تاریخچه کوتاه برند اسکوایر

اسکوایر (Squier) امروزه یکی از مشهورترین برندهای گیتار الکتریک و بیس در دنیاست و به ساخت سازهایی خوش‌قیمت اما بسیار باکیفیت شناخته می‌شود. اکثر گیتاریست‌ها، اسکوایر را به‌عنوان برند زیرمجموعه شرکت آمریکایی فندر (Fender) می‌شناسند و از این رو، احترام بسیاری برای آن قائلند. محصولات اسکوایر فروش و محبوبیتی فوق‌العاده در بازار دارند و اگر شما نیز یک نوازنده گیتار الکتریک یا بیس هستید، احتمالاً حداقل یک بار تجربه نوازندگی با یکی از سازهای این برند را داشته‌اید یا حتی شاید سردسته یکی از گیتارهای شما نیز به لوگوی اسکوایر مزین باشد.

همان‌طور که اشاره شد، امروزه اسکوایر زیرمجموعه کمپانی فندر به شمار می‌آید و سازهایی با ظاهر و ساختاری بسیار شبیه به محصولات اصلی فندر را تولید می‌کند؛ اما جالب است بدانید که این برند در سال ۱۹۶۵، یعنی حدود ۷۵ سال پس از شروع به کار، توسط فندر خریداری شد و پیش از آن، یک برند مستقل، با سابقه‌ای طولانی در ساخت ساز بوده است.

اما این برند چگونه تأسیس شده است و در سال‌های فعالیت خود، چه اتفاقاتی را پشت سر گذاشته است؟ در این مطلب، قصد داریم تاریخچه‌ای اجمالی از اسکوایر، پیش و پس از خریداری توسط فندر را برای شما روایت کنیم تا با این برند خوشنام و محبوب بیشتر آشنا شوید!

تولد اسکوایر

پیش از اینکه اسکوایر تحت تملک فندر قرار گیرد، یک شرکت مستقل بود که در ساخت سازهای زهی گران‌قیمت و سیم آنها تخصص داشت. اما مسیر تبدیل شدن این شرکت به یک تولیدکننده گیتارهای الکتریک، مسیری بسیار جالب است.

شرکت اسکوایر، در سال ۱۸۹۰ و در شهر بتل کریک (Battle Creek) ایالت میشیگان، توسط فردی با نام ویکتور کرول اسکوایر (Victor Carroll Squier) تأسیس شد. این شرکت نخست VC Squier نام داشت که در واقع، مخفف نام مؤسس آن است.

پدر ویکتور، جروم بناپارت اسکوایر (Jerome Bonaparte Squier)، از انگلیس به آمریکا مهاجرت کرده بود و پیش از مهاجرت نیز یک ویلون‌ساز مشهور و ماهر در کشور خود به شمار می‌رفت. او چندی پس از نقل مکان به آمریکا، یک کارگاه تولید ویولن در شهر بوستون تأسیس کرد و با ساخت ویلون‌هایی باکیفیت، به شهرتی قابل توجه دست یافت. جروم به‌حدی در میان ویولنیست‌های آمریکایی محبوب شد که برخی از او به‌عنوان استرادیواریوس آمریکایی یاد می‌کردند!

گفته می‌شود که جروم اسکوایر تا پایان عمر حرفه‌ای خود، ۶۰۰ عدد ویولن تولید کرده است که بسیاری از آنها، سازهایی به‌واقع استثنایی بوده‌اند و حتی امروز نیز کلکسیونرها به دنبال تصاحب یک نمونه از آنها هستند. طبق شواهد موجود، یکی از این ویلون‌های نفیس، در سال ۲۰۰۷ و طی یک مزایده، با قیمت صد هزار دلار آمریکا به فروش رسیده است.

جروم در سال ۱۸۹۰، حرفه و کارگاه خود را به فرزندش واگذار کرد. ویکتور تصمیم گرفت به زادگاه خود، یعنی بتل کریک بازگردد تا کار پدر را ادامه دهد. وی در این شهر، کارگاهی تأسیس کرد و در آن، به ساخت و تعمیر انواع سازهای زهی مشغول شد. ویلون‌های ویکتور اسکوایر نیز همچون ساخته‌های پدرش، امروز و پس از گذشت بیش از یک قرن، محبوبیتی بسیار در میان متخصصین این ساز دارند و به تولید صدایی بی‌نظیر مشهور هستند.

