آموزش, مقالات, مقالات استودیویی
تاریخچه فوکسرایت: از کنسول‌های دست‌ساز تا کارت صداهای Scarlett
اکتبر
تصور کنید که دوست شما در حال ساخت یک EP جدید است و از شما می‌خواهد که برای همکاری با او و ضبط خوانندگی یا نوازندگی‌تان به استودیوی خانگی او بروید. شما نیز با خوشحالی این پیشنهاد را قبول می‌کنید و همراه با وسایل خود، به خانه دوستتان می‌روید. زمانی که به استودیوی خانگی او می‌رسید، چندین عنصر آشنا در آن به چشمتان می‌خورد: احتمالاً یک کتابخانه پر از سی‌دی و صفحه‌های موسیقی در این استودیوی خانگی وجود دارد و یک گیتار الکتریک نیز در یک گوشه قرار گرفته است. در این فضا که معمولاً در اتاق خواب آهنگسازان قرار دارد، احتمالاً یک تخت خواب و کمی لباس‌های نه‌چندان تمیز نیز به چشم می‌خورد! اما در این استودیوی خانگی، بیش از هر چیز، یک کامپیوتر و تجهیزاتی همچون میدی کنترلر خودنمایی می‌کند و اگر این بخش را کمی بادقت‌تر نگاه کنید، احتمالاً یک دستگاه کوچک با بدنه‌ای قرمزرنگ نیز مشاهده می‌کنید که تمامی دستگاه‌های صوتی استودیو به آن متصل شده است. این دستگاه قرمزرنگ در واقع یک کارت صدای استودیویی از سری Scarlett، ساخت شرکت انگلیسی فوکسرایت (Focusrite) است. دوست شما نیز همانند بسیاری دیگر از آهنگسازان در سراسر دنیا، یک کارت صدای استودیویی از سری اسکارلت را در استودیویی خانگی خود در اختیار دارد!
هر آهنگساز مبتدی، متوسط و حرفه‌ای که در خانه خود یک فضای استودیویی در اختیار دارد، مطمئناً در این مکان یک کارت صدای رومیزی کوچک نیز به‌کار می‌گیرد تا تجهیزات صوتی موجود در استودیو، از سازها و میکروفون تا اسپیکر و هدفون خود را به آن متصل کند. تعداد بسیار زیادی از این دسته از آهنگسازان و شاید بتوان گفت اکثریت قاطع آنها، یک کارت صدای فوکسرایت اسکارلت را برای این کار انتخاب کرده‌اند. در واقع، شرکت فوکسرایت ادعا می‌کند که Scarlett 2i2، پرفروش‌ترین کارت صدای استودیویی این شرکت است و تعداد آثار موسیقی ساخته شده به‌وسیله آن، از هر کارت صدای استودیوی دیگری در تاریخ بیشتر است! این ادعا در نخست جسورانه و کمی غیرواقعی به نظر می‌رسد؛ اما اگر به تعداد نمونه‌های فروخته‌شده از این وسیله توجه کنید و در نظر بگیرید که تقریباً در هر استودیوی خانگی، یک نمونه از آن وجود دارد، متوجه می‌شوید که ادعای فوکسرایت به هیچ وجه دور از واقعیت نیست.
از زمان عرضه کارت صداهای سری Scarlett به بازار، یعنی سال ۲۰۱۰ تا به امروز، شرکت فوکسرایت همواره نامی پیشرو در بازار تجهیزات استودیویی، خصوصاً وسایل استودیوی خانگی بوده است و می‌توان امروز آن را مشهورترین سازنده کارت صداهای استودیویی یا آدیو اینترفیس‌ها در دنیا دانست. دلیل این امر نیز کاملاً واضح است: کارت صداهای استودیویی Scarlett نسبت به کیفیت فوق‌العاده و خدمتی که در استودیو به آهنگسازان ارائه می‌دهند، محصولاتی بسیار ارزانقیمت هستند. همچنین پری‌امپ‌های ساخت شرکت فوکسرایت که در کارت صداهای اسکارلت نیز وجود دارند، از برترین و خوش‌ساخت‌ترین پری‌امپ‌های میکروفون در دنیا هستند و شاید بتوان آنها را دلیل اصلی شهرت شرکت فوکسرایت، پیش از عرضه محصولات سری Scarlett به بازار دانست.
