۱۰ گیتاریست که با تعداد سیم‌هایی کمتر از معمول نوازندگی می‌کردند

اغلب ما گیتاریست‌ها، حس بسیار بد پاره شدن سیم در حین نوازندگی را تجربه کرده‌ایم؛ در این موقعیت، احتمالاً پس از چند ثانیه به این فکر می‌کنید که اکنون باید هزینه‌ای را صرف خرید یک ست سیم جدید و بعضاً نصب آن کنید و مدتی نیز از نوازندگی گیتار خود محروم خواهید شد. تمامی اینها، از پاره شدن سیم گیتار تجربه‌ای دردناک می‌سازند که کابوس هر نوازنده‌ای است. اما چه می‌شد اگر هیچ‌گاه نگران پاره شدن سیم گیتار خود نبودید؟

با خواندن جمله قبلی، شاید فکر کنید که در حال مطالعه یک مطلب در مورد سیم‌هایی شکست‌ناپذیر هستید! اما در واقع، این مطلب درباره نوازندگان مشهوری است که به شکل عمدی، گیتار خود را به کمتر از شش سیم تجهیز می‌کردند و با سیم‌هایی کمتر از تعداد معمول به نوازندگی می‌پرداختند. این نوازندگان مشهور از صحنه‌های موسیقی گرانج، رگی، متال، نیو ویو و غیره، به ما ثابت می‌کنند که باید به پاره شدن سیم گیتار در حین اجرا نه به‌عنوان یک مانع و اتفاق ناخوشایند، بلکه به‌عنوان یک موقعیت نگاه کنیم.

در این مطلب، به ده تن از این دسته از گیتاریست‌ها خواهیم پرداخت و دلیل آنها برای چنین تصمیم غیرمعمولی را نیز مورد بررسی قرار می‌دهیم.

۱- کیث ریچاردز

کیث ریچاردز (Keith Richards)، نوازنده گروه موسیقی رولینگ استونز (Rolling Stones) را می‌توان مشهورترین گیتاریست دنیا دانست که از تعداد سیم‌هایی کمتر از معمول بر روی گیتار خود استفاده می‌کند. ماهیت صوتی جالب حاصله از نوازندگی کیث با استفاده از پنج سیم را می‌توان در چندی از برترین آثار گروه موسیقی رولینگ استونز همچون Brown Sugar و Start Me Up شنید.

در اواخر دهه شصت میلادی، ریچاردز پس از این که متوجه شد نمی‌تواند نتیجه دلخواه خود را در نواختن سیم ششم گیتار کسب کند، شروع به استفاده از الگوهای کوک دست بازی کرد که بتواند با استفاده از آنها، به رزونانس‌ها، فرکانس‌ها و آکوردهایی دست یابد که تجربه آنها در الگوی کوک شش سیم استاندارد گیتار ممکن نیست. این رویکرد، مهر تأییدی بر این امر است که ریچاردز همواره در طی فعالیت حرفه‌ای خود در زمینه نوازندگی گیتار، به دنبال راه‌هایی برای پدید آوردن اصواتی خلاقانه بوده است.

جالب اینکه شرکت آمریکایی ارنی بال در دهه نود میلادی، یک ست پنج‌سیم را به‌‌طور انحصاری برای ریچاردز طراحی کرد تا او بتواند همیشه به ست سیم مورد علاقه خود دسترسی داشته باشد. هر چند که سیم گیتار ارنی بال Keith Richards Special، در اختیار عموم گیتاریست‌ها قرار نگرفت و تنها نمونه‌های معدودی از آن در وب‌سایت‌هایی چون eBay دیده شد.

۲- بیل اورکات

بیل اورکات (Bill Orcutt)، امروزه یکی از مهمترین افراد در صحنه موسیقی تجربی (experimental) است. او پس از تأسیس و انحلال گروه موسیقی خود در دهه نود میلادی تا به امروز، مجموعه‌ای بی‌نظیر از آثار را تولید کرده است که اکثراً به شکل سولو و چندی از آنها با همکاری با هنرمندان دیگر بوده است.