ویکتور اسکوایر مدتی پس از نقل مکان به میشیگان متوجه شد که تعداد ویلونیست‌ها و در نتیجه، تعداد ویلون‌های قابل تعمیر در این شهر بسیار کمتر از بوستون است و به دنبال همین امر، تصمیم گرفت راه دیگری را برای کسب درآمد از کارگاه خود پیدا کند: ساخت انواع سیم برای سازهای زهی همچون ویلون، بانجو و گیتار.

تا پیش از این تصمیم ویکتور، هیچ شرکتی در آمریکا، سیم باکیفیتی برای این قبیل سازها تولید نمی‌کرد و اگر نوازنده چنین سازهایی بودید و به یک ست سیم نیاز داشتید، باید برای تجربه بهترین کیفیت ممکن، به سراغ نمونه‌های خارجی می‌رفتید. از این رو، تولید این محصولات توسط ویکتور، خلأیی جدی را در دنیای سازهای زهی در کشور آمریکا پر کرد.

کمی پس از این و با ظهور گیتارهای الکتریک در دهه سی میلادی، اسکوایر اقدام به تولید سیم برای این ساز نوآورانه کرد و به یکی از مهم‌ترین تولیدکنندگان سیم گیتار الکتریک در آمریکا تبدیل شد. بعدها، اسکوایر زمینه فعالیت خود را توسعه داد و به فروش وسایلی همچون پیانو، انواع رادیو و صفحه‌های موسیقی نیز پرداخت؛ اما در سال ۱۹۶۱، این شرکت از تمامی بازارها به‌جز سیم سازهای زهی خارج شد و به‌صورت تخصصی به ساخت این محصول ادامه داد.

آغاز همکاری با فندر

همکاری شرکت فندر با اسکوایر در اوایل دهه پنجاه میلادی و زمانی آغاز شد که لئو فندر (Leo Fender) قصد داشت شکلی جدید از گیتار الکتریک با بدنه توپر یا همان سالید بادی (solidbody) را به تولید برساند؛ گیتاری که کمی بعد با نام تلکستر (Telecaster) به بازار عرضه شد و امروزه یکی از مهم‌ترین گیتارهای الکتریک تاریخ به شمار می‌آید. شرکت اسکوایر که در آن زمان VC Squier Company نام داشت، نقش تأمین‌کننده سیم موردنیاز برای این گیتار الکتریک را بر عهده گرفت و چند سال بعد، یعنی در سال ۱۹۶۳، به تولیدکننده اصلی تجهیزات جانبی شرکت فندر تبدیل شد.

بدیهی است که یک شرکت سازنده گیتار، به مقداری بسیار زیاد از سیم گیتار نیاز دارد و به دنبال همین امر، لئو فندر به‌عنوان یکی از آخرین تصمیمات خود به‌عنوان مدیرعامل و مالک فندر، در سال ۱۹۶۵ شرکت VC Squier را به‌طور کامل خریداری کرد و به تملک خود درآورد. مدتی کوتاه پس از این اتفاق، لئو کمپانی فندر را ترک کرد و آن را به شرکت تلویزیونی CBS واگذار کرد. اگر با فندر و تاریخچه آن آشنا باشید، می‌دانید که این اتفاق، دورانی تاریک را برای برند فندر رقم زد و تا مدت‌ها باعث افت فروش و کیفیت محصولات این شرکت شد.

فندر تا سال ۱۹۷۵ از سیم‌های اسکوایر در گیتارهای خود بهره گرفت. پس از این، نام اسکوایر به‌کلی از میان برندهای فندر حذف شد و این برند قدیمی و خوشنام در کمپانی فندر حل شد. در واقع، بعد از این دوران، سیم‌های تولیدشده در کارخانه اسکوایر نیز با نام فندر به فروش می‌رسیدند و دیگر هیچ اثری از نام اسکوایر در هیچ‌یک از محصولات فندر دیده نمی‌شد.

اما این اتفاق، به هیچ وجه پایان راه اسکوایر نبود و باعث مرگ آن نشد. در واقع، همان‌طور که احتمالاً می‌دانید، اسکوایر کمتر از یک دهه پس از این اتفاق، به یکی از مهم‌ترین زیرشاخه‌های کمپانی معظم فندر تبدیل شد.

