نگاهی کوتاه به سیر تحولات ظاهری امپلیفایرهای گیتار فندر

شرکت آمریکایی فندر (Fender)، یکی از مهمترین و بزرگترین سازندگان تجهیزات موسیقی، خصوصاً گیتار الکتریک و امپلیفایر گیتار به شمار می‌آید و سابقه‌ای درخشان در این زمینه دارد. امپلیفایرهای فندر از مشهورترین محصولات این شرکت هستند و سابقه تولید برخی از آنها، به بیش از نیم قرن پیش باز می‌گردد. شهرت برخی از امپ‌های فندر به‌حدی است که جزئیات بسیار ریز آنها، در کتاب‌ها و وب‌سایت‌های مختلف مستند شده است. در واقع، ریزه‌کاری و نکته‌ای در مورد این محصولات وجود ندارد که ردی از آن در کتاب یا مقاله‌ای پیدا نشود! به دنبال این شهرت و محبوبیت بسیار، فندر مدت‌هاست که در کنار امپ‌های مدرن و نوآورانه‌اش، نسخه‌هایی بازآفرینی‌شده از امپ‌های کلاسیک خود را نیز تولید می‌کند تا گیتاریست‌ها بتوانند آنها را به‌آسانی خریداری کنند. این محصولات علاوه بر ارائه تن فوق‌العاده‌، ارزش تاریخی بسیاری نیز دارند و برهه‌های زمانی مهمی را در تاریخچه شرکت فندر به صاحب خود یادآور می‌شوند.

اگر یکی از کتاب‌ها یا مقالات مربوط به تاریخچه امپلیفایرهای فندر را مطالعه کنید یا به دنبال خرید یکی از این دستگاه‌ها باشید، احتمالاً با اصطلاحاتی مربوط به پوشش (روکش) و مشخصات ظاهری‌شان روبرو می‌شوید که اگر تا به امروز با آنها آشنا نشده باشید، برای شما عجیب به نظر خواهند رسید! از مهمترین این اصطلاحات می‌توان به Tweed ،Tolex و Two-Tone اشاره کرد که همگی به رنگ و جنس روکش دستگاه اشاره دارند.

هر یک از این پوشش‌ها فارغ از ویژگی‌های بصری و کاربردی خود، نمایانگر دوره‌ای خاص از تاریخچه فندر است و شناخت آنها، معادل با دانستن تاریخچه‌ای اجمالی اما مهم از امپلیفایرهای فندر است.

در این مطلب، قصد داریم هر یک از پوشش‌هایی که فندر در طی دهه‌های گذشته بر روی امپ‌های خود به کار گرفته است را به شما معرفی کنیم و ویژگی‌های آنها را نیز مورد بررسی قرار دهیم.

توئید (Tweed)

اولین امپلیفایر گیتار شرکت فندر، محصولی کوچک ملقب به Woodie بود که در بهار سال ۱۹۴۶ به بازار عرضه شد و بدنه‌ای از جنس چوب با پوششی براق داشت. اما پس از این و در همین سال، فندر شروع به تولید امپلیفایرهایی جدید کرد که بدنه آنها با پارچه‌ای راه‌راه از جنس لینن پوشیده شده بود. مدل Dual Professional که در اواخر سال ۱۹۴۶ یا اوایل سال ۱۹۴۷ به بازار عرضه شد، اولین امپ فندر بود که بدنه آن به این پوشش مزین بود. همچنین این محصول، اولین امپلیفایر گیتار الکتریک در دنیا نیز بود که بیش از یک اسپیکر را در خود جای داده بود.

در نخستین مدل‌های توئید فندر، الگوی بافت پاچه شکلی کاملاً عمودی داشت؛ اما کمی بعد و در امپ‌های ملقب به TV-Front که در سال ۱۹۴۹ به بازار عرضه شدند و همچنین چندی از امپ‌های wide-panel که در اوایل دهه ۵۰ میلادی معرفی شدند، الگوی بافت این پوشش از حالت کاملاً عمودی خارج شد و شکلی نسبتاً اریب به خود گرفت. کمی بعد، پارچه توئید مورد استفاده فندر برای پوشش بدنه این محصولات تغییر کرد. در این پارچه جدید، الگوی بافت کاملاً اریب بود و خطوط موجود در آن نیز نسبت به نمونه‌های اولیه بسیار پُررنگ‌تر بودند. این شکل از پارچه توئید، از اوایل دهه پنجاه میلادی بر روی مدل‌های wide-panel توسط فندر مورد استفاده قرار گرفت و بر روی تمامی امپلیفایرهای این شرکت تا پایان این دهه نیز به کار گرفته شد.