یکی از مهمترین مؤلفه‌های صوتی در چندی از آلبوم‌های اورکات همچون Odds Against Tomorrow و ?Why Four Strings، استفاده او از یک گیتار با چهار سیم است. وی سیم دوم و سوم را از گیتار خود حذف کرده است و فضای موجود میان سیم G و E پایین در ساز او، تنی غرنده و بسیار متفاوت را به آن بخشیده است که در هیچ گیتار دیگری شنیده نمی‌شود.

آلبوم‌هایی چون Music For Four Guitars و Four Guitars Live که بیل همراه با گروه چهار نفره Bill Orcutt Guitar Quartet تولید کرده است، قدرت بی‌مانند چهار ساز چهارسیم در کنار یکدیگر را به بهترین نحو به نمایش می‌گذارند.

۳- ریکی ویلسون

ریکی ویلسون (Ricky Wilson)، گیتاریست فقید گروه موسیقی B-52 را می‌توان به‌جرأت یکی از خلاق‌ترین گیتاریست‌ها در سبک نیو ویو (new wave) دانست و نوازندگی بی‌نظیر او را می‌توان در آثاری همچون Mesopotamia ،Rock Lobster و Private Idaho از این گروه به‌وضوح شنید. راز تن تهاجمی و سریع گیتار ویلسون، استفاده او از سیم‌هایی با گیج بالا، گیتارهای ساخت شرکت مازرایت (Mosrite)، الگوهای کوک دیوانه‌وار همچون #BADXG#C و البته، به‌کارگیری تنها چهار یا پنج سیم در گیتار بوده است.

مرگ زودهنگام و غم‌انگیز ریکی در سال ۱۹۸۵ بر اثر بیماری ایدز، باعث شد تا استعدادهای درخشان او در نوازندگی گیتار به‌طور کامل دیده نشود و موفقیت بسیار او در حرفه نوازندگی گیتار، در مدتی کوتاه به انتها برسد. اگر ریکی ویلسون امروز زنده بود، احتمالاً به یکی از نام‌آور‌ترین گیتاریست‌های دنیا تبدیل می‌شد. بسیاری بر این عقیده هستند که ماهیت صوتی اصلی گروه موسیقی B-52 نیز با مرگ ریکی ویلسون از بین رفت.

۴- سی‌سیک استیو

سی‌سیک استیو (Seasick Steve) با ریش بلند، کلاه بیسبال مشهور و گیتار هالوبادی قرمزرنگ خود که برندی مشخص ندارد، ظاهری بسیار خاص دارد و به‌سرعت توسط موسیقی‌دوستان شناخته می‌شود. گیتار جالب استیو، به جای شش سیم، تنها به سه سیم مجهز است و وسیله اصلی این موزیسین منحصربه‌فرد برای نواختن موسیقی در پس‌زمینه داستان‌های جالبش درباره اتفاقاتی همچون آوارگی و خوابیدن در زیر پل است! استیو با استفاده از یک اسلاید برنجی و اوردرایو Tube Screamer، صدایی بسیار جذاب از ساز خود تولید می‌کند که در هیچ گیتار دیگری شنیده نمی‌شود.

داستان استفاده استیو از سه سیم در گیتار خود، کمی باورنکردنی است؛ اما او ادعا می‌کند که دلیل به‌کارگیری چنین ترکیبی از سیم توسط او، عجول بودن و سودجویی اوست! وی در این باره چنین گفته است: «اگر درآمد اصلی شما نوازندگی باشد و چند سیم گیتارتان پاره شود و از ناراحتی مدتی نوازندگی را کنار بگذارید، دیگر غذایی سر سفره نخواهید داشت!»

۵- کرت کوبین

کرت کوبین (Kurt Cobain)، ستاره صحنه موسیقی گرانج، یکی از اولین طرفداران موسیقی لو-فای (lo-fi) به شمار می‌رود و علاقه خود به این شکل از موسیقی با صداهای کدر و ساده را به‌خوبی در مشهورترین آلبوم خود یعنی Nevermind به نمایش گذاشته است. اگر با دقت به هر یک از لاین‌های گیتار آکوستیک در آثار این آلبوم گوش دهید، ماهیت کدر و خفه و لرزش‌های بدنه گیتار Stella Harmony کهنه کرت به گوشتان می‌رسد.