اما اگر شما نیز یک آهنگساز باشید، برای آشنا شدن با کارت صداهای سری اسکارلت و اهمیت آنها در دنیای استودیوهای خانگی، نیاز به توصیفات اغراق‌آمیز و شاعرانه ما ندارید و احتمالاً مدت‌هاست که با این محصولات آشنا هستید! ما قصد داریم در این مطلب به شما بگوییم که کارت صدای اسکارلتی که بر روی میز استودیوی خانگی دوست خود دیده‌اید، اصل و نسبی شبیه به یک مرغ یا سوسمار دارد! در واقع، اگر نگاهی به تاریخچه شرکت فوکسرایت داشته باشید، متوجه می‌شوید که اجداد کارت صداهای اسکارلت، هیولاهایی عظیم‌الجثه (و البته بسیار گران‌قیمت) بوده‌اند و تجهیزاتی غیرقابل دسترس برای افراد عادی و موزیسین‌های نه‌چندان مشهور به شمار می‌رفتند.
اما هرچقدر هم که با دنیای کارت صداهای استودیویی آشنا باشید، احتمالاً نمی‌دانید که آغاز قدرتمند برند فوکسرایت توسط دو تن از مهمترین افراد نوآور در صنعت موسیقی معاصر رقم خورده است که نام یکی از آنها احتمالاً در بخش پشتی چندی از سی‌دی‌ها و صفحه‌های موجود در کتابخانه استودیوی خانگی دوستتان نیز حک شده است!
به دنبال افت مشهود محبوبیت گروه موسیقی بیتلز (The Beatles) در دهه هفتاد میلادی، جورج مارتین (George Martin) پرودوسر و تنظیم‌کننده این گروه موسیقی مشهور، به سراغ توسعه کار خود رفت و دیگر خود را به این گروه موسیقی محدود نکرد.
موفقیت این گروه موسیقی انگلیسی پیشرو، شهرت و قدرتی بسیار به مارتین به‌عنوان یک پرودوسر مستقل بخشیده بود و باعث شده بود که او در دهه هفتاد میلادی، به یکی از محبوب‌ترین پرودوسرهای دنیا تبدیل شود. همین شهرت و البته ثروت قابل توجهی که همکاری با بیتلز برای مارتین به ارمغان آورده بود، باعث شد که او در سال ۱۹۷۰، استودیوی Associated Independent Recordings یا به اختصار AIR Studios را تأسیس کند و خود، یک استودیوی معتبر و بزرگ در مرکز شهر لندن در اختیار داشته باشد.
نه سال بعد، یعنی در سال ۱۹۷۹، مارتین شغل خود را بار دیگر و با تأسیس یک شعبه از استودیوی AIR در جزیره کارائیبی مونت‌سرات (Montserrat) گسترش داد. در این استودیو نیز او میزبان چندی از مشهورترین موزیسین‌های تاریخ بود و به آنها در ساخت برخی از مهمترین آثارشان یاری رساند. از هنرمندانی که در این استودیو به ساخت آثار خود پرداخته‌اند، می‌توان به التون جان (Elton John) ماروین گی (Marvin Gaye) و گروه‌های موسیقی پلیس (The Police) و رولینگ استونز (The Rolling Stones) اشاره کرد. در حالی که مارتین در این استودیوها، مجموعه‌ای شگفت‌انگیز از تجهیزات را در اختیار داشت، اما او تصمیم گرفت با یک حرکت خلاقانه، حتی از این نیز فراتر برود و مجموعه تجهیزات استودیویی خود را بیش از پیش توسعه دهد.
