۸ ساز گران‌قیمت تاریخ موسیقی

در این مطلب خواندنی، نگاهی می‌اندازیم به هشت مورد از گران‌قیمت‌ترین سازهای موجود در جهان؛ سازهایی که یا توسط استادکاران افسانه‌ای ساخته شده‌اند، یا متعلق به یک نوازنده مشهور بوده‌اند و یا در یک اجرای تاریخ‌ساز به کار گرفته شده‌اند. برخی از این سازها در معروف‌ترین کارگاه‌های تاریخ ساخته شده‌اند و در طول قرن‌های متمادی به‌خوبی حفظ شده‌اند. برخی دیگر جدیدتر هستند و به خاطر حضور در یک موقعیت خاص به شهرت رسیده‌اند. اما دلیل این قیمت و شهرت هر چه باشد، تک‌تک این سازها امروزه اشیایی بی‌نهایت ارزشمند هستند که برهه‌ای مهم از تاریخ موسیقی را به ما یادآور می‌شوند.

۸- پیانوی کریستالی

قیمت: ۳,۲۲۰,۰۰۰ دلار
سال ساخت: ۲۰۰۸
مالک اولیه: شرکت هاینتزمن

این پیانوی کریستالی که توسط شرکت کانادایی هاینتزمن (Heintzman & Co) طراحی شده است، اولین بار در المپیک پکن و توسط لانگ لانگ (Lang Lang) نواخته شد. این پیانو از این نظر منحصربه‌فرد است که کاملاً از کریستال شفاف ساخته شده است (به‌جز صفحه صدا و کلیدها) و در واقع، علاوه بر ساز، یک شاهکار مهندسی نیز به شمار می‌آید.

پیانوی کریستالی هاینتزمن در یک حراجی در سال ۲۰۱۰ به قیمت ۳,۲۲۰,۰۰۰ میلیون دلار فروخته شد. شایان ذکر است که شرکت سازنده این پیانوی ۹ فوتی، آن را بسیار شکننده می‌دانست؛ بنابراین پس از المپیک، این ساز را از اجراهای عمومی کنار گذاشت.

آیا می‌دانستید؟

قدمت شرکت هاینتزمن به سال ۱۸۶۶ برمی‌گردد. آنها بیشتر به خاطر پیانوهای نوردهایمر (Nordheimer) معروف هستند. شرکت اصلی در دهه ۸۰ میلادی تعطیل شد و برند و تجهیزات آن به خریداران چینی‌اش واگذار شد.

۷- پیانوی As Time Goes By

قیمت: ۳,۴۰۰,۰۰۰ دلار
سال ساخت: دهه ۱۹۲۰
مالک اولیه: برادران وارنر

این پیانو که توسط شرکت Kohler & Campbell طراحی شده است، از نظر ظاهری چیز خاصی ندارد و تنها یک پیانوی کوچک از جنس چوب معمولی با ۵۸ کلید است. سطح خارجی آن هم مزین به تزیینات رایج در دوره خودش است. پس چه چیزِ این پیانو آنقدر خاص است که در حراجی بونهامز سال ۲۰۱۴، به رقم ۳,۴۰۰,۰۰۰ قیمت‌گذاری شد!؟ نام این پیانو، یعنی As Time Goes By، سرنخ این ماجراست. این نام به آهنگی در فیلم کازابلانکا اشاره دارد و این پیانو، دقیقاً همان پیانویی است که Dooley Wilson (دولی ویلسون)، بازیگر شخصیت سم در فیلم، آن را می‌نواخت. احتمالاً سم و پیانوی او را با این نقل‌قول معروف به یاد بیاورید: «دوباره بنواز سم». البته در واقعیت کسی این جمله را در کازابلانکا نگفته است و در فیلم می‌گویند «دوباره بنواز» و «بنواز سم»!

