراگرسیو متال و راک، کمتر بیسیستی وجود دارد که نام او به اندازه جان میانگ (John Myung)، نوازنده گیتار بیس گروه موسیقی دریم تیتر (Dream Theater)، بر سر زبان دوستداران موسیقی افتاده باشد و مورد تمجید افراد فعال در این صحنه قرار گرفته باشد. میانگ نیز همچون همگروهیهای خود، یک نابغه واقعی در نوازندگی است و هیچکس نمیتواند انکار کند که او یکی از بهترین بیسیستهای موسیقی مدرن است. مهارتهای میانگ هیچ مرزی ندارد و او تقریباً میتواند با استفاده از هر تکنیکی و در هر سبکی از موسیقی، با تسلط و خلاقیتی حیرتآور به نوازندگی بپردازد.
اما اگر بخواهیم یکی از جذابترین تکنیکهایی که میانگ در نوازندگی خود بهکار میگیرد و یکی از نقاط قوت اصلی او در این زمینه را نام ببریم، میتوانیم به استفاده فوقالعاده وی از تکنیک تپینگ، خصوصاً نوع دودستی آن اشاره کنیم. امروزه، میتوان گفت تقریباً هر بیسیستی که به سبک پراگ متال و راک علاقهمند است، حداقل یک بار سعی داشته است که نواختن بیس لاین یکی از آثار دریم تیتر را بیاموزد و مطمئناً تا مدتها در نواختن بخش تپینگ آن گیر کرده است و از اجرای آن بهشکلی تمیز ناتوان بوده است! البته دلیل این امر هم روشن است؛ سرعت، تسلط و دقت میانگ در نواختن این بیسلاینها، بهواقع بیرقیب است و بعید است که یک بیسیست تازهکار بتواند این قطعات را با چند روز تمرین، با سرعت و شکل اصلی اجرا کند! در واقع، حتی بسیاری از حرفهایها نیز توانایی نوازندگی با دقت میانگ را ندارند؛ بنابراین، اگر سعی دارید یکی از آثار دریم تیتر را با گیتار بیس خود اجرا کنید، به خودتان سخت نگیرید و فکر نکنید که میتوانید ظرف چند ساعت به هدف خود دست یابید!
با تماشای اجرای زنده قطعه Instrumedley، میتوانید مهارت فوقالعاده میانگ در نوازندگی گیتار بیس و خصوصاً اجرای تکنیک تپینگ دودستی را به بهترین شکل مشاهده کنید. در حالی که او در این کنسرت، این تکنیک را تنها برای مدتی کوتاه بهکار میگیرد، اما در همین زمان کوتاه و با تماشای سایر بخشهای این اجرا نیز بهسرعت متوجه میشوید که چرا اکثر متخصصین موسیقی متال، از جان میانگ بهعنوان یکی از ماهرترین بیسیستهای این سبک یاد میکنند. آرامشی که او در حین نواختن سریعترین لاینها دارد، بهخوبی نمایانگر تسلط تکنیکی فوقالعاده او است و به همگان اثبات میکند که میانگ یک استاد بلامنازع در دنیای گیتار بیس است.
ادی ون هیلن
امکان ندارد که در مطلبی درباره برترین نوازندگان ماهر در تکنیک تپینگ دودستی، نام ادی ون هیلن (Eddie Van Halen) از قلم بیفتد!
در واقع، میتوان گفت که اسم هیچ گیتاریستی در دنیا به اندازه ادی ون هیلن یادآور تکنیک تپینگ دودستی نیست؛ زیرا او شکلی جدید از این تکنیک را به دنیا معرفی کرد و با توسعه این شکل از نوازندگی، الهامبخش چند نسل از گیتاریستها شد.
