۷ ساز کوبه‌ای بی‌نظیر برای موسیقی پاپ و راک

سازهای کوبه‌ای، جهانی بی‌انتها از اصواتی منحصر‌به‌فرد و بسیار زیبا را پیش روی نوازندگان و آهنگسازان می‌گذارند؛ اما برخی از سبک‌های موسیقی، خصوصاً پاپ و راک، تقریباً به‌شکل کامل از این اصوات بی‌بهره باقی مانده‌اند. در واقع، اکثر هنرمندان این سبک‌ها، توجه چندانی به دنیای سازهای کوبه‌ای ندارند و این سازها را در آثار خود مورد استفاده قرار نمی‌دهند. شاید این اتفاق به این دلیل رخ داده است که موزیسین‌های پاپ و راک، دانش چندانی از سازهای کوبه‌ای ندارند و نمی‌دانند چگونه باید از آنها در آثار خود بهره بگیرند.

اما برخلاف این امر، این دو سبک موسیقی اتفاقاً میزبانانی بی‌نظیر برای صدای سازهای کوبه‌ای هستند و می‌توانند با اضافه شدن پرکاشن، در زمینه ریتم، ملودی و حتی هارمونی، عمیقاً ارتقاء پیدا کنند. از این رو، تصمیم گرفتیم تا طی یک مطلب، هفت نمونه از بهترین سازهای کوبه‌ای برای استفاده در موسیقی‌های پاپ و راک را به شما معرفی کنیم و از چندی از مشهورترین آثاری که در اجرای آنها از این سازها استفاده شده است نیز نام ببریم.

۱- کلاوِس (claves)

کلاوِس که در کشور کوبا متولد شده است، سازی بسیار ساده است که از دو استوانه چوبی تشکیل شده و نوازنده با زدن این دو چوبک با یکدیگر، اصواتی کوبه‌ای و ریتمیک را پدید می‌آورد. اما این ساز ظرافت‌هایی دارد که در نگاه اول متوجه آن نمی‌شوید و برای نوازندگی صحیح آن، باید از این جزئیات آگاه باشید.

برای نوازندگی کلاوس، تنها زدن دو چوبک آن به یکدیگر کافی نیست؛ بلکه باید با گود کردن دست خود، یکی از چوبک‌ها را درون دست خود به‌صورت ثابت قرار دهید و چوبک دیگر را به آن بزنید. شکل گود دست شما در زیر چوبک، یک محیط رزونانس را برای آن فراهم می‌کند و باعث می‌شود که چوب آن با ارتعاش در این نقطه، صدایی طنین‌انداز و قدرتمند را تولید کند.

اگر بتوانید این ساز را به‌شکل صحیح بنوازید، می‌توانید به‌وسیله آن، یک صدای منقطع یا استاکاتوی بسیار جذاب تولید کنید که برای نوازندگی ریتم‌های سنکوپ‌دار کاربردی است. این صدا خصوصاً در مواقعی که یک درام لاین سنکوپ‌دار کامل، بیش‌ازحد شلوغ است و شکل‌های بدوی‌تر ریتم نیز باعث خلوتی ناخوشایند قطعه می‌شوند، بسیار مفید است و می‌تواند جذابیتی دوچندان به اثر موسیقی شما ببخشد.

همچنین شما می‌توانید از کلاوس برای تقویت ریتم اصلی موسیقی خود نیز استفاده کنید. یکی از مشهورترین آثار در سبک راک که کلاوس در آن بدین شکل مورد استفاده قرار گرفته است، Fool In The Rain از گروه موسیقی لد زپلین (Led Zeppelin) است. صدای این ساز از ثانیه ۴۳ دومین دقیقه این قطعه موسیقی به گوش می‌رسد و به جزئی بسیار به‌جا و جالب از موسیقی تبدیل می‌شود.

۲- کاباسا (cabasa)

ساز کوبه‌ای کاباسا (cabasa)، از نوادگان ساز آفریقایی آگبه (agbe) به شمار می‌رود که از پوست خشک میوه کدو ساخته می‌شود و پوششی از جنس توری همراه با گوی‌های چوبی دارد. کاباسا برخلاف آگبه که دقیقاً شبیه به یک کدو تنبل است، شکلی استوانه‌ای و عریض، شبیه به یک اسنر درام دارد که در انتهای آن، یک بخش چوبه‌مانند قرار گرفته است و نوازنده به‌وسیله آن، ساز را در دست می‌گیرد.

