آموزش, سایر مقالات, مقالات
۵ اسباب‌بازی موزیکال که در ساخت آثاری مشهور استفاده شده‌اند
مه
برخی از ابزارآلات موسیقی، در ابتدا با هدفی جدی ساخته نشده‌اند و همواره از آنها به‌عنوان یک اسباب‌بازی یاد می‌شده است. اما حتی ساده‌ترین سازها و ابزارهای مربوط به موسیقی نیز می‌توانند با چاشنی خلاقیت، نقشی تعیین‌کننده و اساسی را در دنیای موسیقی ایفا کنند. در این مطلب، قرار است چندی از این دسته از اسباب‌بازی‌های موزیکال را به شما معرفی کنیم.
ارتباط ویژه میان خلاقیت، کنجکاوی و سرگرمی، همواره بخشی مهم از هویت اسباب‌بازی‌های موزیکال بوده است و باعث می‌شود که این وسایل علاوه بر این که ابزارهایی سرگرم‌کننده و آموزنده برای کودکان محسوب می‌شوند، بتوانند وسیله‌هایی بی‌نظیر و بسیار خلاقانه برای ساخت آثار موسیقی به‌شکلی حرفه‌ای و جدی نیز باشند. امروز، شرکت‌هایی همچون تینیج انجینیرینگ (Teenage Engineering) و کریتر اند گیتاری (Critter & Guitari)، محصولاتی حرفه‌ای را در زمینه موسیقی با هویتی مشابه با اسباب‌بازی‌های موزیکال تولید می‌کنند تا بتوانند با تغییر پروسه متداول آهنگسازی برای موزیسین‌ها، خلاقیت آنها را تحریک کنند.
اسباب‌بازی‌های موزیکال فراموش‌نشدنی
بسیاری از مواقع، در پروسه خلاقانه تولید موسیقی، ممکن است که با استفاده از روش‌ها و تجهیزات متداول و سنتی، در بن‌بستی عاری از ایده‌های موسیقایی جدید گرفتار شویم. برای آهنگسازان متعددی در تاریخ، این نقطه از فرایند ساخت موسیقی، نقطه‌ای بوده است که اسباب‌بازی‌های موزیکال، پدال‌های افکت گیتار الکتریک و ابزارهای خلاقانه دیگر وارد عمل می‌شوند و نقش منبعی پربار از ایده‌های جدید را در ساخت موسیقی، عاری از قانون‌های کسل‌کننده و متداول آهنگسازی ایفا می‌کنند. در ادامه، به معرفی چندی از مهم‌ترین اسباب‌بازی‌های موزیکال در تاریخ و مشهورترین آثاری که با استفاده از آنها ساخته شده‌اند، خواهیم پرداخت.
Texas Instruments Speak & Spell
Speak & Spell یک اسباب‌بازی موزیکال شاد و بامزه بود که در سال ۱۹۷۸ به بازار عرضه شد و به مدارهای الکترونیکی سالید استیت بسیار پیشرفته و یک صفحه نمایش وکیوم فلورسنت خیره‌کننده مجهز بود.
این محصول، بخشی از یک سری از اسباب‌بازی‌های آموزشی از شرکت تگزاس اینسترومنتز (Texas Instruments) بود که شامل دو اسباب‌بازی دیگر موسوم به Speak & Read و Speak & Math نیز می‌شد. هر سه این دستگاه‌ها، به یک موتور تولید صدا یا speech synthesizer از نوع TMC0280 مجهز بودند و از یک شیار رام (ROM) نیز برای قرار دادن کارتریج‌های مختلف بازی برخوردار بودند.
