راهنمای خرید گیتار کلاسیک (بخش سوم)

در قسمت سوم راهنمای خرید گیتار کلاسیک ، ساختار این ساز را مورد بررسی قرار می‌دهیم. برای مطالعه قسمت قبلی، روی این لینک کلیک کنید.

آناتومی گیتار کلاسیک

قصد نداریم این مقاله را برای اشخاصی که به‌تازگی گیتار را به‌عنوان یک سرگرمی انتخاب کرده‌اند، بیش‌ازحد تخصصی و پیچیده کنیم؛ اما حتی برای مبتدی‌ها هم واجب است که اطلاعاتی درباره اجزای مختلف گیتار داشته باشند. کمترین فایده دانستن آناتومی گیتار این است که هنگام مراجعه به مقالات آموزشی (مثلاً برای تعویض سیم گیتار)، می‌توانید به‌درستی بفهمید که مقاله درباره چه چیزی به شما اطلاعات می‌دهد.

نحوه ساخت گیتار، تأثیر بسیار مهمی بر روی صدادهی گیتار دارد و ممکن است در انتخاب شما مؤثر باشد.

صفحه رویی

پیش‌تر به صفحه رویی گیتار اشاره کردیم و بحث آناتومی گیتار را از همین قسمت آغاز می‌کنیم. صفحه رویی یک جزء حیاتی از گیتار کلاسیک است و تأثیر زیادی بر روی صدا و قیمت گیتار می‌گذارد.

ارتعاشاتی که ضربه زدن به سیم‌ها در صفحه رویی ایجاد می‌کند، باعث تولید صدای گیتار می‌شود. این ارتعاشات توسط شکل بدنه و حفره صدا (sound hole) تقویت می‌شوند.

از آنجا که این بخش از گیتار مسئولیت تقویت صدای سیم‌ها را دارد، از موقعیت مناسبی برای تأثیرگذاری بر روی صدای گیتار برخوردار است.

صفحه رویی را می‌توان از چوب چندلایه و یا چوب یک‌تکه و خالص ساخت. چوب یک‌تکه بهترین کیفیت ممکن را ارائه می‌کند، اما تخته‌های چندلایه هم به خاطر صرفه‌جویی در قیمت مورد استفاده قرار می‌گیرند و در بسیاری از گیتارهای مبتدی از این تخته‌ها برای ساخت صفحه رویی بهره گرفته می‌شود.

هر دو نوع، معمولاً از چوب‌هایی که پیش‌تر به آنها اشاره کردیم، ساخته می‌شوند. چوب چندلایه از چسباندن چند لایه چوب (معمولاً سه لایه) به یکدیگر پدید می‌آید. لایه بالایی معمولاً از چوب باکیفیت‌تری است (که شاید چوبی سالخورده‌تر و دست‌چین‌شده باشد) و لایه‌های زیرین معمولاً از چوب‌های ارزان‌تر و کم‌کیفیت‌تر ساخته می‌شوند. این امر باعث پایین آمدن قیمت چوب چندلایه می‌شود. تخته چندلایه مقاوم و به‌صرفه است، اما محصول نهایی غالباً از نظر صدادهی و شفافیت صدا، در سطح پایین‌تری از چوب یک‌تکه قرار می‌گیرد.

موزیسین‌های تراز اول همیشه گیتارهایی را انتخاب می‌کنند که صفحه رویی آنها از چوب یک‌تکه ساخته شده باشد. این نوع صفحه رویی از به هم چسباندن دو برش چوب با ضخامت یکسان تولید می‌شود. به همین علت است که در بسیاری از گیتارها می‌توان یک خط عمودی را دقیقاً در وسط صفحه رویی گیتار مشاهده کرد. در این روش معمولاً هر یک از برش‌های مجزای چوب، شخصیت صدایی گیتار را تقویت می‌کنند. چوب‌های اسپروس، سدار و ماهون از گزینه‌های معمول برای ساخت صفحه رویی هستند که درباره شخصیت صدایی هر یک از آنها، پیش‌تر توضیح دادیم. بهتر است انتخاب خود را بر مبنای صدایی که از گیتار انتظار دارید و یا سبکی که قصد دارید نواختن آن را بیاموزید، انجام دهید.

صفحه فرت (فرت‌بورد) یا صفحه انگشت‌گذاری (فینگربورد)

هر یک از دو نام بالا ممکن است به این بخش از گیتار اطلاق شود، ولی هر دوی آنها بر یک چیز دلالت دارند. این بخش از گیتار شامل صفحه‌های بلند و نازک بر روی دسته است که پرده‌های گیتار (فرت‌ها) بر روی آن قرار دارند و برای نواختن نت‌های مختلف یا ایجاد آکوردها، سیم‌های گیتار را با انگشتان بر روی این صفحه نگه می‌داریم.

صفحه انگشت‌گذاری گیتارهای کلاسیک معمولاً پهن‌تر از صفحه‌های انگشت‌گذاری سایر انواع گیتار است. اکثراً این قسمت از چوب رزوود ساخته می‌شود، اما استفاده از چوب‌های ماهون و آبنوس هم معمول است.

فرت‌بورد تا حدی بر روی صدای گیتار تأثیرگذار است، اما بیش از هر چیز بر راحتی نواختن ساز تأثیر می‌گذارد. استفاده از برخی چوب‌ها، فرت‌بورد را نرم‌تر و دلنشین‌تر و گرفتن پرده‌ها را آسان‌تر می‌کند.