در سال ۱۹۸۵ و زمانی که Air Studios به اوج محبوبیت و سوددهی خود رسید، مارتین قراردادی تاریخی را با یکی از مشهورترین تولیدکنندگان تجهیزات صوتی استودیویی به ثبت رساند. او در این قرارداد از روپرت نیو (Rupert Neve)، نابغه مهندسی الکترونیک و مؤسس برند مشهور سازنده تجهیزات استودیویی Neve، درخواست کرد که یک پری‌امپ میکروفون و یک مدار EQ نوآورانه را بدون در نظر گرفتن هزینه ساخت، برای نصب در کنسول‌های استودیوی او طراحی کند. کنسول‌های استودیویی مارتین نیز در این زمان توسط روپرت ساخته شده بودند و طی این قرارداد، او قصد ارتقای آنها به‌شکلی بی‌سابقه را داشت.
نیو به دنبال این درخواست، یک ماژول ویژه را طراحی و تولید کرد و آن را ISA 110 نامید. این ماژول یک پری‌امپ جامع و بسیار پیشرفته بود که به یک ترنسفورمر Lundahl و یک مدار ایکولایزر انحصاری ساخت روپرت نیو مجهز بود. ترنسفورمر به‌کاررفته در ISA 110، اکنون یک محصول بسیار مهم در تاریخچه روپرت نیو به شمار می‌رود و محبوبیتی بسیار نیز در میان طرفداران محصولات او دارد. این پری‌امپ، دلیل اصلی شکل‌گیری برند جانبی روپرت نیو شد که او به‌وسیله آن، پردازشگرهای صوتی بوتیکی و گران‌قیمت خود را به فروش می‌رساند. نام این برند، Focusrite بود! مدارهای داخلی ISA 110، با دقتی بی‌سابقه و به‌شکلی بسیار پیشرفته طراحی شده بودند و قطعات به‌کاررفته در ساخت آنها نیز همگی قطعاتی بسیار باکیفیت و دقیق، با استانداردهای نظامی بودند. هدف نیو در طراحی این پری‌امپ، ساخت بهترین پری‌امپ موجود در بازار بود و مارتین نیز به‌حدی این یونیت را پسندید که کمی بعد، تمامی کنسول‌های موجود در استودیوی خود را به‌شکل کامل به یونیت‌های متعددی از ISA 110 تجهیز کرد.
اما شایان ذکر است که این پری‌امپ‌ها به هیچ وجه ارزانقیمت نبودند و می‌توان آنها را گران‌قیمت‌ترین پری‌امپ‌های موجود در بازار در آن زمان دانست. در واقع، در دهه هشتاد میلادی برای خریداری یک جفت از این پری‌امپ‌ها همراه با منبع تغذیه و رک ویژه‌شان، باید مبلغی بیش از ۷۰۰۰ دلار را پرداخت می‌کردید؛ مبلغی معادل با حدوداً ۲۲۰۰۰ دلار امروزی و قیمت یک خودروی نسبتا لوکس صفر کیلومتر!
علاقه بسیار جورج مارتین به ISA 110، باعث شد تا روپرت نیو پری‌امپ‌های دیگری را نیز با همین رویکرد تولید کند که از مهمترین‌های آنها می‌توان به ISA 115 و ISA 130 اشاره کرد. هر دوی این پری‌امپ‌ها، نقش قلب کنسول عظیم‌الجثه فوکسرایت موسوم به Focusrite Forte را ایفا می‌کردند؛ کنسولی بسیار بزرگ و پیشرفته که می‌توان آن را مهمترین و بلندپروازانه‌ترین پروژه نیو و برند فوکسرایت تا به امروز دانست. Forte در دوران خود پیشرفته‌ترین کنسول استودیویی موجود در بازار بود و طبیعتاً گران‌قیمت‌ترین آنها نیز به شمار می‌رفت؛ زیرا ساخت اجزای آن، کاری بسیار دشوار و هزینه‌بر بود. تا سالهای آخر دهه هشتاد میلادی، تنها دو نمونه از Forte به تولید رسید که یکی از آنها در Master Rock Studios در لندن به‌کار گرفته شد و دیگری به تصاحب استودیو Electric Lady در نیویورک سیتی (New York City) درآمد.