از زمان عرضه Speak & Spell به بازار تا به امروز، بسیاری از موزیسین‌های مشهور، صداهای متفاوت تولیدشده توسط آن را در آثار موسیقی خود به کار گرفته‌اند. همچنین گروه موسیقی انگلیسی دپش مد (Depeche Mode) نیز نام این اسباب‌بازی را بر روی آلبوم اول خود که در سال ۱۹۸۱ منتشر شده است، گذاشته است. اما مشهورترین اثری که در ساخت آن از Speak & Spell استفاده شده است را می‌توان قطعه Numbers از گروه موسیقی آلمانی کرفت‌ورک (Kraftwerk) دانست که در سال ۱۹۸۱ به انتشار رسیده است.
Dübreq Stylophone
استایلوفون (Stylophone) از شرکت دوبرک (Dubreq)، یک سینتی‌سایزر آنالوگ بسیار ساده است که به یک کیبورد فلزی از نوع PCB یا مدار چاپی مجهز است و برای نواختن آن، باید قلم ویژه متصل به دستگاه را بر روی آن حرکت دهید تا مدار سینتی‌سایزر بسته شود و صدا در نت مورد نظر شما تولید شود.
استایلوفون اولین بار در سال ۱۹۶۸ به بازار عرضه شد و تولید آن تا سال ۱۹۷۵ نیز ادامه داشت. تولید این محصول به دنبال محبوبیت بسیاری که بین کودکان و البته موزیسین‌های حرفه‌ای کسب کرده بود، پس از چند دهه و در سال ۲۰۰۷ مجدداً آغاز شد. امروز، علاوه بر نسخه عادی و ساده استایلوفون، نسخه پیشرفته‌تر آن موسوم به GEN-X1 و نسخه‌ای ویژه از آن با تولید محدود با نام David Bowie Edition نیز در بازار جهانی موجود است و می‌توانید با صرف هزینه‌ای نه‌چندان زیاد، هر یک از آنها را خریداری کنید تا با شکل نوازندگی منحصر‌به‌فرد و ماهیت صوتی نحیف و بامزه آن، حس‌وحالی تازه به پروسه آهنگسازی خود ببخشید.
مشهورترین اثری که استایلوفون در آن به کار گرفته شده است را می‌توان Space Oddity از دیوید بویی (David Bowie) فقید دانست که با الهام از فیلم ۲۰۰۱: یک ادیسۀ فضایی ساخته استنلی کوبریک (Stanley Kubrick) خلق شده است.
Kazoo
کازو (Kazoo) یک ساز بادی با شکلی تقریباً شبیه به یک سوت است که نوازنده می‌تواند با زمزمه نت‌های مختلف درون آن، صدایی جالب را تولید کند. این ساز یا اسباب‌بازی به یک صفحه مجهز است که با صدای نوازنده به ارتعاش درمی‌آید و صدایی با زنگی منحصر‌به‌فرد را تولید می‌کند. همچنین نوازنده می‌تواند با تغییر شکل دهان خود و ادای سیلاب‌های مختلف، صدای این ساز را به‌شکلی جالب تغییر دهد.
کازو در قرن نوزدهم میلادی در آمریکا به محبوبیت رسید و معمولاً در موسیقی‌هایی کمدی و موسیقی Dixieland Jazz مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
جیمی هندریکس نیز در حین ضبط آلبوم Electric Ladyland در سال ۱۹۶۸، در ضبط ریف اصلی قطعه Crosstown Traffic، علاوه بر مواردی معمول چون گیتار و چند افکت گیتار الکتریک، از یک کازو استفاده کرده است تا ماهیت صوتی اثر خود را کمی متفاوت سازد. به‌واقع نیز صدای کازو در Crosstown Traffic، جذابیتی مضاعف به آن بخشیده است و می‌توان آن را مشهورترین قطعه موسیقی معاصر دانست که این ساز در آن به کار رفته است.