این ساز کوبه‌ای سطحی فلزی دارد که با چندین توپ متصل به زنجیر پوشیده شده است. برای نواختن کاباسا که صدایی تیز و روشن تولید می‌کند، باید آن را در یک دست گرفت و با حرکت دادن آن، این توپ‌های قرارگرفته در سطح فلزی ساز را در شیارهای مربوطه به حرکت درآورد. ماهیت صوتی کاباسا را می‌توان بسیار آسان و با تغییر شدت یا جهت حرکت دادن آن متحول کرد و آن را با شرایط و سبک موسیقی تطبیق داد.

کاباسا برای عمق بخشیدن به ریتم‌های پیچیده در موسیقی یا پُر کردن شکاف‌های صوتی در یک لاین گیتار، خصوصاً در سبک راک، ایده‌آل است. گروه موسیقی ریدیوهد (Radiohead) نیز در آهنگ Paranoid Android، این ساز را دقیقاً به همین شکل مورد استفاده قرار داده است و نتیجه‌ای بسیار جذاب و متفاوت به دست آورده است. Paranoid Android را می‌توان یکی از مهم‌ترین قطعات موسیقی در سبک راک دانست که در آن از کاباسا بهره گرفته شده است و صدا و نقش برجسته این ساز را می‌توان به‌وضوح در آن شنید. پیشنهاد می‌کنیم اگر حتی تا به امروز نیز چندین بار این آهنگ را گوش کرده‌اید، آن را یک بار دیگر گوش کنید تا به تأثیر عمیق کاباسا پی ببرید!

۳- ویبراسلپ (vibraslap)

با اینکه ویبراسلپ (vibraslap) یک ساز بسیار خاص است و به هیچ وجه از انعطاف صوتی سازهایی چون کاباسا برخوردار نیست، اما نباید آن را به‌کلی نادیده گرفت؛ زیرا همین ماهیت عجیب و کمی محدود ویبراسلپ نیز می‌تواند در بسیاری از شرایط، جذاب و کاربردی باشد!

ویبراسلپ یک ساز نسبتاً جدید است که چند دهه پیش و در سال ۱۹۶۷، توسط فردی با نام مارتین کوهن (Martin Cohen)، مؤسس شرکت لاتین پرکاشن (Latin Percussion) اختراع شده است و به‌عنوان محصول انحصاری این شرکت، به‌صورت رسمی مورد ثبت قرار گرفته است.

برای نواختن ویبراسلپ باید میله U-شکل آن را در دست بگیرید و به گوی چوبی آن ضربه بزنید. این بلوک چوبی، نقش یک رزوناتور را ایفا می‌کند و میله‌هایی فلزی نیز درون آن قرار گرفته‌اند که در اثر ضربه، به ارتعاش درمی‌آیند و صدایی زنگ‌مانند تولید می‌کنند. این صدا برای مشخص کردن آغاز یا پایان هر بخش از موسیقی بسیار کارآمد است؛ اما می‌توان از آن به‌عنوان جایگزینی جالب برای پاساژ‌های درام نیز بهره گرفت.

دیرند صدای ویبراسلپ را می‌توان به‌آسانی، همچون یک ساز زهی کنترل کرد؛ به این صورت که می‌توانید اجازه دهید زنگ و طنین صدای آن، پس از چند ثانیه خودبه‌خود قطع شود یا با نگه داشتن رزوناتور به‌وسیله دست، صدای آن را قطع کنید.

یکی از مشهورترین آثار در صحنه موسیقی پاپ و راک که صدای ویبراسلپ در آن شنیده می‌شود، Dance Little Sister از ترنس ترنت داربی (Terence Trent D’Arby) است که در ثانیه بیست‌وهفتم آن، صدای این ساز برای چند ثانیه شنیده می‌شود.

اگر این نوع از موسیقی با سلیقه شما مطابق نیست و به دنبال یک مثال مدرن‌تر برای شنیدن صدای ویبراسلپ هستید، قطعه Sweet Tooth از اینتروالز (The Intervals) نیز در اوایل دقیقه سوم خود، میزبان این ساز است؛ اما جایگاه این صدا در آن، به‌کلی با اثر پیشین متفاوت است. این امر نشان می‌دهد که حتی سازی به‌سادگی ویبراسلپ نیز به اشکال مختلف قابل استفاده است و می‌توانید بسته به موسیقی خود، ماهیتی کاملاً متفاوت را از آن به نمایش بگذارید.