آیا می‌دانستید؟

این پیانو با نواختن آهنگ As Time Goes By، یکی از معروف‌ترین تم‌های تاریخ سینما را خلق کرد که بعدها به تم کل استودیو تبدیل شد. تقریباً هر زمان که لوگوی برادران وارنر در ابتدای یک فیلم ظاهر می‌شود، این آهنگ هم پخش می‌شود.

۶- ویولن هَمِر استرادیواریوس

قیمت : ۳,۵۴۰,۰۰۰ دلار
سال ساخت : ۱۷۰۷
مالک اولیه: کریستین همر

اولین ساز از بین سازهای زهی آنتیک موجود در این لیست، ویولن همر استرادیواریوس (Hammer Stradivarius) است که در سال ۱۷۰۷ و توسط سازنده مشهور ویولن، یعنی آنتونیو استرادیواری (Antonio Stradivari) ساخته شد. این ساز به نام کریستین همر (Christian Hammer)، مجموعه‌دار مشهور قرن ۱۹ و همچنین اولین مالک ثبت‌شده آن، نامگذاری شده است. در سال ۱۹۱۱، این ساز ارزشمند به مجموعه برنارد سینسایمر (Bernard Sinsheimer) راه یافت. حدود هشت دهه بعد و در سال ۱۹۹۲، ویولن استرادیواریوس توسط یک شرکت نفتی ژاپنی خریداری شد و به کیوکو تاکزاوا (Kyoko Takezawa)، نوازنده مشهور ویولن قرض داده شد و سرانجام در سال ۲۰۰۶، به قیمت ۳,۵۴۰,۰۰۰ میلیون دلار به فروش رسید.

آیا می‌دانستید؟

آنتونیو استرادیواری کسی است که برای ادامه مطالعه این فهرست باید به‌خوبی با او آشنا باشید. او معروف‌ترین لوتیر (luthier) تاریخ است. لوتیر به هنرمندی اطلاق می‌شود که سازهای زهی مانند ویولن، ویولا و ویولنسل را می‌سازد. ریشه این نام به سازندگان ساز لوت (عود) بازمی‌گردد.

۵- بلک استرت متعلق به دیوید گیلمور

قیمت: ۳,۹۷۵,۰۰۰ دلار
سال ساخت: ۱۹۶۹
مالک اولیه: دیوید گیلمور

Black Strat، گیتار الکتریک دیوید گیلمور (David Gilmour)، نوازنده افسانه‌ای گروه پینک فلوید بود. این ساز در واقع یک فندر استرتوکستر مربوط به سال ۱۹۶۹ است که آهنگ‌هایی چون Money و Comfortably Numb را به گوش طرفداران پینک فلوید در سراسر دنیا رساند. Black Strat در طول زمان، چندین بار تغییر یافته تا به شکل کنونی خود درآید؛ از جمله رنگ مشکی، دسته و موارد دیگر. در واقع، از این نظر، این استرتوکستر تقریباً هیچ قطعه اصلی به جز پلیت بریج ندارد!

ساز دیوید گیلمور در سال ۲۰۱۹ و در طی یک حراجی خیریه، به قیمت ۳,۹۷۵,۰۰۰ دلار به جیم ایرسی (Jim Irsay)، مالک تیم فوتبال آمریکایی ایندیاناپولیس کولتز فروخته شد که در آن زمان، گرانترین گیتار فروخته‌شده در طول تاریخ بود (البته این رکورد تنها یک سال دوام آورد).

آیا می‌دانستید؟

دیوید گیلمور پیش از پیوستن به پینک فلوید، یک مدل بود. او پس از رسیدن به شهرت و ثروت، به دلیل خدماتش به موسیقی، از امپراتوری بریتانیا نشان افتخار دریافت کرد.