اما چنین رویکرد نوآورانه‌ای، چندان اقتصادی نیست و می‌تواند هزینه‌ای بسیار را بر روی دوش صاحب آن شرکت بیندازد. هزینه ساخت Forte نیز بسیار هنگفت بود و به دنبال آن، فوکسرایت به یک شرکت زیان‌ده تبدیل شد و هر سال، میزانی قابل توجه از دارایی نقدی خود را از دست می‌داد. به دنبال این اتفاق، نیو نیز مجبور شد تا کمپانی فوکسرایت را به فروش برساند و به سراغ تأسیس برندی دیگر برود.
در آن دوران، فیل دادریج (Phil Dudderidge)، مهندس میکس و کارآفرین برجسته صنعت تجهیزات استودیویی، برند اول خود یعنی ساندکرفت (Soundcraft) را به‌تازگی فروخته بود و با بودجه‌ای بالا، به دنبال پروژه‌ای جدید برای توسعه کار خود بود. به دنبال همین امر، او بخش اعظم دارایی‌های شرکت فوکسرایت را خریداری کرد و با استخدام تیمی جدید از مهندسین در آن، نام در حال فراموشی فوکسرایت را مجدداً زنده کند. اولین قدمی که او در این راستا برداشت، بازطراحی و تبدیل کنسول عظیم‌الجثه Forte به یک محصول منطقی‌تر و قابل دسترس‌تر موسوم به Focusrite Studio بود.
دادریج، ISA 110 را در این کنسول جدید نیز به‌عنوان بخش اصلی آن حفظ کرد و به استفاده از آن در ساخت Focusrite Studio ادامه داد؛ اما او این کنسول را با هدف بازاری وسیع‌تر به تولید رساند و به دنبال همین امر، هزینه ساخت آن را به‌شکلی مشهود کاهش داد.
Studio با برخورداری از بیش از ۷۰ ورودی مجزا و قدرت پردازشی بی‌رقیب، یک کنسول غول‌پیکر بود و پیشرفته‌ترین و نوآورانه‌ترین کنسول استودیویی دوران خود محسوب می‌شد. فوکسرایت توانست زیر نظر مدبرانه و هوشمند دادریج، تا سال ۱۹۹۰ ده عدد از این کنسول‌ها را به فروش برساند که چندی از آنها حتی امروز نیز به‌شکل عادی در استودیوهایی معتبر در سراسر دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرند. امروز، مشهورترین نمونه از میان این ده دستگاه اولیه تولیدشده از Studio، در استودیو Ocean Way Studios واقع در لس آنجلس (Los Angeles) قرار دارد و که چندی از آثار تولیدشده توسط آن، تأثیری انکارناپذیر در صنعت موسیقی داشته‌اند و با تیراژی بیش از یک میلیارد کپی در سراسر دنیا به فروش رسیده‌اند!
امروز، می‌توان گفت که اجزای کنسول Studio فوکسرایت و عملکرد آنها، بسیار مورد پسند مهندسین مهندسین ضبط در سراسر دنیا واقع شده است و بسیاری از افرادی که شانس استفاده از این کنسول و تحلیل آن را داشته‌اند، ماهیت صوتی صادقانه و طبیعی و لطافت بی‌نظیر صدای آن را ستوده‌اند. از مهمترین این افراد می‌توان به مارک تامسون (Mark Thompson) از فروشگاه و مرکز تجهیزات استودیویی فانکی جانک (Funky Junk) و هیو رابجانز (Hugh Robjohns) از مجله مشهور تجهیزات استودیویی ساند آن ساند (Sound on Sound) اشاره کرد که هر دو، تجربه‌ای درخشان در استفاده از چندی از پیشرفته‌ترین و مهمترین تجهیزات استودیویی دنیا و تحلیل و بررسی آنها دارند.