گفته می‌شود که این ساز مدام از کوک خارج می‌شده است و کوک‌های آن با چسب برق بر روی بدنه چسبیده بودند! همچنین ظاهراً این گیتار آکوستیک به جای دوازده سیم خود، تنها به پنج سیم نایلونی مجهز بوده است. تن منحصربه‌فرد و جالب این ساز که از کهنگی و سیم‌های محدود آن حاصل شده است را می‌توان در آثاری همچون Something In The Way و Polly به‌وضوح شنید.

جالب است که کرت کوبین با وجود این که می‌توانست گران‌قیمت‌ترین گیتارهای دنیا را در اختیار داشته باشد، اما همواره به سراغ نمونه‌هایی می‌رفت که شاید قیمت آنها در بهترین حالت بیست دلار بود! این رویکرد کوبین و نیروانا به ما اثبات می‌کند که برای ساخت موسیقی خوب، نیازی به تجهیزات گران‌قیمت نیست!

۶- براشی وان استرینگ

تا به اینجا، هنرمندانی را به شما معرفی کردیم که از تعداد سیم‌هایی کمتر از شش عدد بر روی گیتار خود استفاده می‌کردند؛ اما براشی وان استرینگ (Brushy One String) همانگونه که از نامش پیداست، با به‌کارگیری تنها یک سیم بر روی گیتار خود، این رویکرد محدودکننده را در سطحی جدید دنبال می‌کند! گفته می‌شود که براشی یادگیری گیتار را در کودکی کنار گذاشت؛ اما پس از یک خواب که در آن در حال نواختن گیتار با تنها یک سیم بود، مجدداً شروع به نوازندگی کرد؛ اما این بار همانند خوابش تنها با یک سیم!

ویدیوی اثر Chicken In The Corn از براشی امروز در یوتیوب بیش از ۶۴ میلیون بیننده داشته است. این ویدیو، تکنیک نوازندگی او که ضربه زدن به بدنه گیتار بسیار کهنه‌اش و نواختن سیم آن همانند یک گیتار بیس است را به بهترین نحو به نمایش می‌گذارد و بهترین معرفی برای رویکرد متفاوت او به موسیقی است.

برندن رودریگز (Brandon Rodriguez)، یکی از کارمندان عالی‌رتبه ناسا، در یک تد تاک (TED Talk) بسیار سازنده چنین گفته است: «محدودیت‌ها مرز‌هایی برای خلاقیت نیستند؛ بلکه بنیانی قدرتمند برای آن هستند.» براشی وان استرینگ و رویکرد متفاوتش به موسیقی نیز مهر تأییدی قدرتمند بر این اعتقاد هستند.

۷- مکس کاوالرا

مکس کاوالرا (Max Cavalera) یکی از بنیانگذاران گروه Sepultura و رهبر گروه موسیقی Soulfly از زمانی که دو سیم گیتارش طی یکی از اجراهای زنده اولیه‌اش پاره شده است، تنها چهار سیم بر روی گیتار خود نصب می‌کند و آن را به همین شکل می‌نوازد.

او در سال ۲۰۰۸، درباره علت استفاده از تنها چهار سیم در گیتارش، چنین گفته است: «من تنها ریتم می‌نوازم و نیازی به سیم‌های دیگر ندارم.» این ترکیب سیم به مکس این امکان را می‌دهد که سبک نوازندگی افسارگسیخته‌اش که پاور کورد‌های بسیاری در آن وجود دارد را به بهترین نحو به نمایش بگذارد. نوازندگی درخشان کاوالرا را می‌توان در آثاری از گروه موسیقی Sepultura همچون Roots Bloody Roots و Refuse/Resist شنید.

۸- هنری کش

هنری کش (Henri Cash) گیتاریست گروه موسیقی آمریکایی Starcrawler، با یادگیری گیتار با الگوهای کوک دست باز، ترغیب شد تا ساز خود را با تجهیز آن به تنها سه سیم بنوازد.