احیای برند اسکوایر

در اواخر دورانی که فندر تحت مالکیت کمپانی CBS قرار داشت، یعنی از اواخر دهه هفتاد تا سال ۱۹۸۵، این شرکت با مشکلاتی جدی در زمینه کنترل کیفیت محصولات خود مواجه بود و گیتارهای آن از لحاظ کیفیت ساخت حتی توانایی رقابت با کپی‌های ارزان‌قیمت‌تر خود از برندهای تازه‌تأسیس آسیایی را نیز نداشتند. به همین دلیل، فندر در حال ضعیف شدن و باخت در رقابت تنگاتنگ میان شرکت‌های سازنده گیتار الکتریک بود و نفسی در سینه نداشت. به دنبال این مشکلات و در سال ۱۹۸۱، سی‌بی‌اس تصمیم گرفت هیئت مدیره‌ای کاملاً جدید را برای فندر در نظر بگیرد تا بتواند این مشکلات را در خط تولید برطرف کند و این برند ارزشمند را مجدداً به میدان رقابت بازگرداند.

اعضای این تیم مدیریت، پیش از آن در شرکت یاماها (Yamaha) مشغول به کار بودند و با تخصص خود می‌توانستند جانی تازه به فندر ببخشند. یکی از اعضای هیئت مدیره فندر در آن زمان، یعنی راجر بالمر (Roger Balmer)، طی مصاحبه با مجله Guitar World درباره وضعیت فندر در این دوران گفته است: «فندر در بازار این سال‌ها، سهمی حدوداً ۱۵ درصدی از فروش کل گیتارهای الکتریک با طرح‌های خود را در اختیار داشت و همین میزان نیز روزبه‌روز در حال کاهش بود. ۸۵ درصد دیگر از این بازار، در واقع نصیب کپی‌های گیتارهای فندر و سازهایی با طراحی‌های مشابه شده بود.»

این امر بدین معناست که فندر در این دوران، حتی سازهایی که خود اختراع و طراحی کرده بود را نیز نمی‌توانست به فروش برساند و حتی نمونه‌های تقلیدی و کپی‌های ارزان‌قیمت آن نیز فروشی بهتر در بازار داشتند!

امکان شکایت از این شرکت‌های آسیایی به دلیل کپی‌برداری و ساخت گیتارهایی با طرح دقیقاً شبیه به محصولات فندر وجود داشت؛ اما این روش هیچ‌گاه آنطور که باید جواب نداد و ظاهراً کاری دشوار برای شرکت‌های اصلی تولیدکننده گیتار در آن زمان به شمار می‌رفت. برای مثال، گیبسون (Gibson) که در کنار فندر یکی از اصلی‌ترین تولیدکنندگان گیتار الکتریک در دنیاست، در همین دوران از شرکت ژاپنی آیبانز (Ibanez) به دلیل تقلید از طرح هداستاک گیتارهای خود شکایت کرد؛ اما این شکایت به جایی نرسید و گیبسون دست خالی از این دعوای حقوقی خارج شد. پس از این نیز آیبانز کماکان به تولید گیتارهایی با همان شکل هداستاک ادامه داد.

تمامی این عوامل در کنار هزینه بالای تولید گیتار در خاک آمریکا، باعث شد که فندر از شکست دادن رقبای آسیایی خود ناتوان بماند و در نتیجه آن، تصمیمی جالب بگیرد.

تیم اجرایی این شرکت معظم پس از ناتوانی در شکست دادن شرکت‌های آسیایی، تصمیم گرفت تا به آنها بپیوندد و با انتقال تولیدات خود به کشور ژاپن، بتواند سازهایی با قیمتی پایین‌تر را به مشتریان ارائه کند. به دنبال این تصمیم، فندر در سال ۱۹۸۲ شرکتی موسوم به Fender Japan Ltd را در کشور ژاپن تأسیس کرد و طی همکاری با همان شرکت‌هایی که نمونه‌های کپی محصولات فندر را می‌ساختند، از جمله کاندا شوکای (Kanda Shokai) و یامانو موزیک (Yamano Music)، تولید سازهایی ارزان‌تر را آغاز کرد. این سازها در کارخانه‌ای موسوم به فوجیگن گاکی (FujiGen Gakki) به تولید می‌رسیدند؛ کارخانه‌ای مجهز که تولیدکننده محصولات برخی دیگر از شرکت‌های مشهور همچون آیبانز نیز بود.

