گیتار بیس بدون شک یکی از مهم‌ترین سازهای جهان مدرن به شمار می‌آید. این ساز زهی از نظر ظاهری شباهت زیادی به گیتار الکتریک دارد؛ اما تفاوت‌هایی بنیادین با آن دارد. اغلب گیتارهای بیس به پیکاپ‌هایی مجهز هستند که ارتعاشات سیم را دریافت و به سیگنال الکتریکی تبدیل می‌کنند و سپس این سیگنال‌ها را به امپ انتقال می‌دهند تا صدای نهایی ساز شکل گیرد. نخستین تلاش‌ها برای ابداع بیس الکتریک به دهه سی میلادی بازمی‌گردد؛ اما این لئو فندر و جورج فولرتون بودند که با خلق گیتار بیس فندر Precision Bass، تاریخ موسیقی را برای همیشه دگرگون کردند. بیس‌های الکتریک بر اساس موارد مختلفی چون تعداد سیم، طول اسکیل، ساختار بدنه، نوع پیکاپ و موارد مختلف دیگر دسته‌بندی می‌شوند و امروزه، افرادی که قصد خرید گیتار بیس را دارند، می‌توانند از میان طیف وسیعی از گزینه‌ها، مدل مورد نظر خود را انتخاب کنند. از مهم‌ترین برندهای گیتار بیس می‌توان به فندر، یاماها، وارویک، آیبانز، گیبسون، اپیفون، اسکوایر، جکسون و شکتر اشاره کرد. قیمت گیتار بیس، همچون هر ساز دیگر، به عوامل گوناگونی چون شرکت سازنده، کیفیت قطعات و چوب‌ها، محل ساخت و تیراژ تولید بستگی دارد.
گیتار بیس
گیتار بیس (بیس الکتریک یا به‌عبارت ساده‌تر بیس)، از اوایل دهه ۵۰ میلادی تا امروز، در آثار موسیقی مدرن نقشی اساسی را عهده‌دار بوده است.
این ساز زهی، از نظر ظاهر و ساختار، شباهت زیادی به گیتار الکتریک دارد و همچون گیتار الکتریک، برای تولید صدا به پیکاپ‌های مغناطیسی یا غیرمغناطیسی تکیه دارد؛ اما از بسیاری جهات چون طول دسته، طول اسکیل، تعداد سیم‌ها و کوک، سازی کاملاً متفاوت است و وظیفه‌ای بسیار متفاوت نیز در موسیقی دارد.
همان‌طور که اشاره شد، بیس الکتریک به پیکاپ‌های مغناطیسی یا غیرمغناطیسی مجهز است. در این ساز، ارتعاشات سیم‌ها توسط پیکاپ‌ها دریافت می‌شوند و به سیگنال الکتریکی تبدیل می‌‌گردند؛ سپس این سیگنال‌ها به امپلیفایر ارسال و تقویت می‌شوند و صدای نهایی بیس را شکل می‌دهند. در نتیجه، روشن است که پیکاپ گیتار بیس بیشترین تأثیر را در صدای آن دارد. به‌طور عمده، پیکاپ‌های بیس الکتریک به سه دسته تقسیم می‌شوند: سینگل کویل، هامباکر و پیزو.
گیتار بیس به‌صورت استاندارد دارای چهار سیم است؛ اما تعداد سیم‌های آن می‌تواند بیشتر باشد و مثلاً تا شش سیم (و حتی بیشتر) نیز افزایش یابد. نمونه چهار سیم که از دیگر انواع گیتار بیس متداول‌تر است، درست مانند کنترباس کوک می‌شود و الگوی کوک استاندارد آن عبارت است از D ،A ،E و G.
اولین بیس الکتریک که به شکل انبوه تولید شد، فندر Precision Bass بود که در سال ۱۹۵۱ به بازار آمد. رفته‌رفته و با محبوبیت روزافزون سبک‌هایی چون راک در سال‌های بعد، این ساز به عضوی جدایی‌ناپذیر از گروه‌های موسیقی بدل شد.
از مهم‌ترین برندهای گیتار بیس می‌توان به فندر (Fender)، وارویک (Warwick)، ریکن‌بکر (Rickenbacker)، گیبسون (Gibson)، آیبانز (Ibanez)، اسکوایر (Squier)، اپیفون (Epiphone)، شکتر (Schecter)، میوزیک من (Music Man)، جکسون (Jackson)، دینگوال (Dingwall) و یاماها (Yamaha) اشاره کرد.