۴- زنگوله آگوگو (Agogo bell) و کاوبل (cowbell)

اگر اجراهای موسیقی متعددی را تماشا کرده باشید، احتمالاً با آگوگو بل یا زنگوله آگوگو آشنایی دارید. این ساز کوبه‌ای، متشکل از دو یا سه زنگوله است که به‌وسیله یک میله فلزی خم‌شده، به یکدیگر متصل شده‌اند. در واقع، شکل این ساز همانند دو کاوبل (cowbell) است که در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند. این ساز حتی در درام کیت برخی از درامرها نیز وجود دارد و ساز پراستفاده‌ای به شمار می‌رود.

آگوگو با وجود تشابه ظاهری بسیار خود با کاوبل، نتی بالاتر تولید می‌کند و همچنین به دلیل ساختار متفاوت خود، انعطاف صوتی و کاربری بیشتری نیز دارد. صدای آگوگو با وجود نفوذ بسیار، ظرافتی خاص دارد و می‌توانید ریتم‌های ساده را بدون پیچیده‌سازی ناخوشایند آنها، به صدای این ساز مزین سازید.

یکی از آثار برجسته تاریخ موسیقی در سبک‌های پاپ و راک که صدای آگوگو بل در آن به‌وضوح شنیده می‌شود، Gonna Make You Sweat (Everybody Dance Now) از سی‌اندسی میوزیک فکتوری (C&C Music Factory) است. صدای این ساز را می‌توان از لحظات آغازین این آهنگ شنید و نقش آن در ترکیب ریتمیک این اثر بسیار برجسته است. با اینکه صدای آگوگو در پس‌زمینه بخشی شلوغ از Gonna Make You Sweat قرار دارد، اما هیچ‌گاه آن را بیش‌ازحد شلوغ نمی‌کند و تنها نقش یک مکمل بسیار مفید را ایفا می‌کند.

اگر نمی‌خواهید از آگوگو بل در موسیقی خود استفاده کنید یا یافتن یک نمونه از آن برایتان دشوار است، می‌توانید از یک کاوبل بهره بگیرید و با استفاده از آن، عمقی بیشتر به ریتم موسیقی خود ببخشید. اما در نظر داشته باشید که کاوبل صدایی نافذتر و قوی‌تر از آگوگو دارد و در نتیجه، حواستان باشد که نقشی بیش‌ازحد برجسته را به آن در ریتم موسیقی ندهید و آن را به‌صورتی ملایم بنوازید؛ زیرا در این صورت، احتمال اینکه صدای کاوبل شنونده را کلافه کند، زیاد خواهد بود.

یکی از مشهورترین آثار موسیقی راک در تاریخ که در اجرای آن از کاوبل بهره گرفته شده است، Honky Tonk Woman از گروه افسانه‌ای رولینگ استونز (The Rolling Stones) است. صدای کاوبل از آغاز این اثر شنیده می‌شود و در تمام طول قطعه، وظیفه اجرای یک ریتم آرام و ملایم را دارد. کاوبل در عین اینکه در Honky Tonk Woman چندان جلب توجه نمی‌کند، اما اینتروی آن را به یکی از برجسته‌ترین اینتروها در میان آثار سبک راک تبدیل کرده است و نقطه آشنایی بسیاری از افراد با کاوبل است.

۵- گویرو (güiro)

گویرو (güiro) نیز از آمریکای لاتین ریشه می‌گیرد و همانند بسیاری دیگر از سازهای کوبه‌ای اختراع‌شده در این سرزمین، بدنه‌ای از جنس پوست خشک کدو تنبل دارد! اما بدنه نمونه‌های مدرن این ساز، از انواع پلاستیک یا چوب ساخته می‌شود و بر روی سطح بدنه آن نیز نوارهایی برجسته وجود دارد که می‌توان با کشیدن یک چوب یا ابزاری ویژه بر روی آنها، صداهایی جالب تولید کرد.