طبیعتاً مدیران فندر نمی‌خواستند که با ساخت این سازها خارج از خاک آمریکا و عرضه آنها با قیمتی پایین‌تر از محصولات آمریکایی برند خود، وجهه و اعتبار برند فندر را به‌عنوان یک تولیدکننده گیتارهای باکیفیت و گران‌قیمت، خدشه‌دار کنند. به دنبال همین امر، این کمپانی برای عرضه این گیتارهای ژاپنی به بازار، نامی دیگر را از میان برندهای زیرمجموعه خود برگزید و آن نامی نبود جز اسکوایر!

اولین گیتارهای الکتریک با برند اسکوایر، در سال ۱۹۸۲ به بازار عرضه شدند؛ اما جالب است که بدانید این سری اولیه از سازهای اسکوایر نیز بر روی هداستاک خود به لوگوی فندر مزین بودند و نام اسکوایر تنها در یک نوشته بسیار ریز، در بخش انتهایی هداستاک آنها دیده می‌شد. در واقع، اگر به اندازه کافی به ظاهر این گیتارها دقت نمی‌کردید، احتمالاً فکر می‌کردید که با یک گیتار از برند فندر و نه یک ساز اسکوایر مواجه شده‌اید. بعدها، جای این دو نام با یکدیگر بر روی هداستاک گیتارهای اسکوایر عوض شد و شبیه آن چیزی شد که اکنون نیز در گیتارهای اسکوایر مشاهده می‌کنید: لوگوی اسکوایر به بزرگی در وسط هداستاک و عبارت Designed by Fender یا فقط نام Fender در زیر نام مدل گیتار.

اما تولد دوباره اسکوایر، این بار به‌عنوان یک برند سازنده گیتار الکتریک، کاملاً بی‌دردسر نبود و چالش‌هایی را برای فندر ایجاد کرد. یکی از این چالش‌ها که می‌تواند کمی خنده‌دار نیز باشد، این است که بیلی اسکوایر (Billy Squier)، خواننده آهنگ به‌یادماندنی Lonely Is the Night، از شرکت فندر به دلیل استفاده تجاری از نام خانوادگی خود شکایت کرد! این در حالی است که شرکت اسکوایر دهه‌ها پیش از تولد بیلی اسکوایر تأسیس شده است و با وجود اینکه اطلاعات دقیقی در این زمینه منتشر نشده است، انتظار داریم که این شکایت نه‌چندان منطقی، برای بیلی ثمربخش نبوده باشد!

به‌طور کلی، می‌توان گفت که تولید گیتارهای ارزان‌قیمت و باکیفیت اسکوایر، کمکی بسیار بزرگ برای فندر در دوران گذار از CBS به تبدیل شدن به کمپانی Fender Music Instruments Company (یا به‌اختصار FMIC) بود و درآمد حاصل از آن، این شرکت را به‌نوعی سرپا نگه داشت. در طی این دوران، فندر دیگر نمی‌توانست در کارخانه واقع در فولرتن (Fullerton)، گیتاری تولید کند و مجبور شد که یک کارخانه کاملاً جدید را از صفر، در شهر کرونا (Corona) واقع در ایالت کالیفرنیا راه‌اندازی کند تا بتواند به تولید محصولات آمریکایی خود ادامه دهد. این تغییر، طبیعتاً فشار مالی بسیاری به فندر وارد کرد و تولید گیتار در آمریکا را برای آن به کاری چالش‌برانگیز تبدیل کرد. در طی این تغییر که در سال ۱۹۸۵ رخ داد، گیتارهای ژاپنی اسکوایر نقش عصای دست فندر را ایفا می‌کردند و آن را از ورشکستگی نجات دادند.

