۱۰ نوازنده برجسته گیتار بیس شش‌سیم

گیتار بیس شش‌سیم، روزی یک ساز بسیار غیرمعمول به شمار می‌رفت و تنها به‌عنوان یک وسیله تفریحی و برای جلب توجه یا آزمودن روش‌های جدید نوازندگی توسط بیسیست‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت؛ اما امروزه، این نوع متفاوت و جالب از گیتار بیس، به یک بخش مهم از خانواده اصلی گیتارهای بیس تبدیل شده است و یک نمونه مدرن و بسیار کارآمد از این ساز به شمار می‌رود که می‌توان به‌وسیله آن، دنیایی جدید از نوازندگی بیس را تجربه کرد. به همین دلیل، بسیاری از بیسیست‌های امروزی، اقدام به خرید گیتار بیس شش‌سیم و به‌کارگیری آن در آثار خود می‌کنند.

در حالی که گیتار بیس پنج‌سیم در میان بیسیست‌ها به یک بیس عادی با یک سیم B اضافه به‌عنوان پایین‌ترین سیم خود شناخته می‌شود، اما اکثر ما به‌طرز عجیبی نمونه شش‌سیم این ساز را به‌کلی متفاوت از انواع دیگر آن می‌دانیم. این امر احتمالاً به دلیل این است که در بیس‌های شش‌سیم، نقاط مرجع و موقعیت نت‌ها با انواع دیگر گیتار بیس تفاوت‌هایی دارد و برای نواختن این ساز، باید نکاتی متفاوت را رعایت کنید.

آنتونی جکسون (Anthony Jackson)، نوازنده مشهور در مصاحبه با مجله Bass Player، بیس شش‌سیم را چنین توصیف کرده است: «استفاده از یک گیتار بیس شش‌سیم، مثل این است که اتومبیلی با موتوری قدرتمندتر داشته باشید. قرار نیست که چون موتور خودرویتان قوی است، همیشه با آن سریع بروید؛ اما قدرت بالای موتور، رسیدن به سرعت‌های بالا را به کاری ایمن‌تر و آسان‌تر تبدیل می‌کند! به نظر من، حتی اگر لئو فندر نیز امروز زنده بود، مطمئناً از ایده بیس شش‌سیم استقبال می‌کرد.»

یکی دیگر از بیسیست‌های مشهور و ماهری که در نوازندگی خود از بیس‌های شش‌سیم بهره می‌گیرد، جان میانگ (John Myung)، نوازنده گروه موسیقی دریم تیتر (Dream Theater) است و صدای جذاب این ساز را می‌توان در اکثر آثار این گروه شنید. او نیز درباره این ساز مدرن و جالب چنین گفته است: «ورود به دنیای گیتارهای بیس شش‌سیم، با توجه به سبک نوازندگی و جایگاه من، کاری منطقی و قابل انتظار بود. تعداد بیشتر سیم‌ها در این ساز نسبت به انواع ساده‌تر گیتار بیس، امکان نوازندگی به‌شکلی خلاقانه‌تر را به من می‌دهند و همچنین به‌کارگیری تکنیک‌هایی آکورد-محور در نوازندگی بیس لاین را نیز برایم ممکن می‌سازد. جالب است بدانید که هارمونی‌های موجود در آهنگ Lifting Shadows Off a Dream با الهام از گیتار بیس شش‌سیم ساخته شده است! در ابتدا، نوازندگی با بیس شش‌سیم برای من کمی دشوار و عجیب بود؛ اما وقتی که دستانم گرم شد و به این ساز عادت کردم، دیگر با آن غریبگی نکردم!»

برخی از بیسیست‌ها هنوز هم مصرانه بر این باورند که چهار عدد سیم در یک گیتار بیس کاملاً کافیست و هویت واقعی این ساز، تنها در نسخه چهارسیم آن وجود دارد. اما ما اطمینان داریم که این افراد، تا به امروز نوازندگی با گیتارهای بیس شش‌سیم را به‌درستی تجربه نکرده‌اند یا اینکه نتوانسته‌اند با تسلط کامل، لذت دسترسی به نت‌های اضافی و گستره صوتی وسیع‌تر در این ساز را بچشند.