انواع گیتار بیس
در بازار امروز، هم گیتار بیس الکتریک وجود دارد و هم گیتار بیس آکوستیک. بیس آکوستیک ظاهری شبیه به گیتار آکوستیک دارد؛ اما تعداد سیم‌ها، ماهیت صوتی و کوک آن کاملاً متفاوت است. این نوع از بیس، رواج بسیار کمتری از بیس الکتریک دارد.
اصلی‌ترین تقسیم‌بندی گیتار بیس الکتریک، بر اساس طول اسکیل (فاصله نات تا بریج) ساز صورت می‌گیرد که طبق آن، دو نوع گیتار بیس وجود دارد: اسکیل بلند و اسکیل کوتاه.
نمونه‌های اسکیل بلند معمولاً دارای طول اسکیلی معادل ۳۴ اینچ هستند و متداول‌ترین نوع این ساز به شمار می‌آیند. نوع دیگر که بیس اسکیل کوتاه است، معمولاً طول اسکیلی معادل ۳۰ اینچ دارد و برای نوازندگانی با دست‌ها یا جثه کوچکتر مناسب‌تر است. البته ماهیت صوتی این سازها نیز با یکدیگر متفاوت است و صدای نمونه‌های اسکیل کوتاه، معمولاً حجیم‌تر و گرم‌تر است.
یک دسته‌بندی دیگر، بر اساس تعداد سیم‌های ساز صورت می‌گیرد. اگر قصد خرید گیتار بیس را داشته باشید، با نمونه‌هایی با چهار، پنج و شش سیم (یا حتی بیشتر) مواجه خواهید شد که از میان آنها، مدل‌های چهار سیم از دیگر انواع گیتار بیس محبوب‌تر هستند و اکثر نوازندگان نیز از آنها استفاده می‌کنند.
ه‌جز موارد اشاره‌شده، می‌توان گیتارهای بیس را بر اساس ساختار بدنه (توپُر، توخالی یا نیمه توخالی)، نوع پیکاپ (سینگل کویل، هامباکر، پسیو، اکتیو و غیره)، شکل بدنه (جز بیس، پرسیژن بیس و غیره)، وجود یا عدم وجود فرت بر روی فرت‌بورد و موارد مختلف دیگر دسته‌بندی کرد.
قیمت گیتار بیس
قیمت گیتار بیس (که به‌اشتباه گیتار باس نیز خوانده می‌شود) بنا بر فاکتورهایی چون برند، کیفیت قطعات و چوب‌های استفاده‌شده در ساز، ویژگی‌های ظاهری، محل ساخت و تیراژ تولید، متفاوت است. با اینکه نمی‌توان این گزاره را همواره صحیح دانست، اما در بسیاری از موارد، قیمت گیتار بیس با کیفیت آن رابطه‌ای تنگاتنگ دارد؛ به همین دلیل، اگر یک نوازنده حرفه‌ای هستید یا ترجیح می‌دهید که مسیر یادگیری را با یک ساز باکیفیت شروع کنید، احتمالاً با خرید گیتار بیس ارزان قیمت از برندهای نامعتبر نخواهید توانست کیفیت مد نظرتان را دریافت کنید.
امروزه، بسیاری از گیتارهای بیس گران قیمت، در کشورهایی چون آمریکا، آلمان، ژاپن و کانادا و اغلب گیتارهای بیس اقتصادی‌تر در کشورهایی مانند چین و اندونزی تولید می‌شوند. در فرایند تولید سازهای رده‌بالا معمولاً زمان، حوصله و دقت مضاعفی به کار می‌رود و از افراد کارآزموده‌تری نیز بهره گرفته می‌شود؛ با این حال، در جهان مدرن و به لطف پیشرفت تکنولوژی، فاصله کیفی میان یک گیتار بیس ارزان و یک گیتار بیس گران، کمتر از هر زمان دیگری است و مدل‌های مقرون‌به‌صرفه‌ی برندهای خوش‌نام، از کیفیت بسیار رضایت‌بخشی برخوردار هستند.