سال ۱۹۶۰ را می‌توان آخرین سالی دانست که فندر در آن تمامی امپ‌های خود را به پوشش توئید مزین کرد. تنها امپلیفایر که پوشش آن در این سال تغییر نکرد، Champion یا به‌اختصار Champ بود که تا سال ۱۹۶۴ با پوشش توئید تولید می‌شد. از مدل‌های موجود در سبد محصولات فعلی فندر که به پوشش توئید مزین هستند می‌توان به Blues Deluxe Reissue و اعضای سری ۵۷ اشاره کرد.

دو-رنگ (Two-Tone)

روکش تو-تن (two-tone) یا دو-رنگ، پوششی بسیار نادر در امپ‌های فندر است که تنها در یک محصول این شرکت، یعنی Champion 600 به کار رفته است. به‌عبارت دقیق‌تر، تنها نمونه‌های تولیدشده از Champion 600 در حد فاصل ۱۹۴۹ تا ۱۹۵۳، به پوششی از جنس چرم مصنوعی وینیل به دو رنگ سفید و قهوه‌ای مزین بوده‌اند. در سال ۱۹۵۲ نیز تعداد بسیار محدودی از امپ‌های Bassman و Pro، به پوششی از جنس وینیل سفیدرنگ مزین شدند.

تولکس قهوه‌ای

در حد فاصل سالهای ۱۹۵۹ تا ۱۹۶۰، فندر پوشش تویید اکثر امپلیفایرهای گیتار خود را با یک پوشش از جنس وینیل مستحکم و با بافتی زبر موسوم به تولکس (tolex) به رنگ قهوه‌ای روشن مایل به صورتی جایگزین کرد. یک سال بعد اما این پوشش نیز با یک نمونه تیره‌تر قهوه‌ای‌رنگ از همین جنس جایگزین شد. استفاده فندر از این پوشش بر روی امپلیفایرهایش چندان طولانی‌مدت نبود و تنها تا سال ۱۹۶۳ ادامه داشت. تنها مدل‌های امروزی فندر که از پوشش قهوه‌ای‌رنگ تولکس بر روی بدنه خود برخوردارند، مدل‌های سری Acoustasonic هستند. البته خرید آمپلی فایر گیتار Fender 63 Tube Reverb نیز امروزه با همین پوشش امکان‌پذیر است.

تولکس کِرِم

در اواخر سال ۱۹۶۰، فندر بدنه مدل‌های تازه‌وارد Piggyback و مدل مشهور Twin را به پوشش وینیل تولکس با رنگی جدید، یعنی کرم یا Blonde مزین کرد. وینیل تولکس کرم‌رنگی که نخست برای پوشش بدنه این امپ‌ها انتخاب شده بود، بافتی بسیار زبر داشت؛ اما مدتی بعد، این پوشش با یک پوشش وینیل مشابه با بافتی نرم‌تر جایگزین شد. این روکش کرم‌رنگ نیز تنها تا سال ۱۹۶۳ توسط فندر مورد استفاده قرار گرفت. امروزه، بدنه امپلیفایرهای سری Pro Tube و Super-Sonic، با همین نوع از وینیل پوشیده شده است.

تولکس مشکی

از اواسط سال ۱۹۶۳ تا اواخر سال ۱۹۶۷، فندر برخی از امپ‌های خود را به یک رابط کنترلی مشکی‌رنگ تجهیز کرد و باعث شد که بعدها این مدل‌ها با لقب Blackface به شهرت برسند؛ اما به دلیل این که این امپ‌ها پوشش مشکی‌رنگی از جنس وینیل تولکس نیز داشتند، امروزه اکثر متخصصین، هر امپلیفایر گیتاری از فندر که تماماً مشکی باشد را Blackface می‌خوانند.

از سوی دیگر، Silverface به امپ‌هایی از فندر اطلاق می‌شود که از سال ۱۹۶۸ به بعد به تولید رسیدند و رابط کنترلی نقره‌ای‌رنگ داشتند. این محصولات نیز از بدنه‌ای مشکی با پوششی از جنس وینیل برخوردار بودند. تقریباً تمامی امپلیفایرهای مدرن شرکت فندر (تولیدشده از دهه ۸۰ میلادی تا به امروز)، به پوششی از جنس وینیل به رنگ مشکی مزین شده‌اند.

نام Tolex، یک برند ثبت‌شده در دهه چهل میلادی است که تحت مالکیت فندر نبوده و متعلق به شرکت لاستیک‌سازی General Tire and Rubber Company واقع در ایالت اوهایو بود. پارچه لاستیکی که فندر امروز برای روکش بدنه امپلیفایرهای خود به کار می‌گیرد، از این نوع، یعنی Tolex نیست و یک وینیل عادی با بافت چرمی است. اما در کل، وینیل و خصوصاً تولکس را می‌توان پُراستفاده‌ترین پوشش در امپلیفایرهای فندر دانست و امروزه نیز اکثر محصولات این شرکت از این دسته، با این پوشش معمولاً مشکی‌رنگ به تولید می‌رسند.

منبع: Fender
نویسنده: Jeff Owens