در حالی که بسیاری از پردازشگرهای صوتی استودیویی، صدا را با حذف کردن و تشدید برخی از محدوده‌های فرکانسی آن، به‌شکلی تحریف‌شده و متفاوت از واقعیت ضبط و پخش می‌کنند، کنسول Focusrite Studio و پری‌امپ‌های ISA 110 تعبیه‌شده در آن، همراه با یونیت‌های EQ داخلی آنها، صدا را به‌شکلی بسیار شفاف و دقیقاً همانند شکل طبیعی آن به ضبط می‌رسانند و با افزودن کمی گرما و بافت مضاعف و تغییر بسیار ظریف و زیبای برخی از محدوده‌های فرکانسی، زیبایی دوچندانی به آن می‌افزایند که چندان هم با واقعیت فاصله‌ای ندارد و نسخه‌ای زیباتر از حقیقت را از آنها می‌سازد.
موفقیت و محبوبیت کنسول Studio و تقاضای بسیار برای ویژگی‌های داخلی آن به‌شکل مجزا، همچون پری‌امپ‌ها، EQ و بخش داینامیکز آن، باعث شد تا این کنسول با وجود تولید بسیار محدود و فروش انحصاری خود، باعث تولید چندی از مهمترین محصولات شرکت فوکسرایت، همچون سری پری‌امپ‌های ISA و به دنبال آن، تجهیزات مسترینگ سری Blue و در نهایت، سری Red در سال ۱۹۹۳ شود. Red، یکی سری جامع و محبوب از پری‌امپ‌ها، ایکولایزرها و کنسول‌های داینامیکز فوکسرایت است که در دهه نود میلادی و حتی پس از آن، مورد تمجید بسیاری از مهمترین متخصصین تجهیزات استودیویی و مهندسین صدا در سراسر دنیا قرار گرفت و با محبوبیت فوق‌العاده خود، موفقیت تجاری بی‌نظیری را برای فوکسرایت رقم زد. محصولات این سری به‌حدی در میان افراد فعال در صنعت موسیقی محبوب هستند که هنوز هم برخی از آنها توسط فوکسرایت در تیراژی محدود به تولید مجدد می‌رسند.
از آن روز تا کنون، شرکت فوکسرایت چندین و چند سری از محصولات را به بازار عرضه کرده است که تقریباً همگی فروشی فوق‌العاده داشته‌اند و موفقیت تجاری قابل توجهی را برای این شرکت انگلیسی به ارمغان آورده‌اند. از مهمترین این سری‌های محصولات می‌توان به سری Platinum، سری Sapphire، سری Liquid، سری Clarrett و از همه آنها مهمتر، سری محصولات Scarlett اشاره کرد که هر یک از آنها به نوبه خود، فوکسرایت را به‌عنوان مهمترین نام در دنیای پردازشگرهای صوتی آنالوگ به موزیسین‌ها و فعالان صنعت ضبط و تولید موسیقی معرفی کرده‌اند.
سری محصولات Scarlett در چهار نسل توسط فوکسرایت به بازار عرضه شده است و هر یک از نسل‌های این سری از نخست تا به امروز، با ارزش قیمتی فوق‌العاده و کیفیت بی‌رقیب خود، توانسته‌اند بازار کارت صداهای استودیویی را به قبضه خود درآورند. اما همانطور که گفته شد، این کارت صداها نیز همچون یک مرغ یا مارمولک کوچک، هم‌خانوادگانی هیولا‌گونه و بسیار قدرتمند دارند! برای مثال، سری محصولات RedNet شرکت فوکسرایت، از لحاظ ساختاری و قیمتی شباهتی بیشتر به نیاکان خود، یعنی محصولاتی همچون کنسول Studio دارند. اما این سری از محصولات فوکسرایت همچون پری‌امپ RedNet MP8R نیز همانند اجداد خود، بیشتر با هدف به‌کارگیری در استودیوهای بزرگ و پردازش صدا در ظرفیت‌هایی وسیع‌تر طراحی شده‌اند و چندان برای استفاده در استودیوهای خانگی مناسب نیستند.