۴- مارتین D-18E متعلق به کرت کوبین

قیمت: ۶,۰۱۰,۰۰۰ دلار
سال ساخت: ۱۹۵۹
مالک اولیه: کرت کوبین

گیتار آکوستیک مارتین D-18E، آخرین ساز این لیست از قرن بیستم است. این گیتار در سال ۱۹۵۹ ساخته شده است و ساز نمادین کرت کوبین، خواننده و گیتاریست فقید گروه نیرواناست. D-18E کوبین در سال ۲۰۲۰ در حراجی جولیان به قیمت کمی بیش از ۶ میلیون دلار فروخته شد که آن را به گران‌قیمت‌ترین گیتار فروخته‌شده در تاریخ تبدیل کرده است. کوبین، این گیتار آکوستیک را در کنسرت MTV Unplugged نواخت و آن را به یکی از شناخته‌شده‌ترین سازهای تاریخ موسیقی راک بدل کرد. این ساز، اکنون متعلق به پیتر فریدمن است که بیشتر به‌عنوان مالک شرکت میکروفون‌سازی رود (RØDE) شناخته می‌شود.

آیا می‌دانستید؟

کوبین، مارتین D-18E را از Voltage Guitars در لس‌آنجلس خریداری کرد و بعد آن را برای نوازندگی با دست چپ تغییر داد.

۳- ویولن استرادیواریوس “لیدی بلانت”

قیمت: ۱۵,۹۰۰,۰۰۰ دلار
سال ساخت: ۱۷۲۱
مالک اولیه: لیدی آن بلانت

مکان این ویولن که در حدود سال ۱۷۲۱ ساخته شد، تا مدت‌ها نامعلوم بود؛ تا اینکه در حدود سال ۱۸۶۰ و در اسپانیا پیدا شد و به تصاحب یک ویولن‌ساز برجسته به نام ژان باتیست ویوم (Jean Baptiste Vuillaume) درآمد. ویولن باشکوه استرادیواری به‌عنوان “لیدی بلانت” (Lady Blunt) شناخته می‌شود که نام یکی از اولین صاحبان ثبت‌شده این ساز است. جالب اینکه ویولن لیدی بلانت مدت‌های مدید در خانواده بلانت باقی ماند تا اینکه سرانجام در حراج ساتبیز سال ۱۹۷۱، به قیمت ۲۰۰ هزار دلار فروخته شد. این ساز، چند سال بعد به بنیاد موسیقی نیپون به مبلغ ۹.۸ میلیون دلار و در نهایت برای امور خیریه و از طریق حراج تاریسیو، به قیمت ۱۵.۹ میلیون دلار به فروش رسید.

آیا می‌دانستید؟

از آنجایی که تعداد کمی از نوازندگان ویولن مالک این ساز بوده‌اند، “لیدی بلانت” به‌ندرت نواخته شده است. این ویولن که بین مجموعه‌داران زیادی دست‌به‌دست شده است، یکی از سالم‌ترین سازهای استرادیواری به شمار می‌آید؛ به‌شکلی که حتی دسته آن، فرم اصلی خود را حفظ کرده است!

۲- Vieuxtemps Guarneri del Gesù

قیمت: ۱۶,۰۰۰,۰۰۰ دلار
سال ساخت: ۱۷۴۱
مالک اولیه: آنری ویوتان

ویولن شخصی آهنگساز و نوازنده بلژیکی، آنری ویوتان (Henri Vieuxtemps) که گوارنری دل جسو (Guarneri del Gesù) نام دارد، در سال ۱۷۴۱ ساخته شده است. این ساز تا امروز به‌عنوان بهترین ویولن ساخته‌شده جهان شناخته می‌شود. «دل جسو» در فارسی به معنای «از عیسی» است و سازنده آن یعنی بارتولومئو جوزپه گوارنری، اغلب از نمادهای مذهبی مانند صلیب رومی در کار خود استفاده می‌کرد. وقتی آنری ویوتان درگذشت، این ویولن را در پشت نعش‌کش و بر روی یک بالش ساتن قرار دادند تا صاحب خود را تا آخرین لحظه همراهی کند. پس از آن، این ساز توسط اساتید دیگری مانند پرلمن، منوهین و زوکرمن نواخته شد. در سال ۲۰۱۲، گوارنری دل جسو برای استفاده توسط ویولونیست برجسته آمریکایی، آنه آکیکو مایرز خریداری شد. رقم فروش آن هیچ‌گاه فاش نشد؛ اما ارزش این ساز حدود ۱۶ میلیون دلار برآورد شده است.