داف مک‌کگن (Duff McKagan)، بیسیست گروه موسیقی گانز اند رزز (Guns N’ Roses) نیز یکی از افرادی است که چندان طرفدار بیس‌های شش‌سیم نیست و درباره این ساز چنین گفته است: «به نظر من این ساز هم کاربردهای مناسب خود را دارد؛ اما مطمئناً در سبک موسیقی من جایی ندارد! من تا آخر عمر، وقتم را با بیس‌های چهارسیم خواهم گذراند!»

اما شکی نیست که افرادی که به سراغ گیتار بیس شش‌سیم می‌روند و به نوازندگی با آن مسلط می‌شوند، بسیار به‌ندرت به محدوده امن قبلی خود، یعنی بیس چهارسیم بازمی‌گردند.

تاندرکت (Thundercat)، یکی دیگر از نوازندگان برجسته بیس شش‌سیم در سال‌های اخیر، درباره این ساز و تجربه نوازندگی با آن چنین اظهارنظر کرده است: «به نظر من، گیتار بیس شش‌سیم امکانات بسیار بیشتری را در زمینه نوازندگی در اختیار شما قرار می‌دهد. همچنین این ساز هویتی متفاوت به نوازندگی من بخشیده است. برخی از اوقات، باید متوجه شوید که چگونه رویکرد خود در نوازندگی را به‌سوی سازی به مدرنیِ بیس شش‌سیم تغییر دهید؛ اما در نهایت باید بدانید که تمامی این سازها، ریشه‌ای کاملاً مشترک دارند.»

حال، با دانستن تمامی این نکات و خواندن صحبت‌های برخی از نوازندگان برجسته بیس شش‌سیم، در ادامه ده تن از تأثیرگذارترین نوازندگان این ساز را به‌شکلی اجمالی به شما معرفی خواهیم کرد.

۱- Anthony Jackson

آنتونی جکسون را می‌توان به‌جرأت یکی از مهم‌ترین بیسیست‌ها در تاریخ دانست. او در دهه هفتاد میلادی، با الهام از صدای سیم‌های بیس پیانو، اقدام به ساخت یک بیس الکتریک شش‌سیم کرد که کنترباس شش‌سیم الکتریک نام گرفت. در واقع، جکسون یکی از مهم‌ترین افراد در شکل‌گیری و محبوبیت گیتار بیس شش‌سیم است و او با رونمایی از کنترباس شش‌سیم الکتریک، باعث ساخت مجموعه‌ای وسیع از گیتارهای بیس با بازه صوتی گسترش‌یافته در اشکال مختلف شد.

۲- Jimmy Haslip

اگر یک بیسیست یا گیتاریست باشید، می‌دانید که در زمان نواختن یک ملودی بالارونده، دستتان به سوی سیم‌های پایین‌تر و به جهت زمین حرکت می‌کند و به این قاعده کاملاً عادت کرده‌اید. در این صورت، مطمئناً با دیدن نوازندگی جیمی هزلیپ (Jimmy Haslip) شوکه خواهید شد!

هزلیپ یک نوازنده چپ‌دست گیتار بیس شش‌سیم است که سیم‌های ساز خود را در ترتیبی معکوس و وارونه، همچون یک گیتار بیس راست‌دست بر روی ساز خود نصب می‌کند. در واقع، بم‌ترین سیم گیتار بیس شش‌سیم هزلیپ (سیم B پایین)، در جای زیرترین سیم آن (سیم C بالا) قرار گرفته است و او برای نوازندگی نت‌های بالاتر، دست خود را به سمت بالا بر روی ساز حرکت می‌دهد!

این ویژگی در کنار توانایی استثنایی جیمی هزلیپ در نواختن سولوهایی بسیار پیچیده با سرعت بالا، باعث می‌شود که با تماشای اجرای او، به‌کلی گیج شوید و دیگر همچون سابق به نوازندگی بیس نگاه نکنید!

۳- Thundercat

تاندرکت (Thundercat)، یک نوازنده بسیار خلاق و ماهر گیتار بیس شش‌سیم است که به لطف خوانندگی فالستوی ظریف و احساساتی و تُن بسیار خاص ساز خود و البته همکاری با هنرمندانی مشهور همچون سوسایدال تندنسیز (Suicidal Tendencies) و اریکا بادو (Erykah Badu)، به شهرتی قابل توجه دست یافته است و نام خود را در اجتماع موسیقی‌دوستان بر سر زبان‌ها انداخته است.