نکته دیگری که باید در انتخاب گیتار برای مبتدی‌ها به آن توجه کرد، «اکشن» است. ممکن است کلمه اکشن برای شما کمی غریب باشد. اکشن به فاصله بین سیم تا صفحه انگشت‌گذاری یا به‌طور اخص، فرت‌های گیتار اشاره دارد. هرچه فاصله سیم و فرت‌ها بیشتر باشد، اکشنی بالاتر و هرچه فاصله آنها کمتر باشد، اکشنی پایین‌تر داریم. اکشن بالا ممکن است به ایجاد ولوم بیشتر بر روی گیتار منجر شود؛ اما گرفتن پرده‌ها و نگه داشتن سیم‌ها و همچنین اجرای تکنیک‌هایی مانند اسلاید و بِند، با اکشن بالا به‌مراتب سخت‌تر خواهد بود. اکشن پایین‌تر معمولاً برای نوازندگی ساده‌تر است؛ ولی ممکن است با پایین آمدن اکشن، سیم‌ها در حین لرزیدن با فرت‌ها تماس پیدا کنند و صدای «گِز» ایجاد کنند.

اکشن گیتار بخشی از رگلاژ ساز به‌حساب می‌آید. برای انجام رگلاژ می‌توانید به یک تعمیرکار گیتار مراجعه کنید. به‌طور کلی اکشن پایین ولی بدون گز برای مبتدی‌ها مناسب‌تر است.

فاصله سیم‌ها از یکدیگر به‌صورت عرضی نیز یکی از نکاتی است که باید به آن توجه شود. این فاصله در بعضی از گیتارها بیشتر است. اینکه فاصله سیم‌ها از یکدیگر چقدر باشد، به سلیقه و اندازه دستان شما بستگی دارد؛ ولی مهم‌ترین نکته این است که فاصله تمام سیم‌ها از یکدیگر برابر باشد. اگر با گیتاری که فاصله سیم‌های آن برابر نیست، نوازندگی را یاد بگیرید، ممکن است عادت کردن به گیتارهای استاندارد که فاصله سیم‌های آنها برابر است، برای شما بسیار دشوار باشد.

بدنه

بدنه گیتار، حجم اصلی ساز را تشکیل می‌دهد. در گیتارهای کلاسیک و آکوستیک، این بخش از گیتار بسیار مهم است و طراحی آن تأثیر بسزایی بر روی صدا و قیمت گیتار دارد.

گیتارهایی با بدنه ضخیم‌تر معمولاً صدایی غنی‌تر در فرکانس‌های بم دارند و گیتارهایی با بدنه‌ باریک‌تر معمولاً فرکانس‌های بالای درخشنده‌تری دارند. با امتحان کردن چند گیتار کلاسیک با شکل بدنه‌های مختلف، می‌توانید به‌خوبی تأثیر بدنه بر روی صدای گیتار را حس کنید.

شکی نیست که صفحه رویی مهم‌ترین بخش از بدنه گیتار به‌حساب می‌آید، اما بدنه شامل صفحات کناری و پشتی نیز می‌شود. در بسیاری از گیتارها (به‌خصوص مدل‌های ارزان‌قیمت‌تر)، این دو بخش از چوب‌های لمینت ساخته می‌شوند که هزینه ساخت را کاهش و مقاومت ساز را افزایش می‌دهد.

نات و سدل

نات و سدل، بخش‌هایی از گیتار هستند که وظیفه نگه داشتن سیم‌ها در جای خود را به عهده دارند. نات و سدل گیتارهای ارزان‌قیمت و مبتدی معمولاً از جنس پلاستیک ساخته می‌شوند. اگرچه ممکن است پلاستیک به نظر ماده‌ای شکننده بیاید، ولی برای نگه داشتن سیم‌ها در جای خود ماده‌ای مناسب و کاربردی است. نات و سدل گیتارهای گران‌قیمت‌تر معمولاً از جنس استخوان ساخته می‌شوند که لرزش سیم‌ها را بهتر به بدنه منتقل می‌کند و حتی گاه منجر به افزایش صدای گیتار می‌شود.^(۱)

سردسته و گوشی‌های کوک

سردسته (هداستاک) مدل‌های مختلف معمولاً از نظر طراحی با یکدیگر یکسان است. در هنگام خرید گیتار کافیست به گوشی‌های کوک گیتار توجه کنید و مطمئن شوید که چرخش آنها روان و دقیق است. گیتار با چرخاندن این گوشی‌ها کوک می‌شود و از این رو گوشی‌هایی با کیفیت پایین و از جنس پلاستیک نامرغوب، می‌توانند کوک کردن گیتار را دشوار کند.

هفته آینده، در بخش چهارم این مقاله، به مواردی چون اندازه‌های متداول و قیمت گیتار کلاسیک می‌پردازیم.

منبع: Midlife Guitar
نویسنده: Ben Jacklin
مترجم: کیان ایرجی

^۱ با مراجعه به یک تعمیرکار گیتار و صرف هزینه‌ای اندک، می‌توانید نات و سدل گیتار ارزان‌قیمت خود را با استخوان تعویض کنید که تأثیر بسزایی بر ثبات کوک و صدادهی گیتار خواهد داشت. (مترجم)