تاریخچه گیتار بیس
نخستین تلاش‌ها برای خلق بیس الکتریک به دهه سی میلادی بازمی‌گردد که طی آن، پل توتمارک موفق شد سازی نسبتاً شبیه به بیس امروزی را خلق کند؛ اما از این محصول تنها حدود صد عدد تولید شد و موفقیت تجاری چندانی کسب نکرد. حدود دو دهه بعد و در سال ۱۹۵۱، این لئو فندر بود که با همکاری جورج فولرتون، جهان موسیقی را با خلق مدل Precision Bass دگرگون کرد. Precision Bass که نخستین گیتار بیس الکتریک به شکل امروزی محسوب می‌شود، موفق شد جای کنترباس را در بسیاری از گروه‌های موسیقی بگیرد و به افزایش شهرت شرکت فندر کمک شایانی کرد. در سال‌های بعد، شرکت‌هایی چون گیبسون، هافنر، ریکن‌بکر و دن‌الکترو نیز نیز وارد صحنه شدند و هر یک به‌نحوی کوشیده‌اند مرزهای طراحی و کارایی این ساز را فراتر ببرند؛ با این وجود، کماکان پس از گذشت شش-هفت دهه، دو گیتار بیس فندر Precision Bass و Jazz Bass، محبوب‌ترین مدل‌های موجود در بازار به شمار می‌آیند.
در طی تاریخچه غنی بیس الکتریک، نوازندگانی ظهور کرده‌اند که با خلاقیت و مهارت حیرت‌آور خود، تأثیری عمیق بر جهان موسیقی گذاشته‌اند. از جمله بهترین نوازندگان گیتار بیس می‌توان به جاکو پاستوریوس، جان پل جونز، ویکتور ووتن، گدی لی، مارکوس میلر، فلی، جان انتویسل و جیمز جیمرسون اشاره کرد.
راهنمای خرید گیتار بیس
در زمان خرید گیتار بیس (که توسط برخی افراد گیتار باس نیز خوانده می‌شود)، با خیل عظیمی از مدل‌ها مواجه خواهید شد که کار انتخاب را دشوار می‌کنند؛ اما با رعایت چند نکته می‌توانید یک ساز باکیفیت و مناسب تهیه کنید. نخستین قدم این است که بودجه و انتظارات خود از بیس را مشخص کنید. سپس، با توجه به این موارد، محصولات برندهای معتبر گیتار بیس را بررسی کنید و گزینه‌هایی که به خواسته‌هایتان نزدیک‌تر هستند را مشخص کنید. البته اگر در زمینه نوازندگی گیتار بیس تجربه‌ای ندارید، پیشنهاد میکنیم که حتماً در روند انتخاب و خرید ساز، با اساتید کارآزموده، بیسیست‌های حرفه‌ای یا کارشناسان فروشگاه‌های معتبر که در زمینه فروش گیتار بیس تخصص دارند، مشورت کنید. همچنین فراموش نکنید که اگر به دنبال بهترین گیتار بیس برای شروع یادگیری و نوازندگی می‌گردید، خرید گیتار بیس ارزان قیمت از برندهای نامعتبر فقط بودجه شما را به هدر می‌دهد. پس بهتر است با صرف مبلغی منطقی، یک گیتار بیس باکیفیت و مقرون‌به‌صرفه از برندهای مشهور چون یاماها، شکتر، جکسون، آیبانز، اسکوایر و ال تی دی تهیه کنید. همچنین، پیشنهاد میکنیم که در صورت امکان، پیش از خرید اینترنتی گیتار بیس، شخصاً مدل‌های مختلف را تست کنید و کمی با آنها بنوازید تا از سازگاری آنها با سلیقه و خواسته‌های خود اطمینان حاصل کنید؛ زیرا برخی از وجوه ساز، مثل شکل و حس دسته آن، تا حد زیادی سلیقه‌ای هستند. این امر در مورد خرید آنلاین انواع گیتار و سازهای دیگر صدق می‌کند و پیشنهاد میکنیم همواره آن را مد نظر داشته باشید.
در نهایت، فراموش نکنید که بیس الکتریک، برخلاف گیتارهای آکوستیک، به‌تنهایی صدای مطلوبی تولید نمی‌کند و برای استفاده از آن باید یک آمپلی فایر گیتار بیس یا یک کارت صدای استودیویی نیز در اختیار داشته باشید. پس حتماً در زمان تخصیص بودجه به خرید گیتار بیس، این امر را نیز در نظر بگیرید. به‌علاوه، باید مبلغی را نیز برای خرید استرپ، تیونر، کابل و دیگر لوازم جانبی مهم در نظر بگیرید.