تاندرکت نوازندگی بسیار ماهرانه و مسلط خود را به‌وسیله گیتار بیس شش‌سیم سیگنچرش، یعنی Ibanez TCB1006 به نمایش می‌گذارد. TCB1006 نکات جالب بسیاری در خود دارد و به‌واقع هم از لحاظ ظاهری و هم صوتی، یک ساز خیره‌کننده و متفاوت است. اما یکی از جالب‌ترین نکات این بیس، رابط کنترلی منحصر‌به‌فرد آن است که از یک ناب مستر ولوم برای کنترل شدت صدای پیکاپ‌ها، یک ناب تن، یک ولوم دیگر برای کنترل پیکاپ پیزوی داخلی، یک ناب ولوم ثالث برای کنترل شدت صدای سیگنال خروجی به MIDI، یک سوییچ انتخاب پیکاپ سه‌حالته به سبک گیتارهای لس پال (Les Paul) و یک سوییچ موسوم به dark/mids تشکیل شده است. چنین رابط کنترلی خاصی تا به امروز در هیچ بیس دیگری دیده نشده است و بسیار درخور تاندرکت و هویت خلاق اوست. پس اگر قصد خرید گیتار بیس شش‌سیم را دارید و آماده ماجراجویی در جهان اصوات و البته کنترل‌های ساز خود هستید، آیبانز TCB1006 یک گزینه مناسب برای شماست!

Thundercat طی مصاحبه‌ای با مجله Bass Player در رابطه با این گیتار ویژه چنین گفته است: «ابتدا (زمان سفارش این ساز به آیبانز)، نمی‌دانستم که داشتن یک گیتار بیس هالو-بادی با این ویژگی‌ها چقدر می‌تواند عجیب باشد. به یاد دارم که بخش کاستم شاپ آیبانز زمانی که ویژگی‌های درخواستی من برای ساز سفارشی‌ام را شنید، به من گفت این چه ساز عجیبی است که تو می‌خواهی؟!»

۴- Felix Pastorius

فلیکس پستوریس (Felix Pastorius) و برادر او، جولیوس (Julius)، هر دو در سال ۱۹۸۲، یعنی پنج سال پیش از مرگ زودهنگام پدرشان، جکو پستوریس (Jaco Pastorius) به دنیا آمده‌اند. اما فلیکس بدون در نظر گرفتن سابقه درخشان پدرش در دنیای نوازندگی بیس، خود نیز یک بیسیست فوق‌العاده است و کارنامه‌ای بسیار افتخارآمیز از اجرا در آثار موسیقی مهم دارد. یکی از نقاط عطف سابقه کاری او، همکاری با گروه موسیقی یلوجکتز (The Yellowjackets) است که از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۵ ادامه داشت.

فلیکس طی مصاحبه‌ای درباره ساز موردعلاقه خود چنین گفته است: «گیتار بیس اصلی که من در طی سال‌های فعالیت حرفه‌ای خود به‌عنوان بیسیست در اکثر اجراهایم مورد استفاده قرار دادم، یک بیس شش‌سیم Fodera Emperor 2 است که طول اسکیلی ۳۳ اینچی دارد و از فرت‌بوردی از جنس رزوود (rosewood) و تاپی از جنس چوب افرای گره‌دار باکسلدر (Boxelder Burl) برخوردار است. من یک جفت پیکاپ سرامیکی Aguilar DCB نیز بر روی این ساز نصب کرده‌ام و صدای این پیکاپ‌ها را بسیار دوست دارم.»

۵- Oteil Burbridge

نوازندگی در هر سبکی را که به اوتیل بربریج (Oteil Burbridge) بسپارید، یک بیس لاین خارق‌العاده دریافت خواهید کرد! وی حدود ۱۷ سال به‌عنوان بیسیست با گروه موسیقی آلمن برادرز (Allman Brothers) همکاری کرد و در سال ۲۰۱۵، درخواست پیوستن به سه عضو گروه موسیقی گریتفول دد (Grateful Dead) و جان میر (John Mayer) برای تأسیس گروه موسیقی جدید دد اند کامپنی (Dead & Company) را پذیرفت و به عضوی از این نسخه جدید از Grateful Dead تبدیل شد.

او درباره گیتارهای بیس شش‌سیم گفته است: «انتخاب از میان انواع مختلف گیتار بیس، بیش از هر چیز به سلیقه افراد بستگی دارد. بیس‌های چهارسیم، سنتی‌ترین و استانداردترین شکل این ساز هستند؛ در حالی که نمونه‌های شش‌سیم، جذاب‌ترین و مدرن‌ترین نسخه آن به شمار می‌روند!»