نوازندگی ون هیلن نیازی به تعریف ندارد و اگر شما نیز دنبالکننده دنیای موسیقی راک باشید، حتماً حداقل یک بار آن را شنیدهاید. در واقع، تسلط و مهارت تکنیکی فوقالعاده ادی زبانزد عام و خاص است و تمامی افرادی که او را میشناسند، بر این امر واقفند. ادی چه در نوازندگی موسیقیهای پُرانرژی و سریع در سبک راک و چه در یک موسیقی آرام و حزنانگیز، همواره ریفها و لیکهایی فوقالعاده، هم از لحاظ فنی و هم از لحاظ موسیقایی را نواخته است که چندی از آنها، در فهرست کوتاه بهترین ریفها و لیکهای تاریخ جای گرفتهاند! اما نکته اینجاست که او در نواختن این قطعات، مکرراً از تکنیک تپینگ دودستی ویژه خود نیز استفاده کرده و همین امر نیز باعث شده است که شاهد نام او در این مطلب باشیم.
نمونههای بیشماری از نوازندگی ادی ون هیلن با بهرهگیری از تکنیک تپینگ وجود دارد و اگر شما نیز از طرفداران او باشید، حتماً حداقل یکی از آنها را شنیدهاید. اما شنیدن یک اثر از این گیتاریست افسانهای هیچگاه کافی نیست و میتوان ساعتها به هنرنمایی بیبدیل او با استفاده از گیتار الکتریک گوش سپرد! بنابراین، اگر به تکنیک تپینگ دودستی علاقهمند هستید، پیشنهاد میکنیم اجراهای زنده ون هیلن را تماشا کنید و از نوازندگی استادانه و ظریف او با استفاده از این تکنیک، لذت ببرید!
سخن آخر
همانطور که گفته شد، تپینگ دودستی یکی از جذابترین تکنیکها در نوازندگی گیتار است و بسیاری از گیتاریستها و بیسیستهای دنیا، برای به نمایش گذاشتن مهارت خود، از این تکنیک بهره میگیرند.
تپینگ دودستی تکنیکی نیست که هر کسی بخواهد از آن در نوازندگی خود بهره بگیرد یا به آن علاقهمند باشد؛ اما یک نمایش بسیار باشکوه و کامل از مهارتهای فنی یک گیتاریست است و از این رو، محبوبیت زیادی دارد. در طی سالهای گذشته، بسیاری از نوازندگان مشهور و برجسته گیتار در دنیا، از این تکنیک برای نواختن سولوها و قطعات موسیقی شگفتانگیز و باشکوه بهره گرفتهاند و بسیاری نیز آن را بهعنوان یکی از ارکان اصلی نوازندگی خود مورد استفاده قرار میدهند. هنرمندان معرفیشده در این مطلب نیز چندی از گیتاریستهایی بودند که از این تکنیک به ماهرانهترین و زیباترین شکل ممکن استفاده کردهاند و میتوانید این تکنیک را در آثار این افراد بهنحوی تمامقد بشنوید و مشاهده کنید.
در نهایت، چه به تکنیک تپینگ دودستی علاقه داشته باشید و چه طرفدار آن نباشید، پیشنهاد میکنیم حداقل یک بار آن را مورد آزمایش قرار دهید تا ببینید که آیا از بهکارگیری آن لذت میبرید و میتوانید با استفاده از آن، به نوازندگی خود زیبایی بیشتری ببخشید یا خیر. تمرین این تکنیک، راهی عالی برای پرورش مهارتهای شماست و سعی در اجرای آن بهشکلی صحیح، میتواند تأثیری بسیار مثبت بر روی دقت و تسلط شما در نوازندگی گیتار الکتریک و گیتار بیس داشته باشد. همچنین نامهای ذکرشده در این فهرست و آثار بیبدیل آنها، این امر را اثبات میکند که اجرای این تکنیک، کار نوازندگان تکبعدی نیست و برای بهکارگیری آن، باید بازه مهارتهای فنی خود را با پشتکاری بسیار، توسعه دهید.
آیا شما تا به حال از تکنیک تپینگ دودستی در نوازندگی استفاده کردهاید؟ در این صورت، آیا اجرای این تکنیک برای شما لذتبخش بوده است؟ اجرای این تکنیک برایتان دشوار بود یا آسان؟ از نظر شما، کدام گیتاریست، بیشترین مهارت و ظرافت را در اجرای تکنیک تپینگ دودستی دارد؟ از شما دعوت میکنیم که پاسخ خود به این سوالات را در بخش نظرات همین مطلب، با ما و مخاطبین گیتار ایران در میان بگذارید.
منبع: Stringjoy
مترجم: امیر تولی