همانطور که احتمالاً تا کنون متوجه شده‌اید، گویرو صدایی زیر، همچون شیکر یا نواختن درامز با استفاده از براش تولید می‌کند. زمانی که می‌خواهید صدای آن را قطع کنید، تنها کافیست نوازندگی خود را متوقف کنید! به عبارت دیگر، صدای این ساز طنین چندانی ندارد و بلافاصله پس از توقف نوازندگی، به‌کلی قطع می‌شود. به لطف همین ویژگی‌های صوتی و آزادی نوازنده در نواختن آن، گویرو سازی منعطف از لحاظ ریتمیک به شمار می‌رود و می‌توان با استفاده از آن، الگوهای ریتمیک پیچیده را بدون محدودیت نواخت. شما حتی می‌توانید به این ساز با چوب ضربه نیز بزنید یا با کشیدن دست خود یا چوب بر روی آن، نت‌هایی طویل و کشیده را تولید کنید.

نمونه‌های مدرن گویرو، شکلی همچون یک چوب بیس‌بال عریض دارند و باید آن را با یک دست نگه دارید و با دست دیگر، به نواختن آن بپردازید.

گروه موسیقی فو فایترز (Foo Fighters) در اجرای ریتم قطعه Stacked Actors، از گویرو بهره گرفته است و ضرب اول و سوم تمام ورس‌های این اثر را به صدای این ساز کوبه‌ای مزین ساخته است. گویرو در سازبندی Stacked Actors، در پس‌زمینه قرار گرفته است و صدایی وسیع و جذاب تولید می‌کند.

۶- شیکرها و تمبورین هدلس

اگر اثری که در حال ساخت آن هستید به‌شدت نیازمند یک لاین پرکاشن است اما سازهای قبلی این فهرست به نظرتان بیش‌ازحد متفاوت هستند و جلب توجه می‌کنند، شیکر و تمبورین بهترین سازها برای شرایط شما هستند.

شیکر و تمبورین، در کنار کاوبل، رایج‌ترین سازهای کوبه‌ای هستند که در سبک‌های موسیقی پاپ و راک مورد استفاده قرار می‌گیرند و دلیل این امر نیز انعطاف صوتی بسیار بالای آنهاست.

این سازها برای پر کردن فضای ریتمیک موسیقی، بدون تداخل با سازهای مهم‌تر موسیقی، ایده‌آل هستند و شما می‌توانید با استفاده از آنها، هر ریتمی که می‌خواهید را به موسیقی خود بیفزایید.

یکی از رایج‌ترین ترفندها در استفاده از این دو ساز کوبه‌ای، این است که در هر ضرب هشتم از میزان موسیقی، یک بار شیکر را بنوازید تا نقش های-هت را در ریتم تقویت کنید و همزمان با صدای اسنر نیز یک ضربه به تمبورین بزنید تا عمق بیشتری به صدای آن بدهید.

بدین نحو می‌توانید صدای سازهای کوبه‌ای را بدون شلوغ کردن موسیقی خود به آن بیفزایید و آنها را لایه‌بندی کنید و باعث عمیق‌تر شدن و کامل‌تر شدن اثر خود شوید.

نتیجه‌گیری

امیدواریم که با مطالعه این مطلب، شناختی کامل‌تر از سازهای کوبه‌ای پیدا کرده باشید و اگر یک موزیسین فعال در سبک‌هایی همچون پاپ و راک هستید، اکنون اشتیاقی بیشتر برای استفاده از یک نمونه از این سازها در آثار بعدی خود داشته باشید! سازهای کوبه‌ای در صورت استفاده صحیح و به‌جا، می‌توانند ماهیتی بسیار وزین و زیبا به موسیقی شما ببخشند و سطح کیفی و هنری آن را ارتقاء دهند.

آیا شما تا‌به‌حال تجربه استفاده از هیچ‌یک از این سازهای کوبه‌ای را در آثار خود داشته‌اید یا با آنها نوازندگی کرده‌اید؟ در این صورت، آیا نتیجه نهایی استفاده از این سازها، مطابق با نظر و سلیقه شما بوده است؟ از نظر شما به‌عنوان نوازنده پرکاشن یا آهنگساز، کدام ساز کوبه‌ای برای استفاده در موسیقی پاپ و راک امروزی مناسب‌تر است؟ از شما دعوت می‌کنیم که تجربیات ارزشمند خود را در بخش نظرات همین مطلب، با ما و مخاطبان گیتار ایران در میان بگذارید.

منبع: Bax Music
مترجم: امیر تولی