۶- John Patitucci

جان پتیتوچی (John Patitucci) از زمان به شهرت رسیدن خود در صحنه ضبط موسیقی در دهه هشتاد میلادی، به‌عنوان یک استاد بلامنازع در زمینه نوازندگی بیس‌های آکوستیک و الکتریک شناخته می‌شود.

او علاوه بر حرفه اصلی خود که ایفای نقش مکمل در گروه‌های موسیقی بود، طی همکاری با موزیسین‌هایی برجسته نظیر وین شورتر (Wayne Shorter) و چیک کوریا (Chick Corea)، آثاری شنیدنی خلق کرد و از این رو، تصمیم گرفت که به‌صورت فردی نیز به تولید موسیقی بپردازد. پتیتوچی در آثار سولوی خود، معمولاً از یک دابل بیس کلاسیک و یک گیتار بیس شش‌سیم بسیار زیبا از شرکت یاماها (Yamaha) استفاده می‌کند که صدای آن، بخشی اساسی از هویت صوتی موسیقی او را تشکیل می‌دهد.

۷- John Myung

جان میانگ (John Myung)، بیسیست گروه دریم تیتر (Dream Theater)، به نوازندگی با سرعت و پیچیدگی باورنکردنی مشهور است و مکملی فوق‌العاده برای آثار عجیب و منحصربه‌فرد این گروه به شمار می‌رود. در واقع، او به همراه گیتار بیس شش‌سیم خود، همراهی بی‌نقص برای سایر اعضای دریم تیتر محسوب می‌شود؛ زیرا تمامی نوازندگان دیگر در این گروه نیز مهارتی باورنکردنی در نوازندگی ساز خود دارند و در کنار یکدیگر، مجموعه‌ای از آثار با هارمونی‌هایی فوق‌العاده عجیب و ملودیک را پدید آورده‌اند که چهره موسیقی متال را به‌کلی تغییر داده است.

میانگ طی یک مصاحبه، به نکته‌ای جالب درباره گیتارهای بیس شش‌سیم اشاره کرده است که شنیدن آن، می‌تواند درک شما از این ساز را تغییر دهد: «اگر می‌خواهید نوازندگی با بیس شش‌سیم را تجربه کنید، در هنگام نوازندگی فکر کنید که چهار سیم وسطی آن در واقع سیم‌های یک گیتار بیس چهارسیم استاندارد است. من نیز به همین شکل نوازندگی با این ساز را یاد گرفتم. با این رویکرد، دیگر حس نمی‌کردم که یک گیتار بیس عجیب در دست دارم و به چهار سیم گیتار بیس استاندارد دسترسی ندارم؛ بلکه می‌دانستم این ساز نیز همان بیس چهارسیم است که بازه صوتی وسیع‌تری را در اختیار من قرار می‌دهد و در صورت نیاز، می‌توانم به این نت‌های اضافی نیز دسترسی داشته باشم. زمانی که قوه تخیل شما در نوازندگی وارد عمل شود، ذهن خلاق شما نیز راهی مناسب برای استفاده بهینه از دو سیم اضافی گیتار بیس شش‌سیم پیدا خواهد کرد. بیس شش‌سیم سیگنچر من، اتفاقی بی‌نظیر در زندگی من بوده است!»

۸- Henrik Linder

هنریک لیندر (Henrik Linder) زمانی که در دانشکده سلطنتی موسیقی (Royal College of Music) در شهر استکهلم سوئد مشغول تحصیل بود، همراه با چندی دیگر از دانشجویان این دانشکده، یک گروه موسیقی موسوم به درتی لوپس (Dirty Loops) را تأسیس کرد که ابتدا یک کاور بند به شمار می‌رفت و نسخه‌هایی جدید از موسیقی‌های شناخته‌شده را با سبک متال اجرا می‌کرد. اما دیری نپایید که این گروه موسیقی در اینترنت به شهرتی خیره‌کننده دست یافت.

لیندر نوازندگی بیس استادانه خود که محوریت آن تکنیک اسلپ (slap) است را به‌وسیله یک گیتار بیس شش‌سیم نفیس و بسیار گران‌قیمت از نوع Mattisson HL-6 اجرا می‌کند.