در سال ۱۹۸۷، شرکت فندر تولید گیتارهای اسکوایر را از کشور ژاپن به کره جنوبی منتقل کرد. این امر بدین دلیل بود که در این دوران، ژاپن در حال تبدیل شدن به یک کشور جهان اول و توسعه‌یافته بود و به دنبال آن، هزینه تولید در آن روز‌به‌روز افزایش می‌یافت. بسیاری از شرکت‌های دیگر نیز به‌جز فندر، در همین دوران خط تولید خود را از ژاپن به کره انتقال دادند تا از کاهش حاشیه سود و افزایش هزینه ساخت محصولات خود جلوگیری کنند. پس از این نیز به دلایلی مشابه، فندر خط تولید اسکوایر را از کره جنوبی به چین و سپس به اندونزی منتقل کرد تا بتواند کماکان و با وجود افزایش هزینه‌های ساخت در این کشورها، سازهایی خوش‌ساخت را با قیمتی مناسب به بازار ارائه کند و موقعیت خود را در بازار پایدار نگه دارد.

با وجود این تغییرات پیاپی، محصولات برند اسکوایر هنوز هم همچون روز اول، جزو باکیفیت‌ترین گیتارهای مقرون‌به‌صرفه و میان‌قیمت موجود در بازار به شمار می‌روند و در طی سال‌های اخیر، معادلات را در بازار این سازها به‌کلی تغییر داده‌اند. روح محصولات اولیه و ساخت ژاپن شرکت اسکوایر، هنوز هم در محصولات فندر ژاپن که گیتارهایی جذاب و وسوسه‌انگیز هستند، حس می‌شود و می‌توانید با خرید این گیتارهای ژاپنی، تجربه‌ای نزدیک به نوازندگی با یکی از محصولات اولیه اسکوایر داشته باشید.

اسکوایر در طی نزدیک به چهار دهه حضور در دنیای گیتارهای الکتریک، همواره در اوج باقی مانده است و اکنون سال‌هاست که به‌عنوان بهترین تولیدکننده نمونه‌های اقتصادی از گیتارهای فندر شناخته می‌شود. در واقع، اسکوایر امروز نیز طبق رسالت اولیه خود مشغول فعالیت است و چندی از محبوب‌ترین گیتارهای فندر را با کیفیتی عالی اما با قیمتی مناسب به دوستداران آنها ارائه می‌کند.

اما در کنار این، اسکوایر اخیراً به‌طور مستقل از فندر نیز به برندی بسیار جذاب تبدیل شده است و گیتارهایی جالب و بعضاً عجیب‌الخلقه را به کاتالوگ محصولات خود افزوده است. از جالب‌ترین این محصولات می‌توان به سری Paranormal اشاره کرد که شامل روایت‌هایی بسیار عجیب از مدل‌های مشهور فندر، مانند استرتوکستر (Stratocaster)، تلکستر (Telecaster) و جزمستر (Jazzmaster) می‌شود؛ مدل‌هایی که پیش از این، حتی مشابه‌شان نیز توسط هیچ شرکت دیگری تولید نشده است.

در نتیجه، چه به دنبال تجربه نوازندگی با یک تلکستر وینتج با صرف هزینه‌ای بسیار کمتر از خرید نمونه آمریکایی آن باشید و چه بخواهید یک گیتار منحصربه‌فرد همچون یک استارکستر (Starcaster) با یک جفت پیکاپ هامباکر را خریداری کنید، می‌توانید گزینه‌ای بی‌نقص را برای خود از میان محصولات اسکوایر بیابید و با هزینه‌ای کم، بیشترین لذت را از نوازندگی گیتار ببرید!

امیدواریم که از مطالعه این مطلب خسته نشده باشید و اکنون به شناختی کامل‌تر از یکی از مهم‌ترین برندهای سازنده گیتار الکتریک و بیس در بازار دست پیدا کرده باشید.

آیا شما تا کنون تجربه نوازندگی با یک گیتار اسکوایر را داشته‌اید؟ در این صورت، نظر شما درباره این ساز چه بوده است و آیا آن‌طور که بسیاری از نوازندگان و متخصصین می‌گویند، این سازها واقعاً کیفیتی فراتر از انتظار دارند؟ از شما دعوت می‌کنیم که پاسخ خود به این سوالات را در بخش نظرات همین مطلب، با ما و مخاطبان گیتار ایران در میان بگذارید.

منبع: Guitar.com
نویسنده: Justin Beckner
مترجم: امیر تولی