Casio VL-Tone VL-1
در سال ۱۹۷۹، شرکت ژاپنی کاسیو (Casio) اولین سینتی‌سایزر دیجیتال خود را با نام VL-Tone VL-1 به بازار عرضه کرد. این سینت با وجود ظاهر ساده و اسباب‌بازی‌مانند خود و فراوانی بسیار در بازار، به وسیله‌ای بسیار ارزشمند و مهم در دنیای موسیقی تبدیل شد و بعدها، نقش منبع الهام اصلی را برای ساخت محصولاتی کارآمد و حرفه‌ای نظیر OP-1 از تینیج انجینیرینگ ایفا کرد.
VL-Tone VL به یک بخش ریتم با ۱۰ پریست مختلف و ۵ صدای ساز مختلف مجهز بود که نوازنده می‌توانست از طریق کیبورد بسیار ساده دستگاه که کلید‌های آن شبیه به کلید‌های ماشین حساب‌های کاسیو بودند، به آنها دسترسی داشته باشد و این ساز را بنوازد. امکانات برنامه‌ریزی و طراحی صدا در VL-1 بسیار محدود بودند؛ اما امکان تنظیم روند صدا یا envelope در این سینتی‌سایزر وجود داشت و نوازندگان می‌توانستند افکت‌هایی همچون ویبراتو و ترمولو را نیز در آن به نوازندگی خود بیفزایند.
شاید بتوان هنرمندانه‌ترین و خلاقانه‌ترین استفاده از VL-1 در یک اثر حرفه‌ای موسیقی را Get Carter از The Human League دانست. در این اثر، صدای نحیف اما گیرا و متفاوت VL-1 به بهترین نحو با پالت صوتی آلبوم اول این گروه موسیقی یعنی Dare همگام شده است و نقشی اساسی را در آن ایفا می‌کند.
پیانوهای اسباب‌بازی
اولین پیانوهای اسباب‌بازی که صدای آنها ماهیتی شبیه به زایلوفون (Xylophone) یا گلوکنشپیل (Glockenspiel) داشت، از میله‌هایی شیشه‌ای یا فلزی با طول‌هایی مختلف برای تولید صدا در نت‌هایی مختلف بهره می‌گرفتند.
این پیانوها از قرن نوزدهم میلادی برای کودکان و جذب آنها به موسیقی در سراسر دنیا تولید می‌شدند؛ اما در سال ۱۹۴۸، جان کیج (John Cage)، یکی از تأثیرگذارترین افراد در صحنه موسیقی مدرن، با اثری منحصر‌به‌فرد موسوم به Suite for Toy Piano، توجه همگان را به این ساز اسباب‌بازی پیش‌پاافتاده و قابلیت‌های صوتی پنهان آن جلب کرد.
از آن روز تا کنون، پیانوهای اسباب‌بازی در آثار موسیقی بی‌شماری در تمامی سبک‌ها مورد استفاده قرار گرفته‌اند و به‌‌نوعی، به جایگزینی محبوب و جالب برای سازهایی همچون بلز (Bells) تبدیل شده‌اند.
امروزه، پیانوهای اسباب‌بازی به‌شکل دیجیتال نیز تولید می‌شوند و می‌توانند قابلیت‌های کاربردی بی‌شماری را چه برای نوازندگی آموزشی کودکان و چه ساخت موسیقی به‌صورت حرفه‌ای ارائه کنند. یکی از مشهورترین پیانوهای اسباب‌بازی مدرن را می‌توان Korg tinyPIANO دانست که یک پیانوی کوچک و قابل حمل با شکلی شبیه به پیانوهای دیواری (upright) است و قابلیت تولید ۲۵ صدای مختلف را دارد.
آیا شما تا کنون اسباب‌بازی‌های موزیکال را در ساخت موسیقی به کار گرفته‌اید؟ آیا به نظر شما این کار می‌تواند خلاقیت آهنگسازان در پروسه ساخت موسیقی را تقویت کند؟ از شما دعوت می‌کنیم که نظر خود را با ما و مخاطبین گیتار ایران به اشتراک بگذارید.
منبع: Gear News
نویسنده: Stefan Wyeth
مترجم: امیر تولی