طی مصاحبه‌ای در سال ۲۰۲۳، کش در این باره چنین گفته است: «استفاده از سه سیم در گیتار، کاری است که من از بچگی انجام می‌دهم. پدر من یک نوازنده گیتار بود و از الگوهای کوک دست باز بسیاری استفاده می‌کرد. من از میان این الگوهای کوک، مناسب‌ترین نمونه‌ها را برای خود انتخاب کردم و سپس به این نتیجه رسیدم که برای نوازندگی گیتار، تنها به سه سیم آن نیاز دارم.»

صدای درخشان گیتار کاستم سه سیم او که White Bat نام دارد را می‌توان در آلبوم‌هایی از گروه استارکرالر همچون Devour You و She Said شنید. تُن جذاب گیتار کش و نوازندگی متفاوت او، حال‌وهوایی یادآور آثار گروه موسیقی رولینگ استونز را به بنیان گلم راک (glam rock) موسیقی گروه White Bat می‌افزاید.

۹- The Presidents of the United States of America

آیا تا کنون نام‌های basitar یا guitbass به گوشتان خورده است؟ اگر با این نام‌ها آشنایی ندارید، بگذارید گروه موسیقی The Presidents of the United States of America و سازهای ترکیبی فرانکشتاین‌گونه آنها را به شما معرفی کنیم!

خواننده و بیسیست این گروه، کریس بالو (Chris Ballew)، طی مصاحبه‌ای با مجله Bass Player در سال ۱۹۹۷ گفته است: «من همواره مایل بوده‌ام که چندی از سیم‌های گیتار را از آن جدا کنم و آن را با روش منحصربه‌فرد خود بنوازم.»

کریس یک گیتار که دو سیم بیس بر روی آن نصب شده است را در گروه خود می‌نوازد و عضو دیگر این گروه یعنی دیو ددرر (Dave Dederer) از گیتاری با سه سیم با الگوی کوک Drop D استفاده می‌کند.

سازهای این دو موزیسین نیز همانند گیتار مکس کاوالرا، با هدف فراهم‌آوری قدرت صوتی حداکثری ساخته شده‌اند و می‌توان انرژی بسیار و صدای کمی ناهنجار اما جذاب آنها را در آلبوم‌هایی همچون Love Everybody از این گروه شنید.

۱۰- لئو کاتکی

لئو کاتکی (Leo Kottke) طی تصمیمی عجیب، برای این که بتواند گیتار دوازده‌سیم Martin D-12 خود را در یک هارد کیس استاندارد جای دهد، هداستاک آن را به اندازه دو تیونر آن بریده است!

اما با گوش دادن به یکی از آثار لئو و شنیدن نوازندگی درخشان او با فینگرپیکینگ و فرت‌گیری بی‌نقص و قدرتمندش، فکر می‌کنید که این آثار با استفاده از یک ساز بسیار تمیز و گران‌قیمت نواخته شده است؛ در حالی که ساز مورد استفاده کاتکی برای نوازندگی تقریباً تمامی آثار اولیه‌اش، همین گیتار مارتین ده سیم است که جای جای بدنه آن با نوار چسب پوشیده شده است، ضرباتی در قسمت‌های مختلفی از آن دیده می‌شود و هداستاک آن نیز همانطور که گفته شد، به عمد توسط او بریده شده است!

این که این گیتار کهنه، وسیله‌ای برای تولید چندی از برترین آثار موسیقی بوده است، مهر تأییدی دیگر بر این امر است که محدودیت‌ها می‌توانند باعث خلاقیت بیشتر در خلق آثار هنری شوند.

آیا شما تا کنون سعی کرده‌اید که گیتار خود را با سیم‌هایی کمتر از معمول بنوازید؟ در صورتی که این روش از نوازندگی را امتحان کرده‌اید، تجربه خود را در بخش نظرات همین مطلب، با ما و مخاطبین گیتار ایران در میان بگذارید.

منبع: Guitar World
نویسنده: Will Ainsley
مترجم: امیر تولی