علاوه بر اینها، شرکت فوکسرایت هنوز هم بخشی از محصولات سری ISA را تولید می‌کند و برخی از نمونه‌های کلاسیک آن را نیز به‌شکل محدود بازآفرینی و به بازار عرضه کرده است. برای مثال، یکی از محصولات این سری که هنوز هم در سبد محصولات فوکسرایت وجود دارد و به‌شکل عادی تولید می‌شود، ISA 428 MkII است که یک پری‌امپ میکروفون با چهار کانال ورودی و ظاهری یادآور پری‌امپ کلاسیک ISA 110 است. همچنین شرکت فوکسرایت در سال ۲۰۰۴، کمپانی نویشن (Novation)، یکی از تولیدکنندگان مشهور انواع کیبورد، میدی کنترلر و سینتی‌سایزر را نیز به‌شکل کامل به تصاحب خود درآورد و به تبع آن، اکنون بازه‌ای وسیع از میدی کنترلرها، کیبوردها و سینتی‌سایزرها را نیز در سبد محصولات خود دارد که از یکی از مهمترین این محصولات، می‌توان به سری درام پد‌های بسیار محبوب Launchpad اشاره کرد؛ محصولی که اولین بار در سال ۲۰۰۹ توسط نویشن به بازار عرضه شد و از آن روز تا به حال، دنیای درام پد‌ها را دگرگون ساخته است. عرضه این محصولات در کنار محصولات اصلی شرکت فوکسرایت، جایگاه این کمپانی را به‌عنوان یکی از مهمترین برندها در دنیای تجهیزات استودیویی و شاید رهبر بازار این محصولات، تثبیت می‌کنند و یک غول را در این صنعت از آن ساخته‌اند.
در نهایت، باید گفت که کارت صدای Scarlett 2i2 که امروزه بر روی میز کامپیوتر آهنگسازان خانگی بی‌شماری در سراسر دنیا وجود دارد، تاریخچه‌ای باشکوه و بسیار جالب در پس خود دارد که می‌تواند به‌خودی‌خود، دلیلی محکم برای شهرت و محبوبیت امروز این کارت صدا باشد. همچنین برخلاف بسیاری از برندهای فعال در بازار امروز تجهیزات استودیویی که در نخست عملکردی چندان قوی نداشتند و رفته‌رفته به صحنه اصلی بازار وارد شدند، فوکسرایت از همان اول به‌شکلی انفجاری به یکی از مهمترین برندها در این صنعت تبدیل شد؛ زیرا دو ذهن نوآور و هوشمند مؤسس این برند، آن را از همان اول نیز با هدف بر پا کردن یک انقلاب در دنیای تجهیزات استودیویی بنا کردند و با تدبیر خود، به‌آسانی نیز به این هدف دست یافتند.
در حالی که شاید آغاز فعالیت در دنیای رقابتی تجهیزات استودیویی برای فوکسرایت کمی دشوار بود و باعث شد تا این شرکت در دورانی کوتاه به زیان‌دهی برسد، اما رهبری مدبرانه و هوشمندانه فیل دادریج و تیم او باعث شد که تجربه هویت افسانه‌ای و کیفیت زبانزد محصولات این برند به‌حدی آسان شود و محصولات این برند به اندازه‌ای در دنیای ضبط صدا متداول شوند که بتوان حتی در یک اتاق خواب کوچک نیز از عملکرد فوق‌العاده آنها بهره‌مند شد. امروزه، می‌توان بخشی از تاریخچه غنی و تبحر افسانه‌ای فوکسرایت در ساخت تجهیزات پردازش صدا را در فضاهایی همچون یک استودیویی خانگی کوچک و ساده نیز مشاهده کرد و محصول تکامل از یک هیولا به یک وسیله کاملاً اهلی و البته کاربردی را در استودیوی دوست خود نیز ببینید! دفعه بعدی که تصمیم به خرید کارت صدای Focusrite Scarlett گرفتید، حتماً تاریخچه باشکوه این شرکت را نیز به یاد آورید و به انتخاب خود اطمینان کنید!
منبع: Reverb
نویسنده: Charley Ruddell
مترجم: امیر تولی