آیا می‌دانستید؟

پیش از اینکه به گران‌ترین ساز جهان بپردازیم، می‌خواستیم به ویولای مک‌دونالد استرادیواریوس (MacDonald Stradivarius Viola) اشاره کنیم که در سال ۱۷۰۱ توسط استرادیواری ساخته شد. در سال ۲۰۱۴، ساتبیز سعی کرد تا این ویولن را به قیمت ۴۵ میلیون دلار بفروشد؛ اما در این کار موفق نبود (روند این حراجی به شکلی بود که دیگران از هویت خریدار یا مبلغ پیشنهادی او باخبر نمی‌شدند). تا زمانی که قیمت واقعی فروش این ساز را ندانیم، نمی‌توانیم آن را در این فهرست قرار دهیم.

۱- ویولنسل دوپورت استرادیواریوس

قیمت: ۲۰,۰۰۰,۰۰۰ دلار
سال ساخت: ۱۷۱۱
مالک اولیه: ژان لوئی دوپورت

گرانترین ساز جهان، ویولنسل دوپورت استرادیواریوس (Duport Stradivarius) است. این ویولنسل که در سال ۱۷۱۱ به دست استرادیواری ساخته شده است، اوج هنر این استاد برجسته را به نمایش می‌گذارد و به‌نوعی، بهترین ویولنسل و ساز زهی موجود در دنیا به شمار می‌آید.

این ساز توسط پزشک لویی چهاردهم، فرانسیسکو چیکونیو سفارش داده شد و در حدود سال ۱۸۰۰، توسط ژان لوئی دوپورت (آهنگساز و نوازنده ویولنسل) خریداری شد که از آن زمان به نام او خوانده می‌شود. فوراً به سال ۱۹۷۴ می‌رویم؛ زمانی که مستیسلاف روستروپوویچ (نوازنده ویولنسل) آن را خریداری کرد. پس از مرگ روستروپوویچ، بنیاد موسیقی نیپون این ساز را به قیمت ۲۰ میلیون دلار خرید؛ اگرچه این ادعا هرگز به‌طور کامل تأیید نشده است. خانواده روستروپوویچ همچنان ادعای مالکیت این ویولنسل را دارند؛ هرچند که برای چندین دهه هیچ‌کس این ساز را ندیده یا صدای آن را نشنیده است. با وجود این تاریخچه مشکوک، ویولنسل دوپورت استرادیواریوس، گرانترین ساز فروخته‌شده تا به امروز است.

آیا می‌دانستید؟

در سال ۱۸۱۲، هنگامی که ژان لوئی دوپورت هنوز مالک ویولنسل بود، به ناپلئون بناپارت اجازه داد که ساز را در کاخ تویلری امتحان کند. طبق این افسانه، فرورفتگی که هنوز روی پایه ویولنسل دیده می‌شود، توسط چکمه‌های ناپلئون ایجاد شده است!

سخن آخر

گرانترین سازهای دنیا علاوه بر اینکه برای نوازندگی شگفت‌انگیزند، نشانه‌هایی فرهنگی نیز هستند. بسیاری از آنها، پیش از آنکه چندین حراجی خوش‌شانس را به میلیون‌ها دلار پول برسانند، متعلق به نوازندگان یا مجموعه‌داران معروف بوده‌اند و نقشی مهم در تاریخ موسیقی ایفا کرده‌اند. اگر تا کنون صدای یکی از این سازها را شنیده‌اید، خودتان را خوش‌شانس‌ بدانید!

منبع: Rarest
نویسنده: Alvin Goodley