او طی مصاحبه‌ای درباره سازهای خود چنین گفته است: «من معمولاً به نوازندگی بیس‌های مدرن، با بازه صوتی توسعه‌یافته، همچون سازهای پنج و شش‌سیم شناخته می‌شوم؛ اما به‌شخصه، عاشق صدای گیتار بیس فندر جز بیس (Jazz Bass) هستم. البته بیشتر وقتی که شخص دیگری آن را می‌نوازد! وقتی که خود سعی اقدام به نوازندگی با این ساز می‌کنم، حسی عجیب دارم؛ زیرا بازه نتی آن برای من محدود است و نمی‌توانم به‌وسیله آن، آنگونه که می‌خواهم نوازندگی کنم. فندر جز بیس در دستان یک نوازنده که به آن عادت دارد، سازی فوق‌العاده است؛ اما در دستان من چنین نیست!»

۹- Jared Smith

نوازندگی گیتار بیس در گروه موسیقی دث متال کانادایی آرچسپایر (Archspire) با ماهیت بسیار خشن و سریع آثارش، به هیچ وجه آسان نیست؛ ما این مسئله را با جرد اسمیت (Jared Smith)، بیسیست این گروه نیز در میان گذاشتیم و او نیز این امر را تأیید کرد! جرد با مهارت تکنیکی درخشان و کم‌نظیر خود، توجه طرفداران موسیقی متال مدرن را در سراسر دنیا به خود جلب کرده است و اکنون یکی از محبوب‌ترین بیسیست‌ها در این صحنه موسیقی به شمار می‌رود.

او درباره پروسه ساخت موسیقی همراه با گروه موسیقی خود چنین گفته است: «ما عاشق درنوردیدن مرزها هستیم و سعی داریم تا جایی که می‌توانیم، نت‌هایی بیشتر را در موسیقی خود بگنجانیم. ما همیشه در پروسه ساخت موسیقی، تا زمانی که این فرایند به‌طور کامل به اتمام برسد، در کنار یکدیگر هستیم و همراه با یکدیگر به اجرا می‌پردازیم.»

بیس فعلی که جرت اسمیت به‌عنوان ساز اصلی خود در ضبط و اجرای آثار آرچسپایر مورد استفاده قرار می‌دهد، یک گیتار بیس شش‌سیم مولتی اسکیل از نوع Dingwall Guitars Z3 است.

۱۰- Squarepusher

تام جنکینسون (Tom Jenkinson) ملقب به اسکوئرپوشر (Squarepusher)، یک موزیسین بسیار خلاق است که در حال‌وهوایی کاملاً مختص خود به ساخت و اجرای موسیقی می‌پردازد. او در اجراهای زنده خود، تنها و همراه با دو لپ‌تاپ و دو گیتار بیس شش‌سیم کاستم، یکی ساخت شرکت زوت (Zoot) و دیگری ساخت میوزیک من (Music Man)، ظاهر می‌شود و با استفاده از همین وسایل، اجراهایی شگفت‌انگیز را برای تماشاچیان به نمایش می‌گذارد. طرفداران جنکینسون برای حضور در این اجراها، حاضرند سفرهایی طولانی انجام دهند و به همین دلیل، بلیت‌های کنسرت‌های او با سرعتی بسیار بالا به فروش می‌رسد!

فلی (Flea)، نوازنده گروه موسیقی رد‌هات چیلی پپرز (Red Hot Chilli Peppers) که خود نیز یکی از بهترین بیسیست‌های تاریخ به شمار می‌رود، جنکینسون را چنین مورد تمجید قرار داده است: «تام بهترین نوازنده گیتار بیس الکتریک در دنیاست! او بهترین بهره را از این ساز می‌برد و قابلیت‌های آن را بهتر از هر نوازنده دیگری به نمایش می‌گذارد!»

امیدواریم که از مطالعه این مطلب لذت برده باشید و به‌وسیله آن، آشنایی بیشتری با ساز گیتار بیس شش‌سیم و قابلیت‌های آن آشنا شده باشید.

آیا شما تا‌به‌حال تجربه نوازندگی با یک گیتار بیس شش‌سیم را داشته‌اید؟ در این صورت، آیا نوازندگی با این ساز برایتان لذت‌بخش بوده است و حاضرید که مجدداً آن را تجربه کنید؟ ساز مورد استفاده شما از چه نوع و برندی بوده است؟ از شما دعوت می‌کنیم که پاسخ خود به این سوالات را در بخش نظرات همین مطلب، با ما و مخاطبین گیتار ایران در میان بگذارید.

منبع: Guitar World
نویسنده: Nick Wells
مترجم: امیر تولی